- Scholieren.com

Stamcelonderzoek
Onderzoeksverslag
Praktische oprdacht 3, ANW
Silke van Reijsen
24062013
Is stamcelonderzoek een gevaar voor de maatschappij of dé redding
voor velen?
1
Inhoudsopgave
Inleiding
Beschrijving van stamcelonderzoek
Vraag
Verkenning
Analyse van het probleem
Afweging en Aanpak
Conclusie
Bronnen
Logboek
blz. 3
blz. 4 t/m 6
blz. 6
blz. 6
blz. 6 t/m 9
blz. 9 t/m 10
blz. 11
blz. 12
blz. 13
2
Inleiding
Alzheimer, parkinson, leukemie, allemaal ziektes waaraan vandaag de dag nog altijd
veel mensen lijden. Ziektes, die grote impact hebben op onze samenleving.
Medicijnen bestaan er gelukkig al wel tegen, maar deze kunnen de ziekte meestal
niet helemaal uitschakelen, vaak hoogstens vertragen. Maar er is een mogelijkheid
dat we in de toekomst in staat zullen zijn deze ziektes wel de baas te worden. Dit
moet bewerkstelligd worden
door het gebruik van een
maatschappelijk omstreden
manier, stamcelonderzoek.
Echter, dit onderzoek heeft niet
alleen voordelen, behalve dat
het erg gecompliceerd is, kleven
hieraan tevens grote ethische
bezwaren –in bijna alle landen
is stamcelonderzoek illegaal,
waardoor er ook nog maar
relatief weinig geld beschikbaar
wordt gesteld voor deze
potentieel levensreddende
therapie.
Omdat wij de generatie zijn, die later de politieke verantwoordelijkheid voor dit
probleem zal dragen, lijkt het mij juist leuk onderzoek te doen naar dit omstreden
onderwerp, zodat wij later de correcte beslissingen kunnen nemen. Tevens hoop ik
dat de lezer van dit werkstuk zich zijn of haar mening aangaande dit heikele punt
beter zal kunnen vormen.
Mijn onderzoeksvraag luidt: Is stamcelonderzoek een gevaar voor de maatschappij of
dé redding voor velen?
3
Beschrijving van het stamcelonderzoek
De definitie van stamcelonderzoek luidt als volgt: ‘wetenschappelijk onderzoek van
stamcellen (cellen die uit kunnen groeien tot elk type cel), die worden gebruikt ter
vervanging van cellen, weefsels en/of organen, die niet meer goed
functioneren.’(1,3).
Stamcelonderzoek is een relatief nieuwe tak in de medische wereld. Er zijn 2 soorten
stamcelonderzoek:
1. Onderzoek met stamcellen uit jonge embryo’s.
2. Onderzoek met stamcellen uit volwassen personen.
Stamcellen uit jonge embryo’s zijn meer
gewild dan stamcellen uit volwassen
personen. De stamcellen van jonge
embryo’s kunnen zich namelijk
ontwikkelen tot elk ander celtype. Dit
kunnen de stamcellen van volwassenen
niet. Het feit dat de meeste stamcellen
voor stamcelonderzoek uit jonge
embryo’s komen, zorgt voor veel ethische
bezwaren.
Stamcellen kunnen uiteindelijk
verschillende cellen/weefsels vormen
Werking stamcellen
Stamcelonderzoek is erg gecompliceerd. Eerst worden stamcellen genomen uit
embryo’s of volwassen personen. Bij volwassen personen zijn weliswaar minder
mogelijkheden, maar de afstotingskansen zijn kleiner. In het volgende schema is te
zien hoe stamcelonderzoek in zijn werk gaat:
Schema dat duidelijk maakt hoe stamcelonderzoek in zijn
werk gaat.
4
Stamcellen worden gehaald uit blastocyten. Dit zijn overblijfselen van bevruchte
eicellen. Deze ontstaan na een zogenaamde IVF-behandeling. Enzymen worden
gebruikt om uit blastocyten stamcellen te winnen. Deze gewonnen stamcellen
bevatten geen DNA en kunnen dus volledig gemaakt worden tot de gewenste cel.
Het differentiëren van deze cellen biedt eindeloze mogelijkheden. Het maken van
nieuwe cellen gaat als volgt in zijn werk: stamcellen delen zich (symmetrische
stamceldeling). Sommige stamcellen delen zich tot 1 stamcel en 1 progenitorcel. Dit
heet asymmetrische stamceldeling. Vervolgens worden de progenitorcellen gemaakt
tot gedifferentieerde cellen. Dit proces heet terminale differentiatie (3, 7, 8). In het
volgende schema zie je overzichtelijk hoe dit in zijn werk gaat:
A - stamcel
B - progenitor cel
C - gedifferentieerde cel
1 - symmetrische stamcel
deling
2 - asymmetrische stamcel
deling
3 - progenitor deling
4 - terminale differentiatie
Schema dat de werking van het delen van stamcellen
weergeeft.
Het proces dat plaatsvindt bij stamcellen uit embryo’s halen is ingewikkelder, ook al
kunnen deze zich wel ontwikkelen tot elk nieuw celtype. Er wordt dan gebruik
gemaakt van een bevruchte eicel, die zich aan het ontwikkelen is tot embryo. Er is bij
stamcellen uit embryo’s bestaat wel een vergrote kans op afstoting van het lichaam.
Mede daardoor worden de meeste stamcellen uit volwassen personen gehaald
Ontwikkelingen op het gebied van stamcelonderzoek
Het is medici gelukt om verschillende humane stamcellen te reproduceren. Iets wat
hen nog niet is gelukt is het gecontroleerd differentiëren. Het stamcelonderzoek
kreeg veel aandacht rond de jaren 2004/2005. Groot-Brittannië stemde er mee in om
voor wetenschappelijk onderzoek embryo’s te laten klonen. In 2004 werd in
Zwitserland een referendum gehouden over het gebruik van stamcellen uit
menselijke embryo’s. In 2005 behaalde Dr. Huang Hongyun successen in China. Hij
heeft meerdere neurologische patiënten ingeënt met cellen die hij uit geaborteerde
foetussen haalde. Deze patiënten vertoonde tijdelijk verbeteringen.
Nederland heeft in 2007 stamcelonderzoek verboden. Volgens het ministerie van
Volksgezondheid brengt stamcelonderzoek te veel overbodige risico’s met zich mee.
Alleen universiteiten en het Nederlands Kanker Instituut hebben toestemming om het
onderzoek uit te voeren. Ook in Duitsland en Frankrijk is stamcelonderzoek illegaal.
5
Dit is natuurlijk een zeer grote belemmering voor de vooruitgang van het onderzoek.
Er zijn veel voordelen aan stamcelonderzoek, maar ieder voordeel heeft ook zijn
nadeel…
Het meeste onderzoek naar stamceltherapie vindt plaats in laboratoria. Proeven met
muizen en varkens hebben inmiddels al succes uitgewezen. Sadia Mohsin, een
onderzoekster die de proef met muizen en varkens heeft uitgevoerd in San Diego
State University zegt: ‘Dit is een bijzonder spannende vondst voor patiënten met
hartfalen.’(2)
Vraag
In hoeverre wegen de ethische bezwaren tegen stamcelonderzoek op tegen de grote
medische voordelen die deze therapie met zich meebrengt?
Verkenning
Stamcelonderzoek is een omstreden
medische techniek die wordt gebruikt om
verschillende ziekten te genezen dan wel de
effecten te verminderen. Stamceltherapie
bestaat uit het nemen van stamcellen,
bijvoorbeeld van embryo’s of van beenmerg
van volwassenen, en die in een eicel te
injecteren, waarna in de eicel de stamcellen
worden gedeeld en gevormd. Deze stamcellen
kunnen vervolgens bij patiënten falende cellen
vervangen. Het doel is dus om een medicijn te bieden voor veel ziektes die nu nog
chronisch of zelfs terminaal zijn. Er zijn hiertegen echter ook veel bezwaren, waarvan
de ethische verreweg de belangrijkste zijn. Deze bezwaren worden vooral gebruikt
door religieuze instanties, die vinden dat het tegen de wil van God ingaat om
embryo’s te doden voor medische doeleinden. Overheden zijn erg huiverig inzake
stamcelonderzoek, aangezien het thema maatschappelijk dus zo gevoelig ligt.
Patiënten, onderzoekers en artsen zijn natuurlijk in grote getale voor
stamcelonderzoek, aangezien het hun voornaamste zorg is te overleven
respectievelijk te genezen.
Analyse van het probleem
Stamcelonderzoek kent vele voordelen
en nadelen. In veel landen is het gebruik
van stamcellen in wetenschappelijk
onderzoek verboden. Het is maar de
vraag of dit terecht is. Toch zijn er veel
successen geboekt over de afgelopen
jaren op het gebied van het toepassen
van stamceltherapie.
S
t
a
m
c
e
l
stamcellen die worden
gekweekt in petrischaaltjes.
6
Voordelen van stamcelonderzoek
Door stamcelonderzoek is het mogelijk om uit stamcellen organen, cellen of weefsels
te kweken. Deze gekweekte cellen kunnen vervolgens bijdragen aan de genezing
van ernstige ziektes zoals hoofdzakelijk spierziekten en zenuwziekten.
Naast het genezen van spier- en zenuwziekten kunnen met deze onderzoeken ook
bloedziektes worden genezen. Het is namelijk mogelijk om uit stamcellen bloedcellen
te kweken. Hierdoor kan er gezond bloed worden gemaakt. De bekendste ziekte die
wordt genezen met behulp van dit onderzoek is de kankersoort leukemie.
Stamcelonderzoek draagt voor een groot deel bij aan het oplossen van het
gigantische donorprobleem. Dit probleem houdt in dat er te weinig donororganen zijn
en te veel mensen die een donororgaan nodig hebben. In andere woorden: vraag en
aanbod zijn niet gelijk. De lange wachttijd die er is voor het ontvangen voor een
nieuw donororgaan leidt ook tot illegale handel van organen. Uit stamcellen kunnen
ook orgaanweefsels worden gekweekt, die dit probleem dus oplossen. Dit zal de
schandalige en volstrekt illegale handel van het aanbieden van organen voor de
hoogste bieder doen stoppen.
Niet te vergeten is dat elke vorm van onderzoek uiteraard ook de kennis over het
menselijk lichaam uitbreidt. Dit onderzoek draagt bij aan het vergroten van onze
kennis over het menselijk lichaam en de mogelijkheden hiervan.
Nadelen van stamcelonderzoek
Een nadeel van stamcelonderzoek is dat de kosten ervan hoog zijn. Naar schatting
kost het miljarden euro’s. In deze tijden van crisis en het falen van het gehele
financiële systeem, is het maar de vraag of overheden dit speciale onderzoek
moeten financieren. Het is volgens critici namelijk niet bekend of het wel werkt. Elke
overheid zal hierover een eigen beslissing moeten nemen.
Naast het feit dat het veel geld kost, kan het lichaam het gekweekte weefsel ook
afstoten. Als dit gebeurd, heeft de hele therapie geen zin gehad. Wat er in zo’n geval
gebeurt is dat je witte bloedcellen het weefsel gaan aanvallen omdat het
‘lichaamsvreemd’ is.
Er ontstaat bij stamcelonderzoek veel commotie over het gebruik van embryo’s. Deze
embryo’s hadden namelijk de potentie om tot een levend wezen uit te groeien. Eén
van de grootste tegenstanders is de katholieke kerk. Paus Benedictus XVI is
uitgesproken tegen het gebruik van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek. Dit
herhaalde hij laatst nog op een conferentie, georganiseerd door het Amerikaanse
biotechnologiebedrijf NeoStem. Aangezien de paus veel aanhangers heeft, is dit een
groot bezwaar tegen stamcelonderzoek. Menselijk materiaal zou volgens de
katholieke kerk in geen enkel geval gebruikt mogen worden voor medisch onderzoek.
Vrijwel alle andere grote religies steunen hierin de katholieken. (4)
7
Voor- en nadelen belanghebbenden
Medici
De medici zijn een belangrijk onderdeel van het probleem rond stamcelonderzoek. Zij
moeten namelijk uiteindelijk mensen met de resultaten van het onderzoek gaan
behandelen. Aangezien medici het beste met patiënten voor hebben en het voor hen
centraal staat dat de patiënt beter wordt, zijn ze over het algemeen vóór
stamcelonderzoek. Uitzonderingen zoals strenggelovige dokters worden natuurlijk
niet meegerekend.
Patiënten
De patiënten zijn de groep waar het hele onderzoek uiteindelijk om draait. Zij zijn het
die er het meest baat bij hebben dat het wordt uitgevoerd. Hun grootste belang is
immers dat ze de ziekte waaraan ze lijden verdwijnt of wordt verminderd. De
meesten zijn daardoor vóór stamcelonderzoek en werken graag mee aan deze
experimentele geneeswijze. Er zijn echter tegelijkertijd ook patiënten die
stamcelonderzoek een brug te ver vinden, ook als het om hun eigen leven gaat.
Onderzoekers
De onderzoekers zijn de enige groep die voor honderd procent vóór
stamcelonderzoek is. Deze wetenschappers worden gedreven door allereerst een
verlangen om patiënten te genezen, maar ook door het feit dat degene die de
oplossing vindt voor alle ziekten die genezen zouden kunnen worden door
stamceltherapie de geschiedenisboekjes in gaat met minstens één nobelprijs en
eeuwige roem. Zo wonnen in 2007 twee biologen de nobelprijs voor de geneeskunde
door stamcelonderzoek toe te passen. (5)
Overheden
Overheden spelen een belangrijke rol bij stamcelonderzoek: door wetgeving wordt dit
namelijk in de meeste landen aan stevige banden gelegd. In vrijwel alle redelijk
gelovige landen (dit zijn verreweg de meeste landen) is stamcelonderzoek verboden.
Wel is het in sommige landen, waaronder Nederland, toegestaan om mensen te
behandelen met de nu bestaande vormen van stamceltherapie. De overheden
durven vaak verder onderzoek niet toe te staan, uit angst een groot deel van de
bevolking (in democratische landen zijn dit ook nog eens kiezers!) voor het hoofd te
stoten.
Religieuze instanties
Bijna alle religies zijn tegen stamcelonderzoek. Vaak is de rede dat al het leven een
kans verdient en dat het niet mag (volgens het geloof) levende embryo’s of eicellen
te doden voor medisch onderzoek, ook als hierdoor levens van zieken gered kunnen
worden. Het is tenslotte de wil van God of van de Goden dat deze zieken sterven
dan wel gered worden. De religieuze instanties slagen er tot nu toe in om grote
massa’s mensen op de been te krijgen om bij overheden te lobbyen en te
protesteren om stamcelonderzoek tegen te gaan.
8
Publieke opinie
Het grote publiek is bang dat men mensen gaat klonen, zoals beschreven in het boek
van Ira Levin “The boys from Brazil”. In dit boek wordt geschreven over een nazijager die in Brazilië 94 jongens ontdekt met exact hetzelfde uiterlijk die hoogst
waarschijnlijk een kloon van Hitler zijn, georganiseerd door Mengele, de meest wrede
kamparts van Hitler. In 1978 is het boek verfilmd.
Het is natuurlijk ook beangstigend om te bedenken dat je mensen kunt klonen: wat
een vreemd idee om te bedenken dat je jezelf in theorie zou kunnen opvoeden…
Afweging en Aanpak
Als je alle voordelen en nadelen tegen elkaar afweegt; dan wegen de voordelen
zwaarder dan de nadelen. Dit komt namelijk doordat, naar mijn mening, voor elk
nadeel wel een oplossing is te ontdekken of te bedenken. Zo worden de hoge kosten
weer terugverdiend, omdat sommige mensen die van de ziektes genezen dan weer
kunnen werken en op allerlei manieren een actieve rol kunnen spelen in de
maatschappij. Meer mensen werken, meer mensen betalen premie, er werken dan
uiteindelijk meer mensen ten opzichte van de niet-werkende mensen. De AOWleeftijd hoeft dan niet omhoog en er hoeft bijvoorbeeld niet bezuinigd te worden
andere uitkeringen.
Ik denk dat het probleem dat er een afstotingsreactie kan plaatsvinden misschien wel
kan worden opgelost. Men kan namelijk de patiënt medicijnen voorschrijven die de
reactie afzwakken, zoals bijvoorbeeld Cyclosporine.
Tenslotte zijn de grootste tegenstanders van stamcelonderzoek de religieuzen, terwijl
lang niet alle mensen gelovig zijn, dus dringen deze mensen dit aspect van hun
religie in deze kwestie op aan niet-gelovigen. Dit argument zou niet kunnen leiden tot
een afschaffing van het stamcelonderzoek, omdat mensen zelf het recht hebben om
te beslissen of ze voor of tegen het onderzoek zijn en mensen die ertegen zijn
hoeven er geen gebruik van te maken. Hierbij worden veel stamcellen toch al
gewonnen uit volwassen mensen. De meeste embryo’s worden alleen gebruikt voor
wetenschappelijk onderzoek.
Verder zijn er ook andere cellen die dergelijke toepassingen hebben. Het is Japanse
onderzoekers aan een universiteit in Yokohama gelukt om uit stamcellen een lever te
kweken. De lever was weliswaar klein, maar functioneel. De wetenschappers hebben
geen gebruik gemaakt van embryo’s, maar van zogenaamde IPS-cellen. Dit is nog
een argument dat de afweging van de gelovigen afkeurt. (6)
Gedurende de afgelopen decennia zijn vele geneeswijzen tegen kanker ontwikkeld,
met wisselend succes. Alhoewel een chemokuur werkt, is het een zeer
gecompliceerde techniek, de behandeling duurt in vele gevallen lang, het hangt van
de patiënt af en het vergt zeer veel van de patiënt. Ook na de periode van intensieve
behandeling moet de patiënt nog
lange tijd tabletten slikken en pas
na 10 jaar kan men met zekerheid
zeggen dat de ziekte is
verdwenen.
9
Er zijn verscheidene soorten kanker die men in veel gevallen pas zo laat ontdekt dat
chemokuur geen effect meer heeft. Alvleesklierkanker is hiervan een goed voorbeeld.
Tenslotte zijn er ook nog soorten kanker die door middel van een chemokuur niet te
behandelen zijn, bijvoorbeeld het kleincelliglongcarnicoom. Een chemokuur is dus
verre van de ideale oplossing, stamceltherapie daarentegen zou in de toekomst in
staat kunnen zijn alle soorten kanker te bestrijden.
Ook zou stamceltherapie ziektes kunnen bestrijden waartegen op het moment nog
nauwelijks geneesmiddelen zijn, denk aan alzheimer en parkinson.
Stamcelonderzoek is tot nu toe het enige bekende middel dat een perspectief op
genezing van deze ziektes.
10
Conclusie
Met een bevolking die in toenemende mate leidt aan kanker en andere gevaarlijke
ziektes en die door de vergrijzing een steeds grotere kans loopt op alzheimer, is
stamcelonderzoek een onmisbare nieuwe medische techniek. Ik ben van mening dat
ondanks de risico’s en de ethische bezwaren die kleven aan stamcelonderzoek het
onderzoek gelegaliseerd moet worden. Ik begrijp de bezwaren die vooral uit gelovige
hoek komen, dat het onderzoek de levens van embryo’s kost, toch het lijkt mij beter
je te focussen op de reeds levende mensen op deze wereld en die te redden. Ik hoop
dan ook dat overheden stamceltherapie en stamcelonderzoek zullen legaliseren en
dat medici stamceltherapie steeds vaker zullen toepassen, met het oog op de eed
van Hippocrates, die stelt dat medici alles moeten doen om patiënten te genezen,
teneinde zoveel mogelijk mensenlevens te redden als mede een betere kwaliteit van
leven te bieden.
De ziektes die door stamcellen uiteindelijk
genezen zouden kunnen worden.
11
Bronnen
1. http://www.encyclo.nl/begrip/stamcelonderzoek
2. http://www.nu.nl/gezondheid/2865596/hartweefsel-verjongd-metgemodificeerde-stamcellen.html
3. http://nl.wikipedia.org/wiki/Stamceltherapie
4. http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/692-betoogstamcelonderzoek.html
5. http://www.dnalabs.nl/webquests/stamcelonderzoek-in-nederland.html
6. http://www.nu.nl/buitenland/2829993/japanners-maken-lever-vanstamcellen.html
7. vdt.ugent.be/code/showupload.php?id=391
8. http://www.ditisbiotechnologie.nl/mens-gezondheid/stamcellen/
9. http://hummersandcigarettes.blogspot.nl/2010/10/stem-cell-research-newbreakthroughs.html
10. http://boxedsoap.blogspot.nl/2006/11/stem-sold.html
11. http://users.mobistar.be/jeroenke/IN002/pro.html
12. http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Wetenschap/351450/NobelprijsGeneeskunde-voor-onderzoek-naar-stamcellen.htm
13. http://nl.wikipedia.org/wiki/Stamceltherapie
14. http://nos.nl/audio/458286-grote-doorbraak-in-stamcelonderzoek.html
15. http://www.dnalabs.nl/webquests/stamcelonderzoek-in-nederland.html
16. http://stamcellen4a.webs.com/tussenethiektechniek.htm
17. http://www.medische-ethiek.nl/modules/news/index.php?storytopic=9
18. http://www.scholieren.com/boekverslag/59891 (Ira Levin, The Boys From
Brazil)
12
13
14