Gemeente van onze Here Jezus Christus, lieve mensen

(Deze preek is door ds. Taco Koster gehouden in de Gereformeerde Kerk in
Rijnsburg. De aanleiding ligt bij zondag 32 uit de Heidelbergse Catechismus.)
Gemeente van onze Here Jezus Christus, lieve mensen,
Is het u opgevallen dat dankbaarheid alles anders maakt? De dankbaarheid is in
staat de wereld te veranderen! Voorbeelden? Dankbaarheid ziet achter elk onweer
de warme zon, achter elke nacht de nieuwe dag, achter elke storm een weldadige
stilte. Dankbaarheid ziet achter elk verzorgingshuis een kleuterschool voor de
kleinkinderen en achter het hek van de begraafplaats de open deuren van het
Vaderhuis. Dankbaarheid maakt echt alles anders. Nu wordt er in de Catechismus
ook met nadruk over dankbaarheid gesproken. Dit woord wordt gebruikt om het
nieuwe leven met God te karakteriseren. Deze dankbaarheid en goede werken horen
bij het leven van een christen Velen van u zullen weten dat de Catechismus ons
wijst op drie onderdelen: Er wordt gesproken over ellende, verlossing én
dankbaarheid. De ouderen onder ons kunnen deze drieslag wel dromen? U bent er
mee opgegroeid en op de catechisaties is het er ingestampt: Ellende, verlossing en
dankbaarheid. (Jongeren!)
We komen tot de ontdekking dat Jezus Christus voor ons zijn leven gegeven heeft
tot vergeving van onze zonden én dat Hij ons leven wil veranderen door het werk
van zijn Heilige Geest. Dat is een heerlijk gegeven. Je zou het ook zo kunnen
zeggen: Je mag bij God komen zoals je bent! Je mag leven in het licht van zijn
vergeving en een nieuwe start maken. Maar God laat je niet zoals je bent. Hij zal in
jouw leven aan het werk gaan. De vrucht van de Geest zal groeien en daarmee zal
het beeld van Jezus zichtbaar worden in jouw leven. Praten over dankbaarheid is
dus geen toetje na de maaltijd. Geloven zonder goede werken is geen geloven. De
belijdenis dat Jezus onze Redder is zal gevolgen moeten hebben voor onze manier
van leven. Dat is onlosmakelijk met elkaar verbonden. De Catechismus wijst ons
zelfs op een tekst uit 1 Korinte 6 waarin met nadruk vermeld wordt dat
afgodendienaars, lasteraars, dieven, oplichters, dronkaards en hoerenlopers geen
deel hebben aan God. Een stevige tekst.
Dat is misschien wel schrikken? Laten we eerlijk zijn: Zijn we allemaal niet geneigd
om de afgoden van geld en macht achterna te lopen? Hoevelen van ons vinden geen
genoegdoening in het lasteren en in het roddelen? Zo veel mensen weten geen maat
te houden in het drinken van alcohol? Er gaat zo veel mis op dit gebied: Het maakt
huwelijken en levens kapot! Hetzelfde geldt eigenlijk voor misstappen op seksueel
gebied. Laten we niet doen alsof mensen in de kerk niet open zouden staan voor
deze verleidingen. Neem alleen maar de beelden die televisie en internet ons
aanbieden. Jongeren krijgen te horen dat ze achterlopen als ze op hun zestiende
nog niet met een ander naar bed zijn geweest. Als ik dit zo zeg bekruipt ons
misschien een angstig en krampachtig gevoel? Ongemerkt zouden we terugvallen in
de sfeer van het verdienen: ‘Ik moet keurig leven om een kind van God te mogen
worden!’ Maar dan hebben we deze bijbeltekst niet goed beluisterd. Er wordt
namelijk niet gezegd dat zondige mensen niet bij God zouden kunnen aankloppen.
Er wordt ook niet gezegd dat we zelf bij God in een goed blaadje moeten komen door
keurig te leven. Dat zou ook botsen met de kern van het evangelie waarin gesproken
wordt over Gods genade voor mensen met fouten en gebreken. Maar er wordt wél
gewezen op een houding waarin mensen weigeren om zich te bekeren en hun leven
te veranderen. Je kunt blijkbaar volharden in een levensstijl die botst met deze
dankbaarheid. Dan klinkt er een duidelijke waarschuwing in door: Je bevindt je op
een doodlopende weg! De weg van het oordeel. Maar er klinkt dus ook een
uitnodiging in door: Breek ermee! Stel je vertrouwen op Hem die voor jou zijn leven
gegeven heeft! In zijn kracht mag je een nieuw bestaan opbouwen! Een bestaan dat
gekenmerkt wordt door dankbaarheid jegens God! Langzamerhand zal nu duidelijk
zijn dat dankbaarheid een onmisbaar onderdeel van ons geloofsleven is en dat we
ook daarin ervaren dat het er op aankomt om met Jezus Christus verbonden te zijn.
Daar ligt het diepste geheim.
Daarom hebben we met elkaar ook die bekende woorden uit Johannes gelezen. Het
beeld van de wijnstok en de ranken! De ranken zullen groeien en vrucht dragen als
ze verbonden zijn met de wijnstok. Alleen op die manier zullen ze tot hun recht
komen en hun bestemming bereiken. (Snoeien.) Zo zullen in ons leven de goede
werken groeien als we verbonden blijven met Jezus Christus. Hoe dat in de praktijk
werkt? Hoe blijf je verbonden met Hem? Het heeft alles te maken met het feit dat je
diep onder de indruk gekomen bent van zijn liefde voor jou: Je beseft dat Hij zich
aan dat kruis heeft laten slaan om de kloof tussen God en jou te overbruggen. Zo
indrukwekkend is zijn liefde voor jou. Verbonden blijven met Jezus heeft ook alles
te maken met het verlangen om naar Hem te willen luisteren: Zo’n Vriend moet wel
het beste met jou voor hebben. Dat kan niet anders. Verbonden blijven met Jezus
brengt ons ook bij het gebed om de Heilige Geest: Door zijn Geest wil Jezus in ons
hart wonen en ons leven van binnenuit veranderen! (Soms pijnlijk!)
Uiteindelijk heeft het ook alles te maken met het lezen van de bijbel en met ons
bidden: Juist op die manier leren we Hem beter kennen en zullen we groeien in ons
geloof! Een nieuwe levensstijl zal zich ontwikkelen. Vol van dankbaarheid. Een
heerlijk groeiproces. Vandaag klinkt er dus geen krampachtige aansporing om
fanatiek werk te maken van deze dankbaarheid. Wel klinkt de oproep om te leven in
verbondenheid met Jezus zodat de vruchten van liefde en dankbaarheid zullen
groeien. De catechismus wijst ons er op dat dit drie gevolgen zal hebben. Het is
goed om ook daar even bij stil te staan. In de eerste plaats zal God de dank
ontvangen die Hem toekomt. Onze goede werken mogen gericht zijn op de
verheerlijking van Gods naam. In de kerk komen we samen om God te loven en te
prijzen. Onze liederen en gebeden brengen Hem onze dank. Dat is iedere keer een
uitstekende reden om naar de kerk te komen. We komen samen om Hem te danken
en we stimuleren elkaar in deze dankzegging.
Dat is voor mij cruciaal in een kerkdienst en ik hoop dat steeds meer mensen zich
zullen voegen bij dit koor. Maar laten we niet doen alsof we daarmee de
dankbaarheid gehad hebben. Het heeft namelijk alles te maken met ons leven van
iedere dag. Dankbaarheid zal betekenen dat we ons door Gods stem zullen laten
leiden in de beslissingen die we nemen, in de woorden die we spreken en in de
daden die we neerzetten. Hebben we de bereidheid om werkelijk te leven tot eer van
Gods naam omdat we geraakt zijn door zijn liefde? Dat is een indringende vraag
voor mensen die geneigd zijn om hun geloof te beperken tot de zondagse kerkgang
en tot het bidden bij het eten. Maar laten we niet vergeten dat geloven alles te
maken heeft met het invullen van de belastingpapieren. Het heeft alles te maken
met de manier waarop we een ruzie beslechten. Het heeft alles te maken met de
manier waarop we personeel behandelen. Het heeft alles te maken met de manier
waarop we ons geld uitgeven ... vakantie vieren ... prioriteiten stellen ...
Misschien is het u wel eens opgevallen dat er jongeren zijn die een ketting dragen of
een armbandje met daarop de letters WWJD? Misschien niet? Het is in ieder geval
een afkorting die staat voor de Engelse woorden: What Would Jesus Do? Wat zou
Jezus doen? WWJD! Ik hoop dat we dit verlangen allemaal mee zullen nemen in de
keuzes die we maken zodat ons leven zal groeien in goede werken tot eer van God!
De Catechismus wijst ons vervolgens op een tweede gevolg van een nieuwe
levensstijl: Mensen om ons heen zullen aan het denken worden gezet over het
geloof. Vanaf het allereerste begin is de kerk opgevallen door haar bewogenheid en
inzet voor mensen die getroffen werden door nood en zorg. Het maakte anderen
nieuwsgierig en daarmee vonden zij een reden om naar God op zoek te gaan. Een
dankbaar leven is dus aanstekelijk van karakter en zal mensen stimuleren om hun
vertrouwen in Jezus uit te spreken. Dat is niet mis: Niet alleen de eer van God is in
het geding, maar ook het geluk van mensen om ons heen!
Momenteel ben ik volop aan het kennismaken en dat brengt me ook bij mensen die
de kerk min of meer vaarwel hebben gezegd. Allerlei redenen worden genoemd en
dan blijkt dat mensen ook gestruikeld zijn over de schijnheiligheid van mensen in
de kerk: ‘Op zondag vroom. Maar door de weeks? Onbegrijpelijk! Ik ben hartstikke
belazerd!’ Natuurlijk zoeken mensen soms een stok om mee te slaan en is het niet
meer dan een slap argument. Maar soms is het ook eenvoudigweg waar en maken
we er met elkaar een potje van. Dat is het omgekeerde principe en daar mogen we
ons niet bij neerleggen. Leven in dankbaarheid zal tot gevolg moeten hebben dat
mensen om ons heen Jezus leren kennen. Er zijn ontzettend veel mensen die de
bijbel niet meer lezen en er ook geen moeite voor willen doen. Maar laten we ons
ervan bewust zijn dat ze ons leven wel zullen lezen en dan is het de vraag wat ze
daar zullen lezen? Zien ze dan de kracht van het evangelie waardoor u in staat bent
om daadwerkelijk anderen te vergeven?
Zien ze de troost van het evangelie waardoor u in staat bent om een weg te vinden
in uw verdriet? Zien ze de uitdaging van het evangelie waardoor u in staat bent om
anderen te helpen? Zien ze de wijsheid van het evangelie waardoor u in staat bent
om te leven naar Gods normen en waarden? Pittige vragen! De Catechismus durft
het wel aan om ons aan het denken te zetten! Laten we er dan niet van maken dat
we een actieve evangelisatiecommissie hebben. Dat is super. Maar de uitstraling
van uw leven heeft meer invloed op het leven van uw buren dan alle acties die we
met elkaar kunnen organiseren. De uitstraling van uw leven heeft meer invloed op
het geloofsleven van uw kinderen dan alle activiteiten die we als kerk op de rails
zetten. Een dankbaar leven met God zal tot zegen zijn van de mensen die om u heen
staan. Ik heb verschillende keren meegemaakt dat mensen de stap naar de kerk
gezet hebben omdat ze positief verrast waren door een broer of een zus die hun
geloof in praktijk brachten in hun levensstijl. Kansen in overvloed ...
Tot slot wijst de Catechismus ons nog op een derde gevolg van een leven in
dankbaarheid. Goede werken zijn er niet alleen tot eer van God en tot heil van onze
naaste. Ze zijn ook tot zegen van ons zelf. Zo zegt de Catechismus. Juist op deze
weg zullen we ervaren hoe waardevol het is om te geloven en juist op deze weg
zullen we gestimuleerd worden om ons geloof in praktijk te brengen. Het vervult ons
hart met zekerheid: ‘Dit is een goede weg om te bewandelen: Ik mag bouwen op
Jezus Christus! Hij is de vaste rots van mijn behoud! In leven en sterven ben ik
veilig bij Hem! Nu merk ik dat Hij in mijn leven aanwezig is door zijn Geest en zo
groei ik in het verlangen om Hem te dienen!’ Zo mogen we in ons eigen leven de
vruchten van het geloof terug vinden. We mogen deze vruchten ook herkennen in
het leven van anderen. Ik hoop dat we daar ook als gemeente in zullen groeien en
bloeien. Ik vind het een voorrecht om te merken dat mensen kunnen veranderen en
steeds meer het beeld van Jezus in hun leven weerspiegelen.
Hoe dat beeld er uit ziet? Laat ik dan wijzen op de woorden uit Galaten 5 waarin
gesproken wordt over de vrucht van de Heilige Geest. Woorden die het karakter van
onze Heiland weerspiegelen: ‘Liefde, blijdschap, vrede, lankmoedigheid (dat is
geduld), vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtmoedigheid en zelfbeheersing.’ Wees
blij als deze woorden zichtbaar worden in uw doen en laten. Het zal een stimulans
zijn om dicht bij God te blijven. Tot eer van zijn naam en tot zegen van uw
omgeving! Voelt u zich tekort schieten? Wees er dan van overtuigd dat Jezus ons
uitnodigt om bij Hem te komen. Als een rank aan de wijnstok. Hij wil ons geven wat
we zelf te kort komen! Alle reden tot dankbaarheid ...
AMEN
Welkom
Hartelijk welkom in deze themadienst over leven in dankbaarheid. In zondag 32 van
de Heidelbergse Catechismus wordt over de waarde van dankbaarheid en goede
werken gesproken en dat is op deze middag een goede aanleiding om er verder over
na te denken. Op dit stencil treft u zondag 32 van de Catechismus, de
schriftlezingen en de samenvatting van de preek aan. Een fijne dienst toegewenst!
Zondag 32 uit de Catechismus
Vraag: Daar wij nu uit onze ellende zonder enige verdienste onzerzijds alleen uit
genade door Christus verlost zijn, waarom moeten wij dan nog goede werken doen?
Antwoord: Omdat Christus, die ons met zijn bloed heeft vrijgekocht en verlost, ons
ook door zijn Heilige Geest tot zijn evenbeeld vernieuwt, opdat wij met geheel ons
leven aan God dankbaarheid bewijzen voor zijn weldaden en Hij door ons geprezen
wordt; voorts, opdat wij voor onszelf door de vruchten zeker zijn van ons geloof en
door ons godvruchtig leven ook onze naaste voor Christus gewonnen wordt.
Vraag: Kunnen dan zij niet behouden worden, die in hun goddeloos, ondankbaar
leven volharden en zich niet tot God bekeren?
Antwoord: Volstrekt niet. De Schrift zegt dat geen onkuis mens, geen
afgodendienaar, echtbreker, dief, gierigaard, dronkaard, lasteraar, oplichter of
dergelijke het Koninkrijk van God beërven zal.
Schriftlezingen
Johannes 15:1-8: Ik ben de ware wijnstok en mijn Vader is de landman. Elke rank
aan Mij, die geen vrucht draagt, neemt Hij weg, en elke die wel vrucht draagt, snoeit
Hij, opdat zij meer vrucht drage. Gij zijt nu rein om het woord, dat Ik tot u
gesproken heb; blijft in Mij, gelijk Ik in u. Evenals de rank geen vrucht kan dragen
uit zichzelf, als zij niet aan de wijnstok blijft, zo ook gij niet, indien gij in Mij niet
blijft. Ik ben de wijnstok, gij zijt de ranken. Wie in Mij blijft, gelijk Ik in hem, die
draagt veel vrucht, want zonder Mij kunt gij niets doen. Wie in Mij niet blijft, is
buiten geworpen als de rank en is verdord, en men verzamelt ze en werpt ze in het
vuur en zij worden verbrand. Indien gij in Mij blijft en mijn woorden in u blijven,
vraagt wat gij maar wilt, en het zal u geworden. Hierin is mijn Vader verheerlijkt,
dat gij veel vrucht draagt en gij zult mijn discipelen zijn.
1 Korinte 6:9-11: Of weet gij niet, dat onrechtvaardigen het Koninkrijk Gods niet
beërven zullen? Dwaalt niet! Hoereerders, afgodendienaars, overspelers,
schandjongens, knapenschenders, dieven, geldgierigen, dronkaards, lasteraars of
oplichters, zullen het Koninkrijk Gods niet beërven. En sommigen uwer zijn dat
geweest. Maar gij hebt u laten afwassen, maar gij zijt geheiligd, maar gij zijt
gerechtvaardigd door de naam van de Here Jezus Christus en door de Geest van
onze God.
Samenvatting van de preek
1. Dankbaarheid is in staat de wereld te veranderen! Voorbeelden? Dankbaarheid
ziet achter elk onweer de zon, achter elke nacht de nieuwe dag, achter elke storm
een weldadige stilte. Dankbaarheid ziet achter elk verzorgingshuis een
kleuterschool voor de kinderen en achter het hek van de begraafplaats de open
deuren van het Vaderhuis. Nu wordt er in de Catechismus ook over dankbaarheid
en goede werken gesproken. Deze woorden worden gebruikt om het leven met God
te karakteriseren. Dankbaarheid is dan ook een wezenlijk onderdeel van ons
geloofsleven. Velen van u zullen weten dat de Catechismus ons wijst op zelfs drie
onderdelen: Ellende, verlossing én dankbaarheid. Daarmee komen we tot de
ontdekking dat Christus voor ons zijn leven gegeven heeft tot vergeving van onze
zonden én dat Hij ons leven wil veranderen door het werk van zijn Geest.
2. Praten over dankbaarheid is dus geen toetje na de maaltijd. De Catechismus
wijst ons zelfs op een levensstijl (1 Korinte 6) waardoor we geen deel hebben aan
God. Dat is schrikken! Een krampachtig gevoel? Ongemerkt zouden we terugvallen
in de sfeer van het verdienen en presteren. Maar dan hebben we deze bijbeltekst
niet goed beluisterd. Er wordt niet gesproken over het feit dat zondige mensen niet
bij God zouden kunnen aankloppen. Er wordt ook niet gezegd dat we bij God in een
goed blaadje komen door keurig te leven. Dat zou ook botsen met de kern van het
evangelie waarin gesproken wordt over Gods genade voor zondige mensen. Maar er
wordt wél gewezen op een houding waarin mensen weigeren zich te bekeren. Je
kunt blijkbaar volharden in een leven dat botst met de dankbaarheid.
3. Dan klinkt een duidelijke waarschuwing: Je bevindt je op een doodlopende weg!
Maar het is ook een uitnodiging: Breek ermee! Stel je vertrouwen op Hem die voor
jou zijn leven gegeven heeft! In zijn kracht mag je een nieuw bestaan opbouwen dat
gekenmerkt wordt door dankbaarheid! Dankbaarheid is dus een onmisbaar
onderdeel van ons geloofsleven en het komt er op aan dat we verbonden zijn met
Jezus Christus. Denk aan het beeld van de wijnstok en de ranken! De ranken
zullen groeien en vrucht dragen als ze verbonden zijn met de wijnstok. Zo zullen in
ons leven de goede werken groeien als we verbonden blijven met Jezus. Een heerlijk
groeiproces. Daarom nodigt een preek over dankbaarheid en goede werken ons uit
om te leven in verbondenheid met onze Heiland zodat de liefde en de dankbaarheid
zullen groeien in ons bestaan.
4. Dit zal drie gevolgen hebben: In de eerste plaats zal God de dank ontvangen die
Hem toekomt. Onze goede werken mogen gericht zijn op de verheerlijking van Gods
naam. Dankbaarheid zal betekenen dat we ons door Gods stem zullen laten leiden
in de beslissingen die we nemen, in de woorden die we spreken en in de daden die
we neerzetten! Hebben we de bereidheid om werkelijk te leven tot eer van Gods
naam omdat we geraakt zijn door zijn liefde? Geloven heeft alles te maken met de
manier waarop we de belastingpapieren invullen, de manier waarop we een ruzie
beslechten, de manier waarop we ons personeel behandelen. Voorbeelden in
overvloed. (Denk ook aan jongeren die met WWJD rondlopen: What Would Jesus
Do?) Ik hoop dat we dit verlangen mee zullen nemen in de keuzes die we maken
zodat ons leven zal groeien in goede werken tot eer van God!
5. Een tweede gevolg: Een dankbaar leven is aanstekelijk van karakter en zal
mensen stimuleren om hun vertrouwen in Jezus uit te spreken. Er zijn ontzettend
veel mensen die de bijbel niet meer lezen. Maar laten we ons ervan bewust zijn dat
ze ons leven wel lezen: Zien ze dan de kracht van het evangelie waardoor u in staat
bent om anderen te vergeven? Zien ze de troost van het evangelie waardoor u in
staat bent om een weg te vinden in uw verdriet? Zien ze de uitdaging van het
evangelie waardoor u in staat bent om anderen te helpen? De uitstraling van uw
leven heeft meer invloed op het leven van uw kinderen en uw buren dan alle acties
die we met elkaar kunnen organiseren. Een dankbaar leven met God zal tot zegen
zijn van de mensen die om u heen staan. Kansen in overvloed!
6. Een derde gevolg: Goede werken zijn er niet alleen tot eer van God en tot heil van
onze naaste. Ze zijn ook tot zegen van ons zelf. Zo zegt de Catechismus. Juist op
deze weg zullen we ervaren hoe waardevol het is om te geloven en juist op deze weg
zullen we gestimuleerd worden om ons geloof in praktijk te brengen. Het vervult ons
hart met zekerheid: ‘Dit is een goede weg om te bewandelen: Ik mag bouwen op
Jezus Christus! Hij is de vaste rots van mijn behoud! In leven en sterven ben ik
veilig bij Hem! Nu merk ik dat Hij in mijn leven aanwezig is door zijn Geest en zo
groei ik in het verlangen om Hem te dienen!’ Alle reden tot dankbaarheid!