Luchtdicht bouwen

Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Luchtdicht bouwen
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inhoud





Inleiding: waarom luchtdicht bouwen ?
Evaluatiemethoden
Onderscheid kengetallen
Luchtdicht bouwen – strategie
Aandachtspunten bij de uitvoering
2
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen?
Reden 1:
Luchtlekken zorgen voor een ongecontroleerde
energieverliezen:


Verlies van warme (winter) of koude lucht (zomer);
Daling van de effectiviteit van de thermische isolatie
(windspoeling – vochttransport)
3
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen?
Reden 1:
Luchtlekken zorgen voor een ongecontroleerde
energieverliezen:


Verlies van warme (winter) of koude lucht (zomer);
Daling van de effectiviteit van de thermische isolatie
(windspoeling – vochttransport)
4
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen?
Potentieel van luchtdicht bouwen
E-peil
p effect van luchtdichtheid
v50 (m ³/h-m ²)
0.0
-2.0
0
2
4
6
8
10
12
14
E-peil rreductie ()
-4.0
40
-6.0
-8.0
-10.0
10 0
-12.0
-14.0
E peil reductie VEA rijwoning
-16.0
16 0
E peil reductie VEA vrijstaande woning
-18.0
5
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen?
Reden 2:
Luchtlekken zorgen voor condensatierisico
6
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen?
Reden 3:
Luchtlekken zorgen voor een ongecontroleerde
luchtuitwisseling:
Tijd, hoeveelheid, plaats, zin:
bepaald door wind en temperatuurverschillen!
‘Verluchting’ door lekken en spleten:
 Oncontroleerbaar binnenkomen van lucht:
• Soms te hoog, soms te laag debiet
• Sommige
S
i kkamers tte veel,l andere
d
tte weinig
i i
• Richting is onbepaald
• Belangrijke warmteverliezen tijdens de winter
• Uitdrogen van de binnenlucht in de winter
 Verstoren van de goede werking van ventilatiesystemen
7
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen?
Reden 4:
Luchtlekken zorgen voor comfortproblemen:



Koude tocht in de winter
Lawaaihinder (akoestiek)
Vermijden van het binnenkomen van vervuilende stoffen
(Radon, uiltaatgassen aan drukke wegen,…)
8
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen?
Luchtdicht
bouwen
Gecontroleerd
ventileren
Goed
isoleren
9
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
3 eisen onlosmakelijk verbonden
In een normale woning?
10
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Waar bevinden zich de luchtlekken?
11
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inhoud
 Inleiding: waarom luchtdicht bouwen ?
 Evaluatiemethoden


Kwalitatief
Kwantitatief
 Onderscheid kengetallen
 Luchtdicht bouwen – strategie
 Aandachtspunten bij de uitvoering
12
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Beoordelen van luchtdichtheid
 Kwalitatief
(controleren – lekken opsporen)




Manueel (tocht voelen)
O b
Op
basis
i van schade
h d
Rookstaafjes-rookbron
Thermografie
 Kwantitatief (meten)


Pressurisatiemeting
tracergassen
13
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Luchtdichtheidsmeting
 Pressurisatiemeting


‘blower door’ meting
opblaasproef
.
14
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Basis: NBN EN 13829
NBN EN 13829:2001

Zie ook ISO 9972:2006
Toelichtingen, dossier WTCB:
Toelichtingen
nr.1/2007-Katern nr.6
Specifieke eisen in het kader van de EPB
rapportering (≠ per gewest):
www.epbd.be/go/luchtdichtheidsmeting
Niet beperkende lijst van organismen die
metingen kunnen uitvoeren:
www.wtcb.be/go/td-dubo
15
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inhoud
 Inleiding:
I l idi
waarom luchtdicht
l htdi ht b
bouwen ?
 Evaluatiemethoden
 Onderscheid kengetallen – grootheden


Volumes-oppervlakten
Grootheden luchtdichtheid
 Luchtdicht bouwen – strategie
 Aandachtspunten bij de uitvoering
16
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Externe schiloppervlakte  oppervlaktedoorlaatbaarheid v50
 v50 = oppervlaktedoorlaatbaarheid (m³/h)/m² (permeabiliteit)
= constructie-eigenschap (per m²)
Atest
.
V50 bij 50 Pa
Naburige
woning
AOR
.
.v
50
= V50/Atest [m³/h per m²]
Atest wordt
dt bepaald
b
ld op basis
b i van de
d buitenoppervlakte
b it
l kt van het
h t
gebouw, niet –grenzend aan de aangrenzende verwarmde ruimtes
17
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Intern volume  infiltratievoud n50
n50= infiltratievoud (m³/h/m³=1/h)
≠ ‘‘luchtdichtheid’’
≠ ‘‘ventilatievoud”
= gebouweigenschap (globaal)
‘‘taux de renouvellement d’air’’
“ACH: ‘Air Changes per Hour’”
.
V50 bij 50 Pa
Vint
i t
.
n50 = V50/Vint [m³/h per m³ = h-1]
n50 = aantal maal per uur dat het volume aan lucht in het gebouw
weglekt/inlekt bij een drukverschil van 50 Pa, in [h-1]
18
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Enkele meetresultaten
Nieuwe aanbouw - onverwarmbaar
35 h-1
Geen speciale aandacht voor luchtdichtheid 9.5 h-1
Gemiddelde nieuwe gebouwen in België 8.7 h-1
2 koppelwoningen !
Geen speciale aandacht voor luchtdichtheid 4.5 h-1
NBN D 50-001 - Ventilatie D
3 h-1
Speciale aandacht voor luchtdichtheid 1.4 h-1
NBN D 50-001 - Ventilatie D + WTW 1 h-1
Passiefhuis
0.6 h-1
19
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inhoud
Inleiding: waarom luchtdicht bouwen ?
Evaluatiemethoden
Onderscheid kengetallen
Luchtdicht bouwen – strategie









Niveau vastleggen
Inbouwen in ontwerp
Voorschrijven
Overleg
Opvolging
 Aandachtspunten bij de uitvoering
20
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Ontwerp: Geïntegreerde aanpak
 Luchtdichtheid n50 vastleggen

zie aanbevelingen + rekening houden compactheid bij n50
 Luchtdichtheid
L htdi hth id inbouwen
i b
in
i ontwerp
t



Beschermd volume - compactheid
Kritische punten vermijden
Luchtdichtheid v50 vastleggen
 Voorschrijven


Details uitwerken
bi d d afspraken
bindende
f
k
 Overleg in bouwteam



Met betrokkenen
Met ‘niet’ betrokkenen
belang van luchtdichtheid aangeven
 Opvolging en oplevering


Tussentijdse
T
tijd controles
t l
Opgelet met gefaseerde werken
Een oplossing die op de werf tijdens de werken moet uitgedacht
worden is vaak geen goede oplossing.
GEEN IMPROVISATIES !!!
21
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Welke luchtdichtheid nastreven?
 Basisluchtdichtheid: grootte orde n50 = 5 à 8 /h


Niveau dat men tegenwoordig
g
g veelal aantreft ((courante
bouwpraktijk)
Te vermijden, gelet op tendens duurzaam en energiezuinig
bouwen
 Verzorgde luchtdichtheid: grootte orde n50 = 3 à 5 /h


Haalbaar streefdoel voor elk gebouw
Aandacht van bij ontwerp+coördinatie
 Hoogwaardige
g
g luchtdichtheid: g
grootte orde n50 = 1 //h
Haalbaar mits aanzienlijke meerkost
 Noodzakelijk bij vochtig binnenklimaat, dampdicht onderdak,
mechanisch
h i h ventilatiesysteem
til ti
t
mett warmterecuperatie,
t
ti
drastische beperking energieverbruiken (passiefhuizen, lage
energiewoningen).
Opmerking: 1 cm² ≈ 2,5 m³/h bij 50 Pa
 Vb woning 500 m³, deurspleet 5 mm  lek +/- 0,2/h

22
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Compact
p
bouwen
Bepaal
p
het beschermd volume: zo
compact mogelijk
Compact bouwen: zeer efficient!




Minder buitenschil
Minder koudebruggen
Minder luchtlekken
Goedkoper
23
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Ligging
gg g van het luchtscherm
 De ontwerper bepaalt de ligging van het
luchtscherm, rekening houdend met
perforaties isolatie en dampremmende
perforaties,
functie
24
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Kritische p
punten vermijden
j
Nutsvoorzieningen:
g




Open verbrandingstoestellen buiten BV
Doorvoeren vermijden of beperken:
• Vb zekeringkast in BV, CV leidingencollector binnen
BV
Leidingspouwen bij lichte wanden
Stopcontacten en lichtschakelaars zoveel mogelijk in
binnenwanden
OF
25
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Volgorde van de werken
26
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inhoud





Inleiding: waarom luchtdicht bouwen ?
Evaluatiemethoden
Onderscheid kengetallen
Luchtdicht bouwen – strategie
Aandachtspunten bij de uitvoering
27
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Luchtdicht bouwen als uitvoerder
Probeer U als uitvoerder een beeld te
vormen van de strengheid van de eis. Evt.
hieromtrent advies inwinnen;
n50-eis ≠ v50-eis;
Tabel grootte orde opp
opp. luchtdichtheid van
wanden materialen;
! De luchtdichtheid van de volledige schil
wordt in belangrijke mate bepaald door
onderlinge aansluitingen en perforaties !
28
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Principes
p massiefbouw
Luchtdichte constructieve lagen in de
wanden (beton
(beton, binnenbinnen of
buitenbepleisterd metselwerk,…)
29
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Principes
p massiefbouw
Aandachtspunten zijn vnl. de aansluitingen
tussen deze lagen en doorboringen voor
leidingen:
30
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Principes
p massiefbouw
31
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Principes
p lichte constructies
 Bijkomend continu luchtscherm is noodzakelijk
 Plaatsingstechniek (nieten,…) en uitvoerings
uitvoeringsmoeilijkheden (geen ononderbroken ondergrond)
kunnen de kwaliteit van de geplaatste
luchtschermen sterk beïnvloeden:
 Uitvoeringskwaliteit voegen en aansluitingen +
aanwezigheid doorboringen en beschadigingen
bepalen in belangrijke mate de luchtdichtheid
32
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Geschikte materialen
 Oppervlakken



soepele kunststoffolies
• PE
• PVC
• polyamide
papier
• zonder versterking
• met versterking
platen op basis van hout
• OSB
• Multiplex
 Hulp- en dichtingsmiddelen






Kleefband
• Butylrubber / Acrylaat
• Enkelzijdig / Dubbelzijdig
• Bijzondere
j
types
yp voor
bepaalde aansluitingen
Kit (acrylaat / elastische) + klemlat
Kunstrubber profiel (bv. EPDM)
Kompriband
Kurkrubberpasta
…
33
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Aandachtspunten
 Luchtscherm bij voorkeur aan binnenzijde
isolatieschil (dan is het ook een dampscherm)
 Luchtscherm bij voorkeur plaatsen
op een ononderbroken ondergrond
 Beter 1 luchtdichte laag dan 2 lekke
 Opletten met verspringen van luchtdichte laag
 Continuïteit !
34
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Enkele kritieke aandachtspunten
Ramen: aansluiten tegen de bezetting
35
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Ramen: aansluiting tegen bezetting
36
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Deuren: dorpelafdichting
Delicaat punt… de toegankelijkheid tot het
gebouw mag niet gehinderd worden


Guillotine-plint
Guillotine
plint
Borstel of tochtstrip...
37
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Enkele kritieke aandachtspunten: daken
 Daken: doorboringen (schouwen, dakvlakvensters, leidingen,…),
aansluiting met wanden, gordingen, zolderluiken,…
38
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Leidingdoorvoeren
g
knip en plakwerk
elastische kleefband
 o mst kken
vormstukken
39
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Enkele kritieke aandachtspunten
 Nutsvoorzieningen: bij voorkeur gesloten toestellen, leidingen,
stopcontacten,…
40
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Luchtdichtheid - conclusies
 Belangrijk potentieel luchtdicht bouwen om
energiezuinigheid te bevorderen

5 tot 10 E-peil punten voor n50 < 3 /h
41
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Luchtdichtheid - conclusies
 Actie:


Luchtdicht ontwerpen – bouwen
• Compact bouwen, beperkte leidingdoorvoeren door BV
• Massieve wanden: pleisteren
• Lichte wanden: folies en aansluitingen
• Schrijnwerk: aansluiting wanden
• Nutsvoorzieningen (locatie)
Luchtdichtheid meten
 Aandachtspunten:


Werkelijke luchtdichtheid (nog) niet voorspelbaar
Bewustmaking en opleiding, voor alle betrokkenen
42
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Meer informatie?
Technologische adviseerdienst Duurzame Bouwschil
F. Dobbels, ir.-architect
Avenue P. Holoffe 21
1342 Limelette
Tel. 02/6557711
Fax: 02/6530729
[email protected]
© KNAUF
www.wtcb.be/go/td-dubo
Wintertraining 2007
Luchtdichtheid van gebouwen
43