Presentatie - Kind en Emotie

Meten van het emotioneel
functioneren bij 9- tot 15-jarigen
met een gehoorverlies
Universiteit Leiden
Instituut Psychologie, Sectie Onderwijs- en Ontwikkelingspsychologie
Dr. Carolien Rieffe
Maartje Kouwenberg, MA MSc
NSDSK (Nederlandse Stichting voor het Dove en Slechthorende Kind)
Drs. Karin Wiefferink
Emoties zijn
belangrijk
communicatie
middel
Hoe?
Emoties hebben sterke communicatieve
functie, maar hoe werkt het?
Functie:
Doel om relatie met omgeving te veranderen
of te handhaven (Frijda, 1986)
Bijvoorbeeld:
Liefde:
versterkt relatie met ander
Jaloezie:
bescherming van “het mijne”
Schaamte: gefaald als persoon, in context
van sociale normen en waarden
Trots:
bekrachtigt gedrag dat positief wordt
gewaardeerd in sociale context
Waarom emotioneel competent?
Problemen in het emotioneel functioneren hangen
samen met allerlei vormen van:

Psychopathologie (vb: agressie, angst, depressie)

Sociale problemen
 Academische
problemen
Wat moeten kinderen leren om
emotioneel competent te zijn?

Herkennen emoties in nonverbale communicatie

Identificatie van de eigen emoties

Omgaan met negatieve emoties (coping)

Inzicht in oorzaken van emoties van anderen

Expressie / communicatie van emoties

Empathisch vermogen
Twee constructen vorige slide
zullen nader worden toegelicht:
1. Coping
2. Theory of Mind
(inzicht in emoties anderen)
1. Coping…
de huidige emotie theorie:
 er staat een ‘belang’ op het spel
 Verandering in “action readiness”: doel om
relatie met omgeving te veranderen of te
behouden (Frijda, 1986)
Kunnen we emoties controleren?
1. Primary appraisal: is dit een
prettige of onprettige situatie?
2. Secondary appraisal: wat zijn mijn
opties…?
“Wat kun je doen om je beter te voelen
als je een probleem hebt, of
vervelende situatie meemaakt?”
Dove kinderen minder vaak:
- probleem oplossende strategieën
(ongeacht controleerbaarheid van
situatie), én
- minder mentale strategieën
2. Theory of Mind:
Oorzaken emoties van anderen
1. Situationeel:
koppeling situatie - emotie
2. Mentalistisch:
koppeling subjectieve beleving - emotie
Oorzaken emoties:
mentalistisch
Twee mentale constructen centraal bij
onstaan emoties:
- Wat je wilt: DESIRES
- Wat je denkt: BELIEFS
Voorspellen emoties van
anderen
Dove kinderen (gemiddeld 10 jaar):
 Voorspellen
DESIRES: geen probleem
 Voorspellen
BELIEFS: achterstand
En nu? Vanaf 2009..
…longitudinaal onderzoek naar kinderen
met een gehoorverlies (minimaal 40 dB) om
méér te weten te komen over het
emotioneel & sociaal functioneren,
en de ontwikkeling van psychopathologie
Opzet van het onderzoek

Longitudinaal: 4 metingen in 2 jaar

PP (9 tót 15 jaar = leeftijd aanvang onderzoek):
 Doof / Slechthorend
 Zich normaal ontwikkelend

Informanten:
 Kinderen zelf
 Ouder(s) / verzorger(s)

Methodologie
Wat meten we..
Emotie kennis en regulatie (vb: Coping*)
 Theory of Mind
 Sociale maten
 Psychopathologie
(vb: Depressieve symptomen)
 Kind functioneren
 Achtergrondvariabelen

* = omgaan met negatieve / vervelende situaties
Aandachtspunten Doof / SH

Aantal punten om rekening mee te
houden tijdens testen van kinderen met
een gehoorverlies, o.a.:
Welke taal? NGT, NmG, NL?
 Achterstand in taal- & leesontwikkeling
 Geen geluid
 Zoveel mogelijk non-verbaal

www.kindenemotie.nl