Titel: YVONNE, PRINSES VAN BOURGONDIË

Titel: YVONNE, PRINSES VAN BOURGONDIË
Auteur: Witold Gombrowicz
Er zijn verschillende Nederlandse vertalingen, o.a. van de vaste Gombrowiczvertaler
Paul Beers
Auteursrecht: SACD
Rolbezetting: 11 à 12 spelers
Genre: ?
Korte inhoud:
Prins Philip is zijn prinsenrol beu. Om te tonen dat hij zich niet aan de
geplogenheden van het hof hoeft te houden, verlooft hij zich met het eerste het beste
meisje dat voorbijkomt. Zij heet Yvonne, en ze zwijgt.
Haar aanwezigheid heeft een verrassend effect. Ze confronteert de leden van de
koninklijke familie met hun eigen gebreken en verborgen verledens en houdt hen als
het ware een spiegel voor van hun onvolmaaktheden.
Opmerkingen:
Yvonne, prinses van Bourgondië is een stuk dat regelmatig op het repertoire van
amateurgroepen in Vlaanderen staat. Enkele jaren geleden was er zelfs sprake van
een heuse Yvonne-hausse, allicht mede een gevolg van de bewerking die De
Kakkewieten (de vrolijke theaterbende met onder anderen Pieter Embrechts, Dimitri
Leue en Adriaan Van den Hoof) er onder de titel Universal Irritant van maakten in
HETPALEIS in Antwerpen.
In 2002 was ik dramaturg van een enscenering ervan bij fABULEUS in Leuven. In
deze voorstelling regisseerde artistiek leider Dirk De Lathauwer 13 jongeren tussen
16 en 23 jaar. Voor jongeren is het stuk gefundenes Fressen omdat de twee
hoofdpersonages, Yvonne en prins Philip, jongvolwassenen zijn in een
gescleroseerde wereld waarin schone schijn en holle conventies hoogtij vieren.
De meeste versies die ik van Yvonne zag, gooiden het over een komische boeg. Dat
kan, maar laat het geen vanzelfsprekende keuze zijn. Het boeiende aan Yvonne is
onder meer dat de Poolse auteur Witold Gombrowicz (1904-1969) toelaat een eigen
spoor te kiezen tussen de verschillende wegen die hij uitzet. Voor Yvonne ging hij te
leen bij het koningsdrama (à la Shakespeare), de farce, de comedy of manners en
het griezelverhaal, maar bovenal smeedde hij een hoogsteigen, moeilijk
classificeerbare creatie die van al wie het stuk ensceneert, een even persoonlijke
benadering vraagt.
Gombrowicz beweerde ooit dat Yvonne “meer met biologie dan met sociologie” te
maken heeft. Dat levert interessante gespreksstof op om het met jongeren over te
hebben. Onze ervaring met jonge spelers bij fABULEUS leert dat zij vaak geneigd
zijn om een personage min of meer positief in te kleuren – kwestie van er affiniteit
mee te hebben. Aan het eind van het stuk sterft Yvonne. Cruciale vraag is of haar
dood het resultaat is van een uit de hand gelopen spelletje dan wel het
onvermijdelijke gevolg van het botvieren van driften en instincten.
Fragment:
DE KONING
DE KONINGIN
Ah, Philip! Je amuseert je nogal, zie ik! Zei ik het niet … ’t Is
geen waterverf dat hij in zijn aders heeft!
Ignatius!
DE KONING
Geen waterverf! Haha, dat heeft hij van mij! Terzijde. Zie ik
hersenschimmen? Dat wicht lijkt me een beetje … hm … wat is
dat voor een mormel, mijn zoon?
DE PRINS
Sire, met uw permissie, dat is mijn verloofde.
DE KONING
Wat?
ISABELLE
Hij maakt een grap!
DE KONING
Hahaha! Hij schertst maar! Het is een grap, een grol, een mop!
Een goeie grap! Ja, dat heeft hij van mij! Ik ben gek op grappen!
Het enige wat me nog rest! En het is merkwaardig, echt bizar:
hoe stommer de grap, hoe meer plezier ik eraan beleef. Het
maakt me jonger.
DE KAMERHEER Ik deel geheel het zo hogelijk onbezonnen oordeel van zijn
majesteit. Niets maakt zo jong als een werkelijk ‘stomme’ grap.
DE KONINGIN
Op verwijtende toon. Philip!
DE PRINS
Het is geen grap.
DE KONINGIN
Hoezo, geen grap? Wat is het dan?
DE PRINS
Het is mijn verloving!
DE KONING
Wat?
De hovelingen wijken onthutst uiteen.
Repertoireadvies: Peter Anthonissen is als dramaturg verbonden aan
fABULEUS (Leuven) en aan Theater Artemis (’s-Hertogenbosch)