Portugese kolonialisme

Samenvatting ontwikkelingsstudies van Lotte, Deel 1
ALS STUKKEN ZO GEARCEERD ZIJN DAN VERWACHT IK DAT ZE IN IEDERGEVAL BELANGRIJK ZIJN VOOR HET
EXAMEN
EN NIET SCHRIKKEN OMDAT HIJ ZO EXTREEM LANG IS. IK ZET ALTIJD ALLES ONDER ELKAAR WAARDOOR IK
INEFFICIËNT GEBRUIK MAAK VAN DE PAGINA’ S.. JE ZIET WEL WAT IK BEDOEL …
SUCCES MET LEREN ALLEMAAL!!
HOOFDSTUK 1, QUESTIONNING DEVELOPMENT
ONTWIKKELING OP VERSCHILLENDE GEBIEDEN :
o ECONOMISCH
o SOCIAAL
o POLITIEK
o MENSELIJK
o ROL VAN DE STAAT
o ROL VAN HANDEL /GLOBALISERING
o ARMOEDE
o GENDER
o MIGRATIE
o ETC.
HET BEGRIP: “DE DERDE WERELD”
OORSPRONG :
o NA DE TWEEDE WERELDOORLOG
o TIERS MONDE (1952), WORD GEÏNTERPRETEERD ALS DE DERDE WEG .
o DE VERDELING
 GEALLIEERDE
:
1E WERELD
 OOSTBLOK LANDEN
:
2E WERELD
 DE DIE HIER NIET BIJ HOORDE
:
3E WERELD
o ER ONTSTOND EEN BEWEGING VAN NIET GEBONDEN STATEN , DE GROEP VAN 77.
ER IS GEEN 1E EN 2E WERELD MEE , DUS OOK GEEN 3E WERELD.
TOCH GAAT DE WERELD OOK STEEDS MEER OP ELKAAR LIJKEN(GLOBALISERING ).
VOORBEELDEN:
o GROTE STEDEN
o CONSUMPTIE PATRONEN
o PRODUCTIE PROCESSEN
INDICATOREN VOOR ONTWIKKELINGSLANDEN :
o GROTE VAN DE DIVERSIFICATIE (BIJVOORBEELD VERSCHILLENDE LANDBOUW PRODUCTEN PRODUCEREN ,
VERSCHILLENDE DIENSTEN LEVEREN )
o GROTE KLOOF TUSSEN ARM EN RIJK
o HOEVEEL MENSEN ZITTEN ER ONDER DE GRENS VAN $1,25 PER DAG
o HOEVEEL ARMEN ZIJN ER PER LAND.(MINDER DAN 2 DOLLAR PER DAG ). VEEL IN SUB-SAHARA.
ALS LANDEN GROEIEN NEEMT VAAK HET AANTAL ARMEN OOK AF. NIET ALTIJD! ECONOMISCHE GROEI IS HET
BELANGRIJKSTE VOOR HET TERUG DRINGEN VAN DE ARMOEDE .
ONTWIKKELINGSLANDEN LIJKEN NIET ALLEMAAL OP ELKAAR. DIT IS OOK TE ZIEN AAN VERSCHILLENDE
COÖPERATIES DIE ZIJN ONTSTAAN :
o NIC’S: NEWLY INDUSTRIALISED COUNTRIES  AZIATISCHE LANDEN
o EMERGING ECONOMIES
 SUB-SAHARA AFRIKA
o TRANSMISSION COUNTRIES  VOORMALIGE 2E WERELD LANDEN
o OPECLANDEN  OLIELANDEN
o LDC’S
 LEAST DEVELOPED COUNTRIES
o HIPC’S
 HEAVILY INDEPTED POUR COUNTRIES
o BRIC’S  BRAZIL, INDIA , CHINA
CONCLUSIE
o BIJ HET VERDWIJNEN VAN DE TWEEDE WERELD (COMMUNISME /SOCIALISME ) IS OOK DE DERDE WERELD
VERDWENEN.
o TOENEMENDE DIFFERENTIATIE TUSSEN EN BINNEN ONTWIKKELINGSLANDEN. JE HEBT ERG ARME
LANDEN(LDC) DIE WEINIG VOORUIT GAAN EN LANDEN DIE WEL ERG STERK GROEIEN (: BRIC).
o TEGENSTELLINGEN ZIJN COMPLEXER, ER VALT IETS TE ZEGGEN VOOR EEN NOORD EN ZUID VERDELING . DE
ONTWIKKELINGSLANDEN ZIJN NIET MEER ÉÉN BLOK.
o OPKOMENDE ZUID-ZUID RELATIES
WAT BETEKENT ONTWIKKELING?
DE OORSPRONG VAN HET BEGRIP ONTWIKKELING LIGT IN HET WESTERSE DENKEN. HET KOMT VANUIT DE
VERLICHTING . EEN BELANGRIJK STANDPUNT IS DAT MEN ZICH ZELF KAN ONTWIKKELEN.
ONTWIKKELING : VOORBEELD VOLGEN VAN WESTERSE WERELD ?
Je hebt ontwikkelde landen en ontwikkelingslanden. Van de ontwikkelde landen wordt verwacht de
ze de ontwikkelingslanden helpen doormiddel van ontwikkelingshulp.
In tabel 1.1, blz. 5 zie je een overzicht van goede en slechte interpretaties van ontwikkeling
GESCHIEDENIS VAN ONTWIKKELING
Neokolonialisme: Landen verloren hun koloniën, maar er blijven wel westerse bedrijven in deze
landen aanwezig, hierdoor is er nog steeds sprake van uitbuiting. De VS heeft hier een groot aandeel
in gehad.
Trusteeship: Het (tijdelijk) beheren van bepaalde zaken tot een land zelf mogelijk wordt geacht dit te
doen.
Tijdens de verlichting was men heel erg eurocentrisch. De westerse ontwikkeling en daaruit
voortvloeiende cultuur en wetenschap werd als voorbeeld gezien. Door ontwikkeling in het westen
en uitbuiting van andere landen, zijn deze landen onderontwikkeld geraakt.
CONVENTIONELE(DE NORMALE) DENKWIJZE(TOT 1960):
Modernisering: Men denk dat ontwikkeling het omvormen is van een traditional/eenvoudige natie
naar een moderne/complexere natie
o HET ACCENT LIGT OP DE ECONOMISCHE GROEI , NIET OP SOCIALE GELIJKHEID.
o
PAS SINDS DE LAATSTE 10/15 JAAR WERDEN OOK POLITIEKE EN SOCIALE ASPECTEN MEER BETROKKEN .
ACCENT KOMT STEEDS MEER TE LIGGEN OP POLITIEK EN BESTUUR .
MEN VOND EEN GROTERE PRODUCTIE DE SLEUTEL TOT VREDE .
ARTHUR LEWIS : GROEI IS BELANGRIJKER DAN DE VERSPREIDING
TOT DE 2E HELFT VAN DE TWINTIGSTE EEUW WERDEN DEBATTEN GEDOMINEERD DOOR ECONOMEN
GDP/BBP: ECONOMISCHE INDICATOR VAN INKOMEN, GEEFT GEEN ONGELIJKHEID AAN.
Sinds jaren 70 en 80 : opkomst sociale indicatoren voor meten van ontwikkeling.
HDI, figuur 1.3, blz. 11:
o
o
o
Levensverwachting
Niveau onderwijs
fatsoenlijke levensstandaard
KRITIEK OP DE CONVENTIONELE DENKWIJZE:
o
o
o
o
TE EUROCENTRISCH (HOOFDPUNTEN, TABLE 2,1 BLZ. 13)
ECONOMISTISCH, HET KIJKT NIET GENOEG NAAR DE POLITIEKE EN SOCIALE ONTWIKKELINGEN. HET
FOCUST ZICH TE VEEL OP DE ECONOMISCHE ASPECTEN .
ONTWIKKELING MOET MEER VAN ONDERAF KOMEN : MEER AANDACHT VOOR LOCALE VOLKEN(BEGIN
VOOR POPULISTISCH DENKEN)
o DE EMPOWERMENT VAN MARGINALE GROEPEN (GROEPEN OP DE RAND VAN DE
SAMENLEVING )/ DE ARMEN MENSEN MEER MACHT GEVEN(NGO’ S, NIET GOUVERNEMENTELE
ORGANISATIES EN NCM’ S, N EW SOCIAL MOVEMENT )
TWEE BELANGRIJKE GROEPEN DIE TEGEN HET MODERNISME EN DE CONVENTIONELE DENKWIJZE
WAREN.
o POPULISTS/ALTERNATIEVE VISIE
 LOKAAL EN SOCIAAL GEORIËNTEERDE DOELEN .
 DEVOLOPMENT FROM BELOW, EMPOWERING THE POOR , GEMEENSCHAPSDEELNAME
 NGO’S, NCI’S, SCHAKELINGEN TUSSEN BURGERS EN DE OVERHEID
 EEN VERANDERING VAN HET HUIDIGE BELEID IS NODIG.
o ANTI-DEVELOPMENTALISTS
 GEBASEERD OP HET FALEN VAN DE MODERNISATIE.
 ER MOET EEN VERANDERING GAAN ONTSTAAN VANUIT ONDERAF
 HET VERTROUWEN DAT DOOR KLEINERE GROEPEN MEER MACHT TE GEVEN , DEZE ZELF
MET BETERE OPLOSSINGEN GAAN KOMEN
o


HET LOKAAL BEKIJKEN VAN ONTWIKKELINGEN WORD BELANGRIJKER
ONTWIKKELING IS EEN BEGRIP GECREËERD DOOR HET WESTEN . WAARBIJ WESTERSE
POLITIEK, ECONOMIE EN SOCIAAL SYSTEEM AAN ANDERE LANDEN WORDT OPGELEGD

ECHT EEN HEEL ANDER SYSTEEM
POST MORDERNITY
 ZIE HOOFDSTUK 3
SPATIALISING DEVELOPMENT
JAREN 50 EN 60
o DE TERM DE DERDE WERELD ONTSTAAT.
o HET LUKTE NIEUWE ZELFSTANDIGE STATEN NIET HUN KOLONIALE ECONOMIE OVEREIND TE HOUDEN OF UIT
o
o
TE BREIDEN
VOLGENS WORSLEY HADDEN DE “DERDE WERELD” LANDEN ALLEMAAL IETS GEMEEN, ARMOEDE
GNP ALS EEN VAN DE BELANGRIJKSTE INDICATOREN VOOR ONTWIKKELING
JAREN 70
o SOMMIGE ZEGGEN DAT ONDERONTWIKKELDE LANDEN ZELF BEGONNEN TE HERKENNEN DAT ZE MINDER
o
o
o
o
ONTWIKKELD WAREN
KRITIEK OP TERM DERDE WERELD  ER ONTSTAAN VEEL NIEUWE IDEEËN
DE DERDE WERELD BEGON UITEEN TE VALLEN VAN EEN MEGA REGIO NAAR KLEINE SUB -GROEPEN NIEUWE
VERDELING NODIG
HET WESTEN GING KAPITAAL INVESTEREN IN 3E WERELD LANDEN , MAAR VOORAL DEGENE MET GOEDE
INFRASTRUCTUUR , GOED OPGELEID PERSONEEL ETC .  VOORAL AZIË
ONDANKS VEEL KRITIEK , GNP NOG STEEDS BELANGRIJKE INDICATOR
JAREN 80
o ONTSTAAN IDEE DAT DE DERDE WERELD EEN GEVOLG IS VAN HET WESTERSE KOLONIALISME EN LATER
o
o
o
o
ONTWIKKELINGSHULP
NIEUWE (STERK BEKRITISEERDE ) VERDELING IS DE NOORD-ZUID VERDELING .
CENTRUM , SEMI-PERIFERIE EN PERIFERIE. OOK EEN DRIE DELING MAAR GEBASEERD OP ANDERE PRINCIPES
HET DENKBEELD VAN ONTWIKKELING RICHTING HET WESTEN BEGON TE VERDWIJNEN
NIEUWE VORM VAN ONTWIKKELING
JAREN 90
o DOOR EEN TOENEMENDE RECESSIE IN DE WERELD GAAN LANDEN IMPORT RECHTEN INVOEREN . VOOR OOST
o
o
o
EUROPA EN MINDER ONTWIKKELDE LANDEN ZORGDE DIT VOOR EXTRA KOSTEN
DE TERM DE DERDE WERELD WORDT DOOR VERSCHILLENDE WETENSCHAPPERS VERWORPEN (VEELAL ANTI
DEVELOPMENTALISTS)
DEGENE DIE HUN MACHT HEBBEN VERLOREN MOETEN WEER RECHTEN EN MACHT KRIJGEN
ER IS EEN EENHEID VAN LANDEN ONTSTAAN DOOR KOLONISATIE , DEKOLONISATIE , TEGENZIN OM LANDEN TE
HELPEN EN DE ONMOGELIJKHEID VAN LANDEN ZICH TE BESCHERMEN TEGEN HET IMPERIALISME
RICH AND POOR: RELATIVE INEQUALITIES AT THE GLOBAL SCALE
DE OPVALLENDHEDEN VAN ONGELIJKHEID EN RELATIEVE ARMOEDE
JE KUNT ZEGGEN DAT HET GAT TUSSEN ARM EN RIJK HET BEST IS OM TE BEPALEN IN WELKE WERELD JE LEEFT.
VOORUITGANG IN ONTWIKKELING VAN 1970 TOT 2000
ER IS VEEL VOORUITGANG BEREIKT. MAAR ER MOET OOK NOG VEEL GEDAAN WORDEN.
EEN ONGELIJKE WERELD
RELATIEF GEZIEN NEMEN DE VERSCHILLEN TUSSEN LANDEN AF. TERWIJL ZE ABSOLUUT NOG WEL TOENEMEN . DE
KLOOF TUSSEN ARMSTE EN RIJKSTE NEEMT DUS NOG STEEDS TOE . MENSEN SUGGEREREN DAT ONTWIKKELING
DUS NIET HELPT .
THE MILLENNIUM DEVELOPMENT GOALS (MDG’S): POVERTY, DEVELOPMENT AND THE FUTURE
o EXTREME ARMOEDE EN HONGER UITGEBANNEN
o IEDEREEN GAAT NAAR DE BASISSCHOOL
o MANNEN EN VROUWEN HEBBEN DEZELFDE RECHTEN
o KINDERSTERFTE IS STERK AFGENOMEN
o VERSPREIDING VAN ZIEKTES ZOALS AIDS EN MALARIA ZIJN GESTOPT
o LEVEN MEER MENSEN IN EEN DUURZAAM LEEFMILIEU
o IS ER MEER EERLIJKE HANDEL , SCHULDEN VERLICHTING EN HULP
DEZE PUNTEN KUNNEN VERDER WORDEN UITGESPLITST TOT 160 VERSCHILLENDE PUNTEN . SOMMIGE ZIJN AL
BEHAALD EN ONDER NOG TOTAAL NIET EN ZULLEN OOK NIET BEREIKT WORDEN.
DAARNAAST IS EEN GROOT DEEL BEHAALD DANKZIJ SNEL GROEIENDE LANDE ALS CHINA, JAPAN EN INDIA. ER
ZIJN OOK LANDEN DIE ER DE AFGELOPEN JAREN OP ZIJN ACHTERUIT GEGAAN .
EXTRA INFORMATIE UIT COLLEGES:
HOE MEET JE ONTWIKKELING?
o ECONOMISCH: INKOMEN, PRODUCTIE , CONSUMPTIE , WERKGELEGENHEID ETC .
o SOCIAAL: NIVEAU ONDERWIJS , GEZONDHEID, HOEVEEL MENSEN VOLGEN HOGER ONDERWIJS , REDENEN TOE
OVERLIJDEN, LEVENSVERWACHTING , VOEDING , VROUWEN EN MANNEN DAT NAAR HET HOGER ONDERWIJS
GAAT ETC . (B EVOLKINGSGROEI EN BEVOLKINGSDICHTHEID , ZIJN DIT GOEDE INDICATOREN VAN
ONTWIKKELING )
o POLITIEK: PARTICIPATIE , VERKIEZINGEN, VRIJHEID, VEILIGHEID, CORRUPTIE ETC .
o CULTUREEL : HOGERE EN LAGERE CULTUREN, IS DIT EEN INDICATOR ? BESTAAN ER HOGERE EN LAGERE
CULTUREN? (VERTROUWEN EN OPENESS )
KENMERKEN VAN LDC’S (LEAST DEVELOPED COUNTRIES)
o VAAK LANDEN OMRINGD DOOR ALLEEN LAND OF EILANDEN(ZIE SID’S)
o BBP LAGER IS DAN 992 DOLLAR
o LAGE LEVENSKWALITEIT ( SAMENGESTELDE INDEX : VOEDING , ONDERWIJS GEZONDHEID ETC.)
o WEINIG ECONOMISCHE DIVERSIFICATIE (SAMENGESTELDE INDEX : ECONOMISCHE KWETSBAARHEID,
INSTABILITEIT LANDBOUW , ETC .)
SIDS’S: SMALL ISLAND DEVOLOPMENT STATES . EEN CATEGORIE WAAR EEN SPECIALE REGELING VOOR IS,
OMDAT ZE STERK ZIJN BENADEELD DOOR HUN LIGGING .( EEN AANTAL HIERVAN ZIJN OOK LCD’ S)
HUMEN DEVELOPMENT INDEX
1. GDP PER CAPITA, EEN BEHOORLIJKE LEVENSSTANDAARD
2. LEVENSVERWACHTING
3. TOEGANG TOT KENNIS
HDI HANGT STERK SAMEN MET DE ECONOMIE VAN EEN LAND. TOCH IS HET NIET ALTIJD ZO DAT EEN GOED
ECONOMIE EEN HOGE HDI BETEKENT EN VICE VERSA. SOMMIGE REGERINGEN HEBBEN BIJVOORBEELD HELE
GOEDE PROGRAMMA ’ S WAARBIJ VOEDSEL WORDT VERSPREID EN WAAR DE SCHOLEN VOOR IEDEREEN
TOEGANKELIJK ZIJN . HIER KAN HET MET DE ECONOMIE ALSNOG ERG SLECHT GAAN TERWIJL DE HDI VRIJ HOOG
IS.
GINI COËFFICIËNT : AFLEIDNG UIT DE LORRENTZ-CURVE. GEEFT EEN CIJFER VOOR ONGELIJKE VERDELING IN EEN
LAND. MEESTAL MET BETREKKING TOT INKOMENS .
HOOFDSTUK 2: UNDERSTANDING COLONIALISM
De historische achtergrond van de ontwikkelingsproblematiek
VOORAF(AANTEKENINGEN):
Voorbeeld waarom geschiedenis belangrijk is
Suriname:
Veel verschillende bevolkingsgroepen door de suikerplantages(slaven): De oorspronkelijke bevolking,
Hindoestanen, Javanen, blanken, bosnegers, creolen.
Toen Suriname een eigen regering mocht gaan kiezen, gingen de etnische groepen veelal elkaar
opzoeken.
Hindoestanen: zijn in de handel beland, en zijn nu een van de rijkste lagen van de bevolking
Javanen: Zij bleven juist op de suikerplantages werken
Wat er in het verleden is gebeurd heeft vaak veel invloed op wat er nu in een land gebeurd. De lange
historische lijn heeft invloed op de korte historische lijn
Hoe is de derde wereld ontstaan?
o Kolonialisme?
o Individuele karakteristieken?
o Klimaat(invloed op psyche, word je lui van)?
o Geografische ligging?
o Godsdienst, zijn er godsdiensten die je aanzetten tot activiteit?
o Maatschappelijke en politieke factoren?
Hoe kijk je naar de geschiedenis?
o
o
o
Musea, historische figuren(Koning Leopold: wrede kolonisator)
Je moet over langere tijdspan naar ontwikkeling kijken. Niet korte termijnen.
Met een kritisch blik op de eigen koloniale geschiedenis
Boek van Fernand Braudel
Ging over het middellandse zeegebied, zowel noord als zuid.
o Evenementen, op het niveau van de mensen. Directe gebeurtenissen die invloed op de
wereld hebben.
o Conjunctuur(het op en neer gaan van ontwikkelingen), demografische processen, de
economie en handel. De geschiedenis van groepen en groeperingen.
o Structuur(geografie, klimaat): Veranderingen die langzaam gaan, lange termijn.
Deze drie onderdelen beschreven in het boek van Fernand zijn verschillende aspecten waarop je de
geschiedenis kunt bekijken en ontwikkelingen kunt verklaren of aanwijzen.
INTRODUCTION: COLONIALISME AND IMPERIALISM
KOLONIALISME:
o POLITIEKE CONTROLE HEBBEN OVER EEN ANDER LAND, HET OVERHEERSEN OVER EEN ANDER VOLK EN HET
ECONOMISCH UITBUITEN VAN EEN LAND.
o KOLONISATIE EN HET ONDERSCHIKKEN VAN ANDERE VOLKEREN, HOORT TOT DE GESCHIEDENIS VAN VRIJWEL ALLE
VOLKEN.
o DE AARD VAN HET KOLONISATIE IS WEL ANDERS: MAYA’S EUROPEES KOLONIALISME
o IS HET KOLONIALISME GEKOPPELD AAN DE OPKOMST VAN HET KAPITALISME?
IMPERIALISME: EXPANSIE
o EEN BELEID WAARBIJ MEN STREEFT NAAR UITBREIDING VAN HET GRONDGEBIED DOOR MIDDEL VAN
KOLONISATIE
o
o
o
Industrialisatie: hier door zijn grondstoffen nodig om meer te produceren en afzetmarkten
om meer ter verkopen
Van kuststeden naar daadwerkelijke kolonisatie: kolonisten en koloniaal bestuur
Door het invoeren van goederen uit Europa werden de lokale industrieën vernietigd.
PERCEPTIONS(WAARNEMINGEN) OF THE NON-EUROPEAN WORLD
Preston had verschillende visies over de niet-Europese wereld:
Eerst exotisch cultureeldan onschuldig, onaangetast en wildonbeschaafde wilde(19e eeuw) die
overheerst moet worden en geleid naar ontwikkeling en onafhankelijkheid
Figure 2,1 blz. 50
Marcantile: mercantilistisch, handel overheerst en niet de industrie
WAVES OF COLONIALISME
o
o
o
o
Is imperiale overheersing en kolonisatie van alle tijden? Is het alleen westers?
Hoelang bestaat het imperialisme al?
Is het kolonialisme gekoppeld aan imperialisme?
De fases zijn niet heel duidelijk, ze lopen door elkaar heen.
Post colonialisme: Wat is post kolonialisme neo kolonialisme?
FASEN IN HET KAPITALISME EN HET KOLONIALISME
MERCANTILE COLONIALISME
o
IN LATIJNS AMERIKA GING HET VOORAL OM HANDEL EN HET AFZETTEN VAN PRODUCTEN, VAAK GEPAARD MET
PLUNDERING
o
IN DE CARIBEN EN NOORD-AMERIKA WAS DE HANDEL ONDERLEGT DOOR HET PLANTAGE SYSTEEM EN SLAVEN
ARBEID
o
IN AFRIKA EN AZIË GING HET VOORAL OM DE UITWISSELING VAN GRONDSTOFFEN
IN DE VOLGENDE TWEE GRAFIEKJES ZIE JE EEN BEKNOPTE VERDELING VAN DE FASEN VAN HET KOLONIALISME
Feodalisme, macht in
Handelskolonialisme
handen van adel en rijken.
Mercantiele koloniale fase
Handelskapitalisme
Handelskolonialisme
Mercantiele koloniale fase
Industrieel kapitalisme
Kolonialisme
Industriële koloniale fase
Monopolie kapitalisme
Imperialisme
Late koloniale fase
1500
1600
1700
1800
Mercantilisme en
feodalisme
Mercantilisme en
handelskapitalisme
Opkomst industrieel
kapitalisme
Industrieel kapitalisme
Portugal
Spanje
Nederland
Groot-Brittannië,
Frankrijk
Duitsland, Italië, België
Goud, peper, suiker
Tabak, katoen,
specerijen, suiker
koffie
Thee, olie
en imperialisme
Hier zie je een samenvoeging van de vorige twee grafiekjes
1500 Marcantiele koloniale fase, Mercantilisme en Portugal, spanje Goud, peper,
handels kolonialisme
feodalisme,
suiker
opkomst plantages
1600
Mercantilisme en Nederland
handelskapitalisme
Tabak, katoen,
specerijen, suiker
1700 industriële koloniale fase
Opkomst
industrieel
kapitalisme
GrootBrittannië,
Frankrijk
koffie
1800 imperialisme
Industrieel
kapitalisme en
imperialisme
Duitsland, Italië, Thee, olie
België
1900 late koloniale fase
imperialisme,
trusteeship
Alle
SPAANSE EN PORTUGESE KOLONIALISME
o
o
Ze wilde de handelsmonopolie in handen krijgen.
Lange afstandhandel, via de Arabische wereld, via de Sahara.
Spaanse kolonialisme
o Feodale maatschappij, maar met absolute vorst
o Gericht op handel
o Goud, (Sevilla) eldorado
o Vanuit Sevilla
o Werd opgang gebracht door de koning
o Columbus in 1492
o Zilvervloot (Piet Heijn)
o Suiker en tabak
o Preston: de Europeanen werden niet gezien als gelijke, wij waren de mindere
o Kolonisatie Midden-Amerika en delen van Zuid-Amerika
o Vernietiging van rijken van Azteken, Maya’s en Inca’s
Vanalles
Portugese kolonialisme
o
o
o
o
o
o
Zwakke natie op zich maar superieur in Azië.
Vasco de Gama(1498), Cabral (brazilië 1500), Magelhaes(1519-1522)
Vervolgens naar China en India: peper
Koloniale winsten in consumptie
West-Afrika: Goud, koper, kardemom, slaven, kruiden
Portugal heeft de slavenhandel (deels) opgang gebracht.
Nederlandse kolonialisme
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Nederland had een erg goed ligging, Amsterdam doorvoerhaven.
Hanzesteden  Moedernegotie(graanhandel), val van Antwerpen(1585), veel handelaren
vluchten naar Nederland
Proberen via het noord bij het zuiden te komen
VOC: handel, 1602
WIC: kaapvaart, 1621. Voorbeeld van Piet Hein die een zilvervloot ter waarde van 12 miljoen
gulden veroverd van Spanje
In het oosten: expansie ten koste van de Portugezen
Daarna door naar West-Afrika, Brazilië, Antillen, Noord-Amerika.
OIC, Oost-Inidsche compagnieën.
Koloniale oorlogen, koloniseren van binnenland.
Plantages en gedwongen verbouw van producten (katoen, koffie, cashewnoten etc.)
Ethische politiek, een officier van justitie die naar Indonesië toe ging om te controleren hoe
het zat met de navolging van de Ethische politiek. Dit was een vernietigend verslag dat snel in
de archieven is gestopt.
Jacht opschatten, ivoor, goud, zilver, koper, tin, olie…
Koloniale overheersing(LEES BOX 2,4 BLZ. 68)
Fransen, Belgen en Portugezen staan bekend om hun direct bestuur, via koloniale ambtenarij,
opleiding locale ambtenaren.
Britten en Nederlanders staan beken om hun indirecte bestuur via kolonisten of lokale etnische
elites.
The plantation system and slave labour
Spreek je echt van slavenarbeid of moeten slaven blij zijn dat ze eten krijgen? Een vraag die tijdens
de slaven handel gesteld werd.
Er was al slavenhandel voor de komst van de Europeanen. Door de komst van de Europeanen werd
de slavenhandel extreem gestimuleerd. Dit kwam doordat er op de Cariben en in Latijns Amerika
ontzettend veel werknemers nodig waren voor op de suiker plantages.
Tegenwoordig is er een soort van toerisme waarbij Amerikaanse zwarten willen gaan kijken waar ze
oorspronkelijk vandaan komen. In Senegal, Goree is een museum waar veel slaven vandaan kwamen.
Vaak gaan de Amerikaanse zwarten veel naar de plaatsen waar helemaal niet zo veel slaven vandaan
komen.
10 tot 15 % van de slaven stierven onderweg naar de Cariben toe.
GEVOLGEN SLAVENHANDEN , “SCRAMBLE FOR AFRICA”
NADELIG VOOR AFRIKA ?
Is Afrika onderontwikkeld geraakt door het kolonialisme?
o
o
o
o
Slaven vooral afkomstig uit West-Afrika(pas later ook Oost-Afrika).
Volken werden als het waren tegen elkaar op gezet doordat ze elkaar slaaf maakten.
Vooral jonge mensen werden meegenomener was hierdoor weinig bevolkingsgroei.
Kustzones ontvolkten omdat jongeren naar het binnenland vluchtte waar minder
slavenhandel was Veel specifieke kennis is hierdoor verdwenen en de economie raakt in
verval.
Nadelige voor Latijns Amerika?
o
o
o
Diepgaande kolonisatie door kolonisten: encomienda(het bekeren van slaven), semi-feodaal
regime, veel invloed op economische, agrarische en sociale structuur.
Indianen waren tweederangs burgers
Plantages op Cariben, zuiden Noord-Amerika, Brazilië: WIC haalde veel slaven.
Scramble for Africa: Wat word er nou precies bedoel met de scramble for africa?
2 visies:
Amerikaans: Tegen het kolonialisme
Duits, imperialistisch: Willen maar gebied, niet alleen kust
De noord zuid visie van Cecile Rhodes: De Britse corridor van Kaapstad naar Cairo
Imperialistisch expansie werd zichtbaar in de” scramble for Africa”. Hele kleine troepen machten
konden veel gebied veroveren dankzij moderne wapens(machine geweer)
“Scramble of Africa” volgens Samir Amin:
o
o
o
Afrika van de handelseconomie
Afrika van de concessiemaatschappijen(apartheid)
Afrika van de arbeidsreserve(slavenhandel)
Er zijn meerdere afrika’s dan alleen die van Samir Amin
o
o
o
Afrika van kolonisten
Afrika van de apartheid
Moeilijke dekolonisatie
Afrika het diepst geraak?
o
o
o
Afrika werd grondstoffenproducent gericht op markten Europa(VS, Japan)
Daar waar kolonisten of zwakke koloniale mogendheden aan de macht waren, was een
bloedige strijd gaande.
Afrikaanse staten zijn geen eenheid: landgrenzen gemaakt door etnische groeperingen heen
Vanuit Engeland kwam een beweging op gang(onderdeel van abolitionisten): Volgens god iedereen
gelijk is en dat slavernij dus niet zou mogen.
Er kwamen opstanden van slaven, bijvoorbeeld in Haïti in 1826. Ook liepen veel slaven weg.
De afschaffing van de slavernij ging niet zomaar, er was veel weerstand. Een burgeroorlog in de VS en
veel verzet van de kolonisten.
Vaak word er gezegd dat er weinig kritiek was tegen het kolonialisme. Dit is niet waar, al in 1542
ontstond er kritiek tegen de slavernij.
The intensification of trading links
In Azië werden Europeanen gezien als een van de groepen die kwamen voor handel. Europeanen
kwamen veel culturen tegen die beter waren dan de eigen, in het begin werd “the distant other” nog
niet als minder waardig gezien.
In de 17e en 18e eeuw verbeterde de structuur en groeide de mate van handel enorm. Er kwamen
veel handels organisaties en in Latijns Amerika en de Cariben waren er al veel plantages.
Steeds meer mensen gingen blijvend in bepaald gebieden zitten, dit bevorderde het handels
netwerk. Hierdoor werd (eventueel onbedoeld) in veel gebieden het kapitalisme verspreid.
The transition to industrial colonialisme
Het kolonialisme begon langzaam in te zakken, compagnieën ging failliet en Amerika verklaarde
zichzelf onafhankelijk. Daarnaast was er de opkomst van de industrialisatie waar steeds meer in
geïnvesteerd werd. Dit gaf weer een nieuwe input aan het kolonialisme. Mede dankzij het
kolonialisme kon het westen ontwikkelen en tegelijkertijd voorkomen dat andere gebieden zich
ontwikkelden.
Industrieel kapitalisme(1800)
De drie belangrijkste punten van het industrieel kapitalisme zijn:
o
o
o
Grondstoffen
Afzetmarkt
Investeringen
Opzoek naar manieren om meer en goedkoper te produceren. Daarnaast wilde men in koloniën
goedkoop voedsel gaan produceren zodat de lonen in fabrieken laag konden blijven. Ook werd de
westerse cultuur steeds meer als superieur gezien. Het was voor het westen heel makkelijk om land
te veroveren want wij hadden wapens.
To drive for profit en prestige
Als je veel koloniën had, werd je gezien als een groot macht. Daarnaast kon je in je koloniën het ware
geloof gaan verspreiden.
Strengthening control over the colonies
In plaats van dat het alleen maar ging over de handel, wilde men ook politieke controle hebben over
de koloniën. Dan kon er op deze landen productie georganiseerd worden
The production of export commodities
Om veel te kunnen produceren werd het landschap van koloniën vaak veranderd. Er kwamen mega
plantages en kleine eigenaren werden aangemoedigd samen te smelten met andere. In 1 land
werden vaak maar 1 of 2 grondstoffen geproduceerd waardoor het land verplicht was de rest te
importeren.
Expanding markets
De markten konden snel groeien,vanwege uitbuiting. Het werk op het platteland en vervolgens deze
grondstoffen voor extreme prijzen op lokale markten te verkopen. De politieke en economische
controle was vooral in de stad gecentreerd. Er was heel weinig contact tussen de kolonisatoren en de
lokale bevolking.
Late colonialism
Door de wereldoorlogen en de depressie ging het erg slecht met de economie, ook in de kolonies.
Amerika en Azië groeide echter in deze periode wel nog. Veel Europeaan verhuisde naar kolonies
waar ze in kleine kantoren gingen werken. Voor de lokale hoger opgeleide was het nu nog moeilijker
zich te ontwikkelen, veel gingen naar Europa waar hun politieke en organisatorische bekwaamheid
beter werd.
The Inter-war years
Het leek economisch vrij goed te gaan en de Europeanen waren enorm bevoordeeld tegenover de
inheems. In de stad werden inheems volledig gescheiden van de westerse mensen. Lokale bevolking
in oude wijken(sloppen wijkachtig)
Post war decolonisation and independence.
Er ontstond een proces van dekolonisatie. Hier waren een aantal redenen voor:
1. De economie van Engeland en Frankrijk was zwak na de 2e wereld oorlog
2.
3.
4.
5.
De hoogopgeleide lokale bevolking voerde campagne tegen de overheersende macht
De afhankelijkheid van India versterkte nationalistische beweging in andere koloniën
Het ondertekenen van de Atlantic charter en de UN charter, Wat zijn dit?
Er kon nog steeds geïnvesteerd en geld verdient worden in voormalige koloniën, alleen er
was geen politieke controle meer
Het ontwikkelingsproces werd sterk beïnvloed door het neokolonialisme.
Hoe kijk je naar geschiedenis?
1. Het belang van een historische verklaring
2. De keuze van het niveau
o Evenementen - staatsgrepen, burgeroorlog,
o Conjunctuur - koffieprijzen, langdurige onderdrukking
o Structuur - geografie, maar ook naweeën van het kolonialisme
Bracht het kolonialisme ook goede zaken?
o
o
o
o
Onder wijs?
 Stichten van scholen
 Onderwijs voor blanken
 Onderwijs voor kinderen chiefs
 Goed onderwezen lokale bevolking kwamen ook in verzeten tegen
het kolonialisme
 Onderwijs voor lokale bevolking
Gezondheidzorg?
 Goed zieken huizen voor blanken/rijken
 Slechte ziekenhuizen voor lokale bevolking
Infrastructuur?
Kolonisten waren normaal in die tijd(ook andere volken kenden het, de apartheid niet!)
Politionele acties
Operatie product: Suikerplantages terug krijgen.
Operatie kraai: politionele actie voor het centrum van Java.
Nieuwe foto’s in oud album gevonden.
Instituten willen meer onderzoek Regering zegt nee, ze vinden toevoegingen niet nodig
Veteranen die zich tegen oorlog keren krijgen grote woede over zich heen
Wat zijn de naweeën van het kolonialisme
o
o
o
o
o
Niet uniform, veel verschillen per land
Geen natie, geen samenhang, wel een volkslied en een voetbalteam
Etnische tegenstellingen
Huidige landen zijn gericht op europa en VS(ook cultureel)
Internationale arbeidsverdeling vastgelegd(grondstoffenproducenten, maar onderschikking
moet je niet romantiseren)
HOODSTUK 3,
ONTWIKKELINGSSTRATEGIEËN & ONTWIKKELINGSTHEORIEËN
ONTWIKKELINGSIDEEËN, -STRATEGIEËN EN -IDEOLOGIEËN (DEVELOPMENT THINKING)
Ontwikkelingstheorie: stelsel van ideeën en voorstellen die het fenomeen ontwikkeling kunnen
verklaren en eventueel de toekomst daarvan kunnen voorspellen.
Ontwikkelingsstrategie: De weg om naar ontwikkeling toe te komen, bestaande uit plannen,
projecten en programma’s(NGO’s, community based organisations)
Ontwikkelingsideologie/ontwikkelingsdenken: van ontwikkelingstheorieën en strategieën afgeleide
set van ideeën en doelstelling over hoe ontwikkeling plaats vindt
Oorsprong ontwikkeling:
o
o
Voorbeeld volgen van westerse landen
Ontwikkeling is geworteld in vooruitgangsdenken, sinds de Verlichting: vooruitgang in kennis
en in productiekrachten
o
Evolutionistisch: classificatie van maatschappijen: achterlijk vs. ontwikkeld, barbaars vs.
beschaafd, traditioneel vs. Modern
Inleiding
Paradigma: stelsel van theorieën en modellen die richting geven aan wetenschappelijk denken en
onderzoek van bepaalde groepen scholieren of disciplines.
o Cyclisch: opkomst van een paradigma  empirisch onderzoek kritiek  nieuw aangepast
paradigma
o Multicyclisch: opkomst van een paradigma  kritiek  nieuw paradigma  kritiek 
oud+paradigma
Paradigma’s in ontwikkelingstheorie
o
o
o
o
Klassiek-traditioneel:
 modernisme
 LIBERAAL ECONOMISCH:
 NEOLIBERALISME
 STRUCTURALISME
 AFHANKELIJKHEIDSTHEORIE
 “INCLUSIVE GROWTH”
Historisch-empirisch(vicieuze cirkels)
Radicaal (politieke economie, afhankelijkheidstheorie)
 Marxistisch
 Neomarxistische theorieën
 Afhankelijkheidstheorie
 Wereldsysteemtheorie
 Articulatie theorie
Alternatief –kritisch(bottom up)
Tijdschema
KLASSIEK TRADITIONALISME
MODERNISERINGSTHEORIE:
o LIBERAAL ECONOMISCH:
o AFHANKELIJKHEIDSTHEORIE
o STRUCTURALISME
o NEOLIBERALISME
o “INCLUSIVE GROWTH”
Conventionele denkwijze:
1. Modernisering
2. Accent op economische groei en ontwikkelingeconomische groei zou vooruitgang
betekenen ontstaan dualisme
3. Later pas ook politieke(governance) en sociale aspecten(armoede, netwerken, onderwijs,
gezondheid).
LIBERAAL ECONOMISCH: WALT ROSTOW – DE VIJF FASEN THEORIE
TADITIONELE MAATSCHAPPIJ (20 JAAR)
o RELATIEF WEINIG PRODUCTIE
o PRE-NEWTONIAN(GERICHT OP LANDBOUW): GEEN TOEPASSING (NATUUR) WETENSCHAP HIERDOOR GEEN
o
VERGROTING PRODUCTIE
NIET PER SE HEEL PRIMITIEF
Preconditions for take-off
o Het idee van vooruitgang,
o ondernemende mens
o spaarzin
o technologische vooruitgang(driver take off)
o handel; kan op gang gebracht worden door invloeden van buiten, met geringe snelheid
Take-off
o oude weerstanden tegen vooruitgang worden overwonnen; groei wordt normaal;
o vernieuwing technologie
o Toepassing technologie in industrienieuwe industrieën
o vlotte winsten  leiden tot nieuwe investeringen technologie de “driver”
Drive to maturity
o doorzetten nieuwe structuren, Wat bedoel u precies met nieuwe structuren?
o nieuwe technologische ontwikkelingen naar alle sectoren, chemie, olie, zeep
Age of mass consumption
o productie voor massaconsumptie in steeds meer sectoren. Met het idee dat iedereen het
moet kunnen betalen.
KRITIEK OP VIJF FASEN THEORIE
o DE EENZIJDIGE ECONOMISCHE INSTEEK
o DE CLASSIFICATIE VAN MAATSCHAPPIJEN
o DEVELOPMENT FROM ABOVE, ZONDER LOKALE PARTICIPATIE INSTANTIES(EMPOWERMENT)
o STERK EUROCENTRISCH
STRUCTURALISME
o
o
o
o
o
o
o
Dualisme: moderne/formele en traditionele/informele sector
Modernisering veroorzaakt polarisatie en trickle-down effect
‘Cumulative causationstapeling van oorzaken waardoor ontwikkelingslanden niet vooruit
komen(een overheid die niet goed functioneerd, natuur rampen een kasten stelsel).
Soft statede regels zijn er wel maar worden niet nageleefd. opstapeling problemen
Rol van de staat: om sociale en economische verbeteringen te realiseren moet de staat
invloed hebben. Nadruk op verdeling (Tinbergen)
Plaats ontwikkelingslanden36 binnen wereldeconomie = ondergeschikt
Onopvallende structureren de vorm van de samenleving bepalen
Neoliberalisme
MILTON FRIEDMAN, CHICAGO SCHOOL, IMF(INTERNATIONAL MONETARY FUND), PETER BAUER, 1980
o MARKTWERKING VOOROP
o THE ROLLING BACK OF THE STATE, WEINIG INVLOED STAAT GEEN SUBSIDIE STELSEL
o BUITENLANDSE INTERVENTIE IS VERSTOREND: ONTWIKKELINGSHULP IS NUTTELOOS
o BASIS VOOR “ STRUCTURAL ADJUSTMANT”, IMF EN WB, BELEID DAT ONTWIKKELINGSLANDEN MOETEN
VOLGEN WILLEN ZIJ IN AANMERKING KOMEN VOOR GELD VAN HET IMF OF DE WERELDBANK.
KRITIEK OP NEOLIBERALISME
o HEEL VEEL ONTSLAGEN
o ONZEKERHEID OVER JE BAAN
o DREIGEND ONTSLAG
o DWINGEND ECONOMISCH SYSTEEM
AFHANKELIJKHEIDSTHEORIE
o
o
o
ONTWIKKELINGSLANDEN ZIJN GRONDSTOFFEN PRODUCENTEN
RUILVOETVERSLECHTERING: GRONDSTOFFEN WORDEN MINDER WAARD TEN OPZICHTE VAN ANDERE
PRODUCTEN. ONTWIKKELINGSLANDEN MOETEN DAN MEER GAAN BETALEN VOOR EINDPRODUCTEN MAAR
VERDIENEN MINDER AAN HUN HANDEL MET HUN EIGENGRONDSTOFFEN.
(MEDE) DOOR RUILVOETVERSLECHTERING ZIJN ZE BINNEN DE WERELDECONOMIE ERG AFHANKELIJK
KRITIEK OP KLASSIEK TRADITIONALISME
Slechts een beschrijving?
o A-historisch? (Waar is kolonialisme? Traditionele maatschappij stagnerend?)
o Lineair? Wat bedoelt u met lineair en met vrije markt?
o Vrije markt?
o Gelijke startpositie voor alle landen?
o Kritiek niet op alle auteurs in gelijke mate van toepassing
HISTORISCH-EMPIRISCH
DEZE THEORIEËN GAAN OVER DE KOLONIALE EN DE PREONAFHANKELIJKHEID. ONDANKS DAT VINDEN SOMMIGE DAT ZE
OOK OP DE HUIDIGE TIJD VAN TOEPASSING ZIJN.
MYRDAL, CUMULATIVE CAUSATION.
ALS ER EENMAAL ONGELIJKE GROEI IS GEWEEST IN EEN LAND, ZULLEN BINNENLANDSE- EN BUITENLANDSE ECONOMIE DIT
PATROON BLIJVEN VASTHOUDEN.
ER IS WEL EEN KLEIN BEETJE SPRAKE VAN VERDELING, MAAR DIT KAN NIET OP TEGEN DE GROEIENDE ECONOMIE BIJ DE
HOGERE KLASSE.
JOHN FRIEDMANNS CORE-PERIPHERY (1966)
o
o
o
o
FASE 1: PREKOLONIALE TIJD
 ONAFHANKELIJKE LOKALE STATEN
 GEEN SPRAKE VAN GROTE PRODUCTIE
 STABIELE GROEIT
FASE 2: CENTRUM-PERIFERIE
 VERANDERINGEN VAN BUITENAFSTABILITEIT VERANDERD IN DYNAMISCHE GROEI
 CENTRUM WORDT “GEVOED” DOOR PERIFERIE. PERIFERIE WORDT MISBRUIKT.
 ONSTABIELE FASE
FASE 3: MULTI-NUCLEAR
 SOMMIGE LANDEN GAAN ONTWIKKELEN EN ANDER BLIJVEN ACHTER POLARISATIE
 ONTWIKKELING BEGINT MEER GECONCENTREERD TE RAKEN IN DE PERIFERIE
FASE 4, EINDFASE
 ONTWIKKELING VAN EEN SYSTEEM WAARBIJ STEDEN ONDERLING AFHANKELIJK ZIJN.
 UITEINDELIJKE EEN GELEIDELIJKE GROEI VAN STEDEN EN NATIONALE ONTWIKKELING
VANCE, MERCANTILE SYSTEM(1970)
VIJF FASES IN DE ONTWIKKELING VAN HET MERCANTIELE SYSTEEM
o FASE 1: INITIAL SEARCH PHASE
 HET ZOEKEN NAAR PLAATSEN OM TE HANDELEN/MOGELIJKE KOLONIËN
o FASE 2: TESTING PRODUCTIVITY AND HARVEST OF NATURAL STORAGE
 TESTEN PRODUCTIVITEIT
 OOGSTEN VAN NATUURLIJKE OPSLAG,
 GEEN KOLONISTEN
o FASE 3: PLANTING SETTLERS
 KOMST VAN KOLONISTEN DIE ZORGEN VOOR PRODUCTIE
 HET VERKOPEN VAN PRODUCTEN IN MOEDERLAND
 RELATIEVE AFSTAND TUSSEN MOEDERLAND EN KOLONIËN WORDT KLEINER, BELANGRIJK HIERVOOR IS
HET ONTSTAAN VAN HAVENS.
o FASE 4: INCREASING TRADE
 INTRODUCTIE BINNENLANDSE HANDEL EN FABRICAGE IN KOLONIËN
 DOORDRINGEN IN HET BINNENLAND ZODAT ER MEER GEPRODUCEERD KAN WORDENMOEDERLAND
MOET WORDEN VOORZIEN VAN GENOEG GRONDSTOFFEN
o
FASE 5: FINAL PATTERN
 ER KOMEN VEEL MENSEN IN DE CENTRALE PLAATSEN WONEN
 GOEDE HANDEL MET HET THUISLAND
PLANTOPOLIS AND UNEVEN DEVELOPMENT
VARIANT OP HET MERCANTIELE SYSTEEM, 3 FASES:
1. ONTSTAAN PLANTAGES  POLITIEKE EN ECONOMISCHE OVERHEERSING IN STEDEN
2. RONDOM PLANTAGE BEDRIJFJES DIE ZORGEN VOOR WERKNEMERS EN LEVENSONDERHOUD(DERDE LAAG IN HET
3.
KOLONIALISME
HOGE POLARISATIE IN ONTWIKKELING
RADICALISME
DE AMERIKAANSE INVLOEDEN IN DE VIETNAM OORLOG BRACHT EEN NIEUWE LINKSE BEWEGING OPGANG IN EUROPA
TEGEN DE GROTE INVLOEDEN VAN DE STAAT OP EEN SAMENLEVING.
o MONOPOLIE KAPITALISME: GROTE BEDRIJVEN DOMINEREN DE WERELDMARKT, EN DOOR DAT ZE ZO MACHTIG
ZIJN OOK HET REGERINGSBELEID BEPALEN.
o ONTWIKKELEN EN ONDERONTWIKKELING KEERZIJDE VAN DEZELFDE MEDAILLE
o
o
ARTICULATIE VAN KAPITALISTISCHE EN NIET KAPITALISTISCHE PRODUCTIE WIJZE
ONGELIJKE RUIL, RUILVOET VERSLECHTERING
DEPENDENCIA: ONTWIKKELING LIJDT TOT ONDERONTWIKKELING. PIEKEN EN DALEN, OP DE ENE PLEK EEN PIEK OP DE
ANDERE EEN DAL.
“DEPENDENCIA” THEORIE: MARXISTISCHE VARIANT
o Ontwikkeling van de onderontwikkeling
o Historische analyse
o Pieken en dalen in connectie met die van de metropolen (opleving en neergang) (koffie:
Galeano)
o Importsubstitutie?
Dependencia theorie: Frank
o
o
o
o
o
Satellietmetropool: relatie waarbij een van beide wordt uitgebuit
Voortdurende stagnatie? Groei bij ontkoppeling?
Bill Warren kapitalisme als vooruitstrevende kracht
Ontwikkelde landen hebben kunnen ontwikkelen dankzij de onderontwikkeling op andere
plaatsen
OPNEMEN VAN STEEDS MEER CENTRUMS MET ACHTERLAND IN DE WERELD ECONOMIE LEEK EERST TE ZORGEN
VOOR GROEI IN DE CENTRUMS TERWIJL HET OVER LANGERE TIJD EEN ONDERONTWIKKELING VEROORZAAKT IN
DE GROTERE REGIO’S
Kritiek op dependencia theorie:
o Economistisch
o Gaat alleen over verschillende klasse
o Suggereeerd dat landen alleen zullen ontwikkelen als ze los komen van de mondiale
economie
Dependencia theorie is sinds 1980 niet populair, maar er blijven altijd aanhangers van dit soort
radicale stromingen.
WERELDSYSTEEM THEORIE
o Langs een lange hystorische lijn de ontwikkeling van het wereld systeem neerzetten
o Ongelijke ontwikkeling en op- en neergang,
o Onderscheid tussen centrum en periferie… Wel uit te ontsnappen: semi-periferie
o Ontkoppeling?
(Articulation theory)
Kapitalistische manieren van produceren bestaan naast niet kapitalistische manieren, de armen
zorgen voor de armen en de formele sector voor de midden en hoge klasse.
Dualisme is een product van de verschillen tussen kapitalisme
ALTERNATIEF – BOTTOM UP
Jaren zeventig:
o ‘Alternative Development’ (Zweden) Wat houdt alternative development in?
 Ontwikkeling moet vernieuwend worden(op internet vind ik dat dit drugs plantaties
zijn)??
o Basic Needs (International Labour Organistion, ILO)
 Werkgelegenheid creeëren i.p.v. economische groei
 Economische groei ging hand in hand met relatieve armoede
 Goedkopen Basic Needs programma’s i.p.v. staats beloftes over afname armoede
 Ook United Nations Environmental Programme(UNEP) en World Bank
 Investeren in de basisbehoeft
o Development from Below or Bottom op Development
 Focus op de benodigdheden van de arme lagen van de bevolking
 Participatory, programmatisch, hoe worden dingen uitgevoerd
 Je moetin overleg met de bevolking ontwikkelingsprogramma’s organiseren
Meer dan alleen invloed en overleg
 Kleine projecten gebaseerd op stedelijke en landelijke ontwikkeling
 self reliance, (vanuit sommige OL) ‘delinking’ (?); bottom-up (waar?)
 afname van afhankelijkheid, nadruk op duurzaamheid
 vertrouwen op eigenkracht
 Self-sufficiency, vertrouwen op jezelf.
o Niet één manier naar ontwikkeling, er moet gekeken worden naar sociale, culturele en
historische aspecten
Theorieën of strategieën?
Jaren tachtig/negentig:
o ‘post-modern’: Ik snap het begrip post modernisme nog niet helemaal
 Keert modernisme af
 antwoord op brede, grote theorieën: op meso-niveau (gender)
 bottom up
 participatie
 alternative development
o antwoord op mislukking in projecten:
 participatie
 empowerment
o antwoord op milieu-uitdaging: Sustainable developmant
 ontwikkelingslanden moet hun ontwikkeling niet op westen baseren, maar op eigen
cultuur en ecologie
 empowerment, kleinere groepen de kans geven zich te ontwikkelen op hun manier
 indigenous knowledge(inheemse kennis), met de lokale kennis kan veel worden
ontwikkeld.
Impasse in de ontwikkelingstheorie? (Schuurman)
o De laatste tien jaar weinig nieuwe ideeën
o ‘Dependencia’ en marxistische theorieën niet meer van betekenis
o Liberale/neo-liberale stromingen zoekende: hoe komt economische groei/ontwikkeling tot
stand? Wat is ‘pro-poor economic growth’?
Maar: historische lijn: waarom namen Westerse landen voorsprong? Een mix?
o Geografisch? Ligging, natuurlijke omstandigheden, klimaat (?)
o Technische vindingen (landbouw, scheepvaart)
o Politieke omstandigheden (koningschap, burgerij)
o Kapitaal, bankwezen
o Ideologie (?)
Recente aanvullingen
o Moderniseringstheorie: Oost-Azië als voorbeeld: snelle economische groei met verdwijnen
armoede: waarom en hoe?
o
o
o
‘Inclusive Economic Growth’:
 ‘inclusive’ want ook armste lagen worden bij groei betrokken
 ‘shared growth
 ‘broad-based growth’
 ‘propoor growth’)
 gaat om ‘pace’ en ‘pattern
 burgers kunnen bijdragen en profiteren
benodigdheden voor een krachtige staat:
 economisch beleid en planning
 investeren in infrastructuur
 Onderwijs
 gezondheidszorg
Wereld Bank rapport (2008): Commission on Growth and Development: opkomst ook van het
‘Chinese denken(confucianisme?)’