Constitutioneel eczeem - Wilhelmina Ziekenhuis Assen

Wilhelmina Ziekenhuis Assen
Vertrouwd en dichtbij
Informatie voor patiënten
Constitutioneel eczeem
zz
Constitutioneel eczeem is een vorm van eczeem die vaak al op heel jonge
leeftijd ontstaat. Het eczeem wordt vooral gekenmerkt door roodheid en
hevige jeuk.
Vaak gaat constitutioneel eczeem samen met het ontwikkelen van
allergieën.
Het eczeem kan op latere leeftijd vanzelf verdwijnen, maar dat is niet
altijd het geval.
2
Hoe ontstaat constitutioneel eczeem?
De aanleg voor het ontwikkelen van constitutioneel eczeem is erfelijk bepaald.
Meestal hebben familieleden ook eczeem of andere aandoeningen waarbij
overgevoeligheidsreacties een rol spelen, zoals astma en hooikoorts.
Bij de meeste mensen met constitutioneel eczeem is er een stoornis in de
barrièrefunctie van de huid. Daardoor houdt de huid onvoldoende vocht vast,
zodat een droge huid ontstaat.
Allergische factoren
Welke rol allergische factoren spelen bij constitutioneel eczeem, is niet altijd
duidelijk. Veel patiënten met constitutioneel eczeem hebben een verhoogde
hoeveelheid antistoffen van het IgE type in hun bloed. De antistoffen worden
gevormd tegen stoffen die met de ademhaling het lichaam binnenkomen (zoals
huisstofmijt, stuifmeel van grassen en bomen en huidschilfers van honden en
katten) of tegen stoffen die met het voedsel het lichaam binnenkomen (zoals
koemelkeiwit, kippenei-eiwit, vis, pinda’s, noten en pit- en steenvruchten).
De aanwezigheid in het bloed van antistoffen tegen bepaalde allergenen
betekent echter niet dat iemand ook werkelijk allergisch reageert op deze
stoffen. Anderzijds kan iemand wel allergisch reageren op stoffen waartegen in
het bloed geen antilichamen aanwezig zijn.
Omdat er vaak sprake is van verschillende allergieën, is het niet zinvol om
allerlei stoffen te gaan vermijden waarvoor men overgevoelig zou zijn.
 Als baby hebben kinderen met constitutioneel eczeem soms een voedselallergie. Inname van voedsel waarvoor een kind allergisch is, kan het eczeem
verergeren. Het kan dan zinvol zijn om allergologisch onderzoek te laten
doen.
3
Niet-allergische factoren
De huid van mensen met constitutioneel eczeem is droog en raakt daardoor
gemakkelijk geïrriteerd door niet-allergische factoren. Door vaak te wassen met
zeep en andere ontvettende middelen wordt de huid nog droger en neemt de
jeuk toe. Hetzelfde geldt voor douchen, zeker als men lang onder de douche
staat of doucht met heet water.
In de winter droogt de huid als gevolg van een lagere luchtvochtigheid meer uit
dan in de zomer.
Bij broeierige warmte en tijdens lichamelijke inspanning kan de jeuk door
transpiratie erger worden.
Kleding gemaakt van wol of ruwe vezels kan de huid prikkelen en daardoor jeuk
veroorzaken. Het dragen van synthetische kleding kan jeuk opwekken door een
slechte afvoer van de lichaamswarmte.
Conditie
Bij constitutioneel eczeem speelt ook een rol hoe iemands algemene conditie is.
Door lichamelijke invloeden (ziekte, vermoeidheid) of door psychische invloeden (emoties, stress) kan het eczeem verergeren.
4
Wat zijn de verschijnselen?
De verschijnselen van constitutioneel eczeem zijn roodheid en schilfering van
de huid en de aanwezigheid van kleine bultjes. Ook kunnen blaasjes ontstaan
en kan vochtafscheiding optreden.
De hele huid is droog en kan ruw aanvoelen.
Omdat het eczeem altijd in meer of mindere mate jeukt, zijn vaak krabwondjes
aanwezig.
Als het eczeem langere tijd bestaat, treedt plaatselijk verruwing en verdikking
van de huid op.
Constitutioneel eczeem ontstaat meestal in de eerste zes levensmaanden, maar
kan in principe op iedere leeftijd beginnen. Het eczeem kan gedurende een
betrekkelijk korte tijd aanwezig zijn, maar kan ook chronisch worden. Bij sommige mensen verdwijnt het om veel later weer terug te keren.
dauwworm
Als een baby constitutioneel eczeem heeft, wordt het ook wel dauwworm genoemd. Dauwworm bevindt zich voornamelijk in het gezicht en achter de oren,
op de behaarde hoofdhuid, op de romp en de armen en benen. Het ontstaat
meestal rond de derde levensmaand.
peuterleeftijd
Bij peuters wordt constitutioneel eczeem vooral aangetroffen in de huidplooien
bij de gewrichten, zoals de ellebogen, de knieën, de polsen en de enkels. Ook in
de hals en de nek komt het vaak voor.
na het tiende jaar
Bij oudere kinderen en volwassenen is constitutioneel eczeem voornamelijk
aanwezig op de handen, de voeten, de ellebogen en de knieën. Ook komt het
voor in het gezicht (de oogleden), de hals en de nek.
5
Infecties
De huid van mensen met constitutioneel eczeem is vaak besmet met bacteriën,
waardoor puisten ontstaan, open plekken of met gele korsten bedekte afwijkingen. Ook het herpes virus kan zich sterk uitbreiden in een huid die is aangetast
door eczeem. Daarbij ontstaan vaak blaasjes en kan koorts optreden.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose constitutioneel eczeem wordt gesteld op grond van de aanblik
van de aanwezige huidafwijkingen. Ook informatie over het voorkomen van
eczeem, astma of hooikoorts bij de patiënt of familieleden van de patiënt speelt
een rol bij de diagnose.
Als er aanwijzingen zijn voor acute allergische reacties is allergologisch onderzoek wenselijk.
Hoe wordt het behandeld?
Bij constitutioneel eczeem spelen veel factoren een rol. Er kunnen spontaan
verbeteringen en verergeringen optreden. Het is niet mogelijk constitutioneel
eczeem met medicijnen te genezen. De behandeling is gericht op het verminderen van de klachten. Constitutioneel eczeem wordt voornamelijk behandeld
met crèmes en zalven. Soms worden ook tabletten of drankjes voorgeschreven.
Baby’s die overgevoelig zijn voor koemelk, kunnen baat hebben bij hypoallergene voeding.
6
Uitwendige behandeling
vette zalven en crèmes
Bij constitutioneel eczeem is sprake van een droge tot zeer droge huid. Het is
van groot belang dat het vochtgehalte van de hoornlaag wordt verbeterd door
het aanbrengen van vette zalven of crèmes. Dit geldt voor het hele lichaam en
niet alleen voor de eczeemplekken.
corticosteroïden
Daarnaast wordt het eczeem meestal behandeld met een corticosteroïd bevattende zalf of crème. Corticosteroïden zijn afgeleid van het natuurlijke hormoon
cortisol. Deze hormoonpreparaten bestaan in verschillende sterkten.
Bij gering of matig-ernstig eczeem is het gebruik van een zwak tot matig-sterk
werkend corticosteroïd meestal voldoende. Is het eczeem ernstiger, dan worden
sterker werkende corticosteroïden gegeven. De sterkte van de corticosteroïden
kan weer geleidelijk verminderd worden, zodra het eczeem rustiger wordt.
Langdurig gebruik van corticosteroïden kan bijwerkingen veroorzaken. Als u
zich aan de voorschriften houdt, hebt u echter geen last van bijwerkingen.
lichttherapie
Zonlicht heeft vaak een gunstige invloed op constitutioneel eczeem. Lichttherapie kan daarom een goede aanvulling zijn op een behandeling met
corticosteroïdzalven.
pimecrolimus crème of tacrolimus zalf
Als er bezwaren zijn tegen het gebruik van corticosteroïden kunnen pimecrolimus crème of tacrolimus zalf worden toegepast. Deze middelen hebben echter
over het algemeen veel minder effect dan corticosteroïden.
antibacteriële crèmes en zalven
Bij infecties met bacteriën of schimmels is soms een behandeling met antibacteriële middelen of antischimmelmiddelen in de vorm van crème of zalf
mogelijk.
teerzalven
Soms worden teerzalven gebruikt om constitutioneel eczeem te behandelen.
7
Inwendige behandeling
antihistaminica
De inwendige behandeling van constitutioneel eczeem is voornamelijk gericht
op het bestrijden van de jeuk. Dit gebeurt met antihistaminica die een sufmakend effect hebben. Deze middelen worden vooral voorgeschreven als er
sprake is van slapeloosheid.
ciclosporine
Als er sprake is van zeer ernstig constitutioneel eczeem, dat niet verbetert door
het gebruik van corticosteroïden, kan ciclosporine worden voorgeschreven. Dit
is een medicijn dat het afweersysteem onderdrukt. Het geeft bij ongeveer 85%
van de patiënten die ermee behandeld worden, een goed resultaat. Het kan
echter ernstige bijwerkingen veroorzaken. Daarom is regelmatig controle nodig
van de bloeddruk en de nierfunctie.
azathioprine of mycofenolaat mofetyl
Als het eczeem niet reageert op ciclosporine, kan behandeling worden overwogen met azathioprine of mycofenolaat mofetyl. Hierbij is het nodig dat
regelmatig laboratoriumonderzoek plaatsvindt.
prednisolon
Ernstig constitutioneel eczeem kan eventueel kortdurend worden behandeld
met een corticosteroïd in tabletvorm, zoals prednisolon. Een kortdurende kuur
met prednisolon geeft vrijwel nooit bijwerkingen.
antibioticumkuur
Als het eczeem geïnfecteerd raakt met bacteriën, kan een antibioticumkuur
nodig zijn.
8
Wat kunt u zelf doen?
 Om de droge huid niet verder uit te drogen, is het belangrijk om niet met
veel zeep te wassen. Ook is het beter om geen bad- of doucheschuim te
gebruiken. Wél is het verstandig bad- of doucheolie te gebruiken en de
huid in te smeren met een vette crème of zalf.
 Het is van belang om bij het uitkiezen van kleding te letten op het materiaal
waarvan de kleding is gemaakt Wollen kleding geeft snel jeuk. Dit geldt ook
voor textiel met een ruwe vezel. Katoenen kleding wordt goed verdragen en
heeft daarom de voorkeur. Afsluitende nylon kleding wordt afgeraden.
 Van huisstofmijtwerende matrashoezen is niet aangetoond dat ze een gunstig effect hebben op constitutioneel eczeem.
 Bij inspanning en transpiratie ontstaat snel jeuk. Na lichamelijke inspanning
is het verstandig om meteen een korte douche te nemen.
 Een te hoge temperatuur binnenshuis of buitenshuis in de zon veroorzaakt
ook jeuk. Zonlicht op zich is niet nadelig, maar zweten (broeien) wel.
 Zwemmen droogt de huid uit, met name in de winter als de huid al droog is.
Tegen zwemmen in de zomer bestaat echter geen bezwaar.
 Een vakantie aan zee doet soms wonderen. Dit is niet zozeer een gevolg van
het zeewater maar vooral van de zon en de afwezigheid van allerlei factoren
die het eczeem nadelig kunnen beïnvloeden.
 Het stuk krabben gebeurt vooral ‘s nachts. Om dit zoveel mogelijk te
voorkomen is het verstandig om de nagels goed kort te houden en eventueel
verbandhandschoenen te dragen.
 Door werk waarbij de handen veel in contact komen met vloeistoffen of
irriterende stoffen, kan het eczeem verergeren. Het is dan belangrijk om
geschikte handschoenen te dragen. Zo nodig kan de bedrijfsarts om advies
worden gevraagd.
9
Wanneer iemand een huidziekte heeft zoals constitutioneel eczeem, wordt
weleens gedacht dat er sprake is van een besmettelijke ziekte. Constitutioneel
eczeem is echter niet besmettelijk.
Hulp bij psychische problemen
Door stress en emoties kunnen eczeem en jeuk verergeren.
Andersom kunnen ernstige vormen van constitutioneel eczeem tot psychische
klachten leiden. Bij psychische problemen is het verstandig om hulp te vragen
van bijvoorbeeld een psycholoog. Ook is het mogelijk om te proberen met
gedragstherapie het krabgedrag te verminderen.
Wat zijn de vooruitzichten?
Het verloop van constitutioneel eczeem kan sterk variëren. Bij veel kinderen
verdwijnt het eczeem na het tweede jaar, bij anderen zullen de klachten afnemen op de basisschoolleeftijd. Soms is het eczeem jarenlang verdwenen om
(tijdelijk) weer op te spelen op jongvolwassen leeftijd. Ook komt het voor dat
het eczeem pas minder wordt na het 50ste jaar.
Een deel van de kinderen met eczeem krijgt astma. Welke kinderen dat zijn is
niet te voorspellen, maar het lijkt erop dat kinderen met een ernstige vorm van
eczeem een groter risico lopen. Ook is er dan een verhoogde kans op het krijgen van hooikoorts. Dit speelt meestal pas op wat latere leeftijd. Het is verstandig om bij klachten die wijzen op astma of hooikoorts vroegtijdig een arts te
raadplegen.
10
Vragen?
Als u na het lezen van deze brochure nog vragen hebt, neemt u dan contact
op met de polikliniek Dermatologie. Men is telefonisch bereikbaar op
(0592) 32 52 15 op werkdagen van 8.30 tot 16.30 uur.
Hebt u een opmerking of een klacht?
De medewerkers en specialisten van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen doen hun best u de
juiste (medische) zorg te geven. Mocht er toch iets gebeuren waarover u niet tevreden
bent, dan verzoeken wij u om dat door te geven. U kunt dat het beste doen aan degene die
direct verantwoordelijk is. Als u dat moeilijk vindt of een gesprek heeft niet het gewenste
resultaat, dan kunt u zich wenden tot de ombudsfunctionaris van het ziekenhuis. Deze is
bereikbaar via:
 e-mailadres: [email protected]
 telefoonnummer: (0592) 32 56 24/32 55 55 (maandag t/m donderdag)
 postadres: WZA t.a.v. ombudsfunctionaris, postbus 30.001, 9400 RA Assen
Wilhelmina Ziekenhuis Assen
Europaweg-Zuid 1
Postbus 30.001
9400 RA Assen
Telefoon (0592) 32 55 55
www.wza.nl
© 2015 WZA
derma16 - december 2015
Meer informatie over de klachtenprocedure vindt u op www.wza.nl