Spectrum probleemgedrag 2012 sheets

KANS OP SLAGEN
Autisme en Probleemgedrag
Steven Degrieck
Definitie van probleemgedrag
§ Altijd een sociale definitie (normen;
omgeving)
§ Gevaar voor persoon zelf, gevaar voor
omgeving of belemmert het leren en/of de
integratie (naar Schopler)
§ Uitdagend gedrag (challenging behaviour):
vooral nadruk op de uitdaging voor omgeving
14 juni 2012
Autisme Centraal
Definitie van probleemgedrag
§ Wie heeft er probleemgedrag en wie
heeft er problemen?
§ « Stille » leerlingen, bewoners kunnen
ook problemen hebben, maar zij
hebben een probleem om het te tonen.
Voornaamste oorzaken
§ Lichamelijk
§ Communicatie
§ Stress
Autisme Centraal
Autisme Centraal
Lichamelijk
§ Medisch probleem
§ Pijn
§ Andere sensorische verwerking
Zintuiglijke verwerking
§ Hypersensitiviteit:
§ Prikkels komen te sterk door
§ Hyposensitiviteit:
§ Prikkels komen niet sterk genoeg door
Autisme Centraal
© Autisme Centraal
1
Zeven zintuigen
(of zijn het er 15 ?)
§
§
§
§
§
§
§
Zicht
Horen
Voelen
Proeven
Ruiken
Evenwicht
Proprioceptie
© Autisme Centraal
Hyper, overgevoelig
§
§
§
§
§
Vermoeidheid
Overprikkeling
Pijn
Angst
Vermijdingsgedrag
© Autisme Centraal
Hypo, ondergevoeligheid
§
§
§
§
Opzoeken
Fascinatie
Fixatie
Schadelijk
Het zevende zintuig
§ Proprioceptie: verschaft het individu
informatie over het eigen lichaam, zoals
de stand, beweging en tonus van de
ledematen, gewrichten en pezen
Autisme Centraal
© Autisme Centraal
In kaart brengen
§ Aandacht voor hebben in het dagelijkse
functioneren
§ Kan fluctueren
§ Bij ernstige problemen: evalueren
§ SPRC, Bogdashina
© Autisme Centraal
Wat te doen?
§ Hyper: beschermen
§ Hypo: aanbod van aktivitieten
© Autisme Centraal
2
Proprioceptie: grove motoriek
§
§
§
§
§
Zware dingen dragen
Trekken of duwen
Springen
Klimmen
“Sandwich” activiteiten
Autisme Centraal
Proprioceptie: fijne motoriek
§
§
§
§
§
§
Op verticaal vlak werken ipv horizontaal
Kracht
Weerstand
Kauwen
Dikke vloeistoffen zuigen
Blazen
Autisme Centraal
Communicatie
§ Onduidelijke communicatie vanuit de
omgeving
§ Onvoorspelbaarheid
§ Zelf niet kunnen communiceren
Autisme Centraal
Maar ook
§ Sporten als
– Voetbal
– Volley
– Turnen
– Paardrijden
Autisme Centraal
Onvoorspelbaarheid…
§ Niet of moeilijk begrijpen van taal
§ Niet of moeilijk begrijpen van prenten
§ Niet of moeilijk begrijpen van
voorwerpen
§ ZEKER als deze verwijzen naar de
toekomst, iets dat nog niet zichtbaar is!
www.autismecentraal.com
Stress en angst
§ De druppel die…
§ Specifieke angsten
§ Ingaan tegen logica vanuit autistisch
denken
Autisme Centraal
3
Oorzaken agressie?
§ Veel minder gericht naar de binnenkant
van de ander
– om iemand te imponeren
– om iemand te vernederen
– om iemand schrik te doen krijgen
§ Hiervoor is er bij autisme té weinig inzicht in
menselijke processen en sociale situaties
§ Gebrek aan Theory of mind
Uitdagen…
§ Doorgaan tot iemand kwaad is, dan
communiceert hij duidelijker
§ Echopraxie, nadoen van naderen
§ Opgestoken worden door anderen
§ Leuke prikkels opzoeken (luid, gebaren, rood)
§ Ratio versus Emotie: bvb.
rechtvaardigheid zoeken
Autisme Centraal
Autisme Centraal
Ontstaan van
probleemgedrag
§ Vaak deels aangeleerd gedrag
§ Vaak doorheen de tijd opgebouwd
§ Is het gedrag nog functioneel of niet
meer?
Drie fasen
§ Het rommelt…
§ Het barst uit…
§ Het komt tot rust…
Autisme Centraal
Autisme Centraal
Het rommelt…
§ Persoon op een niet straffende manier
verwijderen uit de moeilijke situatie
§ Nabijheid opzoeken, in de buurt van de
persoon blijven
§ Laat weten dat je het gezien hebt
§ Aanraking
§ Humor
§ Visuele hulpmiddelen onder de aandacht
brengen
Autisme Centraal
Het barst uit…
§
§
§
§
Beschermen tegen zichzelf
Omgeving beschermen
Uit omgeving halen
Een plan voor noodgevallen
klaarhebben
§ Niet ‘uitpraten’ of ‘opvoeden’
Autisme Centraal
4
In actieplan ook aanpassingen
omgeving vermelden
Het dooft uit…
§
§
§
§
§
Eventueel ‘uitpraten’
Aanpassingen doorvoeren, preventie
Terug naar de omgeving brengen
Weer laten deelnemen
Actieplan ontwikkelen
Autisme Centraal
Aanpassingen omgeving:
concrete communicatie
§ Individueel
§ Op het juiste begripsniveau
§ Niet meer voorspelbaarheid dan
begrepen kan worden
§ Liever makkelijk dan moeilijk
§ Verschil verduidelijking en stimuleren !
Autisme Centraal
Competentie vergroten
§ Expressieve communicatie
§ Vrijetijdsvaardigheden
§ Sociale vaardigheden
§
§
§
§
Meer stimuli
Minder stimuli
Meer uitdagingen
Minder bevraagd worden
Autisme Centraal
Aanpassingen omgeving
§ Duidelijke regels en ze ook respecteren
§ De ruimte is duidelijk ingericht en afgebakend
§ Alle aanpassingen worden gebruikt en dit op
een consequente manier = altijd en door
iedereen
Autisme Centraal
Competentie vergroten
§ Expressieve communicatie
– Basisnoden en behoeftes
• Vragen om
• Weigeren
– Leren kiezen
Autisme Centraal
Autisme Centraal
5
Competentie vergroten
§ Vrijetijdsvaardigheden
Competentie vergroten
§ Sociale vaardigheden
– Nieuwe interesses
– Sociale noden in kaart brengen (niet
projecteren)
– Sociaal overleven
• Aanbod aan ervaringen
– Nieuwe vaardigheden
• Corrigeren versus compenseren
– Social stories en social scripts
– Psycho-educatie
Autisme Centraal
Autisme Centraal
En straffen?
§ Liever belonen dan straffen
§ Aanleren makkelijker dan afleren
§ Wat wordt er begrepen van een straf?
– Sociale afwijzing ?
– Tijdsduur ?
– Wie en waar ?
Autisme Centraal
Waarom het niet lukt…
- Er wordt niet naar het ‘waarom’ gezocht
- De juiste oorzaak wordt niet gezien
- Teveel problemen tegelijkertijd willen
oplossen
- Teveel tijd besteden aan het
observeren, niet genoeg aan het
zoeken naar oplossingen
Autisme Centraal
Belonen
§
-
Belonen:
variëren
geen “vrije” toegang tot beloners
enkel geven na gewenste gedrag of
afmaken van taak
- in het begin (heel) veel
Autisme Centraal
Waarom het niet lukt…
- Teveel focussen op het laten verdwijnen van
gedrag, eerder dan het aanleren van nieuw
gedrag
- Er van uitgaan dat de persoon het verstaat
- De persoon bombarderen met teveel verbale,
sensoriele of emotionele input
- Alles veel te ingewikkeld maken
- Inconsistent reageren op gedrag
Autisme Centraal
6