Jaarverslag 2016 - Bibliotheek Maas en Peel

When you are growing up, there are two institutional places that affect you most powerfully: the
church, which belongs to God, and the public library, which belongs to you.
Keith Richards
Voorwoord
Een Deense collega vatte onlangs de veranderingen in de bibliotheekwereld kernachtig samen. “In
een bibliotheek gaat het niet om boeken, maar om mensen”. De aanwezige collectie vormt uiteraard
nog steeds een prachtig fundament voor onze dienstverlening, maar het wordt steeds belangrijker
om rondom dit fundament activiteiten te organiseren die waardevol zijn voor alle inwoners van ons
werkgebied, van jong tot oud. Ons adagium is dan ook: “Van collectie naar connectie, van connectie
naar collectie”.
De bibliotheekwereld is volop in beweging. De bibliotheek ontwikkelt zich van traditionele
“uitleenfabriek” naar een dynamisch kennis- en ontmoetingscentrum. Maar ondanks hardnekkige
geluiden over ontlezing, het gebruik van e-books en voortschrijdende digitalisering blijft de fysieke
uitleenfunctie van groot belang. De Bibliotheek Maas en Peel leent jaarlijks ongeveer 500.000
materialen uit. Ook neemt het aantal mensen dat lid is van de bibliotheek toe.
De jeugd verdient een kansrijke toekomst. Om straks volwaardig mee te doen in de maatschappij is
goede taalvaardigheid een vereiste, net als slim en verantwoord met media om kunnen gaan. Samen
met ouders, het onderwijs, de bibliotheek en andere organisaties doen we daar alles aan. We bieden
een samenhangend aanbod gericht op leesplezier, leesvaardigheid en mediawijsheid in iedere
leeftijd; een doorgaande lijn voor kinderen van 0 tot 18 jaar.
Maar ook daarna gaan we verder. Samen met andere instellingen als Vorkmeer Vluchtelingenwerk,
UWV, Synthese en de KBO zorgen wij voor een laagdrempelige plek om beter te worden in
basisvaardigheden. Je kunt bij ons een leven lang leren op een informele manier.
Veel activiteiten dus, maar het lenen blijft nog steeds erg belangrijk. Er werd in 2016 weliswaar
ongeveer 2% minder uitgeleend dan in 2015, maar onze cijfers zijn nog steeds erg goed (28% lid,
meer dan 500.000 uitleningen).
Het aantal bezoekers van de bibliotheek nam toe, mede veroorzaakt door het toegenomen aantal
activiteiten en de inzet van onze vrijwilligers. Dat doen we samen met andere instellingen en
verenigingen. De bibliotheek kan namelijk alleen een vitale schakel in de samenleving zijn als zij
wordt vormgegeven door ons allemaal.
Uit landelijk onderzoek is gebleken dat de Bibliotheek Maas en Peel op de tweede plaats staat in de
Top-15 van de beste bibliotheken van Nederland. Dit is vooral het gevolg van het gemeentelijke
beleid dat er in elke kern een volwaardige bibliotheekvestging dient te zijn en dat er wordt gewerkt
volgens de principes van de Idea Store.
Een deel van de uitleenwerkzaamheden is geautomatiseerd zodat er voor de medewerkers tijd is om
zich bezig te houden met de andere taken van de bibliotheek die zich steeds verder uitbreiden. Ook
maakt de bibliotheek veel gebruik van de inzet van vrijwilligers, die deels traditionele uitleentaken
verzorgen, maar zich ook inzetten op tal van andere gebieden. Daarnaast heeft de bibliotheek voor
het uitvoeren van de bibliotheekvernieuwing in de gemeente Peel en Maas steun gekregen van de
Europese Unie in de vorm van twee subsidiebedragen in het kader van de Grundtvig-regeling en de
nieuwe Erasmus+ regeling. Het eerste bedrag kwam ten goede aan de activiteiten voor de Poolse
arbeidsmigranten, het tweede was bestemd voor de invulling van de activiteiten in het nieuwe Huis
van de Gemeente in Panningen. Hierdoor hebben wij veel inspirerende voorbeelden kunnen
overnemen uit Noorwegen, Duitsland, Polen en Denemarken.
Op dit moment werken we hard aan een nieuw meerjarenbeleid. Hierin wordt vastgelegd wat de
bibliotheek van 2017 tot en met 2020 gaat doen en hoe ze dat gaat doen.
Vincent Freriks, directeur.
“In een bibliotheek gaat het niet om boeken, maar om
mensen.”
Missie
De missie van de bibliotheek is dat zij bijdraagt aan de kennis- en informatiesamenleving. Door het
stimuleren, ondersteunen en faciliteren en toerusten van burgers om hieraan mee te kunnen doen
en zelf bij te kunnen dragen aan de moderne kennissamenleving. Daarmee levert de bibliotheek een
belangrijke bijdrage aan de inrichting van onze democratische samenleving waarin begrippen als het
recht op informatie, respect en begrip voor elkaar centraal staan. Meer aandacht voor het opheffen
van een steeds groter wordende kloof tussen mensen met meer of minder opleiding, werk en
inkomen staat centraal. En aan de diversiteit van onze samenleving door speciale aandacht voor
arbeidsmigranten en vluchtelingen.
Visie
Bibliotheken zijn de experts in het vinden, verbinden en overdragen van informatie en spelen als
adviseur daarin een belangrijke rol. De bibliotheek verrast en inspireert mensen en daagt ze uit tot
verbreding en reflectie in een wereld van individualisering en gefilterde informatie.
De basis van de bibliotheek van de toekomst is taalontwikkeling en geletterdheid (inclusief ICTgeletterdheid); de persoonlijke ontwikkeling door een Leven Lang Leren, via Social Learning waarbij
mensen zowel kennis halen als kennis brengen. En mensen toegang hebben tot fysieke en digitale
informatie als basisvaardigheid voor deelname aan de samenleving.
De bibliotheek is hierdoor een centrum voor zelfontwikkeling en een onmisbare schakel in de huidige
kennis- en informatiemaatschappij. Waarbij de bibliotheek mensen verbindt met informatie door
integratie van de fysieke en virtuele wereld.
De bibliotheek staat niet op zichzelf maar opereert binnen de lokale maatschappelijke context. Ze is
een dynamische ontmoetingsplek: een sociaal-culturele plaats van samenkomst waar iedereen
welkom is en mensen in aanraking komen met andere culturen, leefwijzen en achtergronden. Een
ontmoetingsplek zowel fysiek als digitaal, t.b.v. kennisontwikkeling in netwerk- en community
verband, leren en creëren.
De bibliotheek is de HUB binnen de lokale gemeenschap die individuen en groepen informeert en
met elkaar verbindt. Die connecties legt met de lokale gemeenschap en deze uitnodigt om zelf
verbindingen te leggen en informatie toe te voegen.
De bibliotheek biedt een podium voor bewoners , maatschappelijke en culturele organisaties, dat
aansluiting weet te vinden bij individuele behoeften en lokale aandachtsgebieden. De bibliotheek is
dan bij uitstek de plaats waar bewonersparticipatie en co-creatie zich kunnen ontwikkelen: een
kloppend hart binnen de gemeente en broedplaats voor nieuwe ideeën en bewonersinitiatieven.
Inleiding
In 2013 werd het Werkplan 2013-2016 van de Bibliotheek Maas en Peel van kracht. In dit werkplan
werden de zeven onderstaande speerpunten benoemd met daarbij een aantal actiepunten met jaar
van uitvoering. Het werkplan werd op 12 mei 2012 vastgesteld door de gemeenteraad van Peel en
Maas. Het werkplan werd wel door Beesel onderschreven, maar het ambitieniveau was lager. In het
Werkplan 2013-2016 zijn een aantal voornemens opgenomen, waarbij per jaar is aangeven welke
maatregelen er zouden moeten worden genomen en welke activiteiten zouden worden ontplooid.
De stand van zaken was eind 2016 als volgt:
-1-
Bestrijding van laaggeletterdheid en taalachterstand. Met uitzondering van het Taalpunt in
Reuver zijn alle voornemens gerealiseerd. Wel is er een Taalpunt gekomen in Panningen.
-2-
Informeren over en het bevorderen van duurzaamheid en de “Cradle to cradle” gedachte.
Het opzetten van klantenpanels is niet begonnen. Er zijn wel activiteiten georganiseerd.
-3-
Ondersteunen van starters, ZZP’ers, MKB, studenten en werkzoekenden. De voorgenomen
activiteiten zijn gerealiseerd. Ook is er een scholingsaanbod. De activiteiten worden goed
ontvangen en druk bezocht. De aanpak werpt vruchten af, hiervan getuigen enthousiaste
mails van klanten.
-4-
Het ondersteunen van de burger bij het streven naar zelfredzaamheid. De samenwerking met
Vorkmeer krijgt gestalte en inmiddels fungeert de bibliotheek als een soort Volksuniversiteit.
-5-
Het bevorderen van lezen en het verspreiden van kennis. Alle voornemens zijn gerealiseerd,
met uitzondering van het Peel en Maasnet. Aan de uitrol hiervan wordt gewerkt. Inmiddels
worden er cursussen Nederlands, Engels, Pools en Spaans gegeven. Daarnaast zijn er
cursussen Excel, LinkedIn en werken met een tablet. Ook worden sollicitatietrainingen
gegeven en zijn er workshops voor startende ondernemers en ZZPers. Verder worden
trainingen over het werken met DiGiD gegeven.
-6-
Het ondersteunen van de Poolse migranten. Alle voornemens, met uitzondering van het
spreekuur in Baarlo zijn gerealiseerd. Het netwerk “Digiwioska” is wel gerealiseerd, maar
inmiddels, net als de andere door Cubiss opgezette en vergelijkbare dorpsnetwerken, geflopt
en uit de lucht gehaald. In Maasbree worden cursussen Nederlands voor Poolse migranten
gegeven. Daarnaast wordt er Poolse les gegeven aan Poolse kinderen die op Nederlandse
basisscholen zitten, maar waarvan de ouders het belangrijk vinden dat zij kennis maken met
de Poolse taal en cultuur. In Polen onderhouden wij contacten met de bibliotheek van
Wolsztyn, partnergemeente van Peel en Maas, met de Poolse Nationale Bibliotheek in
Warschau en met de Universiteit van Lublin die bij ons studenten stationeert die Nederlands
studeren.
-7-
De conversie van uitleenfabriek naar “Idea Store”. De ideeën hiervoor heeft de bibliotheek
opgedaan in Londense Borough Tower Hamlets. Met de uitwerking van de ideeën zijn wij
inmiddels ver gevorderd. Bijna alle voorgenomen activiteiten zijn gerealiseerd. De activiteiten
voor ouderen in Panningen moeten nog worden opgezet, maar in Maasbree, Reuver, Baarlo
en Kessel loopt dit al. De leesgroepen voor de jeugd zijn geruime tijd geleden in Reuver van
start gegaan.
In het voorjaar van 2016 werd op verzoek van de gemeenten een audit uitgevoerd door Hans van
Velzen en Candy Duinker. Dit leidde tot het rapport “Iedereen doet mee; De toekomst van het
bibliotheekwerk in de gemeenten Beesel en Peel en Maas.” In de zomer werd opnieuw een audit
uitgevoerd, ditmaal door Marjan Daalhuijsen en Dick Scheepstra van de Stichting Certificering
Openbare Bibliotheken, een samenwerkingsverband van de Vereniging van Openbare Bibliotheken
en de VNG. Alle bibliotheken worden elke vier jaar aan deze toetsing onderworpen. De Bibliotheek
Peel en Maas is inmiddels voor de derde keer gecertificeerd. De aanbevelingen van beide rapporten
zijn, voor zover mogelijk en haalbaar, in het jaarwerkplan meegenomen.
“Voorlezen, je kunt er niet vroeg genoeg mee
beginnen!”
-1-De bibliotheek als warenhuis van kennis en informatie
Met haar collectie als basis, bood de bibliotheek mogelijkheden tot uitlenen en raadplegen van
informatie en bemiddeling (persoonlijk en digitaal) tussen aanbieders en vragers van informatie.
Hierbij kon overheidsinformatie (van, maar ook over de overheid) en informatiepunten op gebied
van bijvoorbeeld jeugd, opvoeding, zorg en gezondheid worden betrokken. De huisvesting van de
Bibliotheek Panningen in het Huis van de Gemeente was daarbij een geweldige stap. Met de
beleidsmedewerkers van de gemeenten, maar ook met bijvoorbeeld Stichting Vorkmeer, Stichting
Vluchtelingenwerk en Stichting Synthese, werd overlegd hoe dit zo optimaal mogelijk kon worden
gerealiseerd.
Acties in 2016:
-1-
Overleg met de beleidsmedewerkers van de gemeente Beesel om te zien wat de bibliotheek
voor de gemeente zou kunnen doen.
-2-
Idem met Peel en Maas. Hier zijn we wat verder gevorderd en worden inmiddels activiteiten
opgezet.
-3-
Overleg met de ketenpartners om de samenwerking verder gestalte te geven en om ook tot
een goede taakverdeling te komen.
-2-De bibliotheek als centrum voor ontwikkeling en educatie
De bibliotheek stelde projectcollecties samen (combinaties van leesboeken, informatieve boeken,
liedjes, gedichtjes en audiovisuele media rond een specifiek thema), bood studiemogelijkheden voor
scholieren, studenten en autodidacten met bijbehorende voorzieningen, ondersteunde het
onderwijs, in de eerste plaats met de mediatheek, maar ook door lessen in informatievaardigheden.
De bibliotheek stimuleerde ook andere doelgroepen dan scholieren en studenten in het opdoen van
informatievaardigheden.
Activiteiten in 2016:
-1-
De bibliotheek startte in opdracht van de gemeente Peel en Maas een cursus Nederlands
voor arbeidsmigranten die werkloos zijn geworden. De cursus wordt gegeven in Panningen.
-2-
In Panningen is een “Taalcafé” opgezet zoals gezien in de bibliotheek in het Noorse Bergen.
-3-
De bibliotheek stelde stageplaatsen ter beschikking.
-4-
De bibliotheek bood plekken aan om werkervaring op te doen voor mensen met een afstand
tot de arbeidsmarkt. Deze personen worden door de gemeenten geselecteerd.
-5-
Er werd een Duitse Leesclub opgezet in Reuver. Hierbij werd samengewerkt met de
bibliotheek in het Duitse Brüggen.
-6-
De bibliotheek heeft deelgenomen aan een door de Vereniging van Openbare Bibliotheken
opgezette pilot met de arbeidsmarktregio van het UWV.
-7-
Een medewerker van het Migranten Informatie Punt (Maasbree) volgde een training van het
ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor het herkennen van uitbuiting.
-8-
Het Migranten Informatie Punt (Maasbree) werd versterkt met twee medewerkers die de
Poolse taal beheersen. Een van de medewerkers is gespecialiseerd in arbeidsrecht en heeft
specifieke kennis op het gebied van uitzendbureaus, de ander is gespecialiseerd in de
omgang met de overheid.
-9-
De bibliotheek bood cursussen aan (Digisterker) voor het werken met de digitale overheid.
De cursussen werden gegeven in Panningen en Maasbree, daar in samenwerking met de
plaatselijke KBO.
-10-
Er werden taallessen in de volgende talen verzorgd: Nederlands, Engels, Pools en Spaans. De
gemeente Peel en Maas heeft een overeenkomst met de bibliotheek gesloten over het geven
van Nederlandse les aan arbeidsmigranten die in een uitkeringssituatie zijn beland.
-11-
Voor kleuters zijn er de activiteiten van “t Muuske”, een creatieve groep voor motorische en
sociale ontwikkeling.
-3-De bibliotheek als inspiratiebron van lezen en literatuur
De bibliotheek bood voor jeugd en jongeren van 0 tot 18 jaar een doorlopende leeslijn en een daarop
aansluitende collectie. De collectie voor volwassenen sluit aan op het leesgedrag van de lokale
bevolking (gedifferentieerd naar doelgroepen en behoeften), biedt een eenvoudige toegang tot de
totale collectie van de Nederlandse Openbare Bibliotheken. Ook minder frequent gevraagde boeken
die deel uitmaken van de literaire canon zijn in de collectie aanwezig. Literaire lezingen en
voordrachten behoren tot de standaardactiviteiten op het gebied van leesbevordering.
Activiteiten in 2016:
-1-
Januari 2016: opening van de BOSsen bij Bösdael en de Triolier in Reuver.
-2-
Er werden BOSsen opgezet bij de Wissel en de Groenling in Panningen.
-3-
De bibliotheken werden verzocht door verschillende auteurs waaronder de Duitse
bestsellerauteur Nele Neuhaus. Daarnaast werd er een literaire afscheidsavond gehouden
voor Ton van Reen.
-4-
In het kader van de landelijke actie “Nederland Leest” verzorgde Peter Winkels een lezing.
-4-De bibliotheek als encyclopedie van kunst en cultuur
De bibliotheek presenteerde uitingen van en materialen over intellectuele en artistieke activiteiten.
Historisch of anderszins belangwekkende collecties worden bewaard en beschikbaar besteld. De
bibliotheek sluit aan op de lokale en provinciale culturele tradities. Door samenwerking met andere
culturele instellingen geeft de bibliotheek informatie over de achtergronden van museale
presentaties en tentoonstellingen, over muziek en toneeluitvoeringen. De bibliotheek verbindt
professionele en amateurkunst door lezingen, specifieke collecties bij kunstuitingen en door het
bieden van gerichte dienstverlening, zoals programma informatie en kaartverkoop.
Activiteiten in 2016
-1-
In samenwerking met Giotta Tajiri werd een tentoonstelling met een indrukwekkende lezing
van Giotta Tajiri over haar vader, de befaamde kunstenaar Shinkichi Tajiri, opgezet in
Maasbree en in Panningen.
-2-
Aansluiten op de activiteit “Draaksteken” in Beesel. De bibliotheek heeft hier met financiële
steun van de gemeente Beesel een boek over gepubliceerd, gevuld met bijdragen van jong en
oud uit de gemeente Beesel.
-3-
De bibliotheek organiseerde culturele en informatieve activiteiten, waarbij zoveel mogelijk
wordt aangesloten aan landelijke en plaatselijke initiatieven zoals de Boekenweek, de Maand
van de Geschiedenis, de Kinderboekenweek en de Maand van het Spannende Boek. De
maand van de Geschiedenis had dit jaar als thema “Grenzen”. In dat kader hebben wij een
project opgezet met het “Red Star Line Museum” in Antwerpen en Bibliorura, de
Roermondse bibliotheek. Er werden lezingen gegeven door Alex van Haecke, Giotta Tajiri en
Vincent Freriks. Daarnaast kwam er een tentoonstelling over de Joden in Noord- en Midden
Limburg en het aangrenzende Duitse Niederrheinland. Deze omvangrijke tentoonstelling
kwam van de Synagoge in Roermond. Mr. Hein van der Bruggen, kenner van de Joodse
geschiedenis in onze regio bij uitstek, heeft tweemaal een lezing over dit onderwerp
gegeven. Deze tentoonstelling stond zowel in Panningen als in Reuver.
-5-De bibliotheek als podium voor ontmoeting en debat
De bibliotheek is een neutrale, objectieve, onpartijdige ontmoetingsplaats, waar alle groepen in de
samenleving elkaar kunnen ontmoeten. Zij biedt ruimte als vrijplaats voor lokale initiatieven, voor
debat over maatschappelijke thema’s, voor voorlichting over complexe onderwerpen en voor
discussie over onderwerpen van lokaal, regionaal, landelijk of mondiaal belang.
Activiteiten in 2016:
-1-
Het thema van de landelijke leesbevorderingsactie “Nederland Leest” was dit jaar een
discussieprogramma over een drietal boeken rond het thema “democratie”
-2-
Er zijn repair-cafés opgestart in Maasbree en Reuver.
-3-
We werkten nauw met de KBO in Maasbree op het gebied van digitale vaardigheden,
lezingen enzovoort.
-4-
Bestrijding van eenzaamheid is een zaak die steeds meer aandacht nodig heeft. In dat kader
zijn er verschillende leesclubs, een breiclub en een haakclub. Hierbij hoorde ook
verschillende hobbymarkten in de Bibliotheek Reuver. Daarnaast was er ook nog het
“Mamacafé” en er waren activiteiten voor vluchtelingen enzovoort.
-5-
“Embrace your dreams”, sessies met/door vrouwen met bijstandsuitkeringen en sociaalisolementsproblematiek.
Publieke dienstverlening
De publieke dienstverlening is het uiteraard het visitekaartje van de bibliotheek. De dienstverlening is
gericht op het creëren van een omgeving waar individuele burgers tot ontplooiing kunnen komen,
een plek waar de burgers graag komen en zich thuis voelen.
De Bibliotheek Maas en Peel staat landelijk bekend om de kwaliteit van haar dienstverlening. Uit de
beide onderstaande tabellen blijkt dat de Bibliotheek Maas en Peel het project overgang naar het
Idea Store concept al goed heeft kunnen omzetten naar de praktijk.
De Bibliotheek in cijfers
Bibliotheekvestigingen
Hoofdvestgingen:
Panningen, Reuver, Maasbree
Nevenvestigingen:
Baarlo, Meijel, Kessel
Bibliotheek op School:
4x in de gemeente Beesel, 12x in de gemeente Peel en Maas
Boekendienst aan huis:
2x (in beide gemeenten)
Uitleenpunt:`
1x (Breebronne, Maasbree)
Lid van de bibliotheek
Beesel (13.511 inwoners)
0-17 jaar
2.228
18 jaar en ouder
1.898
Instellingen
Peel en Maas (43.315 inw.)
68
Totaal
4.194 deelname bevolking: 31,04%
0-17 jaar
6.685
18 jaar en ouder
5.104
Instellingen
141
Totaal
11.930 deelname bevolking: 27,54%
Uitleningen
Beesel
135.512
(2015: 127.600)
Peel en Maas
355.859
(2015: 371.215)
Totaal (incl. e-books, backoff.) 500.724
(2015: 512.583)
Waarvan uitleningen BoSsen
69.776
Collectie
Jeugdboeken verhalend
28.088
Jeugdboeken informatief
9.910
Romans
25.553
Informatieve boeken
13.614
Collecties BoSsen
28.182
Boeken totaal
105.347
(Cijfers exclusief DVD’s, tijdschriften, strips enz.)
Openingsuren per week
Baarlo
36,5
Kessel
26,5
Maasbree
54,5
Meijel
23
Panningen
48,5
Reuver
35
Totaal
224
Jaarrekening