Slide 1

Project IRRESISTIBLE
Engaging the Young with Responsible Research and Innovation
www.irresistible-project.eu
Woudschoten Chemie Conferentie
7 November 2015
Else Henneke (Lindecollege, Wolvega)
Inhoud van deze workshop
 Algemene informatie over project Irresistible
 Opzet van de modules
 Kennismaken met een aantal modules
 Straks in de klas?
Irresistible: het project
• Europees: 10 landen
• Universiteiten en Science
Centra
• Verhogen van kennis over
Responsible Research en
Innovation (RRI)
• Leergemeenschappen:
universiteiten/science centra
docenten/TOA’s
bedrijfsleven
Responsible Research en Innovation
Zes sleutelbegrippen
 Engagement – betrokkenheid
 Gender equality – gelijke kansen
 Science education - natuurwetenschappelijk
onderwijs
 Open access - vrije toegang tot gegevens
 Ethics - ethiek
 Governance - Verantwoordelijkheid overheid
Responsible Research and Innovation
Responsible Research and Innovation
Engagement – Betrokkenheid
 Overheid, onderzoekers, industrie en burgers werken
samen aan onderzoek en innovatie.
Wie is er betrokken?
Heeft iedereen evenveel inspraak?
Hoe wordt dit bepaald?
Moeten mensen zonder kennis
inspraak hebben bij onderzoek en
innovatie?
o Wetenschapsvisie 2025
o
o
o
o
Responsible Research and Innovation
Gender Equality – gelijke kansen
 Mannen en vrouwen moeten evenveel betrokken
worden in onderzoek en innovatie.
 Het volledig potentieel van de bevolking gebruiken.
o Wat is een gelijkwaardige verdeling
van mannen en vrouwen onderzoek
en innovatie?
o Wat moet er gebeuren om dit te
bereiken?
Responsible Research and Innovation
Science Education – Natuurwetenschappelijk Onderwijs
 Beter onderwijs over wetenschap geeft een beter
inzicht over hoe wetenschap werkt.
o In hoeverre moeten onderzoekers betrokken
worden bij natuurwetenschappelijk onderwijs in
PO en VO?
o Nemo, Science Linx
o Wetenschapsknooppunten
o DOT
Responsible Research and Innovation
Open Access – Open toegankelijkheid
 Resultaten van onderzoek moeten in vrij
toegankelijke bronnen worden gepubliceerd.
o Moet ook onderzoek dat mogelijke
misstanden of risico’s oplevert worden
gepubliceerd?
o Hoe moet dat met mogelijke
octrooien?
Responsible Research and Innovation
Ethics – ethiek
 Onderzoek en innovatie moeten de fundamentele
rechten van mensen en dieren respecteren.
o Mag alles wat kan?
o Zijn dierproeven altijd toegestaan?
o Welke risico’s zijn er voor de bevolking?
Responsible Research and Innovation
Governance – bestuur/overheid
 Overheid en politici hebben de verantwoordelijkheid
om te overzien dat er geen schadelijke of onethische
dingen gebeuren.
o Wie houdt er toezicht?
o Welke bevoegdheid heeft deze instantie?
o Hoe verloopt het proces?
24-7-2017 | 12
Modules
 10 modules
 Verschillende thema’s
Klimaatverandering
Nanotechnologie
Healthy ageing
Energie en geo-technologie
 Verschillende niveau’s
Bovenbouw BO tot 6 VWO
Modules
 Vakoverstijgend
 Responsible Research and Innovation (RRI)
Waarom zou je dit gaan doen????????
Waarom vakoverstijgend werken?




Wetenschap en technologie zijn vakoverstijgend.
Leerlingen denken nog teveel in hokjes.
Tijdwinst Domein A
Leerlingen krijgen een beter beeld van wetenschap en
technologie.
Waarom RRI?
 Verantwoord onderzoek en Innovatie is een thema
van de EU
 Wetenschap en Innovatie (Technologie) moeten een
antwoord geven op de grote uitdagingen in de
maatschappij: honger, ziektes, klimaat,
duurzaamheid.
 Leerlingen maatschappelijk bewust maken van de
invloed van wetenschap en technologie
Modules voor VO in Nederland
 Gezond oud worden begint bij mammae: slimme
koolhydraten.
 Hoe gezond is onze aarde? De Poolgebieden
 Toepassingen van Nanotechnolgie en risico’s hiervan.
24-7-2017 | 17
Modules: structuur
6E -methode
Onderzoekend leren
 Engage: de interesse van de leerling te wekken voor het
onderwerp (artikel/documantaire).
 Explore: formuleren van vragen, inleidende
experimenten.
 Explain: beantwoorden van de vragen met behulp van
wetenschappelijke kennis.
 Elaborate: verdiepend, RRI toepassen
 Exchange: uitwisseling, leerlingen presenteren hun
onderzoek aan de maatschappij (tentoonstelling).
 Evaluate: toets of met een wetenschapper in gesprek
gaan.
Slimme koolhydraten - PR
https://www.youtube.com/watch?v=_PWyWXCp5lA
Gezond oud worden begint bij
mammae: slimme koolhydraten
 Healthy ageing
 Ontwikkeld in Nederland
 DOT: docenten scheikunde en biologie, RUG
Carbohydrate Competence Centre, Friesland Campina
 Getest op drie scholen
 5 VWO
 VMBO 4de
Slimme koolhydraten - Algemeen






Vakoverstijgend 5 VWO, bi en sk
16-18 lesuren
Practica
Debat
Tentoonstelling
Lesstof vervangend
Bi: A, D3,D4,D5,E2,E5
Sk: A, C5, D4, E2, E5, F1,F2,G1,G5
Slimme koolhydraten - Engage
Introductie via een PPT: klassengesprek
›Heb je borstvoeding gehad?
›Hoeveel procent van de moeders in Nederland geeft hun
kind borstvoeding bij de geboorte?
›Hoeveel nog na zes maanden?
Hoofdvraag module:
Waarom drinken baby’s niet
gewoon melk uit de suppermarkt?
Slimme koolhydraten - Engage
o Tabellen over borstvoeding en
samenstelling melk
o Standpunt van de World Health
Organisation
o Introductie over wat er in de
module zal worden besproken.
Slimme koolhydraten - Explore
De geheimen ontraadselen
o Hoogtepunten van recent onderzoek geïntroduceerd
Human Oligosachariden
Samenstelling darm microbioom
Invloed op onze gezondheid
Slimme koolhydraten - Explain


o
o
o
o
o
via expertmethode werken
5 paragrafen
Spijsvertering bij baby
Microbiologie
Invloed darmbacteriën op gezondheid
(Bio)chemie van melk
Proceschemie
Slimme koolhydraten - Explain
Spijsvertering
o verschillen tussen darmen van baby’s en volwassen
Slimme koolhydraten - Explain
Hoeveel bacteriën heeft een volwassene
ongeveer in de darm?
› 100-200 gram
› 500-750 gram
› 1-2 kilo
› 2-3 kilo
Slimme koolhydraten - Explain
Microbiologie
o Filmpje https://www.youtube.com/watch?v=n9HrBLwidAc
o Metagenomics
o Kolonisatie van de darm
Slimme koolhydraten - Explain
Invloed van darmbacteriën op gezondheid
o Oligosachariden in voeding beïnvloeden darmflora
o Invloed van bacteriën op het immuunsysteem
Slimme koolhydraten - Explain
Biochemie
o Samenstelling van melk
o Eiwitten, vetten, koolhydraten
o Oligosachariden
o Enzymen
Slimme koolhydraten - Explain
Oligosachariden
Proceschemie
o Hoe wordt flesvoeding gemaakt?
o Hoe worden die slimme koolhydraten gemaakt?
Bron: FrieslandCampina
Slimme koolhydraten - Elaborate
o RRI-aspecten worden geïntroduceerd
o Reclame-code bij babyvoeding
Wat valt je op?
o Schandalen met babyvoeding
o Debat
Slimme koolhydraten – Debat
Lagerhuisdebat
 2 minuten per team om standpunt aan te geven.
 Elk team krijgt 1 minuut de gelegenheid om te
reageren op standpunt van andere team (zonder
interruptie)
 2 minuten per team discussie
 Slotpleidooi van elk team 1 minuut
 Overige leerlingen bepalen na formulering van
standpunt welk team zij verkiezen en geven na debat
aan wie volgens hen het debat het beste heeft
gevoerd.
Slimme koolhydraten – Debat
 Bedrijven hebben het recht om hun producten overal ter wereld op
de markt te brengen
Team 1: Oxfam Novib
Team 2: Nestlé marketing
 Westerse vrouwen die geen borstvoeding geven zijn gewoon te lui.
(link uitzending Max)
Team 1: lactatiedeskundige
Team 2: worstelende moeder
 Draagmoeders moeten worden verplicht nog tenminste 6 maanden
na de geboorte te kolven voor het kind.
Team 1: draagmoeder
Team 2: adoptieouders
Slimme koolhydraten - Exchange
Slimme koolhydraten - Evaluate
o Toets
o Cijfer voor presentaties, practica en tentoonstelling
o Beoordeling m.b.v. rubrics
Poolgebieden - Algemeen
Module ontwikkeld in Portugal
 Veel aandacht voor Portugees
Oceaan-onderzoek
 Doel (o.a.) het leren lezen van
primaire wetenschappelijke
literatuur
Poolgebieden - Algemeen
Nederlandse versie (in ontwikkeling):
• Koppeling met Oceaan-onderzoek aan de RUG
• Vakoverstijgend (Ak-Bi-Na-Sk)
• Vaardigheden
• Wetenschappelijk onderzoek
• Literatuuronderzoek
• Experimenteel onderzoek
• Versie voor 3de klas en 5 VWO
• Try-out eind 2015 beschikbaar.
• Scholen die dit jaar er mee aan de slag willen: try-out
Poolgebieden - Algemeen
Versie voor 3de klas (HAVO/VWO)
 Kennismaken met wetenschappelijk onderzoek
Wat is wetenschappelijk onderzoek?
Eerlijk onderzoek doen.
Presenteren van onderzoek.
 Kennis maken met het begrip model in het wetenschappelijk
onderzoek.
Wat is een wetenschappelijk model?
Wat is een dynamisch model?
 12 – 16 lessen
 Hoe gezond is onze aarde? De Poolgebieden, kraamkamers van de
aarde.
Poolgebieden - Algemeen
Versie voor 5 VWO
 Academische vaardigheden
Natuurwetenschappelijk onderzoek
Wetenschappelijke artikelen (Engels talig)
Onderzoeksvraag opstellen en onderzoek ontwerpen
Zelf een artikel schrijven.




Voorbereiding op PWS
9-12 lessen
Domein A van Bi, Na en Sk
De Poolgebieden: Thermometer van de aarde.
Poolgebieden - Engage
› Bekijken documentaire.
› Mindmap
› Zelf vragen bedenken
•
•
http://www.npowetenschap.nl/site/media/Smelten-de-gletsjers/15
http://www.npowetenschap.nl/site/media/De-Kennis-van-Nu/VPWON_1243723
Poolgebieden - Engage
Mindmapping
Poolgebieden – Explore 3de klas
Poolgebieden – Explore 3de klas
 Literatuuronderzoek: op basis van door leerling zelf gestelde vragen
 Set bronnen wordt gegeven (Kennislink, filmpjes, Organisaties)
 3de klas: onderzoeksteams – de expertteams
• Klimatologen
• Oceanografen
• (Marien)biologen
• Geografen
• Biochemici
• Geologen
24-7-2017 | 45
Poolgebieden – Explore 5 VWO
 5 VWO op basis hun vakgebied van keuze.
 Set bronnen en zelf bronnen zoeken
 Zelf een onderzoek bedenken.
 Centrale vraag:
• "Hoe kan de kennis omtrent de poolgebieden worden gebruikt
om de 'gezondheid' van het systeem aarde te schatten?"
• "Welke gegevens zijn belangrijk bij de vorming van beleid rond
de poolgebieden, en zelfs voor het hele systeem aarde?"
Poolgebieden - Explain
3de klas
o Aantal kernbegrippen nader verklaard
Koolstofkringloop
(Versterkt)broeikaseffect
Gat in de ozonlaag
Oceaanstromen
Klimaatveranderingen
Ecosystemen
Voedselketens
Bio-accumulatie
Sferen van de aarde
o Experimenten die deze begrippen toelichten
5 VWO
o Zelf een experiment ontwerpen bij gekozen vakgebied.
Poolgebieden – Explain (5 VWO)
›
Welke invloed heeft gesmolten landijs op organismen?
“Eerst zetten we een zoetwaterplant op een blok ijs van zoet water. Het blok ijs bevindt
zich in zout water . Het blok ijs zal smelten en de plant komt terecht in het zoute water.
Dit zoute water is gekleurd, zodat als de plant het en opneemt hij waarschijnlijk
verkleurt.”
›
Wat is het effect van smeltend ijs op de pH van het water?
Gekleurd zoet ijs in zout water: wat gebeurt er?
pHmeter
ijs
ijs
H2O + NaCl2
ijs
Poolgebieden - Elaborate
 3 de klas
o Presentaties van de expert
o Introductie van RRI
o Van expertgroep naar onderzoeksteam
o VN-conferentie of Lagerhuisdebat
 5 VWO
o RRI
Poolgebieden - Exchange
 3de klas: Tentoonstelling
 5 VWO : Adviserend en voorlichtend stukje, met daarin
antwoorden op:
• "Hoe kan de kennis omtrent de poolgebieden worden gebruikt
om de 'gezondheid' van het systeem aarde te schatten?"
• "Welke gegevens zijn belangrijk bij de vorming van beleid rond
de poolgebieden, en zelfs voor het hele systeem aarde?"
• "Hoe kan ik op een verantwoorde en innovatieve
(vernieuwende) manier wetenschap inzetten bij het
beantwoorden en gebruiken van de eerste twee vragen?“ (RRI)
Poolgebieden – Exchange (5 VWO)
Nanotechnologie - Algemeen
 4-5 HAVO/VWO
 2 modules omgewerkt naar Nederlands
Weizmann-module: Na, Sk (Israël)
Nanozilver: Bi, Sk ( Turkije)
 Diepgang door docent in te brengen
 Eind 2015 Try-out beschikbaar
Nanotechnologie - Algemeen
Weizmann module
 “Het gebruik van
perovskietzonnecellen als
energiebron voor onze school”.
 Duurzaamheid, energie, milieu en
gezondheid
 Rol van lood en de risico’s
 8-12 lessen
http://www.nrc.nl/handelsblad/2014/03/15/perovskiet-zet-het-klassieke-zonnepaneel-in-de-sch-1356362
http://www.kennislink.nl/publicaties/ledje-van-perovskiet-ziet-het-licht
Nanotechnologie - Algemeen
Nano zilver – Turkije
 “Ziekenhuis vraagt advies over het gebruik van
katoenlapjes, bewerkt met nanozilver, bij operaties”.
 Microbiologie, colloïdale chemie, experimenten
 16 -18 lessen
Nano zilver - Engage
 MSRA bacterie in ziekenhuizen
https://www.youtube.com/watch?v=QDhmP2auz8Y
 Nanodeeltjes in sportkleding
https://www.youtube.com/watch?v=9qw3OvQo_GI
De oplossing ?????
Nano zilver - Explore
 Wat is nano?
http://htwins.net/scale2/lang.html
Fragment uit Honey, I shrunk the kids of Gulliver’s Travel
 Experimenten ontwerpen
o
o
o
o
invloed van deeltjesgrootte op absorptie of oplossen.
invloed van deeltjesgrootte op bacteriëngroei
effect Nano zilver op bacteriëngroei.
effect wassen op Nano zilver in katoen.
Nano zilver - Explain
o Resultaten van de experimenten interpreteren en
verklaren.
o Analysetechnieken als SEM
o PPT antibacteriële werking van Nano zilver
https://www.youtube.com/watch?v=cjGOZFJ9co8
o Verwerken van gegevens van experimenten aan een
onderzoeksinstituut. Nano zilver uit textiel.
Nano zilver - Elaborate
o
o
o
o
o
Introductie RRI
Andere toepassingen: goud, silica en ijzer
Voordelen
Risico’s
Literatuur: elke groep bekijkt twee artikelen
Nano zilver – Exchange en Evaluate
o Tentoonstelling
o Reflectie
Irresistible In de klas
 Modules via een dropbox beschikbaar.
 Begeleiding door groep Irresistible RUG,
Studiestijgers Groningen
 Landelijke bijeenkomsten Zwolle/overige in overleg
 Facebook
 Module digitaal: mail naar Eva Teuling
[email protected]
Irresistible – In de klas
Onderzoek RRI van de EU
 Vragenlijst voor docenten/leerlingen over RRI
 Terugkoppeling van de ervaringen
 Tentoonstelling op RUG (mei-juni)
Irresistible – In de klas
Werken met expertgroepen en onderzoekteams.
Irresistible Nederland
• Jan Apotheker (coördinator, RUG)
• Eva Teuling ([email protected] , RUG)
DOT
- Koolhydraten
- Poolgebieden
- Nanotechnolgie
Irresistible
Vragen ??????
[email protected]
Irresistible
›
This project has received funding from the European Union’s Seventh Framework
Programme for research, technological development and demonstration under grant
agreement no 612367.
›
It is a coordination and support action under FP7-SCIENCE-IN-SOCIETY-2013-1,
ACTIVITY 5.2.2 Young people and science: Topic SiS.2013.2.2.1-1 Raising youth
awareness to Responsible Research and Innovation through Inquiry Based Science
Education.
›
http://www.irresistible-project.eu/index.php/en/
Experimenten – Slimme koolhydraten
Vetering van koolhydraten in melk