Over slachtoffers en slachtofferschap

.
Victimologie:
Over slachtoffers en
slachtofferschap
Inleiding victimologie
•
•
•
•
•
•
Slachtofferschap in cijfers
Kenmerken van slachtoffers
Slachtofferbeelden
Behoeften van slachtoffers
Psychosociale zorg voor slachtoffers
Slachtofferhulp Nederland
Victimologie
• Waarom is aandacht voor slachtoffers belangrijk?
• Drie hoofdthema’s:
– Risicokenmerken van slachtofferschap
– Gevolgen
– Reacties
– Primaire slachtoffers: directe schade
– Secundaire: omstanders/hulpverleners
– Tertiaire: schade ondervinden door criminaliteit in
omgeving  veiligheidsgevoelens
• Drie vormen van slachtofferschap
– Primair
– Secundair
– Tertiair
Wat zeggen cijfers?
Geregistreer
de misdaad
(aangiftes):
1,1 mln.
>15 jaar !
27%
16.735.000
Nederlanders
Slachtoffer
enquêtes
680.000
Slachtoffers
van geweld
140.000
Cliënten
SHN
10%
geweld
& zeden
Kenmerken van slachtoffers
•
•
•
•
•
Riet
75 jaar
Alleenstaand
Slecht ter been
Alleen te voet
naar het
winkelcentrum
voor dagelijkse
boodschappen
Kenmerken van slachtoffers
• Said &
Mohammed,
• 16 jaar,
• Veel spijbelen
• Op de scooter
naar het
winkelcentrum om
rond te
hangen met
vrienden
Wie loopt het meeste risico?
10%
40%
Risicokenmerken
• Sommige groepen lopen meer kans op slachtofferschap dan andere
groepen, dit komt vooral door bepaalde kenmerken.
• Algemene risicofactoren
– Mannen / vrouwen
– Leeftijd
• Kind of volwassene
– Omgeving
• Specifieke risicoverhogende kenmerken
– Inkomen
• Victimologische risicoanalyse: levensstijl
Driefactorenmodel
• Nabijheid
• Aantrekkelijkheid
• Blootstelling
Verdachten/daders lopen zelf meer risico…
%
Slachtoffers
Herhaald slachtofferschap
Ook slachtofferschap is risicofactor:
- Leefomgeving
- Levenspatroon
Gelegenheid
Blaming the victim
https://www.youtube.com/watch?v=hDzYCpO
ZG0s&list=FLAPaOCeGjcdm0BfIs_7zrKg&inde
x=2
• In welke verklaring kun jij je vinden?
Terecht??
Als hij beroofd zou worden…
Terecht?
Als deze persoon zijn portemonnee straks kwijt is…
Terecht?
Als zij door elkaar
geslagen zouden
worden…
Waarom denken wij zo?

Fundamentele psychologie
• De wereld zit rechtvaardig in elkaar: goed gedrag wordt beloond, slecht
gedrag gestraft
• Ik ben onkwetsbaar
• Toeval bestaat niet
• Wanneer mij iets overkomt  omstandigheden
• Wanneer een ander iets overkomt  persoonlijke kenmerken (gedrag,
karakter)  hij/zij zal het er wel naar gemaakt hebben…
= Fundamentele attributiefouten
• https://www.youtube.com/watch?v=X0ONij6eB-k
Secundaire victimisatie
• Leed en nadelige gevolgen agv misdrijf verergerd door procedures
en gedrag van instanties/functionarissen in vervolg op misdrijf
(politie, rechterlijke macht, MWD, GGZ, verzekering, gemeente,
media)
• ‘… de gemeente stuurde mij een boete omdat we mijn zoon niet
binnen 5 dagen na overlijden begraven hadden...’
• ‘… ik mocht geen bloemen leggen bij mijn dochter in het
mortuarium. De identificatie duurde uiteindelijk 3 maanden…’
• ‘…‘De eerste paar uur nadat het gebeurde, heeft er op internet
iemand gesuggereerd dat ik de dader was. Dat is overgenomen
door kranten. Hoe durven ze dat zo maar te publiceren?’
• ‘…Ik heb 1,5 jaar moeten wachten op een voorschot van de
verzekering. Ik heb mijn huis moeten opgeven…’
• Heb jij nog voorbeelden?
• Labelling
Behoeften van slachtoffers
•
•
•
•
•
•
•
Erkenning, respect, correcte bejegening
Informatie en advies
Hulp (praktisch, psychisch, fysiek)
Participatie, ‘voice’ (b.v. in de strafprocedure)
Compensatie van schade
Bescherming, veiligheid
Gerechtigheid (passende straf)
• Hulpverlening, genoegdoening en conflictoplossing
Psychosociale zorg
Mythen rond psychotrauma:
- Een ingrijpende ervaring is per definitie een
traumatische ervaring.
- Slachtoffers lopen dus een trauma op.
- Getraumatiseerde slachtoffers krijgen een
PTSS.
- Slachtoffers van schokkende gebeurtenissen
moeten altijd behandeling bij een
psychotherapeut krijgen
Feiten over psychotrauma
- Slachtoffers vertonen normale reacties op een
abnormale gebeurtenis
- Slachtoffers zijn veerkrachtig en zelfredzaam en
doorgaans goed in staat om het gebeurde te
verwerken, al kost dat soms tijd.
- Slechts een klein deel (+/- 20%) loopt het risico
een PTSS te ontwikkelen.
- PTSS is niet de enige vorm van psychotrauma, ook
depressies, angststoornissen, gecompliceerde rouw
komen voor.
- Het risico op PTSS wordt in belangrijke mate
bepaald door factoren los van de gebeurtenis.
Impact en oplossingen
Impact van slachtofferschap:
http://www.youtube.com/watch?v=D7dDKbfTu6k
Voorbeelden van oplossingen:
-
Slachtofferloket: http://www.youtube.com/watch?v=AjJ1ua3CBHQ
Verbetering bejegening
Versterking rechten slachtoffers
Brancheverenigingen: http://www.khn.nl/veiligheid
 Wat kunnen jullie bijdragen aan slachtofferproblematiek?
Oefententamenvragen