Wetenschappers laten wormpjes meer of minder groeien

Wetenschappers laten wormpjes meer of minder
groeien
De mens en het rondwormpje Caenorhabditis elegans, ofwel C. elegans, hebben
meer gemeen dan je denkt: dankzij een gemeenschappelijke voorouder van 700
miljoen jaar geleden maken zowel mensen als wormpjes gebruik van een gelijkaardig
hormoon dat de groei stuurt en regelt. Door dat hormoon aan of uit te schakelen,
kunnen wetenschappers de groei van de wormpjes stimuleren of afremmen. Dat blijkt
uit een studie van de Leuvense Onderzoeksgroep Functionele Genomics en
Proteomics.
Onze hersenen maken hormonen aan die onze groei en ontwikkeling in goede banen
leiden. Eén van die stoffen is het thyrotropinevrijmakend hormoon, kortweg TRH.
Dankzij TRH worden groeiregulerende hormonen in de schildklier aangemaakt en
dan verspreid in de bloedbaan. Een tekort aan TRH in de baarmoeder of tijdens de
vroege kindertijd kan leiden tot een ontwikkelingsachterstand, dwerggroei en
hersenschade.
Leuvense wetenschappers ontdekten dat de hersenen van het rondwormpje
Caenorhabditis elegans, ofwel C. elegans, een stof aanmaken die verwant is aan
TRH bij de mens. “Wanneer we het DNA van de worm veranderen en het gen voor
TRH uitschakelen, blijven de wormpjes kleiner dan hun gezonde soortgenoten. We
kunnen dit groeidefect ook herstellen door het gen opnieuw in te brengen. Wormpjes
waarbij we extra TRH inbrengen, zijn dan weer groter. TRH is dus niet alleen bij de
mens, maar ook bij C. elegans essentieel voor een normale groei”, legt biochemicus
Isabel Beets uit.
Dat is verrassend, want tot voor kort dachten wetenschappers dat TRH enkel
voorkwam bij gewervelde diersoorten met een schildklier, zoals vissen, vogels en
zoogdieren. “De C. elegans is het eerste ongewervelde organisme waarbij we een
verwant hormoon met een gelijkaardige functie ontdekken. De gelijkenissen tussen
de hormonen suggereren dat onze groeimechanismen oeroud zijn: minstens 700
miljoen jaar, van toen er een gemeenschappelijke voorouder van rondwormen en
mensen leefde. Die maakte hoogstwaarschijnlijk gebruik van een vooroudermolecule
van TRH om te groeien.”
Bij kinderen met groeiproblemen wordt vaak TRH toegediend om te testen of een
tekort aan schildklierhormonen aan de oorsprong ligt. "Menselijk TRH bevordert de
groei door ervoor te zorgen dat schildklierhormonen in het bloed terechtkomen. Als
dat onvoldoende gebeurt, kan men extra schildklierhormonen toedienen en zo de
groeiproblemen behandelen”, vult Beets aan. “Maar TRH regelt onze groei ook op
andere manieren die we nog niet zo goed begrijpen, bijvoorbeeld via onze eetlust.
Nu de overeenkomsten in groeiregulerende hormonen tussen worm en mens
duidelijk zijn, biedt dat nieuwe mogelijkheden voor onderzoek om die mechanismen
te ontrafelen.”
Contact

Doctor Isabel Beets, Faculteit Wetenschappen, Onderzoeksgroep Functionele
Genomics en Proteomics, e-mail: [email protected], gsm: +44
7490133762

Professor Liliane Schoofs, Faculteit Wetenschappen, Onderzoeksgroep
Functionele Genomics en Proteomics, e-mail: [email protected];
gsm: +32 497537941
Meer info
De volledige tekst van de studie Evolutionarily conserved TRH neuropeptide pathway
regulates growth in Caenorhabditis elegans door Elien Van Sinay, Olivier Mirabeau,
Geert Depuydt, Matthias Boris Van Hiel, Katleen Peymen, Jan Watteyne, Sven Zels,
Liliane Schoofs en Isabel Beets verschijnt in het tijdschrift PNAS en is op te vragen
bij de auteurs.
Deze studie werd gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen (FWO) en de European Research Council (ERC).