Schildklierstoornissen Algemeen: klieren en

Schildklierstoornissen
Algemeen: klieren en hormonen
• Endocrien: het secretieproduct (hormoon) wordt
naar het extracellulair weefsel afgegeven en
gaat via de bloedbaan naar het doelweefsel
• Exocrien: het secretieproduct wordt afgegeven
op een epitheeloppervlak
• Neurotransmissie: van neuron naar neuron
• Cytokines: werking op andere cel, zonder
tussenkomst van de bloedbaan
Algemeen: klieren en hormonen
• Aminozuurderivaten
• Peptiden
• Vetten
– Cholesterolderivaten (steroiden)
– Arachidonzuurderivaten
1
Herhaling anatomie schildklier
• Schildklier: bevindt zich voor de trachea
net onder het schildkraakbeen
• Twee lobben, verbonden door een
vernauwing
• Achterkant: bijschildklieren
• Microsopisch: schildklierfollikels, omgeven
door kubisch epitheel
• C-cellen
• Sterk bevloeid
Herhaling anatomie hypofyse
• Hypofyse is een klein kliertje dat onder de
hypothalamus hangt
• “Poortadersysteem”
• Bestaat grosso modo uit twee delen:
– Neurohypofyse
– Adenohypofyse
Feedback mechanisme
Hypothalamus → TRH
(Thyrotropine Releasing Hormone)
Hypofyse → TSH
(Thyroid Stimulating Hormone=Thyroptropine)
Schildklier → schildklierhormoon (Thyroxine=T4)
Vermindert TRH secretie door hypothalamus
2
Andere systemen
RH
Hormoon 1 Doelorgaan Hormoon 2
TRH
TSH
Schildklier
Schildklierhormoon
Corticoiden
CRH
ACTH
GnRH
FSH
Bijnierschors
Ovaria
Oestrogeen
GnRH
LH
Ovaria
Oestrogeen
Schildklierhormoon
• Ontstaat uit tyrosine
• Bevat 3 of 4 iodiumatomen
– Tetra-ioodthyronine (T4)
– Tri-ioodthyronine (T3)
3
T3 - T4
Effecten van T4 en T3
• T3 is krachtiger dan T4
• Effect in de mitochondriën: versnelde ATP
productie
• Effect in de celkern: aktiveert genen die
coderen voor enzymes die betrokken zijn
bij glycolyse
→Algemeen effect op het organisme:
instellen van de achtergrondsnelheid van
de stofwisseling
Onderzoek van de schildklier
• De standaard: TSH en T4 bepaling in het
bloed
• Echografie
• CT scan
• Isotopen
4
Hyperthyreoidie
Te hoog schildklierhormoongehalte in bloed
•
•
•
•
•
Vermagering
Hartkloppingen
Bevingen
Zenuwachtigheid
Soms moeheid
Hypothyreoidie
Te laag schildklierhormoongehalte in bloed
• Gewichtstoename
• Moeheid
• Traagheid, niet vooruit geraken
Struma
• “kropgezwel”, “goiter”
• Kan zowel voorkomen bij hypo-, eu- of
hyperthyreoidie
• Vergrote schildklier
• Meestal esthetisch bezwaar
• Soms sliklast
5
Ziekten van de schildklier
• Hypothyreoidie
– Iodiumtekort
– Hashimoto thyreoiditis
– Iatrogeen
• Hyperthyreoidie
– Ziekte van Graves-Basedow
– Iatrogeen
• Tumoren
Iodiumtekort – endemische goiter
• Bij een Iodiuminname van < 20 µg/d
• Meestal bergachtige gebieden: Rocky
Mountains, Himalaya, Pakistan, Alpen
• Hypothyroidie en struma
• Behandeling: ioderen van keukenzout /
bakkerszout – behandelt ganse bevolking
Hashimoto thyreoiditis
•
•
•
•
•
Chronisch auto-immuun
Destructie van schildklierweefsel
Meestal dames van > 50 jaar
Struma kan aanwezig zijn
TSH is verhoogd in het bloed
• Behandeling: schildklierhormoon per os
(Elthyrone®). Dosis voorzichtig verhogen tot een
normaal TSH gemeten wordt.
6
Iatrogene hypothyreoidie
•
•
•
•
Medicatie (Cordarone®)
Schildklieroperaties
Overbehandelde hyperthyreoidie
Bestralingen
Hyperthyreoidie
• Ziekte van Graves-Basedow
• Auto-immuun: Thyroid-Stimulerende
Immunoglobulines
• Typische tekens van hyperthyreoidie
• Goiter kan aanwezig zijn
• Ook symptomen op andere plaatsen; meest
opvallende is exophtalmus (vooruitkomen van
de oogbol door oedeem van het weefsel in de
orbita)
Iatrogene hyperthyreoidie
• Medicatie (Cordarone®)
• “Fat Burners”
• Overbehandelde hypothyreoidie
7
Behandeling van hyperthyroidie
• Schildklierremmers per os
• Radioaktief Iodium
Addendum: nucleaire ongevallen
• Bij een nucleair ongeval komt een wolk van
radioaktief Iodium vrij
• Omwonenden van de kerncentrale kunnen dit
binnenkrijgen → wordt (net zoals gewoon
iodium) opgeslagen in de schildklier
• Daarom deelt de overheid bij een kernramp
iodiumtabletten uit; een overdosis iodium zorgt
voor een verzadiging van de schildklier voor de
radioaktieve wolk passeert, zodat het
radioaktieve iodium niet opgeslagen wordt en
slechts kort in het lichaam blijft.
8