Brief - Gemeente Leiden

B en W-nummer 15.0554;
Onderwerp
besluit d.d. 30-6-2015
LEADER Lokale Ontwikkelingsstrategie Holland-Rijnland (LOS)
Besluiten:
1. Kennis te nemen van de Lokale Ontwikkelingsstrategie Holland Rijnland 2015-2020 (LOS)
(bijlagen 1,3 en 4).
2.
In te stemmen met de gekozen focus van de LOS: het stimuleren van projecten op het
platteland gericht op gezondheid van mens en leefomgeving en circulaire economie.
3.
De intentieverklaring (bijlage 2) om een inspanning te leveren voor de cofinanciering van
projecten onder het LOS vast te stellen en te tekenen
Perssamenvatting:
LEADER is een Europees programma gericht op het landelijk gebied. Met dit Europese geld
worden initiatieven medegefinancierd van inwoners, ondernemers en organisaties uit het landelijk
gebied, die bijdragen aan een vitaal landelijk gebied. Dat kan variëren van een nieuwe type
zorgboerderij tot het slim hergebruiken van materialen. Het nieuwe LEADER-programma loopt
van 2015 tot en met 2020. Gemeente Leiden heeft ingestemd met de doelen van dit programma
en spant zich in om bij te dragen aan de benodigde publieke financiering.
Gezondheid en welzijn
Het centrale motief in het nieuwe programma is ‘Healthy region’. Kernthema’s daarbinnen zijn:
gezondheid en welzijn (vitaliteit) van mens en leefomgeving in combinatie met het stimuleren van
een circulaire economie.
Gezondheid heeft betrekking op meerdere onderwerpen en doelstellingen:
 Gezonde levensstijl o.b.v. gezond voedsel, gezonde eetpatronen, sport en recreatie;
 Geestelijke gezondheid en welzijn;
 Gezonde bodem, lucht en water;
 Gezondheid als richtpunt voor innovatie: life sciences, pharmaceuticals, zorg.
Het LEADER programma wil bereiken dat met het thema gezondheid van mens en omgeving het
platteland concreet bijdraagt aan:
 bevordering van een gezondere levensstijl en verbetering van de gezondheid van de
stedelijke bevolking, met name onder de jongeren, ouderen en bevolkingsgroepen die
(te) weinig bewegen en/of slecht toegang hebben tot gezond voedsel;
 verbetering van de gezondheid van bodem, lucht en water als basis voor een gezonde
economie en als vertrekpunt tot economische verwaarding van ecosysteem diensten.
Aan het eind van de programmaperiode moet bereikt zijn dat:
 er onder brede lagen van betrokken gebiedspartijen een adequate kennis is van de
principes en mogelijkheden van de circulaire economie
 er draagvlak is, met name bij ondernemers, om deze principes in toenemende mate in de
eigen bedrijfsvoering en ketens toe te passen
 er nieuwe netwerken zijn ontstaan, waarbinnen ontwikkelde ideeën verder concreet
gestalte kunnen krijgen
 er een aantal voorbeeldprojecten is gerealiseerd dat dient als voorbeeld en
inspiratiebron.
Financiering van het programma
Projecten die passen binnen de voorwaarden worden voor 50% gefinancierd door Europa en
voor 25% door de Provincie. Een gemeente of een regionale overheid dient de overige 25% te
financieren. De uitvoering van het LEADER-programma vindt plaats door het regionale
samenwerkingsverband Holland-Rijnland.
Het volledige LEADER-document ‘Lokale ontwikkelingsstrategie’ te downloaden via
http://www.leader-leidseommelanden.nl/
Intentieverklaring cofinanciering LOS Holland Rijnland
Het college van burgemeester en wethouders van gemeente Leiden heeft met instemming
kennis genomen van de Lokale Ontwikkelingsstrategie Holland Rijnland 2015-2020 (LOS), die is
opgesteld in het kader van het Plattelandsontwikkelingsplan 2014-2020 (POP3).
Het college is van mening dat de uitvoering van de LOS een belangrijke impuls kan geven aan
het vitaal, leefbaar en aantrekkelijk houden van de regio en onderschrijft het belang van een
goede en succesvolle uitvoering van de LOS. De kwaliteiten van het landelijk gebied (natuur,
water, landschap, voedselproductie, rust, ruimte, uitloopgebied), in relatie tot de wensen en
behoeften vanuit de stad, moeten worden bewaakt en versterkt als bijdrage aan de leefbaarheid,
gezondheid, duurzaamheid en de economische vitaliteit van de regio als geheel.
Het college beseft dat binnen de Europese richtlijnen en de budgettaire ruimte, er keuzes
gemaakt moeten worden t.a.v. de inhoudelijke prioritering. Het stemt in met de in de LOS
gemaakte inhoudelijke keuzes en onderbouwing daarvan met betrekking tot bevordering van de
gezondheid van mens en omgeving en het stimuleren van de circulaire economie.
Het college onderschrijft dat de LOS voor zijn gemeente en voor de regio een belangrijke bijdrage
kan geven aan ontwikkelingen op deze thema’s in nauwe wisselwerking tussen stad en land.
Het college spreekt hiermee tevens de intentie uit zich individueel of gezamenlijk in de regio te
willen inspannen om een bijdrage te leveren aan de totale publieke financiering van
goedgekeurde projecten, zoals aangegeven in de financiële paragraaf van de LOS. Deze
bijdrage zal geschieden in de vorm van cofinanciering of subsidie bij concrete projectaanvragen
of eigen projecten.
Daarnaast spreekt het college van Burgemeester en Wethouders de intentie uit dat zij haar
personeel zal inzetten voor de ontwikkeling en uitvoering van projecten onder de LOS. Tevens
spreekt zij de intentie uit medewerking te verlenen voor het bieden van de benodigde ruimtelijke
en planologische mogelijkheden voor zo ver dit binnen haar beleidskaders past.
Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Leiden
Namens deze,
de gemeentesecretaris
de burgemeester
collegeadvies - Lokale Ontwikkelingsstrategie LEADER Holland Rijnland 2015-2020
Bijlage 3. Achtergrond informatie LEADER in Holland Rijnland
LEADER is een Europees subsidieprogramma dat de regionale ontwikkeling stimuleert. LEADER
staat voor "Liaison Entre Actions de Développement de l'Economie Rurale", wat kortweg
neerkomt op "samenwerking voor plattelandsontwikkeling". LEADER ondersteunt initiatieven van
inwoners, ondernemers en organisaties uit het landelijk gebied 1, die bijdragen aan een vitaal
platteland op de lange termijn. De provincie verstrekt de subsidie, die onder LEADER valt. De
helft van dit geld bestaat uit Europese middelen. Dit geld komt via het Plattelands
Ontwikkelingsprogramma (POP) uit het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling.
De andere helft is Nederlands publiek geld (provincie, gemeente, waterschap). Elke
budgetperiode stelt Europa kaders en doelen vast voor het Europees Landbouwfonds voor
Plattelandsontwikkeling. Het Rijk maakt vervolgens in overleg met de provincies een keuze voor
de invulling in Nederland. Het Rijk heeft voor de periode 2015-2020 gekozen voor de volgende
thema’s binnen LEADER: de sociaal-economische ontwikkeling en werkgelegenheid op het
platteland, de innovaties op agrarische bedrijven, de leefomgeving van de agrarische sector,
jonge boeren en hun gezinnen, samenwerking in ‘krimp’-gebieden waarbij alle actoren zich
inspannen voor een sociaal en economisch vitaal platteland en duurzaamheidseducatie in het
kader van het programma Duurzaam Door. LEADER is door de bottom-up aanpak bij uitstek
geschikt om de daadkracht in de regio te benutten.
Om voor deze subsidie in aanmerking te komen moet een gebied een Plaatselijke Groep (PG)
hebben, die een goedgekeurde Lokale Ontwikkelingsstrategie (LOS) heeft. In de PG zit een
doorsnee van mensen vanuit lokale overheid, maatschappelijke organisaties, ondernemers en
inwoners, die beleid hebben voor en begaan zijn met het landelijk gebied. Samen zijn zij
verantwoordelijk voor de uitvoering van het LOS. Zij signaleren kansen voor nieuwe projecten en
stimuleren de ontwikkeling ervan. De PG beoordeelt nieuwe projectvoorstellen en geeft advies
aan Gedeputeerde Staten. In de afgelopen Europese budgetperiode (2007-2013) had Holland
Rijnland ambtelijk zitting in de PG voor het LEADER-gebied Leidse Ommelanden.
Het LEADER-gebied Leidse Ommelanden besloeg een ruim gebied tussen Leiden, Alphen aan
den Rijn en Zoetermeer. Tussen 2007 en 2014 hebben onder andere de volgende projecten
LEADER subsidie gekregen: Eendenkooi Warmond, Bloemrijke bermen Leidse Ommelanden
(beide regionale projecten onder het Regionaal Groenprogramma), Museumboerderij Ter Aar,
mobiele Vogelkijkhut in Zoeterwoude en diverse agrariërs voor het opstarten van recreatieve en
zorg verlenende nevenactiviteiten. Zie bijlage 3.a Overzicht besteding LEADER budget 20102014 voor een projectenlijst.
LEADER heeft subsidie gelabeld voor het functioneren van de PG, onder andere om de
secretaris in te huren en voor communicatie en drukwerk, vergader- en reiskosten. Voor het
opstellen van de LOS 2014-2020 maakt de provincie subsidie vrij uit eigen middelen: € 40.000
per PG. Holland Rijnland heeft deze subsidie aangevraagd en de opdracht verleend aan de
secretaris van de PG om de LOS op te stellen. De PG moet ook aangeven dat de
regio/gemeenten bereid zijn om de regionale euro te leveren voor projecten die tot 2020 onder de
LOS ingediend worden. Daarom is de gemeenten gevraagd om een principe toezegging te doen,
dat zij, indien er een project binnen hun gemeente ontwikkeld wordt, bereid zijn cofinanciering te
verlenen.
1
Tot 2014 konden alleen projecten die plaatsvonden op het platteland en in kernen tot 30.000 inwoners
in aanmerking komen voor POP-subsidie. Deze restrictie is in de huidige periode versoepelt.
Bijlage 3a. Overzicht besteding LEADER budget en co-financiering Leidse Ommelanden 2010-2014
Nr. Projectnaam
Aanvrager
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
Gemeente Nieuwkoop
ANV Santvoorde
De Veenfabriek
Gemeente Leiden
Kunst&Wunderkammer
Gezonde Gronden
R. Kempenaar
C. van Boheemen
Gemeente Leiden
Gemeente Zoeterwoude
Groene Klaver
Fam. Lourier
B. en A. Hoogenboom
H. Vrolijk
Gemeente Leiden
Fam. van Rijn
Gemeente Leidschendam
St. Land van W&W
Vogelwerkgroep Koudekerk
IVN Zuid-Holland
Historische Keuken
Nieuwbouw Museumboerderij Ter Aar
Recreatieve gebiedskaart Santvoorde
Platteland als podium
Promotiefilm stad-land
Documentaire NCRV
Leergang kringlooplandbouw
De Dijck
Paardengezelschapswagen
Inrichting infocentrum A4
Vogelkijkhut
Boerenlandgidsen
Boomkwekerij Buitenplaats
Swaenensteyn
Logies Vrouwgeestmolen
Stad, klant van het Ommeland
Boerderijn
Cultuurprogramma Stompwijk
250 jaar Hazerswoudse droogmakerij
Vogelkijkschermen
Ambassadeurs van het landschap
Romeins kookboek Sapor Limites
Totale
investering
627.550
24.569
100.305
21.298
53.572
90.702
415.800
39.765
7.464
17.605
79.980
169.218
513.000
286.000
75.700
249.500
18.696
14.800
16.512
25.550
21.065
Privaat
0
4.569
116.562
0
2.000
0
0
6000
0
1.700
0
101.530
413.000
186.000
0
150.500
0
0
44
0
12.660
POP/
Provincie* Gemeente/
LEADER
Regio
162.000
0
162.000
10.000
0
8.000
45.000
40.000
5.000
10.649
5.967
0
7.000
3.000
4.000
25.744
25.744
0
50.000
50.000
0
7.953
7.953
0
4.660
2.330
2.330
7.953
6.343
0
39.990
34.990
5.000
33.844
33.844
0
50.000
50.000
0
50.000
50.000
0
30.000
15.000
15.000
49.500
49.500
0
9.348
0
9.348
7.400
0
0
8.234
0
0
12.775
0
0
4.213
2.096
2.096
WaterOverig
schap publiek**
0
0
2.000
0
0
0
4.682
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.610
0
0
0
0
0
0
0
0
0
15.700
0
0
0
0
0
7.400
0
8.234
0
12.775
0
0
Totaal
publiek
324.000
20.000
90.000
21.298
14.000
51.488
100.000
15.906
9.320
15.906
79.980
67.688
100.000
100.000
75.700
99.000
18.696
14.800
16.468
25.550
8.405
22 Herstel Eendenkooi Warmond$
23 Limissie Leidse Ommelanden fase 1
24 Intensieve boerderij-educatie
St. Eendenkooi Warmond
Gemeente Leiden
St. Boerderijschool
170.200
39.558
57.027
0
0
0
85.100
19.779
28.514
48.800
19.779
0
36.300
0
0
0
0
0
0
0
28.513
170.200
39.558
57.027
25 Bloemrijke bermen$
26 Publieksboek Romeinse scheepvaart
27 Buiten verwachting
Gemeente Leiderdorp
Stichting Tijdvensters
VoF. Van Rijn
100.000
12.000
60.900
0
0
0
50.000
6.000
18.750
5.000
0
18.750
40.000
3.000
0
5.000
0
0
0
3.000
23.400
100.000
12.000
60.900
28 Natuurspeeltuin Nieuwe Wetering$
Gemeente Kaag en Braasem
224.000
16.500
48.750
48.750
110.000
0
0
207.500
29
30
31
32
33
Wanderen
Werkplaatsen Dialoog en co-creatie
Leidse kaasmuseum
t Geertje
Limissie fase 2
totaal (€)
verdeling publieke financiering in %
St. De Bloeiende Kip
IVN
Fam. Van Ruiten
Boerderij 't Geertje
Gemeente Leiden
15.000
0
7.500
31.446
0
15.723
48.140
0
12.035
115.702
0
57.851
77.700
0
38.850
3.820.324 1.011.065 1.015.115
0
15.723
12.035
0
38.850
584.454
7.500
0
0
10.000
0
419.574
0
0
0
0,00
0
7.000
46,07
26,53
19,04
0,32
* overschrijding provinciaal budget, omdat voor project Limissie fase 2 provinciale bijdrage uit andere pot komt (erfgoed)
** private bijdragen aangemerkt als publieke bijdragen in verband met Uitvoeringsovereenkomst
$ project met een bijdrage vanuit het Regionaal Groenprogramma
0
15.000
0
31.446
24.070
48.140
47.851
115.702
0
77.700
177.235 2.203.378
8,04
Bijlage 4 Samenvatting LEADER in Holland Rijnland 2015-2020
Realisatie, financiering en intentieverklaring LEADER
De realisatie van het LEADER-programma loopt van 2015 tot 2020. Om in aanmerking te komen
voor LEADER-subsidie in deze periode, heeft de Plaatselijke Groep LEADER de Lokale
Ontwikkelingsstrategie (LOS) opgesteld, die voldoet aan de doelen, die Europa en Rijk hebben
vastgesteld. Tijdens de voorbereiding moet een nieuwe Plaatselijke Groep LEADER worden
samengesteld. Op basis van de LOS kan het gebied aanspraak maken op circa € 1,6 miljoen aan
Europese middelen uit het Plattelandsontwikkelingsprogramma voor de periode 2015-2020. De
Europese Commissie stelt hierbij als eis dat nationale overheden samen (Rijk, provincies,
gemeenten, waterschappen) een even groot bedrag aan cofinanciering leveren. Voor Holland
Rijnland stelt de provincie Zuid-Holland de helft van de cofinanciering beschikbaar. De provincie
gaat er vanuit dat gemeenten en waterschappen samen de andere helft van de cofinanciering
(circa € 800.000 gerekend over de hele looptijd) voor hun rekening nemen. Middelen uit het
Regionaal Groenprogramma kunnen ook hiervoor ingezet worden.
Uit de ervaringen in de vorige programma perioden blijkt dat private partijen gemiddeld genomen
50% van de financiering van de projecten dekken en voor de andere helft subsidie aanvragen.
Voor de komende LEADER periode kunnen we dus uitgaan van een investering van € 6,4 miljoen
in Holland Rijnland.
Op dit moment volstaat het als gemeenten en waterschappen middels een intentieverklaring de
LOS ondersteunen en bereidheid uitspreken zich te willen inspannen voor de cofinanciering van
LEADER-projecten. Het gaat met andere woorden niet om een formeel financieel commitment.
Partners in de LEADER-samenwerking zijn gemeenten binnen Holland Rijnland, provincie ZuidHolland, Hoogheemraadschap van Rijnland, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.
Deze zullen allen vertegenwoordigd zijn in de Plaatselijke Groep. Initiatiefnemers van LEADERprojecten kunnen private partijen, plaatselijke verenigingen, ondernemers en gemeenten zijn.
Gebiedsbegrenzing
Het oude LEADER gebied Leidse Ommelanden wordt in de nieuwe periode uitgebreid en omvat
naast Leidse Ommelanden ook de regio Duin- en Bollenstreek en de gehele gemeente Alphen
aan den Rijn en de gehele gemeente Nieuwkoop.
Aan de zuidoostkant sluit LEADER-gebied Gouwe Wiericke/Krimpenerwaar/Alblasserwaard en
aan de oostkant LEADER-gebied West-Utrecht aan op LEADER-gebied Holland Rijnland.
Stedelijke kernen met meer dan 30.000 inwoners, zoals Zoetermeer, Alphen aan den Rijn en
Leiden, mogen geen onderdeel uitmaken van het LEADER-gebied. Met de nieuwe begrenzing
blijft het totaal aantal inwoners van het LEADER-gebied Holland Rijnland binnen de grens van
maximaal 350.000 inwoners. Alle inliggende dorpen en het gehele buitengebied maken wel deel
uit van het LEADER-gebied.
Uitgangspunten
Vertrekpunt voor de totstandkoming van de nieuwe Lokale Ontwikkelingsstrategie was een
startnotitie waarin de PG aangaf voor de nieuwe periode in te willen zetten op:
 Een sterkere inhoudelijke focus met als belangrijkste speerpunten: 1) gezondheid van
mens en leefomgeving en 2) bevorderen van een circulaire economie;
 Vergroting van het werkgebied tot Holland Rijnland;
 Verbetering van de synergie tussen projecten onderling en van de verbinding met andere
initiatieven in het werkgebied en met aangrenzende gebieden;
 Professionalisering van de PG.
Lokale Ontwikkelstrategie
De PG stelt voor om voor de komende periode één prioriteit te kiezen, namelijk de versterking
van de stad –land relatie. Omdat dit thema nog steeds erg breed is, wordt een centraal motief
gekozen dat als rode draad dient voor een (beperkt) aantal sub thema’s. Als centraal motief wordt
voorgesteld ‘Healthy region’. Kernthema’s daarbinnen zijn: gezondheid en welzijn (vitaliteit) van
mens en leefomgeving in combinatie met het stimuleren van een circulaire economie.
Gezondheid heeft betrekking op meerdere onderwerpen en doelstellingen:
 Gezonde levensstijl o.b.v. gezond voedsel, gezonde eetpatronen, sport en recreatie;
 Geestelijke gezondheid en welzijn;
 Gezonde bodem, lucht en water;
 Gezondheid als richtpunt voor innovatie: life sciences, pharmaceuticals, zorg.
Binnen deze algemene doelstelling wil het LEADER programma bereiken dat met het thema
gezondheid van mens en omgeving het platteland concreet bijdraagt aan:
 bevordering van een gezondere levensstijl en verbetering van de gezondheid van de
stedelijke bevolking, met name onder de jongeren, ouderen en bevolkingsgroepen die
(te) weinig bewegen en/of slecht toegang hebben tot gezond voedsel;
 verbetering van de gezondheid van bodem, lucht en water als basis voor een gezonde
economie en als vertrekpunt tot economische verwaarding van ecosysteem diensten.
In de circulaire economie worden drie kringlopen onderscheiden:
 Biologische kringloop
 Technische kringloop
 Economische kringloop.
Aan het eind van de programmaperiode moet bereikt zijn dat:
 er onder brede lagen van betrokken gebiedspartijen een adequate kennis is van de
principes en mogelijkheden van de circulaire economie
 er draagvlak is, met name bij ondernemers, om deze principes in toenemende mate in de
eigen bedrijfsvoering en ketens toe te passen
 er nieuwe netwerken zijn ontstaan, waarbinnen ontwikkelde ideeën verder concreet
gestalte kunnen krijgen
 er een aantal voorbeeldprojecten is gerealiseerd dat dient als voorbeeld en
inspiratiebron.