De cliëntondersteuning heeft daarnaast nog een signalerende taak

Het belang van de patient komt eerst
Onafhankelijke cliëntondersteuning vastgelegd in de Wet Langdurige Zorg
De vader van staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) gaf stevige kritiek op de Haagse zorginstelling
waar zijn dementerende vrouw verblijft. Er was volgens hem soms urenlang geen toezicht en de
verzorging liet te wensen over. In februari van dit jaar vertelde de staatssecretaris in het tvprogramma Jinek dat de instelling de kritiek goed oppakte.
De Wet langdurige zorg (Wlz), sinds 2015 de afgeslankte versie van de vroegere AWBZ, regelt
permanent toezicht en/of 24 uur in nabijheid. De casus van de moeder van Van Rijn roept de vraag
op waar mensen met een minder bekende naam of faam aan de bel kunnen trekken als ze
ondersteuning nodig hebben om falende zorgverlening aan te kaarten. Of nog beter: ondersteuning
om misstanden te voorkomen. Sinds 2015 is de onafhankelijke ondersteuning voor cliënten
verankerd in de wet langdurige zorg.
Veilige en verantwoorde zorg
Margriet* (58) uit Voorthuizen is de wettelijke vertegenwoordiger (mentor) van haar jongere zus
Yvonne. Yvonne heeft een verstandelijke beperking, woont in Voorthuizen in een zorginstelling en
heeft dagbesteding in Barneveld. Yvonne komt iedere week bij Margriet en haar man Niek thuis. “Ik
moest van haar tegen jou zeggen dat ze hier in huis al zeven jaar slaapt”, zegt Margriet. Van heel veel
zaken heeft de 54-jarige Yvonne geen weet, maar dat er een bed voor haar bij haar zus en zwager
staat vindt ze belangrijk en dat wil ze wel gezegd hebben. Het geeft aan dat ze zich thuis voelt bij
Niek en Margriet. Margriet verzorgt Yvonne als ze bij hen logeert. De jarenlange intensieve zorg van
het echtpaar voor Yvonne maakt dat ze haar van haver tot gort kennen. Ze maken zich zorgen over
Yvonne: “Yvonne is lief, altijd vrolijk en oogt veel jonger dan ze is. Ze is erg gestructureerd en soms in
zichzelf gekeerd. Dingen die haar dwars zitten uit ze alleen bij ons omdat wij zagen dat het niet zo
goed ging met haar”. Margriet en Niek merkten dat aan gedrag van Yvonne, maar ook aan letsel dat
in de medische rapportage van de zorginstelling wel vermeld maar niet echt verklaard werd. Het
management van de zorginstelling doet, aldus Margriet, hun zorgen over Yvonne af met reacties
als ‘Wij hebben verantwoorde keuzes gemaakt’. Maar die keuzes werden niet naar Margriet
verantwoord terwijl zij de wettelijk vertegenwoordiger van Yvonne is en betrokken is bij het
zorgplan. Ook kreeg Margriet geen antwoord op de vragen die ze stelde. Daarom maakt Margriet
sinds kort gebruik van een onafhankelijk cliëntondersteuner van Zorgbelang Gelderland bij het
bijstellen van een zorgplan voor Yvonne waarin het aspect veilige en verantwoorde zorg
nadrukkelijker benoemd zal worden. Margriet is daar blij mee: “Door de cliëntondersteuner weet ik
dat het zorgplan bedoeld is voor de behoeften van de cliënt, niet de problemen van de
zorgaanbieder. Onze cliëntondersteuner zei: Ze mogen niet met jullie over bezuinigingen praten en
wat er daardoor niet mogelijk is aan hulp”. De cliëntondersteuner heeft Margriet ondersteunende
gesprekken en, als dat nodig mocht zijn, bemiddelingsgesprekken aangeboden in het contact met de
zorginstelling. Margriet denkt er nog over na of ze daarvan gebruik gaat maken.
De cliëntondersteuner van Margriet c.q. Yvonne beaamt dat zorginstellingen de neiging hebben om
bezuinigingen als argument te gebruiken om bepaalde zorg of toezicht niet te verlenen: “Met een
Wlz-indicatie heb je als cliënt recht op de zorg waarvoor je een indicatie hebt gekregen. Het praten
over bezuinigingen met de cliënt of diens vertegenwoordiger is volkomen misplaatst. Het geeft
feitelijk aan dat de zorginstelling niet capabel is om de gewenste zorg te verlenen. Als de
zorginstelling problemen ervaart door bezuinigingen moeten ze daarover met het zorgkantoor
praten, niet met de cliënt”.
*De namen van de betrokkenen zijn gefingeerd.
Zorgplan en signalering
Zorgbelang, MEE en de zorgkantoren leveren onafhankelijke professionele cliëntondersteuners. Deze
dienstverlening is kosteloos voor de cliënt en wordt uiteindelijk, via de zorgkantoren, door het Rijk
betaald. De onafhankelijke positie van de ondersteuners is nu vastgelegd in de nieuwe wetgeving. En
het belang van de cliënt staat voorop. “De zorgaanbieder respecteert een weloverwogen wens van
de verzekerde met betrekking tot de wijze waarop de verzekerde zijn leven wenst in te richten”,
aldus artikel 8 van de Wet langdurige zorg (Wlz).
Cliëntondersteuners voor de Wlz hebben een informerende en adviserende taak, kunnen helpen bij
het kiezen van een goede zorgaanbieder en het opstellen, bijstellen of evalueren van een persoonlijk
plan of een zorgplan (bij verblijf in een instelling). En als de zorgaanbieder en cliënt of diens
vertegenwoordiger er samen niet uitkomen kunnen onafhankelijke cliëntondersteuners desgewenst
ook bemiddelen.
De cliëntondersteuning heeft daarnaast nog een signalerende taak richting het Zorgkantoor. Dit
betekent dat, in het geval er vaker vergelijkbare misstanden zich voordoen bij een en dezelfde
zorgaanbieder, de cliëntondersteuners dit moeten melden aan het Zorgkantoor.
Overigens kan men ook thuis hulp vanuit de Wet Langdurige Zorg ontvangen: via het Volledig Pakket
Thuis (VPT) of via het Modulair Pakket Thuis (MPT). Bij een VPT ontvangt de cliënt deze intensieve
zorg thuis in plaats van in een zorginstelling. Deze zorg in natura wordt geregeld via het Zorgkantoor.
Bij een MPT kan de cliënt zorg in natura combineren met een persoonsgebonden budget (PGB).
Jellie Kiefte / Tekstenzorg.nl