Onderzoeksrapport
advertisement
qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq Onderzoeksrapport wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui Structuur versus flexibiliteit opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg hjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas 6-4-2010 Saskia van essen, Judith Lensink en Laurien van Batenburg 1 Inhoud Inleiding ................................................................................................................................................... 3 Hoofdstuk 1 ............................................................................................................................................. 4 1.1 Beschrijving van de context..................................................................................................... 4 1.1.1 Beleidsmatige context ............................................................................................................ 4 1.1.2 Inhoudelijke context ............................................................................................................... 4 1.2 Beschrijving van het theoretisch/conceptueel kader ................................................................... 5 1.3 Beschrijving van de doelstelling .................................................................................................... 5 Hoofdstuk 2 ............................................................................................................................................. 6 2.1 Oude centrale onderzoeksvraag ................................................................................................... 6 2.1 Centrale onderzoeksvraag en deelvragen ..................................................................................... 6 2.2 Afbakening van het onderzoek...................................................................................................... 6 Hoofdstuk 3 ............................................................................................................................................. 8 3.1 Beschrijving en verantwoording keuze dataverzamelingsmethode ............................................. 8 3.2 Beschrijving en verantwoording keuze van onderzoekseenheden ............................................... 8 3.3 Verantwoording keuze respondenten uit de onderzoekseenheid ............................................... 8 3.4 Registratie verwerking en preparatie van gegevens ..................................................................... 9 3.5 Beschrijving en verantwoording van de analyse beslissingen .................................................... 13 Hoofdstuk 4 ........................................................................................................................................... 14 Resultaten ......................................................................................................................................... 14 Hoofdstuk 5 ........................................................................................................................................... 15 Conclusies .......................................................................................................................................... 15 Hoofdstuk 6 ........................................................................................................................................... 17 Evaluatie en discussie ........................................................................................................................ 17 Hoofdstuk 7 ........................................................................................................................................... 18 Aanbevelingen ................................................................................................................................... 18 2 Inleiding 3 Hoofdstuk 1 1.1 Beschrijving van de context 1.1.1 Beleidsmatige context Volgens het beleid van Abrona met betrekking tot clienten met ASS en een verstandelijke beperking zijn de volgende basisprincipes belangrijk: De omgeving dient zo gestructureerd te zijn dat de persoon met autisme blindelings zijn weg kan vinden; De activiteiten moeten duidelijk voorzien zijn van een begin en een eind; Elke adequate handeling of adequaat gedrag wordt positief gewaardeerd; De communicatie moet aansluiten bij de leef- en denkwereld van de cliënt. Daarbij zijn concrete verwijzingen belangrijk zijn (zoals foto's,pictogrammen, planborden etc.). In de zorgvisie van Abrona staat beschreven dat de nadruk ligt op de aanpassing van het alledaagse leefklimaat. Mede staat hierin beschreven dat mensen met ASS en een verstandelijke beperking zo “normaal mogelijk” kunnen wonen. Uit bovenstaande komt niet duidelijk naar voren dat juist flexibiliteit ook erg belangrijk is voor de begeleiding van deze specifieke clienten. In onder andere de reader van Abrona (basiscursus autisme) komt duidelijk naar voren dat er risico’s kleven aan structureren, zoals verstarring en het blind worden van signalen vanuit de client. Dit is mede een belangrijke uikomst van ons onderzoek. 1.1.2 Inhoudelijke context Noorderkroon 1b gaat medio 2012 verhuizen naar een nieuwbouw locatie. Dit betekent een grote verandering voor de cliënten van Noorderkroon 1b. Om de verhuizing zo soepel mogelijk te laten verlopen zijn we gaan onderzoeken hoe we deze doelgroep het beste kunnen voorbereiden. Hierin hebben we meegenomen wat de huidige manier van werken op Noorderkroon 1b is. Deze blijkt gebaseerd te zijn op het beleid van Abrona (§1.1.1) en niet op een specifieke methodiek. 4 1.2 Beschrijving van het theoretisch/conceptueel kader Uit de theorie en praktijk hebben we ons toegespitst op de volgende zaken: Theorie Praktijk Hospitalisatie Deskundigen Sociaal isolement Woonvoorzieningen Flexibiliteit en structuur Leidinggevende/opdrachtgever Communicatie Begeleiders Noorderkroon 1b Op bovenstaande punten zullen we verder ingaan in § 3.1. 1.3 Beschrijving van de doelstelling Het doel is de cliënten leren flexibeler te worden en sociale vaardigheden aan te leren met behulp van de begeleiding. Dit is belangrijk ter voorbereiding van de toekomstige verhuizing medio 2012. Om dit doel te bereiken willen wij onderzoeken of de mogelijkheid bestaat om voor de cliënten meer sociale interacties plaats te laten vinden binnen Noordekroon 1b. Hierbij kan gedacht worden aan gezamenlijke eet- en drink momenten. Het doel om de missie van Abrona zo volledig mogelijk na te streven is belangrijk vanwege ontplooiing en ontmoeting van en tussen mensen. Tevens willen we verduidelijking geven in het verschil van het aanbieden van structuur en elke dag voorspelbaar maken. 5 Hoofdstuk 2 2.1 Oude centrale onderzoeksvraag Wat zijn de wensen met betrekking tot de invulling van activiteiten in de ontmoetingsruimte voor de clienten van Noorderkroon 1b? Gedurende het onderzoek zijn we tot de conclusie gekomen dat de clienten van Noorderkroon 1b niet in staat zijn om zich op de toekomstige verhuizing voor te bereiden door het niveau waarop zij functioneren. Hierbij speelt vooral het communicatie niveau en het gebrek aan verbeelding (Theory of mind1) een belangrijke rol. Door vooronderzoek zijn we tot een nieuwe onderzoeksvraag gekomen. 2.1 Centrale onderzoeksvraag en deelvragen Centrale onderzoeksvraag: Wat hebben de cliënten van Noorderkroon 1b qua vaardigheden en begeleiding nodig om de verhuizing naar de nieuwbouw in verband met omgekeerde integratie zo goed mogelijk aan te kunnen daarbij rekening houdend met de missie van Abrona? Deelvragen: - Hoe kunnen we de ontplooiing, flexibiliteit en de ontwikkeling van cliënten bevorderen? Welke hulpmiddelen zijn er nodig om cliënten te stimuleren vaardigheden aan te leren zoals flexibiliteit en sociale vaardigheden? Welke aanpassingen heeft de huidige inhoud van de aangeboden structuur hiervoor nodig? Hoe kunnen we het verschil van aanbieden van structuur en elke dag voorspelbaar maken onder de aandacht brengen? Wat kunnen gevolgen zijn van het handhaven van een te vaste structuur? In hoeverre staat de begeleiding open voor aanpassingen in de begeleidingswijze? 2.2 Afbakening van het onderzoek Bij de start van het onderzoek wilden wij ons vooral richten op wat de behoeftes zijn qua inrichting voor de ontmoetingsruimte van de cliënten van Noorderkroon 1b. Met inrichting doelden wij op interieur als, vloer, meubels, kleuren, etc. Wij wilden door middel van de cliënten te betrekken in het onderzoek achterhalen hoe zij de ontmoetingsruimte het liefst ingericht zien om hiermee rekening te houden bij de inrichting van de ontmoetingsruimte die plaats zal nemen in de nieuwbouw 1 Theory of mind 6 medio 2012. Wij hoopten hiermee te bereiken dat de cliënten zich meer thuis zouden voelen in een door hen zelf gecreëerde ruimte. Met als doel het optimaliseren van het gebruik van de ontmoetingsruimte. Uit vooronderzoek is gebleken dat het niet mogelijk is om de doelgroep voor te bereiden op de verhuizing naar de nieuwbouw. Uit een gesprek met de logopediste van de Noorderkroon 1b bleek dat het communicatie niveau waar deze doelgroep (ASS met een verstandelijke beperking) op functioneert, niet goed aan kan geven wat ze willen. Tevens hebben we ons onderzoek afgebakend op de doelgroep Noorderkroon 1b van Abrona. De uitkomsten kunnen uiteraard gebruikt worden voor de doelgroep ASS met een verstandelijke beperking. 7 Hoofdstuk 3 3.1 Beschrijving en verantwoording keuze dataverzamelingsmethode Voor de dataverzameling hebben we gekozen voor verschillende methoden. Omdat het een kwalitatief onderzoek betreft vonden we het belangrijk om indrukken op te doen vanuit de praktijk en deze met literatuur te kunnen onderbouwen. Hieronder treft u een overzicht van de gekozen dataverzamelingsmethoden: Dataverzameling Deskundigen Woonvoorzieningen Literatuur Beschrijving Logopediste, projectleider nieuwbouw, opdrachtgever, directeur Abrona, woonbegeleiders en de onderzoeksgroep. Abrona, Amerpoort, Reinaerde, en Thomashuis. Verantwoording Focus interview en enquête. Onderbouwing Specifieke informatie over de doelgroep verzamelen. Explorerend onderzoek. Sociaal isolement, Hospitalisatie, Communicatie, Flexibiliteit en structuur. Discussies onderzoeksgroep en relevante literatuur opgezocht. Zoeken naar verschillen en overeenkomsten. Indrukken opdoen. Toetsen van onze standpunten. 3.2 Beschrijving en verantwoording keuze van onderzoekseenheden Onderzoekseenheid: We hebben gekozen om ons onderzoek uit te voeren binnen de woonvoorziening Noordekroon 1b van Abrona. Ons onderzoek is gericht op de doelgroep verstandelijk gehandicpaten met ASS in het algemeen wat betreft structuur versus flexibiliteit. Verantwoording: De verantwoording voor het onderzoek op Noorderkroon 1b is de verhuizing naar de nieuwbouw medio 2012. Ons onderzoek is gericht op de voorbereiding van de nieuwbouw voor mensen met een verstandelijke beperking en ASS omdat deze doelgroep moeite heeft met veranderingen. Ook is er het risico op hospitalisatie, sociaal isolement, verstarring en functieverval van cliënten. 3.3 Verantwoording keuze respondenten uit de onderzoekseenheid Om indrukken op te doen (explorerend) hebben we ervoor gekozen om diverse woonvoorzieningen bij verschillende instellingen te onderzoeken. Hiervan is een overzicht opgenomen bij de volgende paragraaf. 8 Als onderzoeksgroep hebben we een overzichtelijke planning gemaakt waarin al onze afspraken stonden vermeld, dit heeft een positief effect gehad op de organisatie rondom het onderzoek. De betrokkenen bij het onderzoek waren allen enthousiast om mee te werken aan ons onderzoek. Afspraken waren makkelijk te maken en werden ook allen nagekomen. Opvallende zaken: Het interview met de projectleider van de nieuwbouw kreeg een andere wending in positieve zin dan de oorspronkelijke bedoeling. We wilden van haar weten wat de mogelijkheden waren binnen de nieuwbouw qua invulling van de ontmoetingsruimte. Omdat het onderzoek een andere richting heeft gekregen was deze informatie niet meer relevant, wel heeft zij ons meer achtergrond informatie kunnen geven over de indeling van de nieuwbouw. Zij heeft met ons meegedacht omtrent de richting van ons onderzoek. Het interview met de logopediste was in eerste instantie bedoeld om mee te denken over de invulling van een vragenlijst voor de cliënten van Noorderkroon 1b. Tijdens dit gesprek werd duidelijk dat door het communicatie niveau van de doelgroep een vragenlijst niet tot de mogelijkheden behoort. 3.4 Registratie verwerking en preparatie van gegevens Deskundigen Logopediste Door het interview met de logopediste hebben we de volgende informatie verkregen waardoor ons onderzoek een andere wending kreeg. Het gebruik van de ontmoetingsruimte heeft zowel verband met de manier van begeleiden als de functie van de ruimte. Door alleen de inrichting te veranderen gaan cliënten niet vanzelf gebruik maken van de ontmoetingsruimte. Het zou duidelijk moeten zijn wat er in de ontmoetingsruimte zou gebeuren qua activiteiten om cliënten hierbij te betrekken. Tevens bleek dat de voorbereiding van cliënten op de verhuizing niet mogelijk was vanwege het ontwikkelingsen communicatie niveau. De cliënt is niet in staat om een koppeling naar de toekomst te maken. Om de cliënten hierop voor te bereiden zouden we alleen maar onduidelijkheid creëren. Een aanpassing in het heden zou wel mogelijk zijn. Projectleider nieuwbouw We zijn een gesprek met de projectleider, Corien Besamusca , aangegaan om de bouwtekeningen van de nieuwbouw in te kunnen zien en de vraag neer te leggen in hoeverre onze aanbevelingen betreffende de materiële inrichting van de ontmoetingsruimte mee genomen kunnen worden als de nieuwbouw daadwerkelijk daar is. Echter door een andere weg ingeslagen te zijn met ons onderzoek is een eventuele inspraak qua materiële inrichting (vloer, muurbekleding, meubels etc.) niet van belang gebleken. 9 Opdrachtgever Er is gedurende het onderzoek contact gehouden met de opdrachtgever. Dit om de voortgang van het onderzoek te bespreken en om feedback te verwerken. Directeur Abrona In de bijlage bevindt zich een interview betreffende de nieuwbouwplannen (omgekeerde integratie) met de directeur van Abrona. Dit ter extra onderbouwing en achtergrondinformatie voor ons onderzoek. Woonbegeleiders Binnen de diverse woonvoorzieningen hebben we gesprekken gehad over de betreffende locaties en begeleidingswijze. Deze begeleidingswijzen hebben we getoetst aan de hand van literatuur en uitgewerkt onder het hoofdstuk aanbevelingen. Binnen de woonvoorziening Noorderkroon 1b is bij de begeleiders een enquête afgenomen. Dit om antwoord te krijgen op de deelvraag of de begeleiding openstaat voor verandering in de begeleidingswijze. Theorie Hospitalisatie: “Hospitalisatie is een verschijnsel dat bewoners bij een langdurig verblijf in een voorziening zich extreem aangepast aan de instelling gaat gedragen. Wanneer een bewoner leeft in een instelling, vaak nogal afgesloten van de buitenwereld, wordt hij 24 uur per dag geconfronteerd met gedragsregels en normen van de instelling. Gaandeweg leren bewoners zich naar deze regels en normen te voegen. Het sluipt er als het ware in. Bovendien wordt er veel door de begeleiding geregeld waardoor de bewoner afleert om zelf initiatieven te nemen. De bewoner leert te leven volgens bepaalde routines en regels die weliswaar houvast geven, maar die tegelijkertijd ook het eigen initiatief belemmeren. Zijn leven wordt door een groot deel geregeld en bijna alles is voorspelbaar. Ze leven binnen een groep waar ze zelf niet voor gekozen hebben. De bewoner moet zich aanpassen. Dit leidt bij langdurig verblijf tot verlies van eigen identiteit, tot verandering van het zelfbeeld. De bewoner gaat leven naar de verwachtingen van de instelling en naar de verwachtingen ten aan zien van zijn gedrag”2. Sociaal isolement: 2 http://psychiatrie –nederland.nl 10 Hospitalisatie kan als gevolg sociaal isolement betekenen, wanneer iemand weinig of geen (betekenisvolle) contacten heeft en zich daaronder eenzaam en ongelukkig voelt.3. Flexibiliteit en structuur: Een basis structuur is van belang voor de doelgroep ASS met een verstandelijke beperking. Echter kan structuur ook voor problemen zorgen. Voor de begeleiders kan dit betekenen dat ze geen oog meer hebben voor de signalen van de cliënt. Voor de client kan dit betekenen dat er een verstarring toetreedt. Als elke dag hetzelfde is zal de client nog meer weerstand vertonen als er een keer iets onvoorspelbaars gebeurd. En dat er onvoorspelbare dingen gebeuren in het leven is onoverkomelijk. Mensen met autisme zullen snel in rituelen vervallen. Door elke dag hetzelfde programma aan te bieden worden deze rituelen versterkt. Als de rituelen dan doorbroken worden onstaat er paniek. Om de weerstand tegen verandering te doorbreken kunnen kleine variaties in het dagprogramma of de omgeving helpen de client flexibeler te maken. Om dit te doen moet rekening gehouden worden met een goede voorbereiding. Dit betekent dus niet dat de structuur moet worden afgebouwd maar dat er wijzigingen binnen de huidige en veilige structuur worden aangebracht. Communicatie: De clienten op Noorderkroon 1b functioneren op presentatie en re-presentatie niveau. Alle clienten maken gebruik van verwijzers en dus op re-presentatieniveau. Het niveau waarop ze de verwijzers gebruiken is in het hier en nu. Een verwijzing naar de toekomst wordt niet begrepen. Zodra een verwijzer wordt gebruikt betekend dat het ook op dat moment gaat gebeuren. Bijvoorbeeld een foto van een lunchbord betekend dat er op dat moment geluncht gaat worden. Het tijdsapect is dus erg belangrijk in de communicatie. Zodra een verwijzing wordt gegeven naar iets wat onbekend is functioneren de clienten op presentatie niveau. De verwijzing wordt niet begrepen en zou concreet aanwezig moeten zijn om duidelijk te maken wat wordt bedoeld. Praktijk Het grootste verschil wat we zijn tegengekomen is dat op alle woonvoorzieningen in de ontmoetingsruimte een huiselijke en warme sfeer is gecreëerd door sfeerverlichting, warme kleuren, planten, meubels en dergelijke. Op Noorderkroon 1b is een minder huiselijke sfeer gecreëerd vanwege het prikkelarme karakter. We vroegen de begeleiders op de verschillende groepen die we hebben bezocht of de inrichting van de ontmoetingsruimte niet teveel prikkels veroorzaken bij de cliënten. Zij vertelde ons dat de cliënten gewend zijn aan de ontmoetingsruimte waardoor dit geen negatieve invloed heeft. Maar ook op dit vlak zijn er verschillen binnen de woonvoorzieningen. Reinaerde: De Meent: matig tot licht verstandelijk beperkt met ASS 3 http://www.socialtools.nl/social-tools/behandeling-a-begeleiding/109-effectiviteit-van-hulpverlening/418hospitalisatie-hulpverlenen-is-maatwerk.html 11 Bij deze woonvoorziening hebben we gezien dat cliënten een duidelijke structuur hebben waarbinnen keuzes worden gegeven. Hier wordt minder aanspraak gedaan op het aangeven van grenzen. Bij Noorderkroon 1b hebben we gezien dat flexibiliteit geen prioriteit heeft. Heemraadserf: ernstig tot matig verstandelijk beperkt met ASS Bij deze woonvoorziening liet de begeleiding ons een pictogrammen boekje zien van een cliënt, hierin waren sommige vlakken leeg en konden door de cliënt zelf worden ingevuld met pictogrammen. Amerpoort: Beryl: Ernstig tot matig verstandelijk beperkt met ASS Bij deze woonvoorziening worden de cliënten zoveel mogelijk gestimuleerd om keuzes te maken en om te gaan met veranderingen binnen de huidige structuur. Hier worden cliënten aangespoord om zelf grenzen aan te geven en er wordt actief gewerkt om cliënten flexibeler te maken/houden. Bij de woonvoorziening Beryl waren zelfs geen pictogrammen of foto’s te vinden, behalve de foto’s van de begeleiders. De cliënten zijn daar dermate flexibel dat dit niet nodig is. De begeleiders vertelden ons dat de invulling van het dagprogramma prima kan worden aangepast zonder stagnatie van de cliënt zolang de structuur van de dag zelf maar wel blijft staan. Dit sluit aan bij de literatuur die we hebben gelezen over het aanbieden van structuur4. Er wordt dermate beroep gedaan op de flexibiliteit van de cliënt dat ze hieraan gewend raken. De begeleiders vertelden ons ook dat er uiteraard rekening gehouden wordt met de mogelijkheden van de cliënt op dat moment. Hiermee wordt bedoeld of de cliënt zich op dat moment prettig voelt of niet. Thomashuis: Maartensdijk: matig verstandelijk beperkt met ASS De inrichting is modern. Grote meubelen en verschillende hoekjes waar de diverse activiteiten kunnen worden ondernomen. In het midden staan twee grote vierkante tafels waar tijdens de gezamenlijke eet- en drinkmomenten aan gezeten wordt. Er is een open keuken waar ook de cliënten mogen komen om wat te pakken of mee te helpen met koken. Er wordt gewerkt met een corveelijst zodat iedereen mee kan werken aan de huishoudelijke taken en hierdoor wordt gestimuleerd in vaardigheden. Het echtpaar heeft zelf de cliënten kunnen uitkiezen en hebben hieruit een leuke groep kunnen samenstellen. Overdag gaan de meeste jongeren werken. Wanneer ze thuis zijn, zitten ze op hun kamer of in de gezamenlijke huiskamer. Iedere cliënt is vrij om zich vrij te bewegen in deze ruimte. Sommige cliënten zoeken wel hun eigen plekje op om te zitten en dit wordt gerespecteerd. Echter dit is niet zo vastgesteld. Iedere cliënt is hier vrij in. Niet iedere cliënt is geschikt om in een Thomashuis te wonen. Dit omdat er veel vrijheden zijn, waar de cliënt tegen moet kunnen. Bij dit Thomashuis werkt buiten het echtpaar dagelijks een begeleider. Wat opvalt is dat er veel tijd is voor de cliënten. Hierdoor worden sommige gedragsproblemen 4 Reader Abrona 12 ondervangen. Door tijd en geduld kan de cliënt zichzelf verduidelijken waardoor frustraties worden verminderd. Abrona: De Hof/Lakemaat: licht verstandelijk beperkt met ASS (LAURIEN!!!) Noorderkroon 1b: ernstig tot matig verstandelijk beperkt met ASS 3.5 Beschrijving en verantwoording van de analyse beslissingen Zoals eerder benoemd hebben we ons onderzoek aangepast. We hebben als onderzoeksgroep veel discussie gevoerd over de nieuwe inhoud. Door gesprekken met deskundigen hebben we hieraan een nieuwe richting kunnen geven. We hebben ervoor gekozen om de vorm van de enquête aan te passen van open naar gesloten vragen. De keuze hiervoor is gemaakt om de respons zo groot mogelijk te maken. Open vragen beantwoorden kosten meer tijd dan gesloten vragen. Vanwege de wending in het onderzoek hebben we besloten de afspraak bij de dagbesteding, van de cliënten van Noorderkroon 1b, niet door te laten gaan omdat het niet meer relevant bleek voor ons onderzoek. We wilden daar ideeën opdoen voor de invulling qua activiteiten voor de ontmoetingsruimte. 13 Hoofdstuk 4 Resultaten De gesprekken met de logopediste en de projectleider nieuwbouw van Abrona hebben ertoe geleid dat ons onderzoek een andere richting kreeg. De logopediste gaf ons informatie over de communicatieniveaus van de cliënten van Noorderkroon 1b. Deze niveaus maken dat de cliënten niet in staat zijn om aan te geven wat hun wensen zijn wat betreft de nieuwbouw. De projectleider heeft met ons meegedacht over de richting van ons onderzoek. Zij gaf aan dat de cliënten een minimale inspraak hebben over de invulling van de gezamenlijke ruimtes omdat dit al bepaald is en door financiële redenen. Alle aanpassingen op deze indeling moeten door de cliënten zelf bekostigd worden en bij eventueel vertrek weer teruggebracht worden naar de huidige staat. Tijdens de bezoeken aan de diverse woonvoorzieningen kwam naar voren dat alleen bij Reinaerde (de Meent) de cliënten inspraak hebben betreffende de inrichting van de gezamenlijke ruimtes. De begeleiding gaf aan dat het hebben van inspraak te maken heeft met het communicatieniveau waarop deze cliënten functioneren. Tevens gaf de begeleiding aan het zelf belangrijk te vinden de cliënten inspraak te geven. Op alle woonvoorzieningen hebben we begrepen van de begeleiding dat er is gekozen voor gezamenlijke momenten. Dit betreft eet- en drinkmomenten. Het verschil wat we hebben gezien is dat er binnen Noorderkroon 1b niet gekozen is voor gezamenlijke momenten en de cliënten worden begeleid vanuit hun kamer. Bij alle woonvoorzieningen wordt er gewerkt met een bepaalde structuur waarbij er op verschillende manieren open keuzemogelijkheden worden aangeboden. Deze open keuze mogelijk heden variëren van een pictogrammenboek met één open keuzemogelijkheid tot meerdere open keuzemogelijkheden op een dag. De begeleiding van de diverse woonvoorzieningen stimuleren de flexibiliteit van de cliënten zoveel als mogelijk. Bij Noorderkroon 1b worden er in de structuur geen open keuzemogelijkheden aangeboden. De keuze hiervoor is gebaseerd op het vertoon van veel gedragsproblematiek in het verleden. In gesprek met de opdrachtgever werd duidelijk dat begeleiders in het verleden de gezamenlijke momenten hebben geprobeerd terug te brengen in de dagstructuur. Vanwege gedragsproblemen is de keuze gemaakt om terug te gaan naar het begeleiden vanuit de kamers. Er is geen onderzoek verricht naar de oorzaken van de gedragsproblemen, dit zou interessant kunnen zijn voor vervolg onderzoek. Tevens heeft de opdrachtgever aangegeven dat sociaal isolement op de loer ligt vanwege individuele kamerbegeleiding. Vanuit de literatuur blijkt dat sociaal isolement een gevolg is van hospitalisatie waarbij cliënten zich extreem aanpassen aan de instelling. De cliënten binnen Noorderkroon 1b leven aan de hand van een vaste structuur die hun houvast geven maar tegelijkertijd ook het eigen initiatief belemmeren wat leidt tot verstarring. 14 Hoofdstuk 5 Conclusies Door de communicatieniveaus van de cliënten van Noorderkroon 1b is gebleken dat zij niet in staat zijn om hun wensen aan te geven wat betreft de invulling van de ontmoetingsruimte. Als onderzoeksgroep hebben we door middel van de literatuur geconcludeerd dat we de doelgroep niet kunnen betrekken in ons onderzoek. Onze visie als onderzoeksgroep op gezamenlijke momenten is dat mensen met een verstandelijke beperking en ASS wel degelijk behoefte hebben aan het samenzijn met anderen. Ze zullen niet gezellig met elkaar zitten en kletsen maar de aanwezigheid van anderen kan al genoeg zijn. De individuele kamerbegeleiding draagt niet bij aan de ontmoeting tussen mensen zoals beschreven staat in de missie van Abrona. De flexibiliteit van de cliënten van Noorderkroon 1b wordt niet voldoende gestimuleerd door de begeleiding. Dit blijkt uit het gemis van open keuzemogelijkheden binnen de dagstructuur. Dit heeft verstarring als gevolg waardoor cliënten steeds meer moeite hebben om keuzes te maken en veranderingen te doorstaan zoals de toekomstige verhuizing (medio 2012). Het risico op sociaal isolement als gevolg van hospitalisatie is aanzienlijk aanwezig binnen Noorderkroon 1b vanwege de individuele kamerbegeleiding. De cliënten leven al geruime tijd binnen de normen en regels van de instelling met daarin weinig ruimte voor eigen keuzes. De kans is erg groot dat veranderingen zonder duidelijkheid leiden tot gedragsproblemen. Dit is in het verleden al gebleken. Onderzoeksvraag: Wat hebben de cliënten van Noorderkroon 1b qua vaardigheden en begeleiding nodig om de verhuizing naar de nieuwbouw in verband met omgekeerde integratie zo goed mogelijk aan te kunnen daarbij rekening houdend met de missie van Abrona? Antwoord onderzoeksvraag: De cliënten van Noorderkroon 1b zouden door de begeleiding meer gestimuleerd mogen worden in hun flexibiliteit en het maken van eigen keuzes. Tevens is de ontmoeting tussen de cliënten belangrijk voor het voorkomen van sociaal isolement. Dit stimuleert de cliënten om te wennen aan veranderingen in situaties. Het stimuleren van omgaan met veranderingen is belangrijk in verband met de verhuizing naar de nieuwbouw (medio 2012). Antwoord deelvragen: Hoe kunnen we de ontplooiing, flexibiliteit en de ontwikkeling van cliënten bevorderen? Door cliënten meer keuzemogelijkheden te geven in de huidige dagstructuur zal de flexibiliteit toenemen. Dit heeft mede invloed op de ontplooiing en ontwikkeling van de cliënten. - 15 Welke hulpmiddelen zijn er nodig om cliënten te stimuleren vaardigheden aan te leren zoals flexibiliteit en sociale vaardigheden? Hulpmiddelen zoals een dagstructuur met open keuzemogelijkheden dragen bij aan het stimuleren van de flexibiliteit. Het invoeren van gezamenlijke momenten (dit hoeft niet de hele groep te betreffen) draagt bij aan het stimuleren van sociale vaardigheden. Voor de begeleiding is het belangrijk duidelijk aan te geven wat er van de cliënt wordt verwacht om deze vaardigheden te stimuleren. - Welke aanpassingen heeft de huidige inhoud van de aangeboden structuur hiervoor nodig? De dagstructuur moet worden behouden, het gaat om kleine aanpassingen. Een open keuzemogelijkheid moet worden ingevoerd op een moment waar er voor de cliënt een vrijetijdsmoment staat ingepland. - Hoe kunnen we het verschil van aanbieden van structuur en elke dag voorspelbaar maken onder de aandacht brengen? Dit doen we door hier een apart stuk over te schrijven op de website. Tevens benoemen we dit tijdens onze presentatie. - Wat kunnen gevolgen zijn van het handhaven van een te vaste structuur? Het gevolg van het handhaven van een te vaste structuur kan verstarring zijn zowel bij de cliënt als bij de begeleiding. Tevens heeft dit invloed op de flexibiliteit, ontplooiing en ontwikkeling van de cliënt. - In hoeverre staat de begeleiding open voor aanpassingen in de begeleidingswijze? Judith - 16 Hoofdstuk 6 Evaluatie en discussie Volgt nog. Vervolgonderzoek Om het onderzoek verder af te bakenen hebben we een aantal aanbevelingen voor eventueel vervolgonderzoek. De functie van de ontmoetingsruimte verduidelijken Resultaten van dit onderzoek in de praktijk toetsen In hoeverre heeft de specifieke doelgroep invloed op de begeleiding? In hoeverre is de begeleiding voldoende geschoold op dit gebied? Oorzaken van gedragsproblemen verder uitdiepen 17 Hoofdstuk 7 Aanbevelingen Als eerste willen we als onderzoeksgroep de aanbeveling doen om cliënten meer keuzemogelijkheden te geven in de huidige dagstructuur. Hiervoor hebben we een aantal voorbeelden geschetst, deze zijn terug te vinden op de website http://onderzoekautisme.webklik.nl. Stimulusuitbreiding, gedoseerd nieuwe ervaringen (activiteiten) aanbieden ter voorkoming van verstarring en doorschieten van bepaalde patronen en rituelen. Voor het stimuleren van de gezamenlijke momenten willen we aanbevelen om dit in kleine stappen uit te voeren. Zo kan er gekozen worden om eerst twee cliënten samen in de ontmoetingsruimte een drinkmoment te laten nuttigen en dit later eventueel uit te breiden. Met het stimuleren van de gezamenlijke momenten doelen wij dus niet meteen op de hele woongroep. (Bij het aanbieden van activiteiten in de ontmoetingsruimte houden we rekening met het prikkelaanbod (reader Abrona blz. 20):)) Mensen met autisme zullen snel in rituelen vervallen. Door elke dag hetzelfde programma aan te bieden worden deze rituelen verstrekt. Als de rituelen dan doorbroken worden ontstaat er paniek. Om de weerstand tegen verandering te doorbreken kunnen kleine variaties in het dagprogramma of de omgeving helpen. Om dit te doen moet rekening gehouden worden met een goede voorbereiding. Dit betekent dus niet dat de structuur moet worden afgebouwd maar dat er wijzigingen binnen de huidige en veilige structuur worden aangebracht. Door de bewoners van Noorderkroon 1b kleine wijzigingen in hun programma aan te bieden wordt de weerstand tegen verandering hopelijk iets doorbroken. We willen benadrukken dat het aanbrengen van veranderingen niet inhoudt dat de basisstructuur moet komen te vervallen. Juist het aanbieden van structuur is belangrijk voor deze doelgroep. 18
