Het Rouw Integratief Traject RIT

Het Rouw Integratief Traject
RIT
Van presentie tot interventie in de
rouwtherapie
Johan maes
Artevelde 2017
johan maes artevelde 2017
Het RIT
• Rouw = drie dimensies (DNAmodel): het
landschap van verlies in kaart brengen
• Integratie op psychologisch/neurologisch
niveau (van reactief -> integratief)
• Traject = be-weg-ing in tijd en ruimte
johan maes artevelde 2017
Rouwtraject
1. Acute rouw: een natuurlijk
aanpassingsproces
2. Uitmondend in continue rouw
3. Complicaties en de GRS
johan maes artevelde 2017
1. Acute rouw
. Meestal direct na het verlies
. Verandert voortdurend
. Biopsychosociale reacties: emotioneel
rollercoaster, cognitief bezet, gedrag afremmend,
sociaal verstorend
. Controle kwijt, voor zz onherkenbaar
. Verstorend, ontwrichtend van gewone leven
. Heen en weer bewegen tussen
. Psychologisch immuniteitssysteem werkt
johan maes artevelde 2017
2. Continue rouw
. wordt deel van mij (geen pathologie) (soms
tijdelijk acuut)
. veranderend, zich ontvouwend en
ontwikkelend
. Verweven of integreren in het grotere
levensverhaal of identiteit
. Niet meer ontwrichtend, zelfs ook verrijkend
. Levenslang
johan maes artevelde 2017
3. Gecompliceerde rouw en de GRS
. acute rouw die vastzit, geen beweging
. Complicaties door niet adequate emotieregulatie,
cognities, gedrag en sociale interacties
. Raakt niet geïntegreerd
. Geen beweging in één van de dimensies
(scheidingspijn/ overspoeld / geen doelen)
. Verstoring in dagelijks functioneren
. Vaak gecombineerd met andere problematieken
johan maes artevelde 2017
De 6 W’s van het verliesverhaal
•
•
•
•
•
•
WIE verliest: de persoon van de rouwende
WAT of Wie wordt verloren (aard, betekenis)
WELK verlies: hoe, omstandigheden, aard
WAAR : ruimte (omgeving, plaats, context)
WANNEER : tijd (leeftijd, levensloop, VHT)
WAAROM : betekenis, oorzaak
Elke rouw heeft unieke kleur!!
johan maes artevelde 2017
Verliesdriehoek (J.maes)
Impact
+/-
Coping
Betekenisgeving
+/-
+/johan maes artevelde 2017
Integratie
• Rouwzorg faciliteert de psychologische
integratie van de ervaringen in een coherent
narratief en helpt ook de integratie op
neurologisch niveau omdat de cliënt hogere
hersenfuncties gebruikt om ervaringen te
bewerken die tot voorheen vooral verwerkt
werden door de affectieve breinsystemen
(Cozolino, 2010)
johan maes artevelde 2017
Rouwtherapie: van presentie tot
interventie
Presentie
De therapeutische relatie is de basis (hechting)
. Veiligheid en vertrouwen
. Een accepterende, inlevende houding
. Eren, dan corrigeren
. Groot draagvermogen, containing en holding
. In en uitzoomen
. Erkennen, Exploreren, Reflecteren (EER)
. Drie dimensies, drie lagen (extern, intern,
reflectief)
johan maes artevelde 2017
Rouwtherapie: van presentie tot
interventie
Algemeen copingvaardigheden >
.op het vlak van emotionele en cognitieve
zelfregulatie, draagkracht
.op het vlak van zelfzorg (fysiek, psychisch,
practisch, spiritueel, sociaal)
.op het vlak van sociale relaties: verbinden en
begrenzen
johan maes artevelde 2017
Rouwtherapie binnen het DNA: het
verliesverhaal (her)definiëren
Betekenisvolle plaats helpen vinden voor het
verliesverhaal binnen het zelfnarratief
. Impact, coping en betekenis
.gedetailleerd en gedoseerd verliesverhaal
vertellen (emotieregulatie en coherentie)
.extern, intern, reflexief narratief
.toegang vinden tot krachtbronnen (intern,
extern)
johan maes artevelde 2017
Herdefiniëren van de relatie
Het achtergrondverhaal van de relatie
exploreren, reconstrueren
. De life imprint: de afdruk van (ambivalentie)
. Re-memberen
. ‘Legacy work’ : het eren van
. Imaginaire dialoog (Unfinished business)
. Exploreren eigen hechtingspatronen
johan maes artevelde 2017
Herdefiniëren van het leven
Revisie van het leven, levensdoelen, taken en
rollen
.exploreren van zingevingskader
.identiteit voor en na het verlies
.werken aan nieuwe doelen, rollen, toekomst
.blijvende verbinding verankeren
.exploreren van ‘de winst’ (geleerd, veranderd?)
.graduele activering
johan maes artevelde 2017
GRT: complicated grief treatment
(Shear ea)
Combinatie van IPT, CGT en MI
1. Opbouwen van therapeutische relatie en
verhaal van het verlies laten vertellen
2. Wegnemen van obstakels die normale rouw in
de weg staan (vermijding, negatieve
denkpatronen, gebrekkige probleemoplossing
of copingvaardigheden, sociale verstoringen)
3. Werken aan persoonlijke doelen en vormgeven
van de toekomst
johan maes artevelde 2017
De Gecompliceerde Rouwtherapie:
uitgangspunten (Shear)
• Nabestaande kan informatie ivm verlies niet integreren en de
rouw wordt geïntensifieerd en verlengd, blijft acuut
• Rouwproblemen:
- dysfunctionele gedachten, emoties en gedrag
- rumineren over gebeurtenis, probleem, reactie
- beschadigend vermijdingsgedrag en ‘preoccupatie’ met
gedachten en herinneringen
- verminderde interesse in het leven, meer geïsoleerd
Hechtingsmodel en DPM: revisie van het interne werkmodel op
basis van erkenning van het verlies en duale copingsstrategie
johan maes artevelde 2017
De Gecompliceerde rouwtherapie:
behandeling
• Revitaliseren van het gezonde rouwproces als
duaal proces
• Problematische reacties elimineren door het
verminderen van vermijding, faciliteren van
zelfexploratie en veilige ondersteunende
relaties
• Kunnen ervaren van positieve emoties
• Kunnen geloven in perspectief en toekomst
johan maes artevelde 2017
GRT: fasen en technieken (16 sessies)
1.introductie:
veiligheid en steun, exploreren van hechtingsgedrag,
geschiedenis van de relatie, het verhaal van het verlies en
de rouw
-informatie over rouw, GR en GRT (psycho-educatie)
-rouw dagboek
-persoonlijke werkdoelen (motivatie: toverstokje), zelfzorg
-huidige relaties, sociaal netwerk (uitnodigen van
betekenisvolle relatie)
johan maes artevelde 2017
CGT
2. Midden: focus op aanpak van de complicaties en faciliteren van
gezond rouwproces
- imaginaire (revisiting) exploratie van het overlijden
(vertellen van het verhaal in TT, reflectie met therapeut)
= reduceren angst
= integreren in impliciet geheugen
= cognitieve verandering: reductie ongeloof, een meer comfortabel narratief,
herevaluatie van pijnlijke gevoelens, gedachten
- situationele (revisiting) exploratie: ik wil wel, maar kan niet (vermijding)
- imaginaire conversatie met + (‘put the story away’)
- vervolg persoonlijk werk doelen, relaties, rollen
3. Beëindigen therapie
johan maes artevelde 2017