Koptekst

Een afspraak op de mammapoli
Judith Nijhuis, verpleegkundig specialist
Mammacarcinoom/borstkanker
Inhoud presentatie
•
•
•
•
•
•
Cijfers
“Risicofactoren”
Bevolkingsonderzoek
Wanneer naar de huisarts
Route mammapoli
Behandeling
Cijfers (Bron: IKNL 2015)
10 kankersoorten die het meest voorkomen in Nederland (78% van alle
diagnoses per jaar)
Dikke darm
Huid
2284
23421
14738
2368
2369
2978
4041
Borst
15549
Long
Prostaat
10497
12192
14551
Non Hodgkin
Blaas
Slokdarm
Nier
Alvlees
Overige
Cijfers (Bron: IKNL 2015)
Cijfers (Bron: IKNL 2015)
16000
14000
12000
Vrouwen
10000
Mannen
8000
14449
6000
4000
2000
0
102
Cijfers (Bron: IKNL 2015)
31 8
253
853
842
197
63
569
Leeftijd
412
787
1465
1590
1948
2100
1599
1833
20 - 24
25 - 29
30 - 34
35 - 39
40 - 44
45 - 49
50 - 54
55 - 59
60 - 64
65 - 69
70 - 74
75 - 79
80 - 84
85 - 89
90 - 94
95 - 99
Risico verhogende factoren
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Genetische factoren
Eerder borstkanker gehad
Kinderloosheid of hoge leeftijd bij geboorte eerste kind
Niet of slechts korte tijd geven van borstvoeding
Vroege menstruatie
Late menopauze
Hormonale substitutie/suppletie
Gebruik anticonceptiepil
Overgewicht na de menopauze
Alcoholgebruik
Risico verhogende factoren
Genetisch borstkanker en familiair
borstkanker
Indicatie voor verwijzing en/of DNA onderzoek
1 patiënt
• Borstkanker <35 jaar
• Eierstokkanker <50 jaar
• Bilateraal/multifocaal borstkanker, 1e tumor <50 jaar
• Borst (<50 jaar) en eierstokkanker
• Man met borstkanker
2 patiënten eerstegraads
• 1 borstkanker <50 jaar, 1 eierstokkanker
• Beiden borstkanker, waarvan één <50 jaar
• Beiden eierstokkanker
• Broer of vader met zus (of moeder) borstkanker
• Prostaatcarcinoom <60 jaar en borstkanker <50 jaar in dezelfde tak van de
familie
3 of meer 1e of 2e graads verwanten met borst/ eierstokkanker
Bevolkingsonderzoek
Bevolkingsonderzoek
• Sinds begin jaren negentig
• Toename aantal mammacarcinomen door
invoeren screening
• Eerst 50 – 70 jaar, nu 50 – 75 jaar
Wanneer naar de huisarts?
•
•
•
•
•
•
Ingetrokken tepel (die u eerder nooit had)
Deukje in de borst
Knobbeltje in de borst
Veel borst/eierstok kanker in de familie
Bloederig tepelvocht
Eczeem aan de tepel
• Pijnklachten meestal geen relatie met
borstkanker
Wanneer naar de huisarts?
Wanneer naar de huisarts?
Wanneer naar de huisarts?
Route op de mammapoli
• Verwezen via huisarts of bevolkingsonderzoek
(soms ook via andere specialisten)
• In eerste instantie afspraak bij chirurg of
verpleegkundig specialist (of rechtstreek naar
röntgen)
Wie kom je daar tegen?
Wie kom je daar tegen?
Wie kom je daar tegen?
Anamnese
Lichamelijk onderzoek
Naar de röntgen
Mammografie
Echografie
Cytologisch punctie
Histologische punctie
De uitslag (binnen 2 werkdagen)
Goedaardige afwijking
•
•
•
•
•
Fibroadenoom
Mastopathie
Adenose
Cyste
Etc.
Kwaadaardige afwijking
• Infiltrerend ductaal carcinoom (vanuit de
melkgangen)
• Infiltrerend lobulair carcinoom (vanuit de
melkklieren)
• DCIS (ductaal carcinoma in situ)
• LCIS (lobulair carcinoma in situ)
Kwaadaardige afwijkingen
• Morbus Paget
Slecht nieuws gesprek
• Behandelvoorstel
• Verdere afspraken
– Bespreken in MDO
– Plannen OK
– Gesprek radiotherapeut
– Gesprek met mammacareverpleegkundige
– (evt. kennismaking met chirurg)
– Huisarts inlichten
Chirurgie
• Borstsparende operatie
– Ip mogelijk indien afwijking < 5 cm
– Altijd radiotherapie (bestraling)
– Soms neo adjuvante chemotherapie om MSO
mogelijk te maken
Chirurgie
• Door BVO kleine tumoren of DCIS (beide niet
palpabel)
– Draadlokalisatie
– Jodiumgeleide lokalisatie
Chirurgie
• Draadlokalisatie
Chirurgie
• Jodiumlokalisatie
Chirurgie
• Ablatio (verwijderen van volledige borst)
– Grote afwijkingen/meerdere afwijkingen
– Radiotherapie niet mogelijk/wenselijk
– Keuze patiënt
– Genetisch belast
Chirurgie
• Schildwachtklierprocedure
Chirurgie
• Okselklierdissectie
– Kans op oedeem aan de arm
– Oppassen met bloedprikken/wondjes aan die kant
is achterhaald!
– Meer kans op schouderproblemen
Chirurgie
• Mogelijkheid tot directe reconstructie door
samenwerking met plastisch chirurg MzH
Prothese
Prothese
Expander
Vulnippel
Moderne expanders
Radiotherapie
• Altijd bij borstsparende operatie
• Bijwerkingen:
– Ook gezonde cellen
– Vermoeidheid
– Huidproblemen
– Nieuwe tumor (<1%)
– Lymfe oedeem
Na de operatie
• Week na OK uitslag
• Indien nodig ré OK
• Indien operatief klaar: bespreken in IKNL
– groot overleg met het UMCG: radiotherapeut,
internist, patholoog, radioloog, verpleegkundig
specialist, chirurg, mammacareverpleegkundige