recensie

Maaike Cafmeyer wil voor Iedereen Klassiek 'De toverfluit' van Mozart
behapbaar maken
'Soms vraag ik mezelf af: waar gaat dit in hemelsnaam over'
toverfluit kenden. En of ze het
verhaal dan even konden
navertellen? Als men al wist dat het
een opera van Wolfgang Amadeus
Mozart betrof, dan begon men bij
vraag 2 gegarandeerd te zweten.
Euh, iets met een fluit en een
papegaai?
►Actrice Maaike Cafmeyer en
hoboïsten Bram Nolf (l.) en Piet Van
Bockstal willen uitgerekend met De
toverfluit meer zieltjes winnen voor
klassieke muziek.
©Pieter Verhaeghe
► Vogelvanger Papageno met zijn
toverfluit.
© BELGAIMAGE
Met Iedereen Klassiek wil Klara ook
het grote publiek warm maken voor
aria's en symfonieën. Actrice
Maaike Cafmeyer krijgt de
aartsmoeilijke opdracht om zelfs de
ingewikkeldste opera voor leken
behapbaar te maken: De toverfluit
van Mozart.
KIM VAN DE PERRE
Ze heeft het getest, in ware De
slimste mens-stijl. Een week lang
vroeg Maaike Cafmeyer iedereen
die ze tegen het lijf liep of zij De
© De Morgen
"Logisch, ik ken zelf geen enkele
opera die zo moeilijk in elkaar zit",
zegt de actrice, onder meer bekend
van Loft en Het geslacht De Pauw.
"De muziek is geniaal, maar je kunt
amper spreken van een verhaal.
Eerder van een ingewikkelde
constructie met 101 interpretaties."
We hebben het - louter voor de
zekerheid, natuurlijk - nog even
gecheckt: in De toverfluit(oder Die
Zauberflöte) vraagt de koningin van
de nacht aan prins Tamino om haar
dochter terug te brengen. Pamina
zou ontvoerd zijn door priester
Sarastro. Tamino krijgt daarbij
vogelvanger Papageno en een
toverfluit mee. Maar dan blijkt dat
eigenlijk de koningin, en niet de
priester, kwade bedoelingen heeft.
Einde verhaal? Niet bepaald, eerst
volgen er nog beproevingen,
zijsprongen over zevenvoudige
zonnekransen, tempels der
wijsheid en poorten des doods. Wie
dan nog probeert te volgen, riskeert
een migraineaanval.
Zieltjes winnen
Toch besloten Cafmeyer,
muzikanten Bram Nolf en Piet Van
Bockstal net dít huzarenstukje uit
1791 herop te voeren ter
gelegenheid van Iedereen Klassiek.
Nota bene het evenement dat méér
zieltjes probeert te winnen voor
klassieke muziek.
"Omdat de gecomponeerde muziek
van Mozart prachtig is, en het
doodjammer is dat de jonge
generatie die dreigt te vergeten."
Om te voorkomen dat die jonge
generatie halverwege de
donderdag 27 oktober 2016
voorstelling zou weglopen, bracht
de actrice wel de nodige
hedendaagse aanpassingen én,
vooral, vereenvoudigingen aan.
Eerst en vooral komt er geen
veelkoppige cast, noch orkest aan
te pas. Cafmeyer neemt alle (!)
personages voor haar rekening ("ik
kan me gelukkig héél snel
verkleden"), hoboïsten Nolf en Van
Bockstal zijn de enige muzikanten.
"In de loop der eeuwen is Mozarts
opera al door anonieme
componisten bewerkt zodat het
stuk en aria's ook perfect met twee
hobo's in de huiskamers gebracht
konden worden. Zodat minder rijke
burgers die geen operaticket
konden betalen er ook van konden
genieten."
Maar dat maakt de muziek niet
minder overweldigend of
impressionant, verzekert Cafmeyer.
"Integendeel, want Bram en Piet
spelen die, redelijk briljante, aria's
via een supersmal rietje. Ze jagen
hun adem in recordtempo door een
ebbenhouten blaasinstrument. En
passant steken ze er ook wat leuke
anachronismen in de vorm van
hedendaagse muziek in."
Van het verhaal maakte ze dan
weer een Cafmeyeriaanse versie.
Die vijftig minuten duurt, in plaats
van twee uur. Te moeilijke
zijsprongen worden genadeloos
geschrapt, of letterlijk zo benoemd.
"Ik vraag me een paar keer luidop
af waar dit in hemelsnaam over
gaat. Want dat was ook mijn
oorspronkelijke reactie. En zo
probeer ik er wat humor in te
krijgen."
Goed versus kwaad
Geen al te symbolische
verwijzingen naar de vrijmetselaars
die Mozart naar verluidt zo
genegen was (de inwijdingsrituelen,
de personages die met een zak
over het hoofd de tempel in worden
Pagina 19 (1)
gebracht). Geen racistische
zinsneden meer à la 'de Moor zijn
ziel was zo zwart als zijn huid'.
Geen grote verlichtingsideologie
die in de 18de eeuw nog wel
alomtegenwoordig was. Licht
versus duisternis, goed versus
kwaad, blijft een belangrijk thema,
maar dan versimpeld en naar deze
tijd gebracht.
"De strijd van de koningin en
Sarastro is naar mijn gevoel
eigenlijk mama en papa die na een
pijnlijke scheiding om het kind
vechten. Deze opera gaat voor mij
vooral over de liefde." Maar terwijl
er in het oorspronkelijke stuk de
tweedeling wordt gemaakt tussen
de verheven liefde tussen Tamino
en Pamina en de meer aardse,
'vleselijke' liefde tussen Papageno
en zijn vrouw, maakt deze variant
geen verschil.
"Komaan, dat is toch niet meer van
deze tijd? Ik probeer ook mee te
geven dat liefde en haat dicht bij
elkaar liggen. Dat is iets waar elk
publiek iets in herkent. Kijk naar de
koningin en Sarastro: ooit gelukkig
samen, nu vijanden. En de
onschuldige prinses Pamina kan
evengoed de slechte koningin/heks
van morgen worden."
Zingen doet Cafmeyer overigens
niet. Ook al heeft ze een opleiding
genoten. "Door het stuk te acteren
kun je er veel meer mee spelen."
De eerste voorstellingen, onder
meer in de cafetaria van een
sporthal, waren alvast een succes.
"Sommige aanwezigen gaven
achteraf eerlijk toe dat ze niks van
het verhaal verstonden, maar dat
ze er toch van hadden genoten.
Dan ben ik content."
De toverfluit in een note(n)dop,
onderdeel van Klara's Iedereen
Klassiek. Nu zaterdag van 12u tot
12u50 en van 16u30 tot 17u20 in
het Concertgebouw van Brugge;
www.klara.be/iedereenklassiek
© De Morgen
donderdag 27 oktober 2016
Pagina 19 (2)