University of Groningen Hypothalamus, pituitary and thyroid. The

University of Groningen
Hypothalamus, pituitary and thyroid. The control system of thyroid hormone
production.
Sluiter, Wim J.
IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to
cite from it. Please check the document version below.
Document Version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Publication date:
1979
Link to publication in University of Groningen/UMCG research database
Citation for published version (APA):
Sluiter, W. J. (1979). Hypothalamus, pituitary and thyroid. The control system of thyroid hormone
production. s.n.
Copyright
Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the
author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Take-down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately
and investigate your claim.
Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the
number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.
Download date: 18-07-2017
SAMENVÁTTING
In hoofdstuk i wordt een overzichtgegevenvan hetgeenbekendis
over de schildklierfunctie.Het hormonale controlesysteemdat de
productie van de schildklierhormonen thyroxine (Tn) en
trijociothyrcnine (Tr) reguieert,bestaatuit een aantalcomponenten,
waarvande hypothalamus,de hypophyseen de schildklier zelf veruit
de belangrijkste zijn. Het in de hypothalamus gesynthetiseerde
thyroliberine (TRH) zet de hypophyseaan tot productieen secretie
van het schildklier-stimulerend-hormoon (TSH). Dit hormoon
activeert op zijn beurt in de schildklier een aantal processen,die
culmineren in de productie en afgifte van de jodiumhoudende
hormonen To en Tr. Via de bloedbaanbereikendezede organenen
weefsels waaÍ ze hun effect uitoefenen. Een groot aantal
processenwordt door dit effectbeinvloed.Vandaar
energie-vergende
dat het noodzakelijk is de schildklierhormoonproductie zeer
nauwkeurig te reguleren.Dit wordt bereikt via één van de effecten
van schildklierhormoon: de remming van de afgifte door de
hypophysevan TSH. Op dezewijze is een soort thermostaatvoor de
schildklierfunctiegecreëerd,waarbij de hoeveelheidafgegevenTRH
de afstelling weergeeft.Het schildklierhormooneffect bepaaltof de
thermostaat aanslaat (TSH-afgifte) om de afgifte van schildklierhormoon te stimuleren. totdat het schildklierhormooneffect weer
zoveelgestegenis, dat de thermostaat af.slaat.
Omdat hypothalamus,hypophyseen schildklier zo belangrijk zijn
in het totale controlesysteem, zijn abnormaliteiten in de
schiidklierfunctie dan ook vrijwel steeds terug te voeren op
afwijkingen in één van deze drie. Echter ook andere,al dan niet
physiologische,processenspelen een rol in de regulering van de
schildklierfunctie,en zijn daarom besproken.
Eén daarvan vervult een niet onaanzienlijkerol. Het is gebleken
dat To zelf geenof een slechrszeerminiem effect sorteert,en dat het
buiten de schiidklier,vooral in de lever, moet worden omgezetin Tj
om wel effect te hebben. Omdat norrnaal 707o van de totale Trproductievia dezeomzetting tot standkomt, kan beinvloedingvan de
t24
omzettin
veilighei
moet wo
heden vr
bijniersc
omzettin
Aangezie
simultaa
Omdat e
hetzelfde
is het dui
tegelijke
biologisc
In hor
kinetisch
verschil :
hormoor
een lang
blijken d
kunnen
zijn ever
Hoofc
procedu
laborato
De re
verschill
Het blijl
kunnen
kan ged
vergrotir
klinisch
preklinir
van de sr
of wanr
zijn en zelfs de functie van
veiligheidsklep krijgen in situaties waarbij zoveel mogelijk energie
omzetting
r hetgeenbekenriis
rolesysteemdat de
lroxine (Tr) en
ntal componenten,
hildklierzelf veruit
s gesynthetiseerde
:oductieen secretie
H). Dit hormoon
rtal processen,die
: jodiumhoudende
lezede organenen
len groot aantal
>einvloed.Vandaar
>onproductie zeer
:énvan de effecten
: afgrfte door de
lermostaatvoor de
id afgegevenTRH
:ffect bepaaltof de
te van schildklierrmoon effect weer
: zo belangrijk zijn
naliteiten in de
rg re voeren op
ndere, al dan niet
regulering van de
'1.Het is gebleken
orteert, en dat het
len omgezetin T,
van de totale Trinvloedingvan de
van grote importantie
moet worden bespaard.Dit blijkt ook het geval te zijn. In omstandigheden van acute stress, ondervoeding en koolhydraartekort komen
bijnierschorshormonen vrij, die in staat zijn het enzyme dat de
omzetting vanT4 en T3 verzorgt, volledig zijn activiteit te ontnemen.
Aangezien ze gelijktijdig ook de TRH-afgifte blokkeren, wordr aldus
simultaan de productie van T, in en buiten de schildklier stopgezet.
Omdat een der afbraakproducten van Tr, het reversed T, (rTr), door
hetzelfde enzyme datTo in T, omzet verderwordtgemetaboliseerd,
is het duidelijk dat in de situaties dat de Tr-productie wordt srr:p gezet,
tegelijkertijd de rTr-concentratie stijgt. Het rT, heeft echter geen
biologische werking.
In hoofdstuk 2 is een beschrijving gegeven van een eenvoudig
kinetisch model van de schildklierhormoonregulatie. Eer.rbelangrijk
verschil met andere, ingewikkelde, modellen vormr het schildklierhormoon effect, beschreven als een aparte biochemische "stof" rnet
een lange biologische halfwaardetijd. Met behulp van dit model
blijken de waarnemingen van andere auteurs uitstekend verklaard re
kunnen worden. De later beschreven resultaten van het onderzoek
zijn eveneens aan de hand van dit model bewerkt.
Hoofdstuk 3 omvat de gegevens betreffende de uitgevoerde testprocedures, de personen die deze ondergingen en d.e
laboratoriumbepalingen die bij het onderzoek werden roegeDasr.
De resultaten van de infusie van 1000 pg TPtkl in vier uur bij
verschillende categorieën personen zijn beschreven in hoofdstuk 4.
Het blijkt, dat hypophyse en schildklier elkaars falen door aanpassing
kunnen compenseren. Een verminderde functie van de schildklier
kan gedurende lange tijd dusdanig gecompenseerd worden door
vergroting van het TSH-producerende deel van de hypophyse, dar
klinisch euthyreoidie blijft bestaan en alleen biochernisch de zgn.
preklinische hypothyreoidie aantoonbaar is. Pas wanneer de funcrie
van de schildklier terugloopt tot minder dan een tiende van normaal,
of wanneer het functieverlies acuut door b.v. medisch ingrijpen
t25
ontstaat, schiet de aanpassing van de hypophyse tekort en onrsraar
het klinisch beeld van primaire hypothyreoidie.
reactles \
wijst dat
Omgekeerd kan ook de afname van de capaciteitvan de hypophyse,
door b.v. tumorgroei, gedeeltelijk gecompenseerd worden door de
ging. Op
schildklier. Deze aanpassing geschiedt door vergroting van de
gevoeligheid van de schildklier voor her TSH, tot waarden vijf maal
vergelijkt
hoger dan normaal. Een groot acuut capaciteitsverliesleidt echter tot
secundaire hypothyreoidie.
Door
genoemde
aanpassingen
kan
her
regulatiesysteem
waarborgen dat het uiteindelijk schildklierhormoon effect bii
klinische euthyreoidie nooit meer dan tien procent afwijkt van de
door de hypothalamus, via de TRH-afgifte, "voorgeschreven"
parienten
TRH-infr
waarop d
werd
ge
ondersch
In hoo
een groe
ingespote
optimale waarde. Deze waarneming leidt tot twee belangrijke
gevolgtrekkingen. De marge van tien procent in hormooneffect is
vele malen kleiner dan de waar te nemen "normal ranges" van de
net als de
serumgehaltesvan T, en T, in een populatie, hetgeen betekent dat er
grotc individuele verschillen in gevoeligheid voor schildklierhormoon bestaan en dat mering van T. enf of T, niet zonder meer
gebleken
voldoende is voor een correcte waardering van de schildklierfuncrie.
Verder kan de capaciteit van de hypophyse door al dan niet
beinvloed
opgetreden aanpassing zoveel verschillen, dat noch de hoogte van de
basale TSH-spiegel, noch de response daarvan op exogeen
groeP noi
toegediend TRH voldoende informatie omtrent de schildklierfunctie
kan leveren. Alleen de verhouding tussen deze grootheden geeft
tweede te
niveau er
inzicht in de ernst van de afwijking.
Een onvoldoend functioneren van de hypothalamus kan niet
gecompenseerd worden en leidt rot zgn. hypothalamische
hypothyreoidie. In zijn pure vorm blijken hypophyse en schildklier
bleek her
normaal reactief te blijven en leverr een TRH-test normale waarden
op. Vaak bestaat echter een mengvorm van hypothalamische en
toepassin
resPonse
Omdat
achterlop
nagegaan
verwachtr
met een ir
aanvangs
TSH-resp
waarneml
dagen, wa
secundairehypothyreoidie, met name bij suprasellairetumoren en na
chirurgie in het betrokken gebied.
zouden kr
Bij een groep patienten met auronome schildklierfunctie bleef de
TSH-response tijdens TRH-infusie uit, zoals te verwachten. Slechts
bij één, klinisch euthyreoiede, patienr werden vrijwel normale
door com
126
Door c
voorgaan
worden r
3n ontstaat
reacties van hypophyse en schildklier waargenomen, hetgeen erop
lypophyse,
wijst dat de autonome hormoonproductie de behoefte niet te boven
ging. Opvallend was, dat bij ongeveer de helft van deze groep
:n door de
patienten
rg van de
n vijf maal
vergelijkbaar met die bij controlepersonen. I7aarschijnlijk werd door
TRH-infusie toch een niet-meetbare TSH-response verkregen,
t echter tot
waarop door de abnormale schildklier met verhoogde gevoeligheid
rtiesysteem
afwijkingen
Nodulaire en multinodulaire
onderscheidden zich in dezen niet van de homogene vorm.
In hoofdstuk 5 zijn de resultaten vermeld van TRH-injectie. Bij
een groep patienten met hyperthyreoidie werd 500 pg TFt}{
werd
effect bij
ijkt van de
een
Tr-response werd
waargenomen, in
grootte
gereageerd.
relangrijke
ingespoten om te zien of een kortdurende zeer grote TRH-stimulus,
net als de langdurige geringe TRH-stimulus door infusie, tot een Tr-
nneffect is
response zou leiden. Dit bleek niet het geval te zijn.
;es" van de
:kent dat er
Omdat door berekeningen met behulp van het model was
gebleken dat het schildklierhormoon effect in belangrijke mate kan
schildklierlnder meer
lierfunctie.
achterlopen op veranderingen in schildklierhormoonspiegels, werd
eschreven"
I dan niet
rgte van de
) exogeen
<lierfunctie
nagegaan in hoeverre een TRH-test
een volgende TRH-test zou
vooraf
leerde
dat
maximale beinvloeding te
beinvloeden. Berekening
verwachten was na ongeveer twee dagen. Daarom werden bij een
groep normale personen twee TRH-testen met 200 fug uitgevoerd
met een interval van 48 uur. Hoewel de Tr-spiegel bij aanvang van de
tweede test reeds was teruggekeerd tot het oorspronkelijke basale
eden geeft
niveau en de To-spiegel zelfs tot beneden dit niveau was gedaald,
s kan niet
bleek het verhoogde hormooneffect inderdaad aantoonbaar: de
aanvangsspiegel van TSH bij de tweede test was gesupprimeerd en de
schildklier
TSH-response was slechts 707o van die in de eerste test. Deze
waarneming houdt een waarschuwing in met betrekking tot de
le waarden
toepassing van meerdere uiterst gevoelige testen binnen enkele
Lmischeen
dagen, wanneer deze elkaar, via klinisch niet waarneembare effecten,
loren en na
zouden kunnen beinvloeden.
halamische
tie bleef de
:en. Slechts
I normale
Door de individuele verschillen in orgaangevoeligheid voor Tr,
door compensatoire adaptie van hypophyse of schildklier, of door
voorgaande diagnostische testen kan men aldus geconfronteerd
worden met een ogenschijnlijke discrepantie tussen TRH-test en
127
basale schildklierhoirnoonspiegeis.Ecliter ook de aanwezigheid.i,an
'I,
antilichamen gericht tegen
eniaf 7", kan leiCen fcr een clergrlijke
discrepantie. In het laatste l",oofdstukwr-rden de studies beschren'en,
die zijn verricht bij twee petienten, trij wie grot€ hoeveelheden T,.
gebonden aan circulere rrdea.nr:lichamen, i"zerdelr aa,ngerrcffen.Bil de
eerste patient t'leek de antiiicl'raamsbindingscalracitr:it.
onafhankeiijl'
van schildklierhornroons'.rbstitutie, exDcjnenr,ieelre verdv..ijnen rïiet
een halfwaardetijd van zev€n weken. De b,ovendien aanwezige
antilichamen tegen colloid en cytoplasma ve randerden ectrter niet of
nauwelijks in titer gedurenile de observatieperiodevan meer d-aneen
jaar.Bii de tweede patient, die euthyreoied was en geen symptoaen
had die wezen op schildklierpattrrrlogie!war:en alle gemeten overige
schildklierpararleters normaal. in:lusie f de TR^H-test.De resr.r-ltaten
'f,,
laten zien dat bij bepaling van
cn T, rekening gehouden dient te
worden met de mogelijkherC van r:iicu!erende antilichamen
hiertegen, teneinde foutieve i..rterpretatie te vermilden. Opvaliend
was, dat bij beicleFatiei:.iienarrrilichatien iregenthvrecglobuline n;ei
aantoonbaar sraren.
1 Sch
Sci(
2Ma
Clir
I Mit
Enc
4 Wir
Scie
I Bro
Scie
6 Sha
J.Cl
7 Olir
l-an
8 Wir
J.Cl
9 Oko
Nat
10 Ben
Nat.
11 Reic
Arcl
12 Bas
J.C
13 Kni;
Acta
14 Viss
J.Cli
1) Fisc
J.Cl
16 Wiil
J.Cli
17 Tuo
Acta
t8 Fish
J.Cli
19 Cac
Clin
128