Kindvriendelijke gezondheidszorg

Kindvriendelijke
gezondheidszorg
Mr.drs. S.I.Spronk, 21 juni 2012, Johannes Wier Stichting Amersfoort
Leiden
Leiden University. The university to discover.
Opzet
1. Doel: waarom kindvriendelijke
gezondheidszorg?
2. Het recht op gezondheid van kinderen in het
IVRK
3. Wat is kindvriendelijke gezondheidszorg?
4. Gezondheidszorg in Nederland
5. Kinderrechtenmonitor
6. Aanbevelingen
7. Discussie
Leiden University. The university to discover.
1. Doel: Waarom is kindvriendelijke
gezondheidszorg belangrijk?
-
Kinderen in medische zorg zijn dubbel kwetsbaar
Medische zorg is zeer ingrijpend
Maatschappelijk belang
Aandacht vanuit medische sector: ja, maar hoe?
Juridische verplichting: ‘highest attainable standard
of health’
- Bezuinigingen
Leiden University. The university to discover.
2. Wat is het recht op gezondheid? (1)
Definitie van gezondheid volgens WHO Constitutie:
‘‘Gezondheid is een staat van compleet lichamelijk,
geestelijk en sociaal welzijn en niet alleen de
afwezigheid van ziekte of ongemak.’’
Verschillende definities door tijd en cultuur:
- Hippocrates: balans tussen de vier vloeistoffen
- Romeinen: ‘Ut sit mens sana in corpore sano’
- Christendom: ‘Gezondheid van de ziel’
- Han Chinezen: balans tussen de mens en de kosmos
en de mensen onderling
- Koi-san: het vermogen om te zweten
Leiden University. The university to discover.
2. Wat is het recht op gezondheid? (2)
Ontwikkelingen in het concept van gezondheid:
- Fysiek  Mentaal  Spiritueel
- Individueel vs. collectief
- Holistisch wereldbeeld: gezondheid houdt
verband met de kosmos en voorouders
- Negatieve of positieve definitie
- Voorbeeld van Atelier: jongens vs. meisjes
Leiden University. The university to discover.
2. Wat is het recht op gezondheid? (3)
I.
II.
Recht op gezondheidszorg
Recht op vervulling van basisbehoeftes
(voedsel, drinken, behuizing, sanitaire
voorzieningen)
Recht op gezondheid is niet het recht om
gezond te zijn, want:
-
Biologische/genetische factoren
Individuele leefstijlkeuzes
Definitie van gezondheid
Leiden University. The university to discover.
2. Wat is het recht op gezondheid? (4)
Kernelementen:
- Beschikbaarheid (aantal, regionale spreiding)
- Toegankelijkheid (discriminatie, juridische,
financiële, praktische belemmeringen, transparante
toelatingseisen, verzekeringen)
- Accepteerbaarheid (cultuur, geslacht, leeftijd,
handicaps)
- Kwaliteit (professionals, materiaal, medicijnen)
En ook?
- Patient tevredenheid
- Verantwoording
Leiden University. The university to discover.
2. Wat is het recht op gezondheid? (5)
Verplichtingen van de staat:
- Respect
- Bescherming
- Waarborgen
• Progressieve realisatie van de hoogst mogelijke
staat van gezondheid met de beschikbare
middelen. Indien bezuinigingen worden
uitgevoerd, mag dit niet ten koste gaan van de
reeds bereikte staat van gezondheid.
Leiden University. The university to discover.
2. Wat is het recht op gezondheid? (6)
Rechtsbronnen:
- Art. 25 UVRM
- WHO Constitutie
- Art. 12 ICESCR
- Verklaring van Alma-Ata mbt eerstelijnszorg
- Art. 24 van het IVRK
- Algemene aanbeveling 14 van ECOSOC (2000)
- Algemene aanbevelingen van het Comité voor de Rechten van
het Kind
- Millennium Ontwikkelings Doelstellingen (4,5,6)
- Art. 11 Europees Sociaal Handvest
- Art. 12 Vrouwenrechtenverdrag
- Art. 7, 9, 25 Verdrag voor gehandicapte personen
NIEUW! Richtlijnen van de Raad van Europa over
kindvriendelijke gezondheidszorg (21 september 2011)
Leiden University. The university to discover.
2. Wat is het recht op gezondheid? (7)
Artikel 24 IVRK
- Alle kinderen hebben recht op toegang tot
basisgezondheidszorg
- Verminderen baby- en kindersterfte (o.m. door perinatale
gezondheidszorg)
- Preventieve gezondheidszorg: vaccinatie, voedsel, drinkwater,
hygiëne en sanitaire voorzieningen, gezonde leefomgeving.
- Onderwijs en voorlichting over fundamentele informatie over
gezondheid van kinderen, zoals gezonde voeding,
gezinsplanning, borstvoeding, hygiëne en het voorkomen van
ongelukken.
- Afschaffen traditionele gebruiken voor kinderen
- Internationale samenwerking om recht op gezondheid te
verwezenlijken
Leiden University. The university to discover.
2. Wat is het recht op gezondheid? (8)
Interpretatie van artikel 24 IVRK:
- Focus op kwetsbare groepen kinderen
- Basisprincipes IVRK & 5, 18, 19, 23, 26, 27
- Algemene Aanbevelingen (3 Hiv/aids, 4
adolescenten, 6, Ama’s, 7 jonge kinderen, 9
gehandicapte kinderen, 11 inheemse kinderen, 12
participatie, 13 bescherming tegen geweld).
- General Comment 14 mbt gezondheid is in de maak!
- Recht op gezondheid in IVRK richt zich sterk op
ontwikkelingslanden. Wat betekent recht op
gezondheid voor ontwikkelde landen zoals
Nederland? Een stap verder!
Leiden University. The university to discover.
3. Kindvriendelijke gezondheidszorg
‘Kinderen zijn geen kleine volwassenen’
Wat zeggen kinderen zelf?
1. Geen pijn hebben
2. In staat zijn de dokter begrijpen
3. Niet bang zijn
4. Gezelschap van ouders/familie
5. Gehoord worden
6. Mogelijkheid om vragen te stellen
7. Uitleg en voorbereiding behandeling
8. De naam van de dokter kennen
(60,1%)
(49,1%)
(48,7%)
(48,6%)
(47,3%)
(44,6%)
(44,1%)
(19,6%)
Bron: ‘The views and experiences of children and young people
in Council of Europe Member States’, 2011, Dr. U.Kilkelly,
University of Cork
Leiden University. The university to discover.
3. Kindvriendelijke gezondheidszorg
NIEUW! Richtlijnen van de Raad van Europa over
kindvriendelijke gezondheidszorg (21 september
2011): 5P’s!
The Child-friendly health care approach:
- Participation (inform, consent, being heard)
- Promotion (kinderen in staat stellen eigen gezondheid
positief te beïnvloeden)
- Protection (exposure beperken)
- Prevention (primair, secundair, tertiair)
- Provision (gehele gezondheidstraject)
Leiden University. The university to discover.
3. Kindvriendelijke gezondheidszorg
Juridisch kader kindvriendelijke gezondheidszorg
-
Het zieke kind is in de eerste plaats kind
i. Naam en autonomie
ii. Alle kinderen hebben recht op kindgerichte gezondheidszorg
iii. Kwetsbare groepen kinderen (illegaal, allochtoon, chronisch/terminaal
ziek, jong)
-
Recht op informatie
i. Ontwikkelende vermogens: geschikt informatiemateriaal & vragenlijsten
ii. Tolken voor allochtone kinderen
iii. Privacy
-
Recht op participatie
i. Medische beslissingen
ii. Inrichting van gezondheidszorg voor kinderen: transparantie (‘child
health advocates’), selectie van kinderartsen (!)
iii. Spanningsveld tussen bescherming en autonomie (vb.
kindermishandeling en vaccinatie)
Leiden University. The university to discover.
3. Kindvriendelijke gezondheidszorg
-
Rol van de ouders
i. Primaire verantwoordelijkheid gezondheid kind
ii. Vertrouwenspersonen
-
Kindvriendelijke omgeving
i. Hospitalisatie vs. thuiszorg
ii. Spelen en leren
iii. Leeftijd
-
Kindgerichte medicijnen en voorzieningen.
i. Zo min mogelijk invasieve behandelmethodes
ii. ‘Verdieping Goed Geneesmiddelen Gebruik’ (2010) ZOnMW:
te weinig wetenschappelijk onderzoek naar geneesmiddelen die specifiek
voor kinderen zijn geregistreerd.
iii. Nu Nederlands Kenniscentrum voor Farmacotherapie bij Kinderen
Leiden University. The university to discover.
3. Kindvriendelijke gezondheidszorg
Schematisch plaatje kindvriendelijke
gezondheidszorg van Comité van Experts mbt
kindvriendelijke gezondheidszorg
Leiden University. The university to discover.
4. Gezondheidszorg in Nederland
-
Reguliere gezondheidszorg (huisarts, tandarts, kinderarts,
kinderpsychiater).
-
Openbare gezondheidszorg (consultatiebureaus en schoolartsen).
i. basistakenpakket in WCPV en Besluit Jeugdgezondheidszorg.
(collectieve preventie, infectieziektebestrijding en jeugdgezondheidszorg)
-
Basisverzekering voor standaard medische kosten (premies +
basistakenpakket).
-
Rijksvaccinatieprogramma (0-19) gefinancierd uit AWBZ.
-
Artikel 446-468 WGBO patiëntrechten. Leeftijdsgrenzen kinderen:
< 12
: recht op informatie, maar niet meebeslissen
12-16
: zowel het kind als de ouder(s) beslissingsbevoegdheid
> 16
: jongeren mogen zelfstandig beslissen
Leiden University. The university to discover.
5. Kinderrechtenmonitor 2012
95% kinderen ervaart gezondheid als goed
15% psychische klachten
12% < 12 jaar ervaart beperking
16% meisjes depressieve klachten
11% jongens depressieve klachten
2 % kinderen gehandicapt
Bron: Kinderrechtenmonitor 2012, van de
Nationale Kinderombudsman, SCP en
Universiteit Leiden
Leiden University. The university to discover.
5. Kinderrechtenmonitor 2012 (2)
Welvaartsziekten:
- Hart- en vaatziekten
- Overgewicht (laatste 10 jaar gelijk), diabetes
- Middelengebruik (m.n. jongeren in de jeugdzorg)
- Psychische problemen
Hoge zuigelingensterfte:
- Verminderde toegang tot zorg niet-westerse
allochtone moeders
- Hoge leeftijd moeders
- Fertiliteitsbehandelingen -> meerlingen
- Veel abortussen van foetussen met afwijkingen
(Comité voor de rechten van het kind)
Leiden University. The university to discover.
6. Aanbevelingen
I.
Toegang tot gezondheidszorg voor alle kinderen waarborgen.
II.
Gedisaggregeerde dataverzameling mbt recht op gezondheid van
kinderen.
III. Ondanks bezuinigingen stap vooruit: bevorderen van gezonde levensstijl
van kinderen en ouders, want voorkomen is beter dan genezen.
IV. Trainingen in kinderrechten, in het bijzonder kindvriendelijke
gezondheidszorg en communicatie voor alle medische professionals.
V.
Kinderrechtenadvocaten in gezondheidszorg: vast aanspreekpunt tbv
transparantie en spreekbuis.
VI. Organisatie van de zorg dicht bij kind in natuurlijke omgeving:
Multidisciplinaire verzorgingsploegen & kinderthuiszorg
VII. Meer onderzoek naar geneesmiddelen en pijnbestrijding bij kinderen.
Leiden University. The university to discover.
7. Discussie
‘Child health care should have a human face, so
that our children will smile.’
Vragen en opmerkingen?
Contactgegevens:
[email protected]
Leiden University. The university to discover.