INHOUDSOPGAVE Afkortingen / XI Literatuuropgave / XIII HOOFDSTUK I Strafrechtelijke handhaving van economisch recht en milieurecht / 1 1 Economisch strafrecht / 1 2 Waarom een afzonderlijke regeling? / 3 3 Uitbreiding buiten de economische wetgeving / 5 HOOFDSTUK II De WED en de strafbare feiten / 9 1 Geschiedenis van de totstandkoming / 9 2 De hoofdlijnen van de WED / 14 3 De bijzonderheden van de WED / 17 4 Economische delicten / 19 4.1 De definitorische functie van art. 1 en 1a / 19 4.2 De (re)constructie van het economische delict / 20 4.3 Enkele kanttekeningen / 22 4.4 Bestanddeel of fait d’excuse? / 25 4.5 Misdrijven en overtredingen / 26 4.5.1 De indeling van art. 2 lid 1 WED / 26 4.5.2 Opzet in oeconomicis / 27 4.5.3 Tenlastelegging van het opzet / 30 4.5.4 De indeling van art. 2 lid 2 WED / 31 4.5.5 De indeling van art. 2 lid 3 WED / 32 4.5.6 De indeling van art. 2 lid 4 WED / 32 4.5.7 De indeling van art. 2 lid 5 WED / 33 5 Lex certa en de professionele marktdeelnemer / 33 6 Europese normstelling / 34 VII Inhoudsopgave HOOFDSTUK III Daderschap en strafrechtelijke aansprakelijkheid / 37 1 Inleiding / 37 2 Functioneel daderschap / 38 2.1 Achtergrond en ontwikkeling / 38 2.2 Criteria voor functioneel daderschap / 39 2.3 Functioneel daderschap en psychische bestanddelen / 44 3 Daderschap van rechtspersonen / 46 3.1 Achtergrond en ontwikkeling / 46 3.2 Criteria voor daderschap van rechtspersonen / 48 3.3 Daderschap van rechtspersonen en psychische bestanddelen / 54 3.4 Strafuitsluitingsgronden voor rechtspersonen / 56 3.5 Vervolgbaarheid van publiekrechtelijke rechtspersonen / 58 3.5.1 Inleiding / 58 3.5.2 Ontwikkeling in de rechtspraak / 59 3.5.3 Bijzondere positie voor de Staat / 62 3.5.4 Bijzondere positie voor leidinggevenden / 62 3.5.5 Toekomstperspectief: algehele opheffing strafrechtelijke immuniteit / 64 3.6 De niet (meer) bestaande rechtspersoon / 66 4 Strafrechtelijke aansprakelijkheid van leidinggevenden / 69 4.1 Achtergrond en ontwikkeling / 69 4.2 Kan ook een rechtspersoon feitelijke leiding geven? / 70 4.3 Criteria voor de strafrechtelijke aansprakelijkheid / 71 5 Cumulatie van vervolgingsmogelijkheden / 74 HOOFDSTUK IV De straffen en maatregelen / 77 1 Inleiding / 77 1.1 Bedoelingen van de wetgever / 77 1.2 Indeling van de sancties en mogelijkheden tot cumulatie / 78 1.3 Uniforme strafmaxima / 81 2 De met de repressie beoogde doeleinden / 82 3 Vermogenssancties / 84 3.1 Geldboete / 84 3.1.a. Geldboetecategorieën / 84 3.1.b. Mogelijkheid tot boeteverhoging ingevolge art. 6 lid 1 WED – laatste alinea / 86 3.1.c. Mogelijkheid tot boeteverhoging bij rechtspersonen / 88 VIII Inhoudsopgave 3.1.d. 3.1.e. 3.2 3.3 3.4 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 5 6 7 Dubbele verhoging mogelijk / 89 Omzet-gerelateerde geldboete voor rechtspersonen / 90 Verbeurdverklaring / 92 Onttrekking aan het verkeer / 95 Ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel / 95 Bedrijfssancties / 97 Stillegging van de onderneming / 97 Ontzetting van rechten / 100 Ontzetting van ondernemingsrechten en ontzegging van voordelen / 102 Onderbewindstelling van de onderneming / 103 Reparatio in integrum / 104 Openbaarmaking van de rechterlijke uitspraak / 106 Vrijheidsstraffen / 107 Taakstraf / 108 Strafverzwaring bij misdrijven gepleegd als een gewoonte / 109 HOOFDSTUK V Toezicht, opsporing en vervolging / 113 1 Inleiding / 113 2 Toezicht en opsporing / 114 2.1 Categorieën opsporingsambtenaren / 114 2.2 Toezicht en opsporing / 116 2.3 Toepassingsgebied van de WED-onderzoeksbevoegdheden / 118 2.4 ‘Aanwijzingen’ / 121 2.5 Grenzen / 124 2.6 Medewerkingsplicht / 124 2.7 Nemo tenetur / 126 3 Voorlopige maatregelen / 129 3.1 Inleiding / 129 3.2 Toepassingsvoorwaarden / 130 3.3 Inhoud van de voorlopige maatregelen / 131 3.4 Procedurele kwesties en rechtsbescherming / 134 3.5 Slotopmerking / 136 4 Vervolging / 137 4.1 Functioneel parket / 137 4.2 Beleidsregels / 137 4.3 Transactie en strafbeschikking / 138 IX Inhoudsopgave HOOFDSTUK VI Berechting / 141 1 Specialisatie / 141 2 Competentie / 145 2.1 Absolute competentie rechtbank / 145 2.2 Economische kamers / 145 2.3 Versoepeling competentieregeling / 146 3 Militairen en jeugdigen / 151 4 De dagvaarding betreffende economische delicten / 153 5 Berechting in eerste aanleg / 157 6 Hoger beroep / 158 7 Cassatie / 160 HOOFDSTUK VII Rechtshandhaving met niet-strafrechtelijke middelen / 163 1 Inleiding / 163 2 De betekenis van art. 5 WED in relatie tot andere vormen van rechtshandhaving / 165 3 Tuchtrecht / 170 4 Slotopmerkingen / 173 BIJLAGE Wet op de economische delicten per 1 januari 2015 met commentaar / 175 Rechtspraakregister / 219 Trefwoordenregister / 233 X