Excursieboekje Groningen (7056520)

1
Inleiding
Instructie
Onderdelen en planning
Opdrachten voor tijdens de excursie
Bronnen
3
4
6
7
18
2
Welkom in Grunn’!
Vandaag ga je spelenderwijs door het culturele en historische Groningen. De stad heeft
veel te bieden op het gebied van kunst en cultuur.
Bijna alle zintuigen zullen geprikkeld worden in een stad waar het wemelt van de
studenten. Je gaat bijvoorbeeld typisch Gronings eten, maakt kennis met het volkslied en
je conditie wordt op de proef gesteld!
Tijdens de excursie maak en doe je opdrachten uit dit boekje en maak je selfies voor een
fotoverslag. De opdrachten variëren van het beantwoorden van vragen tot het tekenen
van details of interactie met voorbijgangers. Zo wordt er niet alleen van je gevraagd
feiten te benoemen, maar je leert ook bepaalde kunstuitingen goed waar te nemen en
deze vervolgens creatief toe te passen. In totaal zijn er 25 vragen (inclusief
triviantvragen) en de ene categorie heeft weer meer vragen dan de andere. Je hebt
ongeveer 4 uur te tijd om de excursie uit te voeren.
Hopelijk gaat de zon schijnen, want de terrasjes zijn zeker de moeite waard voor een
pauze.
Veel succes en plezier! 
3
8
9
10
Start
11
Plattegrond van de binnenstad van Groningen met de route in de volgorde waarin
hij gelopen wordt. Nummer 8 is een café/terras, dus dit onderdeel is optioneel.
Wat heb je nodig?
- Pen
- Kleurpotloden
- Fotocamera
4
Wat is Triviant?
Triviant is een spel waarbij kennisvragen worden gesteld over 6 verschillende
categorieën. Iedere categorie kent een triviantvraag. Als je een triviantvraag goed
beantwoord hebt, mag je een partje (met de kleur die bij de categorie hoort) in je schijf
leggen. Het doel van het spel is om als eerste alle partjes verzameld te hebben. Diegene
is de winnaar.
Bij deze excursie worden er ook partjes verzameld. Door ze bij een goed antwoord zelf
te in te kleuren in de schijf hierboven of door een schijfje mee te nemen, waarbij een
medewerker van een culturele instelling (of docent) een partje uitreikt bij een goede
triviantvraag.
De categorieën die bij deze excursie aan bod komen zijn:
* Beeldende kunst (schilderkunst en beeldhouwkunst) ROOD
* Cultureel erfgoed - BLAUW
* Theater - GROEN
* Muziek - PAARS
* Culinair - ORANJE
* Architectuur - GEEL
Bij iedere categorie krijg je vragen die in dit werkboekje staan, maar iedere categorie
heeft ook 1 Triviantvraag: deze vraag wordt gesteld zit in een envelop bij een culturele
instelling. Het antwoord vertel je aan de medewerker. Is het antwoord goed, dan krijg je
van hem/haar een partje.
OF
(als dit een excursie met leerlingen is, geeft de docent per excursieonderdeel ter plekke
aan wat het goede antwoord is waardoor de leerlingen bij een goed antwoord een partje
in kunnen kleuren.)
5
Categorie
Onderdeel
Tijdsduur
Beeldende kunst
Beeldende kunst
Cultureel erfgoed
Cultureel erfgoed
Beeld op CS
Groninger museum (binnen)
Korenbeurs
Martinitoren
Pauze
Grand Theatre
De Oosterpoort
Prins Claus Conservatorium
Knols Koek
Huis de Beurs
Synagoge
Huize Tavenier
Groninger Museum (buiten)
Centraal Station
5 – 10 min.
45 – 60 min.
5 – 10 min.
60 min.
5 – 10 min.
10 – 20 min.
5 – 10 min.
5 min.
30 min.
5 – 10 min.
5 min.
5 – 10 min.
Theater
Theater/Muziek
Muziek
Culinair
Culinair/pauze
Architectuur
Architectuur
Architectuur
Architectuur
De aangegeven tijdsduur is exclusief de tijd die je nodig hebt om te lopen van het ene
naar het andere onderdeel. De duur van de pauzes zijn afhankelijk van de tijd die je er
zelf aan wilt besteden en de hoeveelheid tijd die je over hebt.
6
Op het Stationsplein van Groningen staat een wit standbeeld van een man met een
paard. (Als je hem niet kunt vinden, vraag het dan aan een voorbijganger)
Het beeld is een belangrijk symbool van de stad Groningen en iedere Groninger is er
bekend mee. Het standbeeld is een tijdje van het straatbeeld verdwenen omdat hij
gerestaureerd moest worden, maar nu kan iedereen hem weer bewonderen bij het
Centraal Station.
Opdracht:
1. Hoe heet dit beeld? ______________________________________________________________________
2. Maak een selfie met het beeld.
Vanaf het Centraal Station
zie je meteen het opvallende
moderne gebouw van het
Groninger Museum. Dit is
tevens de oversteek naar
het centrum van de stad.
Zowel fietsers, brommers
als voetgangers passeren
deze brug en het is er altijd
een drukte van jewelste.
Opdracht:
Loop naar de Museumbrug (het pad met de blauwe ondergrond).
 Ga het Groninger Museum naar binnen en vraag aan een medewerker waar de
tentoonstelling van “De Ploeg” te zien is.
De Ploeg is een Groningse kunstenaarsgroep die in 1918 is opgericht. Naast
kunstschilders, waren er ook musici en literatoren aangesloten bij de groep.
De groep bestaat onder andere uit de kunstenaars Jan Altink, Johan Dijkstra, Jan
Wiegers en Hendrik Werkman.
7
3. Bij welke stroming horen de schilderijen van de Ploeg?
_________________________________________________
4. Hoe is de naam “De Ploeg” tot stand gekomen? (Wat betekent het?)
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
TRIVIANTVRAAG (rood):
5. Wat schilderden de Ploegleden vooral? Noem 3 thema’s.
6. Zoek het schilderij van het “kerkje in Oostum” die je op deze foto ziet.
8
De stijl van dit schilderij heeft heel veel weg van de stijl van een bekende schilder. Welke
schilder?
________________________________________
7. Welk schilderij van de Ploeg spreekt jou en meeste aan en waarom? (maak een foto
van het schilderij voor het fotoverslag.)
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
9
Als je het Groninger Museum uitloopt ga je rechtsaf de Ubbo Emmiusstraat in,
uiteindelijk steek je het Zuiderdiep over de Folkingestraat in. Deze straat is in 2015
uitgeroepen tot de leukste winkelstraat van Nederland! Van oorsprong was dit een
Joodse straat, dat kun je nu nog zien aan de synagoge die er gevestigd is.
Aan het einde van de straat aan de linker kant staat een groot gebouw, genaamd de
Korenbeurs. Hiermee zijn we bij het volgende onderdeel aangekomen.
De Korenbeurs behoort tot de top 100 der Nederlandse UNESCO-monumenten. Het is
gebouwd tussen 1862 en 1865 en behoort tot de neoclassicistische bouwstijl. Het
gebouw is ontworpen door de Groninger stadsbouwmeester J.G. van Beusekom. Het
vele glaswerk die je binnen ziet als je naar boven kijkt is bewust gemaakt, omdat er veel
daglicht nodig was. Op het dak staan de figuren van Neptunes (zeevaart), Ceres
(landbouw) en Mercurius. (handel).
Opdrachten
8. In dit gebouw zit momenteel een Albert Heijn (wat veel mensen zonde vinden), wat
zat hier vroeger?
______________________________________________
 9. Maak een foto van hetgeen wat bij de ingang boven deur naar de personeelsruimte
is opgehangen. (hint: het heeft te maken met de vorige vraag) Wat is de tekst?
______________________________________________
______________________________________________
10
Vanuit de Korenbeurs loop je langs (of over) de Vismarkt. Uiteindelijk steek je over naar
“Tussen Beide Markten” en is de Martinitoren al te zien. Ga naar de Grote Markt.
Martinitoren
Je gaat de Martinitoren beklimmen! Het vergt wat conditie en de treden van de trap zijn
hoog, maar je krijgt er een prachtig uitzicht voor terug. Koop een kaartje bij het VVVkantoor. Het VVV-kantoor is een opvallend gekleurd object en staat op de grote markt.
Een entreeticket kost €5,- voor een volwassene, inclusief een bezoek aan de
Martinikerk. Op papier heb je voor dit onderdeel 1 uur de tijd.
De Martinitoren heeft in de geschiedenis al heel wat te verduren gehad. Hij is maar
liefst drie keer “herbouwd” of gerestaureerd. Een brand, een blikseminslag en
beschietingen tijdens de oorlog hebben dit veroorzaakt. De eerste toren werd gebouwd
in de 13e eeuw. Momenteel is een deel van de toren voorgoed gesloten voor bezoekers
en zijn er extra hekken geplaatst voor de veiligheid omdat er de laatste decennia een
aantal zelfdodingen zijn voorgekomen. Net als de Korenbeurs, is ook de Martinitoren
een Rijksmonument.
Ben je boven?
 Je mag zelf aan het touw trekken om de klok te luiden!
10. Maak en selfie van jou met het uitzicht voor het fotoverslag.
11. In welke bouwstijl is de Martinitoren gebouwd?
_______________________________________________
TRIVIANTVRAAG: (blauw)
12. Hoe wordt de Martinitoren door inwoners van Groningen genoemd?
_______________________________________________
Ik denk dat je na al dat traplopen wel toe bent aan een pauze. Laat er nou net een
populair terras zijn naast de Martinitoren, namelijk “De Kosterij”. Met mooi weer is het
terras al snel vol omdat dit een locatie is waar je een mooi zicht op de stad hebt. Je kunt
ook altijd binnen wat eten of drinken.
11
Als je van het terras bij de Martinitoren komt, zie je aan de Grote Markt aan de
linkerkant het Grand Theatre. Ga binnen aan een tafeltje zitten om de
volgende vragen te beantwoorden.
Grand Theatre
In 1929 is het Grand Theatre gebouwd als bioscoop totdat het in 1977 werd gesloten en
een paar jaar leeg kwam te staan. In 1980 werd het gekraakt en heringericht als
“alternatief cultuurpaleis”. Het Grand Theatre staat nu bekend als plek voor beginnende
kunstenaars en alternatieve, experimentele toneel- en dansvoorstellingen.
Het pand is ontworpen in een bouwstijl met elementen van de Art Deco en de
Amsterdamse School.
Opdrachten:
13. Welke bekende Nederlandse cabaretier is een rasechte Groninger en woont vlakbij
het Noorderplantsoen?
________________________________________________
14. Hoe heet deze bekende Groningse acteur? Bekend van
onder andere “Hollands Hoop” en “Penoza”.
_________________________________________
TRIVIANTVRAAG: (groen)
15. Hoe heet het jaarlijkse culturele evenement dat aan het
einde van de zomer plaatsvindt in het Noorderplantsoen
van Groningen?
________________________________________________
12
Als je het Grand Theatre uitloopt ga je rechtsaf voorbij de snackbar op de hoek de
Oosterstraat in. Deze straat loop je helemaal uit. Vervolgens steek je het Zuiderdiep
over en ga je de Rademarkt in gevolgd door de Verlengde Oosterstraat. Je komt langs
een kerk en op den duur bij een brug. Ga de brug over en steek de Trompsingel over.
Aan de linkerkant zie je de Oosterpoort.
De Oosterpoort is een cultuurcentrum waar concerten worden gehouden van zowel
klassiek als modern. Daarnaast staan ook cabaret, toneel, ballet vaak op de agenda. In
tegenstelling tot het Grand Theatre, zijn de voorstellingen die hier worden gegeven
populairder en treden er de “grotere” artiesten op.
Opdrachten:
16. Aan de voorgevel van de Oosterpoort zie je allerlei symbolen. Wat denk je dat de
kunstenaar hiermee wil uitbeelden/vertellen?
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Als je de Oosterpoort uit loopt ga je rechtsaf en blijf je de stoep op lopen aan de
rechterkant van de weg. Na een paar minuten kom je bij het Prins Claus
Conservatorium. Het is misschien de moeite waard om daar een paar minuten te kijken.
Hier studeren studenten die op professioneel vlak iets met muziek willen doen.
17. Welk jaarlijks muziekfestival dat populair is in heel Nederland, vindt plaats in
Groningen?
__________________________________________________
13
TRIVIANTVRAAG: (paars)
18. Hieronder staat de tekst van het Groninger Volkslied. Wat betekenen de
onderstreepte woord en zin? Vraag iemand die je op straat of bij een culturele instelling
tegenkomt.
“Van Lauwerzee tot Dollard tou,
van Drenthe tot aan ‘t Wad,
doar gruit, doar bluit ain wonderlaand
rondom ain wondre stad.
Ain Pronkjewail in golden raand
is Gronnen, Stad en Ommelaand;
ain Pronkjewail in golden raand
is Stad en Ommelaand!
= ____________________________________
Doar broest de zee, doar hoelt de wind,
Doar soest ’t aan diek en wad,
moar rustig waarkt en wuilt het volk,
het volk van Loud en Stad.
Ain Prinkjewail in golden raand
is Gronnen, Stad en Ommelaand;
ain Pronkjewail in golden raand
is Stad en Ommelaand!
Doar woont de dege degelkhaaid,
de wille, vast als stoal,
doar vuilt het haart, wat tonge sprekt,
in richt- en slichte toal.
Ain Prinkjewail in golden raand
is Gronnen, Stad en Ommelaand;
ain Pronkjewail in golden raand
is Stad en Ommelaand!”
= _______________________________________________
Op deze foto zie je de bekende Groningse
zanger Ede Staal. Hij is al in 1986
overleden maar zijn muziek is nog steeds
erg populair.
 Kijk op de kaart aan het begin van dit boekje waar je langs moet om bij het volgende
onderdeel te komen. Knols Koek zit naast Academie Minerva aan de Zuiderdiep.
14
Een paar culinaire feitjes op een rij…
Wist je dat… de eierbal ook Gronings is?
Wist je dat… in het Groningse dorp Eenrum een mosterdmakerij zit waar de Groninger
Marne mosterd vandaan komt?
Wist je dat… ‘Siepel’ ui betekent en ‘Stoetje’ broodje?
‘Knols Koek’ is een authentiek Gronings winkeltje waar ze Groninger koek maken en
verkopen, maar ook andere Groninger streekproducten.
Knols Koek is al bekend sinds de jaren 50 maar het bedrijf bestaat al sinds de jaren 20.
In 1988 verklaarde de gemeente Groningen het pand met de gevel in Amsterdamse
schoolstijl tot een gemeentelijk monument van jonge bouwkunst.
19. Waarom noemen ze Oude Wijvenkoek, Oude Wijvenkoek?
_________________________________________________________
_________________________________________________________
TRIVIANTVRAAG: (oranje)
20. Wat zijn de drie basis ingrediënten van Groninger
Koek?
Vanaf Knols Koek steek je de weg over naar de straat aan de overkant. Je komt langs
USVA een cultureel studentencentrum. Sla zodra je het kruispunt nadert rechtsaf de
straat in. (A Kerkhof) Je loopt langs de zijkant van de kerk en daarna de zijkant van de
Korenbeurs. Uiteindelijk zie je aan de rechterkant het café: ‘Huis de Beurs’.
Bij ‘Huis de Beurs’ op het hoekje van de Folkingsstraat en tegen de Korenbeurs is een
mooi café waar je eventueel een pauze zou kunnen houden om echte Groninger
Arretjescakes (met ijs!) te proeven of de Groninger Mosterdsoep.
15
Vanaf Huis de Beurs ga je weer de Folkingestraat in tot dat je aan het einde bij de
Synagoge bent.
Je hebt in deze excursie al aardig wat architectuur mogen zien, maar we ronden de
excursie ook af met de categorie architectuur.
 Ga de Synagoge naar binnen. De entree bedraagt €5,-.
Opdrachten:
Synagoge
21. Een synagoge ziet er kenmerkend uit, teken een deel na, dat typerend is voor een
synagoge.
22. Een aantal woorden die we in het Nederlands gebruiken, stammen af van het
Jiddisch. Noem 4 van deze woorden en zet de betekenis ervan ernaast.
Vergeet niet een selfie te maken! 
Vanaf de synagoge loop je steek je weer de Zuiderdiep over de Ubbo Emmiusstraat in.
Zodra je het blauwe pad van het Groninger Museum tegemoet komt ga je rechtsaf de
stoep op de Ubbo Emmiussingel in. Loop door tot je bij nummer 110 bent. Bij nummer
108 heb je overigens een mooi uitzicht op het Centraal Station!
16
Huize Tavenier was jarenlang een kraamkliniek en daarmee het geboortehuis van
ongeveer 27.000 mensen uit de stad en provincie Groningen. Daarvoor was het een
woonhuis ontworpen in opdracht van Jacomijna Hooites-Meursing door architect A. Th.
Van Elmpt.Omstreeks 1903 is het huis gebouwd Ook dit huis is een Rijksmonument.
Momenteel zit er in het huis een GGZ instelling gevestigd.
23. In welke bouwstijl is dit huis gebouwd?
________________________________________________________________
24. Waaraan zie je dat? (noem de kenmerken van de bouwstijl)
________________________________________________________________
Loop terug naar het Groninger Museum en bekijk het gebouw goed.
TRIVIANTVRAAG: (geel)
25. Hoe heet de architect van die het Groninger Museum heeft ontworpen?
_________________________________________________
Vanaf hier kun je weer naar het Centraal Station en kun je de dag afsluiten door nog een
kijkje te nemen in de mooie Centrale hal. In 1866 is het gebouw geopend en is
ontworpen door Isaac Gosschalk. De bouwstijl heeft gotische en renaissance-elementen.
Maak als afsluiting van de excursie een selfie van jou en jouw schijf met partjes. (of de
ingekleurde schijf) Hoeveel heb je er verzameld?
Stuur het fotoverslag en de antwoorden naar [email protected]
Hopelijk heb je een leuke dag gehad! 
17
www.toerisme.groningen.nl
www.groningenlife.nl
www.staatingroningen.nl
Groninger Museum Magazine
18