Untitled - Gemeente Beveren

Het bijenvolk
Stam: geleedpotigen of arthropoda
Klasse: insecten
Orde: vliesvleugeligen
Familie: bijen of apidae
foto - Gerry Smet
Een bijenvolk is een fascinerende levensgemeenschap. Wanneer men hierdoor geboeid
geraakt is het maar een kleine stap om je deze wereld daadwerkelijk eigen te maken.
Een bijenprik neem je er dan graag bij, voor wat hoort wat
De bij even dichterbij
voor vleugel
borststuk of thorax
kop of cephalon
puntoog
achtervleugel
achterlijf of abdomen
facetogen
tong
angel
voelspriet
achterpoot
voorpoot
middenpoot
Vrouwtjesbijen hebben aan hun achterlijf een
angel. Dat is een holle naald waarmee ze gif
uit hun gifblaas in het lichaam van een tegenstander kunnen spuiten. Als een bij een ander
insect steekt, k an ze haar angel gemakkelijk
terug trekk en.
Maar in onze elastische huid gaat dat niet
omdat de kleine weerhaakjes aan de angel zich
daarin vast zetten. Na zo n steek wordt het
hele angelapparaat uit haar lijf getr okken.
Aan die ver wondingen gaat ze dood. Probeer
je het angelapparaat met je vingers te pakken,
dan druk je op de gifblaas en geef je jezelf een
extra injectie. Je moet het angelapparaat met
een mesje of je nagel wegkrabben. Bijen
steken alleen om hun volk te verdedigen.
Een bijensteek is niet echt gevaarlijk, tenzij je
er overgevoelig voor bent.
In de bijenk orf - F isher - Nagel
Gemeente Beveren - 2004
Het bijenvolk
Van ei tot bij
In een bijennest zijn er 2 soorten eitjes waaruit 3 soorten individuen kunnen ontstaan:
1. Bevruchte eitjes > k oninginnen en werksters
2. Onbevruchte eitjes > darren
Koningin
Dar
W erkster
(Ontwikkeling in dagen)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
eistadium
larvestadium
popstadium
broed loopt uit
De koningin ontstaat uit een bevrucht eitje.
Dit verschilt niet van het eitje waaruit een
werkster ontstaat. De voeding die de larve
krijgt wanneer het eitje uit k omt, bepaalt of
het een k oningin of een werkster zal wor den. De koninginnelarve krijgt tijdens het
hele larvestadium koninginnebrij . Het
nestje waarin de koninginnelarve groeit
wordt de koninginnedop genoemd.
Een werkster ontstaat net als de koningin uit
een bevrucht eitje. De eerste twee dagen
krijgt ze ook koninginnebrij, daarna wordt
ze gevoed met een mengsel van honing,
stuifmeel en water . Een werkster is een
onvruchtbaar vrouwtje.
Uit de onbevruchte eitjes ontstaan darren
de mannelijke bijen.
17
18
19
20
21
22
23
24
foto - Wase imkersbond
Gemeente Beveren - 2004
Het bijenvolk
W as zweten en larven voeren
In de zomer bestaat een gezond bijenvolk uit:
• 1 koningin
• 30 000 tot 60 000 (soms nog meer) werkbijen
• enkele 100 den darren.
Zij verzorgen een broednest (eitjes, lar ven en poppen) dat constant op 35 C wordt gehouden.
Tegen de winter daalt het aantal werkbijen (10 000 tot 20 000).
De darren werden in de maand augustus reeds afgeslacht, tot de laatste toe!
De bijenk oningin is het meest volwaardige vr ouwtje in het bijenvolk. Vanaf februari begint ze eitjes
te leggen. In het begin zeer bescheiden, in de maand mei kan dit oplopen tot 2000 eitjes per dag.
Naar de winter toe valt dit terug tot 0.
De mannelijk e bijen, de darren hebben als taak het bevruchten van de jonge koningin. Dit gebeurt
hoog in de lucht! Hun voeding is afhankelijk van de werksters.
W erkbijen verrichten alle werkzaamheden volgens een bepaalde werkindeling, afhankelijk van hun
leeftijd.
Taken van de werkbij
Cellen poetsen, Broed verwarmen
Voederen van de jongere larven
Ratenbouw, wasproductie en
ver werk en van nectar tot
honing
V oedster - werkbij
V oederen van de oudere larven
W anneer dit nodig blijkt kan
een bijenvolk van dit schema
afwijken.
W achtdienst aan het vlieggat
illustraties: Bezige beestjes in de tuin Kris Struyf
Bezoek van bloemen met
bestuiving V erzamelen van stuif meel, nectar , pr opolis en water
Vliegbij
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35-45
Bezig als een bij
Een bij heeft het nooit zo druk als het wel schijnt,
maar ze k an nu eenmaal niet langzamer zoemen.
Kin Hubbaert
Dood
Gemeente Beveren - 2004
Het bijenvolk
Honingmerk
Het zicht van bijen en andere insecten is anders dan dat van de mens. Bijen zien geen
rood. R ode bloemen worden deel van de achtergr ond. Daar om zijn bijenbloemen vaak
geel of blauw . Vaak hebben zij een speciale tekening die voor de mens niet te zien is, maar
door bijen wel. Deze vlekken noemen we het honingmerk van de bloem.
foto - Biology of Plants - Raven, Evert & Eichhorn
foto - Biology of Plants - Raven, Evert & Eichhorn
Dotterbloem gezien door de ogen
van een mens
Dotterbloem gezien door de
ogen van een bij
De bijendans
W erkbijen hebben een soort taal om informatie over te brengen naar medebewoners van
de bijennest.
Deze info gaat over:
•
•
•
•
Geur van bloemen: blijft in hun harige lichaam hangen
Smaak van de nectar of de geur van stuifmeel
Afstand tot de voedselbron
Richting van de voedselbron
Rondedans: de afstand van
de korf tot aan de voedselbron is minder dan 100 m.
Kwispeldans: voedsel is verder dan
100 m van de korf verwijderd.
Gemeente Beveren - 2004
Het bijenvolk
Bijenproducten
foto - Wase Imk ersbond
Honing : Suiker water enzymen vitaminen zetmeel pollenkorrels / gistcellen en
bacteriën
[Enzymen: organische stoffen die andere stoffen kan omzetten zonder zelf te veranderen]
Nectar : Afkomstig van de honingklieren, nectariën. Aanwezig in de bloemkroon en op
andere plantendelen.
Stuifmeel: fijn eiwitrijk poeder dar bestaat uit mannelijke zaadjes en waarmee een bloem
bestoven wordt.
Koninginnebrij : Afscheidingsproduct van de voedersapklieren van de werkbijen. Tussen
de 5 de en de 6 de levensdag
Voedsel voor koninginnelarve
Propolis : soort hars die bijen op sommige planten verzamelen om raten aan de broedkamer vast te maken en om spleten te dichten
Gebruik: wondhelend
Bijengift : Mengsel van giftige eiwitachtige alkalo den, komt vrij uit de angel
Gebruik: tegen reumatische aandoenngen
Wa s: vetachtige stof die bijen zweten uit de wasklieren om raten te bouwen. Gebruik:
industrie, farmacie & cosmetica.
Gemeente Beveren - 2004
Het bijenvolk
Bijenplanten
De Bijenweide is het geheel van drachtplanten waarop de bijen
in de loop van het jaar hun voedsel vergaren. Drachtplanten zijn
planten die voldoende stuifmeel en/of nectar produceren.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de honingweide en de
stuifmeelweide.
Honingweide
foto - Wase Imkersbond
Hoofdbron
F ebruari-maart
Paardebloem
Wilg
april
Appel
Kers
mei
Framboos
Klaver
juni
Linde
Jasmijn
Nevenbron
Berberis
Aalbes
Berberis
Acacia
Bosbes
Bonen
Meidoorn
Bijkomstige bron
Dovenetel
Madeliefje
Populier
Aardbei
Kastanje
juli
Heide
Boekweit
augustus
Heide
Klaver
september
Heide
Klaver
oktober
Heide
november
Distel
Zonnebloem
Wingerd
Zonnebloem
Klimop
Aster
Aster
Tabak
Klimop
Zonnebloem
Dovenetel
Klimop
Madeliefje
F ebruari-maart
Paardebloem
Hazelaar
april
Appel
Kers
mei
Koolzaad
Spar
juni
Nevenbron
Els
Narcis
Lariks
Populier
Acacia
Brem
Boekweit
Bijkomstige bron
Madeliefje
Viooltje
Berk
Madeliefje
Beuk
Sering
Aardbei
Meidoorn
juli
augustus
Klimop
september
Klimop
oktober
Klimop
november
Klimop
Klaver
Zonnebloem
Aster
Brem
Boekweit
Klaver
Aster
Zonnebloem
Dovenetel
Linde
Liguster
Heide
Heide
Spurie
Madeliefje
Stuifmeelweide
Hoofdbron
Madeliefje
Gemeente Beveren - 2004
foto Wase Imkersbond
zoek de indringer!
Gemeente Beveren - 2004
Verschil bij hommel wesp
UITERLIJK
Honingbij
Hommel
- bruin-zwart
- licht behaard
- angel
- fors gebouwd
- sterk behaard
- geen angel
foto Gert Strybos
NEST
- zeshoekige cellen, was
foto Sarah Roggeman
Wesp
- hoofdzakelijk geel-zwart
- typische wespen-taille
- angel
foto Caroline Naveau
- ronde cellen, was
foto Caroline Naveau
- zeshoekige cellen,
papierbrij
foto Sarah Roggeman
foto Gerry Smet
- bevruchte k oningin over - - bevruchte k oningin over wintert alleen, de oude
wintert alleen, de oude
kolonie gaat verloren
kolonie gaat verloren
OVER WINTEREN
- overwinteren in kolonie: 1 koningin met
10 000 winterbijen
KOLONIEGROOTTE
- met 10 000 en samen
(zomer 30 000 70 000,
winter 10 000 20 000)
- met 10 tot 500 samen
- tot 10 000
KOLONIE
- leeft altijd in kolonie
- in kolonie vanaf voorjaar
- in kolonie vanaf april
- tong 6,7 tot 11,5 mm
- bijtende monddelen
MONDDELEN
VOEDINGSWIJZE
NUT
- zuigende en likkende monddelen - tong 5 7 mm
- graasdieren, eten enkel
- graasdieren, eten enkel
nectar en stuifmeel
nectar en stuifmeel
(stuifmeelkorfje aanwezig)
(stuifmeelkorfje aanwezig)
- onmisbare bestuivers, vnl
voor vroegbloeiers
- belangrijke bestuivers
voor o.a. tomaat in
serres
- roofdieren, zoeken
overal suik er-houdende
stoffen (vruchten, cola,
zelden nectar)
- kleine insecten gevan
gen door de werksters
- eten schadelijke
insecten, nemen
soms deel aan
bestuiving
Gemeente Beveren - 2004
Gemeente Beveren - 2004
Libellen en waterjuffers
Iedereen kent ze: mooi gekleurde en opvallende insecten. De grote libelsoorten vliegen bijna een hele dag aan de waterkant met een bijzondere
behendigheid. De kleine libellen houden zich op in de buurt van de waterplanten.
Libellen steken niet
Bloedrode heidelibel - Caroline Naveau
Volksnamen getuigen van een merkwaardige misvatting tegen deze dieren:
paardenstekers, draakvliegen, duivelsnaalden, korenbijters of ogenstekers! .
Nochtans: libellen steken helemaal niet! Alleen als ze in de verdediging moeten,
durven ze wel eens te bijten.
Liefdeshartje
Bij de paring grijpt het mannetje het vrouwtje vast met zijn achterlijfaanhangsels,
waardoor een tandem gevormd wordt. Deze paring heet paringswiel of liefdeshartje.
Larven
Libellenlarven eten alles wat ze met hun vangmasker
kunnen pakken: dierlijk plankton, vliegen- en muggenlarven,.. Dit vangmasker is een uitgegroeide onderlip met
scherpe haken waarmee de prooi kan worden vastgeknepen. De gehele ontwikkeling van larve tot imago
duurt meestal maar 1 jaar , maar bij verschillende glazenmakers duurt het 2 jaar of meer .
Glazenmakers (Aeshnidae)
tot6 cm
Pantserjuffer
1-2 cm
(zonderstaart)
Lantaarntje -Caroline Naveau
Verschil tussen een libel en een waterjuffer
Libel of Glazenmaker
W aterjuffer
Steenrode heidelibel - Gert Strybos
Pantserjuffer - Caroline Naveau
Achtervleugels breder dan voor vleugels.
Achtervleugels zijn verbreed aan de basis.
Vleugels gelijk van vorm en aan de basis smal.
In rust vleugels geheel uitgespreid
In rust vleugels verticaal boven lichaam of iets gespreid
De ogen raken elkaar
De ogen raken elkaar niet
Lichaam fors gebouwd
Lichaam is zeer slank en tenger
Snelle vlieger
Trage vlieger
Gewone oeverlibel, Blauwe glazenmak er,
Bruinr ode heidelibel
Lantaarntje, W atersnuffel en Houtpantserjuffer
Gemeente Beveren - 2004
Lieveheersbeestjes
Nuttige rover
Zowel larven als volwassen lieveheersbeestjes doen zich tegoed aan bladen schildluizen. Bladluizen zitten met hun zuigende mond vast aan de
plant, waardoor zij zich moeilijk verplaatsen. Veel biologische boeren
zorgen voor geschikte plaatsen waar lieveheersbeestjes in kunnen overwinteren, zoals houtwallen en hagen. Dan worden in het voorjaar al veel
bladluizen gegeten, zodat deze geen plaag meer kunnen veroorzaken.
Japans lieveheersbeestje - Caroline Naveau
Lieveheersbeestjes worden speciaal gekweekt en ingevoerd om in serres met paprika s en komkommers bladluizen
te bestrijden. Ook in het openbaar groen worden larven van lieveheersbeestjes ingezet ter bestrijding van bladluizen op lindebomen. Naast het 2-stippelig worden ook het Japans en Californisch lieveheersbeestje ingezet.
Regelmatig worden deze exoten in de natuur waargenomen, tot nog toe zonder bedreiging voor de eigen
natuur.
In de verdediging
De opvallende, rode kleur van lieveheersbeestjes waarschuwt vogels dat ze giftig zijn. Voelen ze zich echt bedreigd, dan scheiden ze uit de gewrichten van de poten een gele, stinkende vloeistof af. Deze reactie heet reflexbloeden . Niet alle belagers laten zich afschrikken door kleur of stank. Mezen, roofwantsen en enkele spinnen
lusten soms toch een lieveheersbeestje. De ontsnappingspoging bestaat er in antennen en poten bliksemsnel in te
trekken en zich dood te wanen.
Een grote familie
Lieveheersbeestjes vormen een gr ote familie binnen de orde van de kevers. Wereldwijd zijn er wel 5000 verschillende soorten bekend. In Belgiº leven 60 soorten, te verdelen in 5 soortgroepen.
1.
Dwergkapoentjes. Deze lieveheersbeestjes zijn niet groter dan 3 mm met behaarde bovenzijde. Een
voorbeeld is het Dwerglieveheersbeestje. Vele dwergk apoentjes leven van schildluizen, insecten die
vastgezogen aan een plant onder een hard dekseltje leven.
2.
Nepk apoentjes. Verschil met de dwergkapoentjes is dat zij antennen hebben die even lang zijn als de breedte van de kop, dus langer
als die van de dwergkapoentjes. Ook hier vinden we behaarde
dekschilden. V oorbeelden: Gevlekt en Ongevlekt rietkapoentje.
3.
Breedkoplieveheersbeestjes. Door de brede dekschilden lijken ze
helemaal rond. Een voorbeeld is het Viervleklieveheersbeestje.
4.
Echte lieveheersbeestjes. Zijn deze met de kale en mooi gekleurde dekschilden. V oorbeelden: Zevenstippelig, Veertienstippelig
en Tweeºntwintigstippelig lieveheersbeestje. Laatste leeft van meeldauwschimmels, een schimmel die gr oeit op honingdauw , een
kleverige vloeistof die uitgescheiden wordt door bladluizen.
5.
Zevenstippelig lieveheersbeestje - Caroline Naveau
Bladetende lieveheersbeestjes. Deze soorten eten geen bladluizen of andere diertjes maar planten. Ze
hebben behaarde en rood gekleurde dekschilden voorzien van zwarte vlekken. Voorbeeld:
Heggeranklieveheersbeestje.
t
eer me .
m
h
c
i
zen
ie z
k ers d dan met ro
e
w
k
n
n
roze
ude
Er zijn en bezig ho
iz
bladlu
n.
uburti
A
r
o
t
c
Vi
Bron: Lieveheersbeestjes in beeld, KNNV
Gemeente Beveren, 2004
Levensloop
Bron: Lieveheersbeestjes in beeld, KNNV
Gemeente Beveren, 2004
Mimicr y of doen alsof
De gelijk enis van een dier op een gevaarlijk dier , zonder zelf gevaarlijk te zijn noemt men mimicr y
Zo lijkt de zweefvlieg op de wesp, maar heeft geen angel!
G ew one w esp
Zw eefvlieg
foto: Carine Naveau
- 4 vleugels
foto Gert Str ybos
- 2 vleugels, de andere twee zijn
ontwikk eld als vliegkolfjes of halters
- geen angel
- geen sociale dieren
- hangen vaak stil in de lucht en schieten
plots weg
- angel
- leven vaak sociaal
- bewegen constant in de lucht
Andere voorbeelden van mimicry
foto: Jeroen Mentens
W espeboktor
foto: Jeroen Mentens
W espenspin
foto: Gert Str ybos
W espevlinder
rups van Sint- Jacobsvlinder
Gemeente Beveren - 2004
O rden m et een vo lledige gedaanteverw isse ling
U it het ei ko mt een larve die niet gelijkt op
het vo lwasse n dier. Tussen het larvale st adium en het imago zit er nog een popst adium. Tijdens dit st adium vindt de gedaanteverw isse ling van larve (bv. rups) naar
imago (bv. vlinder) plaat s.
bron: C VN -insect encu rsu s
O rde C oleoptera of kevers
O rde N europtera of N etvl eugeligen
O rde Meco ptera of Schorpioenvliegen
O rde Siphanoptera of Vlooien
O rde Trichoptera of Schietm otten of kokerjuffers
O rde Lepidoptera of Vlinders en m otten
O rde H ymenoptera of Vliesvleugeligen
O rde D iptera of Vliegen en muggen
Bron
Bron figuren:
figuren: Tirion
Tirion Nieuwe
Nieuwe Insectengids
Insectengids
Gemeente Beveren - 2004
N iet te m isse (n) beestjes
er zijn er een heleboel.
O nder de levende w ezens een pak ongewervelden: dieren zo nder inwendig sk elet, maar
m et een uitw endig skelet.
O nder de ongewervelden een heleboel geleedpo tigen. Zij beschikk en over geledingen of
segmenten aan de poten. Ze bezitten eveneens een st evige, so ms zelfs harde uitw endige
lich aam sbedekking. O m te kunne n bewegen m oeten de poten uit tegenover elkaar bew egende segmenten bestaan. N et zo als een harnas van een M d
i deleeuwse ridder
.
Klasse schaaldieren: Orde w atervlooien
O rde pissebedden
O rde hogere kr eef ten m et garnaal en kr ab
Klasse sp inach tigen: Orde sp innen
O rde hooiw agens
O rde sc horpioenen
O rde bastaardschorpioenen
O rde m jiten en teken
Klasse duizendpo ten
Klasse m lijoenpoten
Klasse insect en: enige geleedpo tigen die kunne n vliegen, maar ze hebben niet allemaal
vl eugels
Bron figuren:
figuren: Tirion
Tirion Nieuwe
Nieuwe Insectengids
Insectengids
Bron
Gemeente
Gemeente Beveren
Beveren -- 2004
2004
Rijkd om aan insect en in Belgiº
bron: N atuurpunt
O rden m et een onvolledige
gedaanteverw isse ling
U it het ei versc hijnt een larve die uiterlijk reed s op het vo lwasse n dier lijkt .
N a versc heidene vervellingen ontst aat
uit deze larve het vo lwasse n dier.
bron: C VN -insect encu rsu s
O rde Ephemeroptera of H aften
O rde O donata of Libellen en W aterjuffers
O rde Pleco ptera of Steenvliegen
O rde D erm aptera of O or worm en
O rde D ict yo ptera of K akkerlakken
O rde O rthoptera of Sprinkhanen
O rde Psocoptera of Stofluizen
O rde M allophaga of Bijtende luizen
O rde Anoplura of Zuigende luizen
O rde Thysa noptera of Tripsen
O rde H emiptera of W antsen, ci cad es en bladluizen
Bron figuren: Tirion Nieuwe Insectengids
Bron figuren: Tirion Nieuwe Insectengids
Gemeente Beveren - 2004
Gemeente Beveren - 2004
Sprinkhanen en krekels
Achtergrondmuziek
Eén van de meest opvallende k enmerken van de
sprinkhanen en de krek els is de zang. Slechts weinig
andere insecten mak en opvallende geluiden. De mannetjes tsjirpen om sprinkhanen en krek els van
dezelfde soort te laten
weten dat ze er zijn èn
om vr ouwtjes te
lokk en. Als een vr ouw tje interesse heeft in het
roepende mannetje k an
het zijn dat ze terug
foto: Doorntje uit Sprinkhanen weg in
roept.
bron:
Baker
br
on: beestjes! - Nick Bak
er
een wip - LIN
Doorntjes zijn een kleine soort sprinkhaantjes.
Zij mak en geen geluid omdat ze doofstom zijn
bron:
krekel
Baker
br
on: links: sprinkhaan, rechts: krek
el uit beestjes! - Nick Bak
er
foto - V erschil sprinkhaan en
krekel - uit Beestjes! - Nick Baker, T irion
Langsprieten en k ortsprieten
De sprinkhanen en krek els worden onder verdeeld in
de langsprieten en de kortsprieten.
De langsprieten
langsprieten, zoals krek els en sabelsprinkhanen
maken geluid door de vleugels over elk aar te
wrijven.De kortsprieten z ijn de veldsprinkhanen en
de doorntjes. De veldsprinkhanen mak en geluid
door met de poten langs de rand van de voorvleugels te wrijven. Ze kunnen geluid mak en met
elke poot apart.
Vijanden
Geluid mak en is niet zonder gevaar . V ijanden vinden
sprinkhanen door af te gaan op het geluid. Daar om zingen
de meeste s nachts. Andere zingen vanuit een holletje.
Sprinkhanen die overdag tsjirpen verplaatsen zich veel
zodat ze moeilijk te vangen zijn.
De natuurlijk e vijanden van de sprinkhaan zijn spinnen,
kikkers, spitsmuizen, vogels, Ze vormen een voedselbron
voor veel insecteneters.
Typische kenmerken zijn het stevig lichaam en de sterke
springpoten.
Caroline
foto: V eldsprinkhaan - Car
oline Naveau
De oren van de poten zingen
De oren van sprinkhanen zitten niet aan hun k op! Langsprieten hebben oren in de voorpoten, net onder
hun ellebogen. Bij k ortsprieten zitten de oren in het achterlijf. Sprinkhanen hebben net als wij 2 oren, langs
elke zijde één.
Sprinkhanen gebruik en hun gehoor om soortgenoten te horen en om gevaren te ontwijken. Sprinkhanen
horen zo goed dat ze zelfs de geluiden van de vleermuizen kunnen waarnemen die een mens niet kan
horen!
Gemeente Beveren - 2004
Menu
Sprinkhanen houden van kruiden, gras, bladluizen, schimmels,
naaktslakken, andere slakjes, bladeren, kruimels en andere insecten.
De veldsprinkhanen zijn vegetariërs. Veel sabelsprinkhanen en
krekels eten af en toe ook ongewervelde dieren.
Caroline
foto: V eldsprinkhaan - Car
oline Naveau
Verliefdendans
Bij veel sprinkhanen gaat het mannetje op zoek naar het vrouwtje. Maar bij de krekels neemt het vrouwtje
initiatief. Het vr ouwtje gaat op het mannetje zitten. Het mannetje geeft een zaadpakketje aan het vrouwtje
en het paar gaat uit elk aar. Met dat zaadpakketje worden de eieren bevrucht. Na twee weken tot twee
maanden k omen de eitjes uit. Pasgeboren krek els en sprinkhanen lijk en op hun ouders. Ze hebben een
onvolledige gedaanteverwisseling. Na een aantal vervellingen wordt het dier volwassen.
Verre familie
Ook al lijken bidsprinkhanen goed op de
gewone sprinkhanen, Ze zijn er slechts verre
familie van. Heel lang werd gedacht dat de
vrouwtjes de mannetjes na de paring opaten.
In de natuur komt dit echter zeer weinig voor .
Als je bidsprinkhanen wil bewonderen moet je
naar het zuiden.
foto: Bidsprinkhaan uit Sprinkhanen weg in een wip - LIN
Bedreigd
Twee derde van de inheemse sprinkhanen is bedreigd of
zeldzaam. Het grootste pr obleem is het vernietigen van
leefgebieden: ontwateren van natte gr onden, over bemesting van interessante en schrale weilanden en
bebossing van de zandgr onden in de Kempen. Bijk omende
bedreigingen zijn het gebruik van pesticiden in de landbouw en het verdwijnen van akkerranden die mee onder geploegd worden.
Veldsprinkhaan
foto: V
eldsprinkhaan - Car oline Naveau
Gemeente Beveren - 2004
Vlinders
W ellichtde m eestsym pathieke insecten doorhun vaak m ooie kleuren.
Typisch zijn de tw ee paarvleugels die m etschubben bedektzijn en hun som s
lange roltong w aarm ee de volw assen dieren nectaren andere sappen opzuigen.De larven,rupsen genaam d,zijn planteneters en hebben bijtende m onddelen,behalve dan deKleerm ot.
De lichaam stem peratuurvan dagvlinders is afhankelijk van de tem peratuur
van de om geving.O m te kunnen vliegen m oeten zijeen lichaam stem peratuur
van m instens 20 °C hebben m eteen voorkeurtussen 30 en 35 °C .
D eze tem peratuurbereiken ze doorte zonnen. Belangrijk op koude dagen
zijn dus zow elde beschutte plekken bijbosranden en struw elen als de kale
zandige plaatsen w aarde vlinders kunnen opw arm en doorzonnestralen op
te vangen.
G ehakkelde aurelia -G erry Sm et
VO LLED IG E G ED A A N TEVER W IS S ELIN G
Verschiltussen dagvlinderen nachtvlinder
D agvlinder
N achtvlinder
D e antennen zijn voorzien van een knop.
D e antennen zijn nietgeknopt,w elzijn ze som s
draadvorm ig. Bijvele m annetjes zijn ze gew aaierd
= reukorgaan!
Schouderlob aan achtervleugels w aardoorin vlucht
vleugels zich als een geheelgedragen.
H aakje aan de achtervleugels om vleugels tot1
geheelte brengen.
In rust:vleugels verticaaltegen elkaargeklapt,
behalve als hijzitte zonnen.O ok hetBruin dikkopje houdtvleugels dakvorm ig zoals een uiltje.
In rust:vleugels horizontaal.N ochtansH erculesje
vouw tde vleugels als een dagvlinder
.
Vliegen overdag.
Vliegen m eestal’s avonds. Som m ige ook overdag:
G am m a-uil,Kolibrievlinder,H orzelvlinder,H agenheld.
Slank lichaam m etm inderschubben die gladderen
korterzijn.
Stevig lichaam m etlange,w ollige schubben.
Gemeente Beveren - 2004
Dagvlinders
W itjes
Zie je een grote w itte vlinder,zonderzw arte stippen,m aarm et
opvallend zw arte aders,dan is dithetG rootgeaderd w itje. H et
verschiltussen hetKleine en G rote koolw itje is nietaltijd duidelijk,
m aarde rupsen verschillen w elgrondig. Bijde eerste soortis de rups
m atgroen,terw ijlde rups van hetG rootkoolw itje bezetis m et
zw arte en gele stippen.
G eaderd w itje -C aroline N aveau
Andere zijn Klein geaderd w itje,C itroentje (eitjes op de Vuilboom )en
O ranjetipje (eitjes op Pinksterbloem en Look-zonder-look,alleen
m annetje m etoranje vleugeltop).
Schoenlappers
Deze vlinders gebruiken nietlangerhun eerste paarpoten,hetzijn
poetspoten. D e rupsen zijn gedoornd. D e poppen zijn hangpoppen,
m etde kop om laag. Bekende soorten zijn:Atalanta,Kleine vos,
Dagpauw oog,Landkaartje en Distelvlinder
. H un rupsen kom en veel
voorop Brandnetel.
D agpauw oog -C aroline N aveau
Zandoogjes
Deze bruine vlinders zijn versierd m etblekere oogvlekken,vandaarhun
naam . D e rupsen leven van grassen. Bekenden:Bond zandoogje,
O ranje zandoogje,Bruin zandoogje,Koevinkje,Argusvlinder
,H ooibeestje en Dam bordje.
Bontzandoogje -C aroline N aveau
Blauw tjes
De m annetjes zijn veelalblauw,de vrouw tjes zijn vaak bruin. De rupsen
lijken op een slakje ofeen pissebed. Kom en vaak voor:Icarusblauw tje,
Vuilboom blauw tje en Vuurvlindertje.
Bruin blauw tje -C aroline N aveau
Illusies zijn de vlinders van de lente van het leven.
Peter Sirius
Gemeente Beveren - 2004
N achtvlinders
Beervlinders
De bekende geel-zw arte zebrarupsen leven in groep op kruiskruidplanten die ze volledig kaalvreten.De rupsen nem en giftige
plantenstoffen op in hun lichaam en geven die via de pop ook
dooraan de vlinders.Rupsen en vlinders zijn daardoorgiftig
voorvogels en andere vijanden,m eteen ook te zien aan de
w aarschuw ingskleuren geel/zw arten rood/zw art. H etzijn de
rupsen van deSint-Jacobsvlinder
.
Sint-Jacobsvlinderrups -C aroline N aveau
Bloeddropjes
Bloeddropjes w orden genoem d naarde rode vlekjes op de
zw arte voorvleugels.Zow elrupsen als vlinders zijn giftig voor
vogels en andere dieren.De Vijfstippige Sint-Jansvlinderlegt
eitjes op Rolklaver,w aarna de rups van augustus totjunihet
volgend jaarleeften dus ook overw intert.V erpopping vindt
plaats in een langgerektgele cocon tegen grashalm en ofandere
stengels.
Sint-Jansvlinder-C aroline N aveau
Pijlstaarten
Ligusterpijlstaartvlinderrups - -Sarah Roggem an
Zijbehoren totde grootste en fraaiste vlindersoorten.Zijhebben
vaak een zeerlange roltong w aarm ee zijin de diepste bloem en,
bv.de kam perfoelie, kunnen binnendringen.Ze zuigen de nectar
alzw evend,zoals een kolibrie. De rupsen hebben achteraan een
doornvorm ig uitsteeksel,vandaarde naam .Eén van de m eest
voorkom ende pijlstaarten isAvondrood . D e rups vindtm en op
Basterdw ederik en Fuchsia.Andere soorten:Ligusterpijlstaart,
Populierenpijlstaart,Lindepijlstaart,W olfsm elkpijlstaart,m .a.w.
nam en zoals de voedselplanten van de rupsen.
Een paar rupsen zullen w e w el m oeten verdragen, als w e ooit vlinders w illen zien.
in
Anto
oine de S
Sai
nt-E xup éry, D e kleine prins.
Gemeente Beveren - 2004
De allerkleinste huisgenoten
Ongemerkt leeft iedereen samen met
heel wat andere huisdieren dan een
poes of een hond W eet jij welk
plekje je allerkleinste huisgenoten
verkiezen?
Uiteraard zijn dit niet de enige
medebewoners in je huis. Het zijn de
beestjes die je het meeste tegenk omt