77 - Joods Leven

‫יום שני י"א תמוז תשס"ה‬
maandag 18 juli 2005
Aan de orde van de daf
De voornaamste onderwerpen van de Daf HaJomi – Sjabbat 77
Door Zwi Goldberg, [email protected], www.hoor-israel.org
De minimale hoevelheid wijn
We hebben geleerd in de Misjna, dat de minimale hoeveelheid wijn, vermengd met water, waarvoor men chajav
wordt als men er op Sjabbat mee naar buiten gaat, een reviïet is. Rawa zegt dat een mengsel van water en wijn, dat niet voor een
kwart uit pure wijn bestaat (en dus driekwart uit water), geen wijn is. Dat betekent dus dat de minimale hoeveelheid pure wijn
waarvoor men chajav is, een kwart reviïet is. Verder zegt de Misjna op de vorige daf dat de minimale hoeveelheid voor alle andere
vloeistoffen een reviïet is. Dat gecombineerd met het bovenstaande, doet Rawa concluderen dat een beker wijn voor de Birkat
Hamazon een reviïet [gemengde] wijn moet bevatten.
Abbajjé is het er niet mee eens, om twee redenen: Ten eerste, Omdat in traktaat Nidda (19a) [waar de vijf kleurschakeringen van
bloed opgenoemd worden, die een vrouw Nidda maken] een bepaalde kleur bloed vergeleken wordt met een mengsel van één deel
wijn op twee delen water. Rawa verwerpt dit bezwaar. Dat mengsel dient alleen ter vergelijking van de kleur ervan met die van
bloed, niet om het te drinken. En bovendien is die wijn, die daar in traktaat Nidda besproken wordt, afkomstig uit de Sharon, en die
wijn is zwakker en hoeft dus minder verdund te worden. Het tweede argument van Abbajjé is dat het water misschien nog niet met
de wijn vermengd is, als men met de pure wijn naar buiten gaat, en dan heeft men nog geen reviïet wijn. Ook dit bezwaar verwerpt
Rawa, want het is al voldoende als men met een kwart reviïet pure wijn naar buiten gaat om chajav te zijn, want die hoeveelheid
pure wijn is voldoende belangrijk, want men kan er, gemengd met drie delen water, de Birkat Hamazon over zeggen.
Droge wijn
Rabbi Natan leert in een Baraita dat de minimale hoeveelheid ingedroogde wijn [waarvan de vloeistof verdampt is, zodat alleen nog
vaste stof over is] waarvoor men chajav is, een kezajit is, want de minimale hoeveelheid [met water vermengde] wijn is een reviïet,
en wanneer dat opdroogt, ontstaat een kezajit droge stof. Rabbi Jossi, de zoon van Rabbi Jehoeda haalt een Baraita aan, waarin R.
Jehoeda zes gevallen noemt, waarin Beit Hillel strenger paskende dan Beit Sjammai. Eén van die zes gevallen was dat Beit
Sjammai paskende dat bloed van een nevela tahor is, terwijl Beit Hillel besliste dat bloed in de hoeveelheid van een reviïet tamee is,
omdat die hoeveelheid bloed kan coaguleren tot een kezajit droge stof en een kezajit vlees van een nevela is tamee. Dus beiden,
Rabbi Jossi en Rabbi Natan, baseren zich op dezlefde gedachte, dat de minimale hoeveelheid vaste stof waarvoor men chajav is,
een kezajit is, omdat dit overblijft als een reviïet vloeistof verdampt.
Melk
De Misjna zegt dat wie op Sjabbat uitgaat met melk in de hoeveelheid van een slok, chajav is. Een Baraita op onze daf vult aan: dat
geldt voor melk van een dier. Wie uitgaat met melk van een vrouw, die is chajav wanneer de hoeveelheid daarvan genoeg is om het
te mengen met kilor, een substantie die gebruikt wordt voor een oogzalf, die ook kilor genoemd werd. Het werd ook wel met water of
met eiwit van een rauw ei vermengd en voor eiwit geldt daarom dezelfde hoeveelheid als voor moedermelk.
De wonderen van de Schepping
Rav Jehoeda zei in naam van Rav: „Niets van wat de Heilige, gezegend is Hij, geschapen heeft, is voor niets geschapen.” Enkele
voorbeelden: De slak heeft Hij geschapen als genezing voor een wond [men zette een slak op een wond (Rasji)]; Hij schiep de vlieg
als een genezing voor de steek van een horzel; de mug als genezing voor de beet van een slang en een slang kan gebruikt worden
als genezing voor bepaalde builen en een spin kan de beet van een schorpioen genezen.
De koning der dieren?
De Gemara brengt nog een Baraita die de wonderen van de Schepping laat zien. Vijf kleine beestjes jagen vijf grote beesten een
ontzettende angst aan. [De mafgia is een klein beestje dat heel hard kan schreeuwen en wanneer een leeuw dat hoort, denkt hij dat
er een groot beest op hem afkomt en dan vlucht hij (Rasji) Volgens Ben Jehojada is het een klein dier met scherpe klauwen die zich
in de schedel van de leeuw graaft]. Een olifant is bang voor een mug, want die dringt binnen in zijn slurf en daar kan die olifant niet
tegen. Een spin boort zich in het oor van een schorpioen, een zwaluw nestelt zich onder de vleugel van de arend, zodat die niet
meer kan vliegen en de kilbis, een klein beestje, boort zich in het oor van de leviatan. Dit is de betekenis van het vers (Amos 5:9):
„Hij die de zwakke laat triomferen over de sterke.” [Dus ieder klein schepseltje, hoe nietig ook, kan G-d gebruiken om de trotse,
opgeblazen booswicht diens zelfvertrouwen te ontnemen om hem te straffen.]
Enkele natuurwonderen
Waarom lopen geiten voorop en volgen de schapen daarna? Rav Jehoeda verklaart: eerst werd de duisternis geschapen en daarna
het licht [en geiten zijn meestal donker gekleurd en schapen licht].
Waarom bedekt een schaap zich met zijn staart maar een geit niet? Rav Jehoeda: Wij maken kleren van de wol van het schaap en
bedekken ons daarmee, maar we maken geen kleren van geitenhaar.
Waarom heeft een kameel een korte staart? Opdat die niet verstrengeld raakt in de doornstruiken, die hij eet.
Waarom heeft een os een lange staart? Om in het moerasland, waar hij leeft, de muggen te verjagen.
Waarom heet een huis (in het Aramees) Beita? Dat is een verbastering van Bo we-eitiev ba [kom binnen en zit].
Olie
De Misjna op de vorige daf leerde dat wie uitgaat met de hoeveelheid olie die voldoende is om een klein lichaamsdeel in te smeren,
chajav is. De Gemara op onze daf concludeert: dat is een klein lid van een vingertje van een een baby van een dag oud.