View PDF - ZorgSaam

Voedingsadvies bij verhoogd glucosegehalte in
het bloed
Diabetes mellitus, ook wel suikerziekte of diabetes genoemd, is een aandoening
waarbij het lichaam niet meer kan zorgen voor een normale hoeveelheid glucose in
het bloed. De glucose in het bloed is afkomstig van de koolhydraten in de voeding.
Koolhydraten is de verzamelnaam voor de verschillende soorten suikers en zetmeel.
Koolhydraten komen onder andere voor in:
aardappelen, macaroni, spaghetti (zetmeel)
brood, beschuit, crackers (zetmeel)
graanproducten zoals rijst, maïs, haver (zetmeel)
peulvruchten zoals witte en bruine bonen (zetmeel)
fruit, vruchtensap (fructose)
melk, yoghurt, karnemelk (lactose)
vla, pudding, vruchtenyoghurt (lactose)
koek, ontbijtkoek, gebak (suiker+zetmeel)
suiker, honing, zoet broodbeleg,
limonade, snoep (suiker)
Als het glucosegehalte in uw bloed gedurende langere tijd te hoog is, is dit niet
goed voor uw lichaam (onder andere voor de bloedvaten). Ook veel verzadigd vet is
slecht voor uw bloedvaten. Het voedingsadvies is bedoeld om de hoeveelheid
glucose in het bloed op een normaal peil te brengen en te houden en tevens om de
hoeveelheid vet te beperken.
Algemene richtlijnen
De basis van de voeding voor iemand met diabetes is een gewone goede voeding,
zoals die voor iedereen geldt. Om een goede voeding samen te stellen zijn de
volgende punten van belang.
Koolhydraten
In uw voeding mogen evenveel koolhydraten voorkomen als in een gewone
voeding. U hoeft dus meestal niet minder brood, aardappelen, fruit en dergelijke te
eten dan u gewend was.De koolhydraten moeten wel goed over de dag verdeeld
worden. Dit doet u door naast de drie hoofdmaaltijden ook nog iets tussendoor te
gebruiken, zoals een vrucht, een glas karnemelk of iets dergelijks. Het is ook
belangrijk dat u elke dag ongeveer dezelfde hoeveelheid koolhydraten gebruikt. Dat
wil zeggen dezelfde hoeveelheid brood, aardappelen, fruit, melkproducten,
nagerecht e.d.
Regelmatig eten
Het is belangrijk om 3 maaltijden per dag te nemen en een aantal keren iets
tussendoor.
Suiker
Het gebruik van suiker is in beperkte mate toegestaan. Bijvoorbeeld: een nagerecht
met suiker, een gewoon koekje, een sneetje brood met gewoon zoet beleg. Te veel
suiker is echter niet goed. Dat geldt voor iedereen. Daarom is het aan te raden om
koffie en thee zonder suiker te drinken, gewone limonade te vervangen door de
light-soorten en zeer matig te zijn met snoep.
Vetten
Ook vet speelt een belangrijke rol in de voeding. In de voeding komen twee soorten
vet voor:
Verzadigde vetten: verhogen de kans op hart- en bloedvataandoeningen. Ze
komen vooral voor in dierlijke producten.
Onverzadigde vetten: verminderen de kans op hart- en vaataandoeningen. Ze
komen voor in oliën en in vis.
Het is goed om te kiezen voor de goede soort vet (onverzadigd) en ook om de totale
hoeveelheid vet in uw voeding in de gaten te houden, meestal komt dit neer op
beperken.
Het is daarom wenselijk om:
Dieetmargarine, dieethalvarine of olie te gebruiken in plaats van gewone
(plantaardige) margarine en boter.
Magere of halfvolle producten te kiezen in plaats van de volle of vettere
soorten, bijvoorbeeld halfvolle melk, magere kaas, mager vlees, magere
vleeswaren.
Zuinig te zijn met snacks, koek en andere vette voedingsmiddelen.
Vezels
Het is verstandig om te zorgen voor voldoende voedingsvezels in de voeding. Geef
daarom de voorkeur aan grove graanproducten, zoals bruin-, volkoren- en
roggebrood in plaats van witbrood. Veel groenten en rauwkost en vers fruit, indien
mogelijk met schil.
Lichaamsgewicht
Let op uw gewicht. Zorg ervoor dat u niet te zwaar wordt. Gewichtstoename kan
een stijging van de hoeveelheid glucose in het bloed tot gevolg hebben, terwijl een
paar kilo gewichts-vermindering een bloedglucoseverlagend effect heeft.
Beweging
Probeer elke dag minstens een half uur extra te bewegen; bijvoorbeeld wandelen,
fietsen, tuinieren of zwemmen. Als u beweegt, verbruikt uw lichaam energie in de
vorm van glucose. Hoe meer u beweegt, hoe meer glucose er wordt verbruikt. Extra
lichaamsbeweging kan zo helpen om het glucosegehalte van uw bloed te doen
dalen. Ook helpt beweging om een goed gewicht te bereiken of te handhaven en
bevordert het de bloedsomloop. Momenteel gebruikt u voor de behandeling van de
diabetes alleen een dieet of een dieet en tabletten. Als dit in de toekomst zou
veranderen (u moet beginnen met tabletten, u moet meer tabletten gaan gebruiken
of u moet insuline spuiten) neem dan altijd contact op met uw diëtist. Het is
mogelijk dat uw dieet dan aangepast moet worden.
Adviezen voor de broodmaaltijden
Brood
Kies bij voorkeur de donkere broodsoorten, zoals bruinbrood, volkorenbrood of
roggebrood. Ook bruin knäckebröd en krentenbrood zijn prima mogelijkheden.
Beleg
Kies bij voorkeur de magere soorten beleg:
Kaas of smeerkaas (20+, 30+).
Magere kwark of Hüttenkäse, eventueel met wat tuinkruiden, plakjes rauwkost,
een beetje jam of vers fruit.
Ei: gekookt of bereid met weinig dieetmargarine. Neem niet meer dan twee à
drie eieren per week.
Magere vleeswaren, zoals fricandeau, rosbief, ham, casselerrib, kip- en
kalkoenfilet, rookvlees, pekelvlees, rollade, rosbief, tong, ongelardeerde lever.
Vis, zoals haring, makreel, sardientjes, tonijn, paling, zalm, mosselen (gekookt
of in het zuur)
Gewoon zoet beleg; neem liever niet meer dan één sneetje brood met zoet
beleg per maaltijd
Rauwkost, bijvoorbeeld tomaat, radijs
Fruit, bijvoorbeeld aardbeien
Pindakaas (met mate)
Groentespread, sandwichspread
Dranken
Koffie zonder suiker, eventueel met een beetje melk.
Thee (ook kruiden-, bloesem- of vruchtenthee) zonder suiker.
Magere of halfvolle melk, magere yoghurt of karnemelk.
Kant-en-klare magere yoghurtdrank zonder suiker
Kant-en-klare halfvolle chocolademelk zonder suiker
Zelfgemaakte chocolademelk, bereid van magere of halfvolle melk, cacao en
zoetstof.
Magere bouillon of magere ongebonden soep.
Let op! Zakjes koffiemelange bevatten soms veel suiker.
Adviezen voor tussendoortjes
Dranken
Naast de eerder genoemde dranken kunt u ook gebruik maken van:
Groentesap, tomatensap
Water, bronwater, mineraalwater
Suikervrije frisdranken, dit zijn de zogenaamde “light” limonades
Suikervrije limonadesiroop.
Wees matig met alcohol
Fruit
Neem twee porties fruit per dag. Alle soorten zijn toegestaan. In plaats van een stuk
fruit kunt u een glaasje ongezoet vruchtensap nemen.
Versnaperingen
Geschikte tussendoortjes zijn bijvoorbeeld: een (volkoren)biscuittje,
kaneelbeschuitje, lange vinger, speculaasje, plakje ontbijtkoek, Sultana, Evergreen,
waterijsje, 10 zoute stokjes, één eetlepel studentenhaver, twee kaaskoekjes.
Gebruik ze echter met mate is het advies.
Adviezen voor de warme maaltijd
Soep
Ga bij de bereiding uit van bouillon (vers of uit glas), waar de vetlaag van
afgeschept is of eventueel van een bouillontablet. Hieraan kunnen soepgroenten,
stukjes mager vlees, kip of magere gehaktballetjes en eventueel een beetje
bindmiddel (vermicelli, rijst, bloem en dergelijke) worden toegevoegd. Ook soep uit
een pakje is geschikt. Let echter op met het gebruik van kant-en-klare soep uit
bijvoorbeeld blik, koelvak of diepvries, deze bevatten vaak veel vet.
Aardappelen
Neem bij voorkeur gekookte aardappelen, omdat deze de bloedglucose minder
laten stijgen Eén keer per week kunt u de aardappelen ook eens bakken in weinig
dieetmargarine/olie of frituren in vloeibaar frituurvet/olie. Aardappelpuree kunt u
ook zeer goed zonder vetstof bereiden. Aardappelen kunt u afwisselen met
zilvervliesrijst , volkoren macaroni, volkoren spaghetti, peulvruchten en dergelijke.
Groenten
Groenten zijn gezond. Probeer dagelijks een ruime portie ( 200-300 g) te gebruiken.
Alle groenten zijn geschikt. U heeft de keuze uit vers, in blik, in glas of uit diepvries.
Breng zoveel mogelijk afwisseling in de soorten groente. Gekookte groente kunt u
op smaak brengen met kruiden of specerijen. Voeg weinig of geen dieetmargarine
toe. Rauwe groente kunt u afmaken met olie, azijn, kruiden, specerijen, gesnipperd
uitje, dressing, mager sausje (bijvoorbeeld met kwark, yoghurt of magere slasaus).
Vlees, wild en gevogelte, vis
Kies bij voorkeur de magere soorten. Mager rundvlees, zoals sukadelap, lende, rosbief, tartaar, ossenhaas, biefstuk;
Mager varkensvlees, zoals varkenshaas, hamlapje, rollade, varkensfilet,
karbonade zonder vetrand, fricandeau;
Mager kalfsvlees, zoals kalfslapje, kalfsoester;
Mager paardenvlees;
Mager lamsvlees;
Wild en gevogelte, bijvoorbeeld kip, kalkoen, fazant (alle zonder vel), haas,
wild konijn;
Vis, schelp- en schaaldieren. Alle soorten zijn toegestaan, ook de vettere, zoals
haring, zalm, paling en makreel.
Het is aan te raden om minstens tweemaal per week vis te eten. Bak en braad in
weinig dieetmargarine of dieet bak- en braad. Eventueel kunt u vlees of vis ook
koken, stoven, grilleren, roosteren, bereiden in antiaanbakpan, in aluminiumfolie of
in de Romeinse pot. Paneren is minder geschikt, omdat bij het bakken veel vet
opgenomen wordt.
Jus
Zo maakt u een lekkere, niet vette jus: Laat per persoon één afgestreken eetlepel
dieetmargarine bruin worden in een braadpan die net groot genoeg is. Bak hierin
het vlees bruin en gaar, waarna u het braadvet met water of bouillon verdunt. Laat
nog even door-koken. Eventueel kunt u de jus laten afkoelen en de gestolde vetlaag
er af scheppen.
Nagerechten
Bent u gewend een nagerecht te gebruiken, dan kunt u een keuze maken uit fruit of
magere en halfvolle melkproducten, zoals yoghurt, kwark, vruchtenyoghurt,
vruchtenkwark, pap, vla en pudding (met suiker).
Zoetstoffen, diabetesproducten
Suiker is in uw voeding toegestaan, mits u het met mate gebruikt. Het is dus niet
nodig en niet wenselijk om speciale “diabetesproducten” of “suikervrije producten”
te gebruiken. Aan veel van deze producten zijn nadelen verbonden. Vaak bevatten
ze toch koolhydraten, waardoor ze niet vrij te gebruiken zijn. Ze leveren meestal
veel vet en veel energie. Ze kunnen verder diarree veroorzaken en ze zijn duurder
dan de gewone producten en worden vaak minder lekker gevonden. Wel is het
gebruik van zoetstof in plaats van suiker zinvol. Dit is verkrijgbaar in tablet-,
poeder- of vloeibare vorm. Ook suikervrije limonade of light-limonade is een goede
vervanging voor de gewone frisdranken. Pas op: in light sappen zit weer veel suiker.
Vragen
Heeft u vragen of wenst u meer informatie dan kunt u contact opnemen met de
diëtist. ZorgSaam Zorggroep Zeeuws-Vlaanderen, Afdeling diëtetiek: Tel: 0115 –
688262. E-mail: [email protected]