View PDF - ZorgSaam

Zuurstof thuis
Meer lucht voor mensen met ernstig COPD
Zuurstof is van levensbelang
Leven kost energie. Voor lopen, denken, praten en zelfs voor‘niks’ doen is energie
nodig. Alleen al onszelf warm houden vraagt energie. Ons lichaam maakt energie
door het ‘verbranden’ van voedsel. Bij die verbranding is ook zuurstof nodig. Het
verbranden van voedsel door ons lichaam is te vergelijken met wat er in een motor
gebeurt. Om een motor te laten draaien is benzine (voedsel) en aanvoer van lucht
(met name zuurstof) nodig. Net zoals een motor uitlaatgassen produceert, komen er
in ons lichaam bij de verbranding van voedsel afvalstoffen vrij, onder andere
koolzuur.
Onze ademhaling zorgt voor de aanvoer van zuurstof en voor de afvoer van
koolzuur. Zuurstof zit in de lucht die we inademen. De ingeademde zuurstof komt
via de longen in het bloed en gaat vervolgens met het bloed naar de plaatsen waar
energie nodig is (bijvoorbeeld de hersenen of spieren). Het overtollige koolzuur
volgt de omgekeerde route en wordt uiteindelijk uitgeademd. De hersenen regelen
de snelheid en de diepte van de ademhaling aan de hand van de hoeveelheid
zuurstof en koolzuur in het bloed. Mensen kunnen maar een paar minuten zonder
zuurstof, daarna raken de hersenen onherstelbaar beschadigd.
Waarom extra zuurstof nodig
Bij ernstige vormen van COPD is de aanvoer van zuurstof via de longen naar het
bloed verminderd. Dan kan er een zuurstoftekort ontstaan. Een langdurig tekort kan
leiden tot geestelijke verwarring, hartklachten, nierproblemen en zelfs tot
vroegtijdig overlijden. Extra zuurstofgebruik kan deze problemen voorkomen of
tegengaan en daarnaast ervoor zorgen dat de conditie minder snel achteruit gaat.
De ervaring is dat veel patiënten merken dat ze met extra zuurstof meer kunnen.
Wanneer heeft u extra zuurstof nodig
Klachten die op mogelijk zuurstoftekort wijzen zijn:
kortademigheid;
onrust;
moeite om in slaap te komen;
hartkloppingen;
verwardheid en prikkelbaarheid;
sufheid en overdag in slaap vallen.
De ernst van het zuurstoftekort bepaalt of u extra zuurstof nodig heeft. Alleen door
uitgebreid onderzoek kan uw longarts dit vaststellen. Uiteindelijk spelen uw
klachten hierbij geen rol. Sommige mensen zijn niet zo erg kortademig, maar
hebben een fors zuurstoftekort.
Anderen zijn heftig kortademig, maar hebben toch voldoende zuurstof in het bloed.
Voorwaarden voor zuurstof thuis
Een onderhoudsbehandeling met zuurstof is belastend voor u, maar is ook een hele
kostbare behandeling. Als u rookt heeft extra zuurstof geen zin: roken doet het
effect van de zuurstof teniet. Daarbij is roken in combinatie met zuurstof zonder
meer gevaarlijk: de kans op brand en op ernstige brandwonden is groot. Voordat u
kunt beginnen aan zuurstof thuis moet u dan ook gestopt zijn met roken. Andere
voorwaarden zijn dat er met ‘gewone’ medicijnen en fysiotherapie geen winst meer
te behalen is en dat het zuurstoftekort niet verbetert gedurende twee tot drie
maanden.
Hoeveel en hoe lang zuurstof
De hoeveelheid extra zuurstof per minuut (de zuurstofstroom) die u nodig heeft,
hangt af van het zuurstoftekort in uw bloed. ’s Nachts en bij inspanning is meestal
wat meer nodig. Uw longarts zal aangeven hoe u de zuurstofstroom moet regelen.
Extra zuurstof moet u zien als een geneesmiddel. Een te grote zuurstofstroom kan
schadelijk zijn. Per etmaal moet u minstens 16 uur zuurstof gebruiken, pas dan is
een onderhoudsbehandeling zinvol. Hoe meer uren u gebruikt, hoe beter! Op
bepaalde momenten zult u wat meer zuurstof nodig hebben:
’s Nachts, omdat de ademhaling tijdens de slaap op een wat lager pitje staat
dan wanneer u op bent;
Bij inspanning, omdat uw lichaam dan meer energie en zuurstof verbruikt. Voor
extra energie kunt u iets extra’s eten, voordat u gaat bewegen. Maar van
zuurstof kunt u géén voorraad aanleggen. Mensen die pas extra zuurstof
gebruiken, hebben vaak de neiging de neusbril even weg te leggen, als zij
gaan eten of naar het toilet gaan. Dat is dus niet slim. Juist tijdens activiteiten
hebt u meer zuurstof nodig.
Zuurstof gebruiken:
Stel de juiste zuurstofstroom in.
Gebruik minstens 16 uur per dag, vooral ’s nachts en wanneer u actief bent.
Mogelijkheden voor zuurstof thuis
Er zijn verschillende mogelijkheden wanneer u thuis zuurstof nodig hebt. In elk
geval komt zuurstof uit een zuurstofbron via een slangetje in de luchtweg, om zich
daar met de lucht die u inademt te vermengen. De ingeademde lucht wordt zo met
zuurstof verrijkt. Er bestaan drie verschillende zuurstofbronnen:
de zuurstofcilinder;
de zuurstofconcentrator;
vloeibare zuurstof.
De basisverstrekking bestaat vaak uit een concentrator aangevuld met een
draagset voor mobiel gebruik. Verderop in de folder vindt u meer informatie over de
verschillende zuurstofbronnen.
Zuurstof via de neus of direct in de luchtpijp
Met een neusbril of neuscatheter komt de zuurstof via de neus binnen. Dit is de
meest gebruikelijke manier. Bij sommige mensen geeft dit irritatie van neus, keel of
oren of klachten als heesheid, bloedneuzen en verstopte neus.
De verschillende zuurstofbronnen
Cilinder
Een grote cilinder met zuurstof weegt 20kg. Reserve cilinders moet u in een aparte
ruimte opslaan. Het verwisselen van een zuurstof-cilinder vergt de nodige kracht.
Waarschijnlijk zult u dit niet zelf kunnen. Buitenshuis kunt u gebruik maken van
draagbare zuurstofflessen. Een draagbare zuurstoffles weegt ongeveer 5kg en
bevat zuurstof voor een aantal uur, afhankelijk van het gebruik. Eén maal per jaar
vindt controle en onderhoud van het reduceerventiel plaats.
Voordelen:
Betrouwbaar.
Geruisloos.
Nadelen:
Beperkte bewegingsvrijheid door de lengte van de zuurstofslang en de zware
draagset (5kg);
Gebruiksonvriendelijk door de grootte en het gewicht van de flessen (20kg),
door een lastige bediening en door de noodzaak om de flessen vaak te
verwisselen;
Eén keer per maand tot twee keer per week thuisbezorging;
Goede ventilatie is noodzakelijk. Concentrator
De zuurstofconcentrator is een elektrisch apparaat dat zuurstof uit de lucht haalt.
Het is ongeveer zo groot als een nachtkastje. De concentrator kan tot ca. zes liter
zuurstof per minuut leveren. Bij iedere vorm van zuurstofgebruik is goede ventilatie
een noodzaak. Dit geldt zeker ook voor de concentrator, die veel lucht nodig heeft
om zuurstof te kunnen produceren. Een nadeel van de concentrator is dat hij geluid
maakt. Buitenshuis kunt u gebruik maken van een draagbare zuurstoffles die altijd
bij de concentrator wordt geleverd.
Voordelen:
Gemakkelijk in het gebruik;
Eenvoudig te plaatsen;
Eenmalige thuisbezorging;
Veilig.
Nadelen:
Beperkte bewegingsvrijheid door de lengte van de
zuurstofslang en de zware draagset (5kg);
Maakt geluid;
Elektriciteit is nodig;
Goede ventilatie is noodzakelijk.
Vloeibare zuurstof
Voor vloeibare zuurstof wordt een moedertank bij u thuis geplaatst. Er hoort een
kleine draagbare tank bij, goed voor zo’n acht uur zuurstof, uiteraard afhankelijk
van het verbruik. De draagbare tank wordt steeds uit de moedertank bijgevuld. De
moedertank weegt vol bijna 60kg, de draagbare ongeveer 3,5kg. Een nadeel is dat
de vloeibare zuurstof in de draagset verdampt. Hierdoor bent u bij een langer
verblijf buitenshuis afhankelijk van het moedervat. Eenmaal per jaar vindt controle
en onderhoud plaats. U heeft recht op vloeibare zuurstof als u nog mobiel bent. Dit
houdt in dat u minstens driemaal per week enkele uren van huis bent. Verder moet
u ongeveer twintig cilinders per maand gebruiken. De zorgverzekeraars hebben een
dagvergoeding met uw leverancier afgesproken. Voordelen:
Betrouwbaar;
Goede bewegingsvrijheid door relatief licht draagset (3kg) met
Veel zuurstof;
Gemakkelijk in het gebruik.
Nadelen:
Niet overal te plaatsen door het zware moedervat;
Kans op bevriezingsletsel bij het vullen van het draagset;
Het draagset sist en voelt koud aan;
De zuurstof in het draagvat verdampt spontaan;
Ongeveer één keer per week thuisbezorging.