B en W nummer 11 - Gemeente Leiden

B en W. nr. 12.0997 d.d. 30-10-2012
Onderwerp
Exploitatie Scheltema-complex 2013
Besluiten:
1. Kennis te nemen van het concept businessplan Scheltema cultuur d.d. 29 maart 2012, de
nadere gegevens businessplan Scheltema cultuur 2013+ inclusief begroting d.d. 16
oktober 2012, de subsidieaanvraag 2013 d.d. 4 oktober 2012 en het overzicht culturele
activiteiten 2012;
2. Bijgaande brief aan de raad vast te stellen waarin de raad op de hoogte wordt gesteld
van de voorgestelde exploitatie van het Scheltemacomplex 2013 en volgende jaren.
Behoudens advies van de c ommissie
Perssamenvatting:
Per 1 januari 2012 is Stichting Scheltema gestopt met de exploitatie van het
Scheltemacomplex. In 2012 is er geëxperimenteerd met een nieuw concept. Een aantal
gebruikers huurt delen van het pand en zorgt gezamenlijk voor het beheer. Daarnaast zorgt
Scheltema cultuur voor de culturele programmering en dragen alle gebruikers bij aan het
geheel en het trekken van bezoekers, studenten en kunstenaars. Dit blijkt goed te werken, de
gebruikers zijn tevreden en willen graag het gebruik voortzetten. Ook de culturele
programmering ziet er veelbelovend uit. Het college heeft een voorstel voor
conceptexploitatie voor 2013 en volgende jaren en verstrekt informatie hierover aan de raad
middels een brief.
Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden
Gemeente Leiden
Bezoekadres Stadhuis
Aan de raadsleden van de Gemeente leiden,
(commissie onderwijs en samenleving)
Stadhuisplein 1
Postadres Postbus 9100
2300 PC Leiden
Telefoon 071-5165165
E-Mail [email protected]
Website www.leiden.nl/gemeente
30 oktober 2012
DIV-2012-14231
Onderwerp Exploitatie Scheltema 2013 en volgende jaren
Datum
Contactpersoon
Ons kenmerk
Doorkiesnummer
B. Voskamp / W. vd Bergh
5167115 / 5165682
Geachte raadsleden,
In maart van dit jaar hebben wij u een brief gestuurd inzake de exploitatie Scheltemacomplex 2012 (DIV-2012-1793). Aanleiding was het staken van de activiteiten van
Stichting Scheltema en het wegvallen van het beheer van het pand. In deze brief
informeerden wij u over de plannen voor de exploitatie van het Scheltema-complex in
2012. Het zou een experimenteel jaar worden waarin de kiem zou worden gelegd voor de
exploitatie in de komende jaren. Gedurende 2012 zouden zaken duidelijk worden
waardoor een plan voor de exploitatie vanaf 2013 kon worden gemaakt. Bij de
behandeling van de 1e bestuursrapportage is toegezegd u in een vroegtijdig stadium te
informeren over de exploitatie en de ontwikkeling daaromtrent. Inmiddels heeft er een
evaluatie van de exploitatie in 2012 plaatsgevonden en is er een exploitatievoorstel vanaf
2013. Graag informeren wij u als volgt.
Exploitatie 2012
In 2012 is het gebouw in diverse delen gesplitst en verhuurd aan diverse gebruikers. Deze
huurders zijn zelf verantwoordelijk voor het beheer en de exploitatie van hun deel van het
pand en voor de eventuele noodzakelijke samenwerking met de andere huurders. Wat
betreft de huurders is een mix gevonden tussen de beide scenario’s die eind 2011 / begin
2012 onderwerp van onderzoek waren; cultureel ondernemer en
cultuurbedrijfsverzamelgebouw. Uitgangspunt bij de exploitatie was een dekkende
exploitatie met culturele publieksfunctie en voortzetten van de relatie met de Veenfabriek
(cultuurnota).
Het is de bedoeling dat de onderste 2 verdiepingen van het Scheltemacomplex bruisen
van de activiteiten die er plaatsvinden, zowel commercieel als cultureel. Mensen kunnen
ruimtes huren om activiteiten te organiseren, ondersteuning krijgen van de horeca en
Scheltema Cultuur draagt zelf zorg voor een culturele programmering.
Op de bovenste 2 verdiepingen “broedt” het. Daar werken en ontmoeten Tafel 9,
PStheater, TIME en Utopisch Nest en alle overige ‘incidentele’ (gespreks)partners van de
Veenfabriek elkaar. Onderdeel daarvan is Domino die zelfstandig een ruimte huurt maar
inhoudelijk goede aansluiting vindt bij de broedplaats.
De verdeling van het pand in 2012 is als volgt:
1. Scheltema Cultuur
Scheltema cultuur richt zich op een concept waarbij zij het Scheltemacomplex op een
rendabele manier met een interessant cultureel programma kunnen exploiteren. Dit houdt
in dat voldoende publiek zal moeten worden getrokken en dat culturele programmering
(cabaret, theater, muziek, poëzie, beeldende kunst) bestaat naast commerciële activiteiten
(verhuur voor evenementen, bijeenkomsten en feesten). Hiervoor is begin 2012 een
toekomstplan gemaakt. Scheltema Cultuur gebruikt het restaurant, foyer, café, theaterzaal
incl. vide, expo 0 (deel) en expo1.
2. Lakenhal
Het vroegere kantoor van Stichting Scheltema (1e verdieping) wordt gebruikt door de
conservatoren van de Lakenhal waardoor meer interactie mogelijk is tussen de
conservatoren en waar gewenst met andere gebruikers van het pand (bijvoorbeeld Resi
van de Ploeg die utopisch nest coördineert). Daarnaast heeft de Lakenhal tijdelijk haar
werkplaats kunnen inrichten in Scheltema waardoor op redelijke afstand van het museum
een oplossing voor een tijdelijk probleem is gevonden.
3. Gemiva/Domino
In de collegezaal (2e verdieping) repeteert Domino. Theatergroep Domino bestaat uit
twaalf acteurs met een verstandelijke handicap en twee regisseurs/begeleiders en is
onderdeel van Gemiva-SVG groep. Naast de repetities heeft Domino met haar
voorstellingen in Scheltema een bijdrage aan de culturele programmering.
4. Broedplaats Muziektheater
De Veenfabriek huurt de zolder (3e verdieping) en 2e verdieping (excl. collegezaal). Zij
heeft in die ruimte kantoor, repeteert en ontwikkelt muziektheater in die ruimte. Maar biedt
ook ruimte aan Tafel 9 (tapdansgezelschap), PStheater, TIME (muziektheatermaster van
het Koninklijk Conservatorium), Utopisch Nest (ondersteund door St. Doen en de
Mondriaanstichting) en alle overige ‘incidentele’partners van de Veenfabriek (in de zomer
repeteerde bijvoorbeeld het Stolz Quartet in Scheltema). Door de activiteiten en de
partners/gebruikers wordt een klimaat geschapen die omschreven kan worden als
broedplaats voor professioneel muziektheater.
Ontwikkelingen 2012
Aan de lijst met gebruikers is in 2012 de salsadansschool Salsiando toegevoegd. Haar
(les)activiteiten worden door de horeca gefaciliteerd in expo 1. Zij vullen daarnaast de
programmering van Scheltema aan met salsa dansavonden. Deze ontwikkeling betekent
een verbreding van de doelgroep die gebruik maakt van het Scheltema-complex. Het blijkt
echter dat in het licht van de uiterst gebrekkige geluidsisolatie in het pand, het steeds
moeilijker wordt om workshops door te laten gaan tijdens andere activiteiten.
Op 1 augustus jl. werd bekend dat de Veenfabriek de komende 4 jaar wederom subsidie
ontvangt van het Fonds Podiumkunsten. Het Fonds heeft de Veenfabriek beoordeeld op
artistieke kwaliteit (ruim voldoende), ondernemerschap (goed), bijdrage aan pluriformiteit
(zeer goed), bijdrage aan geografische spreiding (zeer goed) en financiële bijdrage
provincie of gemeente (ruim voldoende). Zij ontvangt in principe voor 4 jaar jaarlijks
ongeveer € 650.000 van het Fonds.
Met een door het fonds genoemde ‘beperkte locale bijdrage’ heeft Leiden een
muziektheatergezelschap in huis die Leiden op de kaart zet, de stad als podium gebruikt,
de verbinding maakt tussen kennis (denktank wetenschappers universiteit) en cultuur, veel
samenwerkt met andere culturele organisaties en tevens studenten van de muziektheatermaster van het Koninklijk Conservatorium uit Den Haag naar Leiden haalt.
Om praktische beperkingen van het pand op te lossen en ten behoeve van de culturele
programmering is er in 2012 een bijdrage verleend aan Scheltema Cultuur ten behoeve
van noodzakelijk investeringen in de theatertechniek (ad € 20.000).
Ervaringen 2012, vooruitblik 2013
Om een beeld te krijgen van hoe de gebruikers het pand en de combinatie van activiteiten
ervaren hebben, heeft in september een inventarisatie plaatsgevonden bij een groot deel
van de gebruikers. Wij concluderen dat de huidige gebruikers graag de ingezette lijn
zouden willen doorzetten na 2012.
De uitstraling van het pand wordt door haar gebruikers nog steeds zeer gewaardeerd.
Mensen die voor het eerst in het pand komen spreken dit ook meestal uit, maar ook
reguliere bezoekers en gebruikers benadrukken dit aspect. Door het huidige concept
(combinatie van broedplaats, culturele- en commerciële activiteiten) kan ook groot aantal
en diverse doelgroepen gedurende het jaar van het pand en haar activiteiten en
gebruikers genieten.
De huidige gebruikers werken, vergaderen, organiseren en ontwikkelen activiteiten
waardoor het een komen en gaan is in het pand.
Scheltema cultuur
Wij constateren dat Scheltema cultuur de afgelopen maanden bezig is geweest met het
daadwerkelijk faciliteren van de culturele programmering en de opbouw hiervan.
Voostellingen van de Veenfabriek, Domino, de filmquiz, debatten en een aantal concerten
vonden plaats. Er vonden in het eerste half jaar 18 culturele activiteiten plaats. Het
komende half jaar komt de programmering op gang en staan er 43 activiteiten gepland. In
2013 wil Scheltema Cultuur ongeveer 100 activiteiten realiseren op het gebied van
muziek, film, theater, comedy/cabaret, kennis en wetenschap en literatuur, debatten en
kunst. Zij streeft ernaar een levendige positie in het Leidse Cultuurkwartier in te nemen op
basis van minimaal 50/50 verdeling van culturele activiteiten en gastvrijheids gerelateerde
bijeenkomsten met commerciële doelstelling.
Een greep uit de toekomstige programmering:
Theatervoorstellingen (Veenfabriek en PSTheater), Plaatje&Praatje (een nieuw concept
waarbij ‘lezingen’ over popmuziek gecombineerd worden met verschillende andere
activiteiten zoals bijvoorbeeld optredens), Jazz& Funk avonden, Discotheque Alternative
(muziekavonden geïnspireerd door onbekende alternatieve muziek met DJ’s en bands),
Salsiando festival, deelname Cum Laude Concerten, Leids film festival, Science en
cinema (combinatie wetenschap en film), Filmquiz, Cabaretavonden, Comedy avonden,
Theatercafé, Wetenschapsquiz, Scheltema BOOK CLUB, LEIDEN PERSONAL (leidse
kunstenaars/muzikanten/schrijvers).
Scheltema cultuur geeft ruim baan aan culturele activiteiten, soms ten koste van
aantrekkelijke commerciële activiteiten. Zij streeft naar een vaste planning van de culturele
activiteiten en ondersteunt de activiteiten met een team en een nieuwe site. Door de
fysieke ligging een veelzijdige programmering kan en wil Scheltema Cultuur een
verbindende factor zijn tussen meerdere partners in Leiden en zij ziet volop kansen
hiervoor. Zij gaat in zee met culturele en wetenschappelijk partners als de universiteit,
Leids Cabaret festival, LVC en Leids Film Festival. Daarnaast heeft zij de organisatie
Karloff ingehuurd om actief te programmeren, te adviseren en de kwaliteit van de
activiteiten in Scheltema te bewaken. Gekozen wordt voor terugkerende activiteiten op
dezelfde weekdagen. Voorstellingenreeksen kunnen daarom minder goed worden
gefaciliteerd en ook exposities (beeldende kunst) kunnen door het ontbreken van een deel
van expo 0 hoegenaamd niet meer worden gefaciliteerd. Pas bij het beëindigen van het
gebruik van expo 0 als werkplaats (voor de zagerij van de Lakenhal) kunnen dergelijke
activiteiten weer in Scheltema worden georganiseerd. Graag realiseert Scheltema Cultuur
haar bedrijfsplan ook na 2012.
Domino
Domino zou haar activiteiten ook graag willen voortzetten in Scheltema. Zij ervaart
Scheltema steeds meer als een verzamelplaats van activiteiten, gebruikers en bezoekers
en het is de juiste plek voor haar eigen activiteiten. Zij ziet wellicht kansen om het gebruik
van de ruimte te optimaliseren door extra activiteiten te laten plaatsvinden. Dit is
afhankelijk van de verdere wijzigingen in de WMO/AWBZ en zou tot verdere verbreding
van de doelgroep kunnen leiden.
PStheater
PStheater houdt kantoor, repeteert en geeft voorstellingen in Scheltema. Zij ervaart het
huidige creatieve klimaat als stimulerend en zet haar activiteiten graag voort in het
gebouw.
De Veenfabriek
De Veenfabriek waardeert het dat zij een vaste plek heeft voor kantoor, repetities en
andere initiatieven. Scheltema is een aantrekkelijke uitvalsbasis met een passend klimaat.
De Veenfabriek vormt dit klimaat zelf voor een groot deel door het verzamelen van
partners en het naar Scheltema trekken van vele bekende en minder bekende regisseurs,
beeldend kunstenaars, muzikanten, componisten, aanstormende talenten om te praten, te
werken en regelmatig ook om te presenteren. Dit zet Leiden ook op een bepaalde manier
op de kaart. De Veenfabriek zet haar huur en subsidierelatie graag voort maar vraagt
aandacht voor de geluidsproblematiek. Het pand is niet altijd berekend op de combinatie
van activiteiten die er nu plaatsvinden. Dit vergt een constante flexibele houding van de
gebruikers en een creatief en strak agendabeheer om botsende belangen in goede banen
te leiden. De wil om flexibel te zijn is absoluut aanwezig bij de huidige gebruikers.
De Lakenhal
Ook de Lakenhal ervaart de geluidsproblematiek, maar heeft zich hierop ingesteld. Zij is
tevreden over hoe het binnen Scheltema op dit moment is georganiseerd en waardeert de
tijdelijke werkruimte.
Beheer en exploitatie
Er zijn in 2012 een viertal hoofdhuurders (Scheltema Cultuur, de Veenfabriek, Domino en
Lakenhal) die met elkaar samenwerken in het totale beheer van het pand waarin
Scheltema Cultuur een stevige positie neemt. De gemeente kan zich daardoor primair
blijven opstellen als verhuurder en minder als gebouwbeheerder. De wijziging van de
beheersituatie heeft in eerste instantie wel tot extra aandacht en inzet geleid maar is nu
weer op een acceptabel niveau.
Dit betekent niet dat Scheltema altijd hetzelfde blijft. Bij eventuele plannen dient oog te zijn
voor komende veranderingen in gebruikers, activiteiten en ontwikkelingen in de stad.
Duidelijk is wel geworden dat de huidige aanpak, verhuren in delen, mogelijkheden en
flexibiliteit biedt om ook in de toekomst een bruisend Scheltema-complex te behouden. De
juiste mix van gebruikers die de waarde van het pand zien maar ook kunnen accepteren
dat het pand zijn (geluids)beperkingen heeft is daarbij van groot belang.
Op basis van de overeengekomen huren en de omzetcijfers van Scheltema Cultuur
concluderen wij dat de exploitatie zich naar verwachting heeft ontwikkeld en ook financiële
basis biedt om voort te gaan op de ingeslagen weg.
Conclusie
Op grond van het bovenstaande mag duidelijk zijn geworden dat de ingezette lijn van
bruisen en broeden van Scheltema een verzamelplaats maakt van activiteiten en mensen
die de komende jaren naar verwachting aan uitstraling zal groeien. De programmering
door Scheltema cultuur is nog niet op volle sterkte maar ziet er veelbelovend uit.
Scheltema Cultuur ziet kansen om ontbrekende programmering in Leiden op te vullen met
een divers aanbod en daarmee als podium te fungeren. Daarnaast wordt het pand
commercieel gebruikt en kan daardoor extra inkomsten genereren die ertoe bijdragen dat
Scheltema Cultuur als onderneming goed functioneert.
Daarnaast wordt de ruimte goed gebruikt door uiteenlopende gebruikers die met elkaar
een creatief klimaat vormen waar zij goed in gedijen en die toegevoegde waarde heeft
voor de stad Leiden, het cultuurkwartier en het Scheltema-complex. De gebruikers geven
aan graag het gebruik te willen voortzetten. Het pand heeft, door het ontbreken van
geluidsisolatie, wel zijn gebruiksbeperkingen, maar de huidige gebruikers weten daar met
veel inspanning en creativiteit mee om te gaan.
Exploitatievoorstel 2013
Wij zijn voornemens de huidige lijn voort te zetten en huurcontracten aan te gaan met de
huidige gebruikers, Scheltema Cultuur, Lakenhal, Domino en de Veenfabriek. Voorstel is
de huur van Scheltema Cultuur vast te laten stijgen gebaseerd op de verwachte omzet.
Het huurcontract zal worden aangegaan voor 5 jaar met de mogelijkheid deze met 5 jaar
te verlengen. Met de andere partners zullen passende huurcontracten worden aangegaan
(veelal tijdelijke contracten omdat de organisaties afhankelijk zijn van subsidie).
Daarnaast hebben wij de intentie de Veenfabriek en de culturele programmering van
Scheltema Cultuur te subsidiëren en daarvoor met die betreffende partners driejarige
afspraken te maken over verwachtingen, doelstellingen en prestaties op basis van de
subsidieaanvragen en de bedrijfsplannen van deze organisaties. De gemeente Leiden zal
een bijdrage verzorgen ad € 30.000 aan de culturele programmering in Scheltema en de
Veenfabriek aanvullend subsidiëren ad € 40.000 (totale subsidie is € 90.000, inclusief €
50.000 uit cultuurbrief). Hiermee is ook de voor de Veenfabriek noodzakelijke lokale
bijdrage om in aanmerking te komen voor de landelijke subsidie ad € 650.000 verzorgd.
Een deel van de vroegere subsidie aan Stichting Scheltema (totaal € 110.000) komt voor 3
jaar ten goede aan de onderhoudsvoorziening van het pand. Het exploitatievoorstel is
hiermee dekkend en kan binnen de huidige financiële kaders worden gerealiseerd.
Hoogachtend,
Burgemeester en Wethouders van Leiden,
de Secretaris,
de Burgemeester,