Water Internationaal Krant - Netherlands Water Partnership

WaterInternationaal
INFORMATIE OVER INTERNATIONAAL WATERBELEID EN INTERNATIONALE KANSEN
SAMENGESTELD DOOR RVO.NL EN HET NETHERLANDS WATER PARTNERSHIP, MOGELIJK GEMAAKT DOOR HET PROGRAMMA PARTNERS VOOR WATER
2
Ondertussen in
Vietnam: vruchtbare
samenwerking
2
Partners voor Water:
water ‘oogsten’ in
Ethiopië
Betere toegang tot
financiering
5
Even voorstellen:
William van Niekerk
6
8
Grote opdracht mijlpaal in relatie
Nederland voorop in Poolse
strijd tegen overstromingen
Arcadis en Grontmij behoren tot een
consortium dat in Polen op grote schaal
flood risk management plannen gaat
ontwikkelen. De plannen omspannen het
hele land en minstens 15.000 kilometer
rivieren. In totaal is met de opdracht van
de Poolse National Water Management
Authority (NWMA) een bedrag gemoeid
van tien miljoen euro. De opdracht is een
nieuwe mijlpaal in de verder versterkte
relatie tussen Polen en Nederland op het
gebied van water.
UPDATE
WATER
MONDIAAL
David van Raalten, marktsectorleider Deltatechnologie bij Arcadis: ‘Enkele jaren
geleden hebben we in de vorm van het
Polen-platform bij NWP, de Polish Dutch
Dialogues en verschillende handelsmissies als sector de handen ineen geslagen.
Dat zorgt ervoor dat je elkaar goed kent,
dat je weet wie waarmee bezig is. Bij een
opdracht als deze heb je elkaar gewoon
nodig. Om voldoende massa te krijgen maar
ook om expertise en ervaringen met elkaar
te delen. Het is natuurlijk best spannend
om dat samen te doen. Maar als je dat niet
doet, loop je het risico dat je allebei niets
krijgt en een derde ermee aan de haal gaat.’
Strengere selectie
De sterke positie van, en de waardering
voor de Nederlandse sector heeft bijvoorbeeld geleid tot een strengere selectie bij
aanbestedingen. ‘Bij projectreferenties
moet je dan bijvoorbeeld aantonen dat je
expertise hebt op het gebied van ‘ruimte
voor de rivier’. Ze vragen de dingen waar
wij goed in zijn. En tegelijkertijd hebben
we een gezicht en een track record omdat
we als Nederlandse bedrijven al actief zijn
in Polen. ’
Maciej Chrzanowski, country managing
director van Grontmij in Polen: ‘We zijn
zeer verheugd dat we zijn gevraagd voor
zo’n uitgebreid en belangrijk project dat
in ons land uniek is in schaal en complexiteit. Dit is een bewijs van onze sterke
marktpositie in Polen.’
De opdracht in Polen vloeit voort uit de
implementatie van de Europese Flood
Directive. De NWMA zal de beheerplannen gebruiken om het beschermingsniveau
tegen overstromingen te verhogen.
De nationale aanpak maakt het mogelijk
om integrale oplossingen te vinden, die
rekening houden met álle overstromingsrisico’s, inclusief de kustveiligheid.
De twee andere partners in het consortium
zijn het Poolse instituut voor Meteorologie
en Water Management (leading partner)
en het Deense adviesbureau DHI Group.
Koning Willem-Alexander en koningin Máxima op staatsbezoek in Polen
Koning Willem-Alexander en koningin Maxima brachten op
uitnodiging van president Bronislaw Komorowski op 24 en
25 juni een staatsbezoek aan Polen. Zij werden daarbij vergezeld door minister Timmermans van Buitenlandse Zaken.
Minister Ploumen voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking leidde gelijktijdig een economische missie met
deelnemers op het terrein van energie, landbouw en voeding,
logistiek en transport en watermanagement.
Koning Willem-Alexander hield een toespraak bij het Nederlands-Poolse business-seminar, ‘Innovation, solutions for a
common future’. In zijn speech zei hij onder meer: ‘Innovatie
is het gebaande pad verlaten en dingen anders aanpakken.
Van potentiële zwaktes juist een kracht maken. In die zin is
innovatie altijd een avontuur. In Nederland hebben we geleerd
hoe interessant en lonend dat avontuur kan zijn. Als deltaland
dat deels onder de zeespiegel ligt, is Nederland kwetsbaar voor
overstromingen. Door nieuwe manieren van waterbeheer te
ontwikkelen, is Nederland niet alleen veilig geworden, maar
ook uitgegroeid tot een wereldspeler op dit gebied. Nederlandse
waterkennis wordt ingezet van Sint Petersburg tot New Orleans
en van New York tot Jakarta.’
Verderop in deze krant een
update van de activiteiten
in het kader van het Water
Mondiaal-programma. De
Nederlandse watersector
is daarvoor actief in de
deltalanden Indonesië,
Vietnam, Mozambique,
Egypte, Bangladesh en
sinds kort ook Myanmar,
vroeger bekend als Birma.
De Nederlandse overheid
wil met deze landen langjarige samenwerkingsrelaties ontwikkelen. Het doel
hiervan is onder andere
het uitwisselen van kennis
tussen deltalanden op het
gebied van klimaatadaptatie en watermanagement
en het versterken van de
positie van de Nederlandse
watersector. Deze deltalanden functioneren zo als
internationale voorbeelden
van de kennis en expertise
die de Nederlandse watersector te bieden heeft.
Partners voor Water biedt
ondersteuning, en begeleidt de openbare aanbestedingen aan de Nederlandse
watersector.
Lancering Building Blocks voor delta approach
De Nederlandse delta approach is
wereldwijd bekend. Maar hoe pas je
die approach wereldwijd toe? Binnen
het programma Water Mondiaal wordt
al enkele jaren gewerkt aan structurele
partnerships met deltalanden in de hele
wereld. Op basis van die samenwerking
zijn de randvoorwaarden, de ‘building
blocks’ voor een delta approach
samengesteld. Ze worden in september
gelanceerd tijdens de conferentie ‘Deltas
in times of climate change’
Deze 12 building blocks brengen alle
randvoorwaarden in kaart die nodig
zijn om de waterissues en leefbaarheid
in een deltagebied aan te pakken. Ze zijn
zo opgesteld dat ze in alle gebieden toe te
passen zijn, ontwikkeld of niet ontwikkeld, ruraal of urbaan. Op de conferentie ‘Deltas in times of climate change’
(eind september, Rotterdam) worden de
building blocks voor het eerst gepresenteerd. Aan de hand van de situatie in verschillende deltalanden (Jakarta, Vietnam,
Mozambique, etc) wordt steeds de toepassing van een ‘building block’ besproken
door lokale en internationale stakeholders.
Wilt u bij deze deltasessies aanwezig zijn?
Schrijf u dan in op:
www.climatedeltaconference2014.org
Informatie over de sessies vindt u onder
‘programme/delta-sessions’.
De Maeslantkering nabij Hoek van Holland.
2 Update Water Mondiaal
Ondertussen in Vietnam
De Nederlandse overheid is een langdurige strategische samenwerking aangegaan met
Vietnam, vastgelegd in het Strategic Partnership Arrangement (SPA). Binnen deze samenwerking is een aantal MoU’s opgenomen om de samenwerking inhoud te geven en te faciliteren. De samenwerking tussen Vietnam en Nederland nadert op verschillende fronten
een volgende fase. Het gaat dan met name om twee grotere onderwerpen, het Deltaplan
voor de Mekong en de klimaatadaptatie van Ho Chi Min City, maar ook om ontwikkelingen
die daarmee samenhangen. Twee voorbeelden komen op deze pagina aan de orde: kleinschalig baggeren en het enthousiasme van internationale financiers over de integrale visie
achter het Mekong Delta Plan. Daarnaast aandacht voor de drinkwatersamenwerking tussen Nederland en Vietnam.
Over het Mekong
Delta Plan
Financiers omarmen
integrale visie
Minister Schultz van Haegen overhandigde op 16 december 2013 het Mekong
Delta Plan aan vice-premier Vu~ Van
ˇ Ninh
van Vietnam. Het plan bevat een strategische visie voor de delta tot het jaar
2100: agro-business, industrialisering,
verduurzaming van land- en watergebruik
en planvorming vanuit een overkoepelend
raamwerk.
De Mekongdelta staat voor grote uitdagingen, en daarvoor zijn ingrijpende oplossingen nodig die veel geld kosten. Dus heeft
de financiering hoge prioriteit. Vietnam is
nu een middeninkomen-land, maar het is
nog wel deels afhankelijk van internationale
donoren en van leningen, bijvoorbeeld van
de Wereldbank en de Asian Development
bank. Daarom was het uiterst waardevol dat
Victoria Kwakwa, directeur Vietnam van de
Wereldbank, zich afgelopen december bij
De Mekongdelta is met 39.000 vierkante
kilometer iets groter dan Nederland en er
wonen ongeveer zeventien miljoen mensen.
Vanwege de massale rijstproductie is de
delta van groot economisch belang. Het is
een kwetsbaar gebied dat ook nog eens te
maken krijgt met zeespiegelstijging, toename van rivierwateraanvoer, verzilting
en in droge periodes een verdere afname
van zoetwater. In totaal is er bijna twee
jaar gewerkt aan het Deltaplan en was er
een bedrag van 1,3 miljoen euro mee gemoeid, gefinancierd vanuit het Partners
voor Waterprogramma.
Het Mekong Delta Plan kwam tot stand in
nauwe samenwerking tussen de Nederlandse en Vietnamese overheid en werd
opgesteld door een Nederlands consortium
onder coördinatie van Cees Veerman, voormalig Nederlands minister van Landbouw,
voorzitter van de Deltacommissie 2008
en speciaal adviseur van de Vietnamese
premier Dung. Consortiumpartners waren
Royal HaskoningDHV, Wageningen UR,
Deltares en RebelGroup.
resultaat zijn dat ze in hoog tempo kunnen worden uitgevoerd, omdat ze prima
in de visie van het Deltaplan passen. Maar
er kan ook reden zijn om aan te dringen
op het aanpassen of, in een uiterst geval,
het schrappen van plannen. En minstens
zo belangrijk: het Mekong Delta Plan, met
haar integrale visie, zet de deur open voor
oplossingen waar juist Nederland goed in is.
Klimaatadaptatie Ho Chi Minhstad:
nu richting concrete plannen
Een overkoepelende strategie is
noodzakelijk, maar bewijst pas haar
waarde in de praktijk zodra er concrete
plannen en projecten op worden
gebaseerd. Dat is wat er nu gebeurt in
Ho Chi Minhstad. Het Vietnamese Climate
Adaptation PartnerShip (VCAPS), een
Nederlands consortium onder leiding
van Grontmij, helpt daarbij.
Minister-president Rutte bracht op 16 en 17 juni 2014 een officieel bezoek aan Vietnam. Staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken en een handelsdelegatie van 22 Nederlandse bedrijven reisden
met hem mee. Rutte woonde onder meer een bijeenkomst bij over het Mekong Delta Plan, met vicepremier Hai. Ook tekenden de Nederlandse premier en minister-president Dung een partnerschapsakkoord op het gebied van landbouw en voedselzekerheid.
de presentatie van het Mekong Delta Plan
zeer positief toonde over het plan én over
de integrale visie die eraan ten grondslag
ligt. Ook andere internationale financiers
hebben het Mekong Delta Plan omarmd.
Daardoor is er een draagvlak ontstaan om
bij grote infrastructurele werken in het
gebied te beoordelen of ze passen binnen
de bandbreedte van het Mekong Delta Plan.
Wanneer financiers grote projecten op die
manier tegen het licht houden, kan het
Ho Chi Minhstad, eerder bekend als Saigon, is met ruim 7,5 miljoen inwoners de
grootste stad in Vietnam. Ho Chi Minhstad
ligt in het zuidoosten van Vietnam, 1.760
km ten zuiden van de hoofdstad Hanoi.
De stad kent nu al grote problemen door
hevige regenval en de lage ligging. Door de
klimaatverandering zullen die problemen
in de toekomst verergeren. Vorig jaar stelde
VCAPS de klimaatadaptatiestrategie voor
Ho Chi Minhstad op. Voluit heet dat project
‘Ho Chi Minh City towards the sea with
Climate Change Adaptation’.
Samen met Rotterdam
De klimaatadapatiestrategie en het vervolg-
traject passen in een samenwerking die al
jaren geleden op gang kwam. Rotterdam
deelt op bestuurlijk niveau zijn maatregelen om een ‘climate proof ’ stad te worden
met Ho Chi Minhstad. In het verlengde
daarvan zijn de twee trajecten aanbesteed
en gefinancierd vanuit Partners voor Water. Het bestuur van de stad, de People’s
Committee of Ho Chi Minh City, wil de
klimaatadaptatiestrategie gaan hanteren
om Ho Chi Minhstad voor de toekomst
klimaatbestendig te maken.
‘Vietnamese ownership,
Dutch partnership’
Speciaal daarvoor is het Ho Chi Minh City
Climate Change Bureau opgericht. VCAPS
won de Europese aanbesteding voor het vervolgtraject en gaat dit bureau ondersteunen.
Enrico Moens, teamleader van het project
en programmamanager Klimaat & Duurzaamheid bij Grontmij, zei daarover: ‘Bij het
opstellen van de klimaatadaptatiestrategie
is onder het motto ‘Vietnamese ownership,
Dutch partnership’ stevig ingezet op samenwerking en draagvlakvorming. Zaak
is nu om door te pakken op de ingeslagen
weg en de klimaatadapatiestrategie te borgen in plannen, projecten en procedures
binnen de verschillende afdelingen van
Ho Chi Minhstad, alsmede de diverse districten die door overstromingen worden
bedreigd.’ Het consortium maakt onder
meer gebruik van de kennis en ervaring
die de stad Rotterdam de afgelopen jaren
heeft opgebouwd. Het resultaat van het
project moet zijn dat klimaatadaptatie
een vast onderdeel wordt in alle aspecten van stedelijke ontwikkelingen in Ho
Chi Minhstad.
Het VCAPS-consortium bestaat naast Grontmij
uit Witteveen+Bos, Bosch Slabbers landschapsarchitecten, Ecorys, Urban Solutions en het Instituut
voor Milieuvraagstukken (VU-Amsterdam). Het
consortium wordt ondersteund door locale experts.
Meer weten? Kijk op www.vcaps.org
Wijkfitter in Ho Chi Minhstad
Vitens Evides International gaat in Ho Chi Minhstad twee jaar lang helpen om de
drinkwatervoorziening te verbeteren. In april werd daarvoor het contract getekend
met Sawaco, het waterbedrijf van de stad dat water levert aan ongeveer acht miljoen
mensen. Het project is onderdeel van een reusachtig project voor de verbetering
van de drinkwatervoorziening in veertig steden, gefinancierd met een lening van
een miljard dollar van de Asian Development Bank. Voor Vitens Evides International
gaat het om 2,5 miljoen dollar, voor een periode van twee jaar.
Gerard Soppe, Regional Director Asia bij
Vitens Evides International: ‘ Sawaco wil
samen met VEI de aanpak van het nonrevenu water versterken. Dat is vooral water
dat weglekt uit het netwerk. Hiervoor willen we het caretaker-concept invoeren, of
in gewoon Nederlands: de wijkfitter. Die
staat dicht bij de klant en is onder meer het
aanspreekpunt voor lekkages. De verantwoordelijkheid ligt dan op de werkvloer,
bij één persoon. Dat is belangrijk, omdat
het non-revenu aandeel tussen de 35 en
de 40 procent ligt. Dat percentage willen
we samen met onze collega’s van Sawaco
flink omlaag brengen; daarvoor leveren
we technische assistentie.
Dat dit project wordt gefinancierd door de
Asian Development Bank, is een mijlpaal.
De samenwerking in Vietnam startte zes
jaar geleden met een ondersteuningsprogramma, gefinancierd door de Nederlandse
ambassade. Vorig jaar sloot Vitens Evides
International ook al een vierjarige samenwerkingsovereenkomst met Vietnamese
waterbedrijven, de Universiteit van Can Tho
en Unesco-IHE voor een betere watervoorziening in Ho Chi Minhstad en twee andere
steden. Dat project wordt mede mogelijk
gemaakt door het Fonds Duurzaam Water
en past binnen het Mekong Delta Plan. De
partners gaan samen onder meer 20.000
drinkwateraansluitingen realiseren, twintig
kilometer nieuwe waterleidingen aanleggen en een zuiveringsinstallatie bouwen
voor het drinkwaterbedrijf van Soc Trang.
Door klimaatverandering treedt verzilting
van het drinkwater op. De nieuwe zuiveringsinstallatie zal kwalitatief goed water
leveren aan de consumenten van Soc Trang.
De ondertekening van het contract in april door
de heer Phu van Sawaco en Peter Vermaat van
Vitens Evides International. Midden achter
Simon van den Burg, Consul Generaal van Ho Chi
Minhstad, rechtsachter Gerard Soppe, Regional
Director Asia bij Vitens Evides International.
Update Water Mondiaal 3
’No regret’-maatregel past binnen Mekong Delta Plan
Mozambique: vier
Plan binnenlands baggeren
opent deuren voor Nederland keer zo veel rijst per
hectare
‘Als je een land echt vooruit wilt helpen,
dan moet je aan de slag met duurzaam,
structureel beheer en onderhoud.
En dat begint met het beheren en
onderhouden wat je hebt. Dat geldt ook
voor binnenlands baggeren. Wil je dat
bovendien naar een goed niveau tillen,
zoals we dat in Nederland aanpakken,
dan heb je meteen ook een aantrekkelijk
verdienmodel, je opent deuren voor de
Nederlandse watersector.’
Dat was de basisgedachte in het voorstel
dat Dick Konijn van ID Consultancy in
“Til je het naar een
goed niveau, zoals
in Nederland, dan
heb je meteen een
aantrekkelijk
verdienmodel”
opdracht van de ambassade in Vietnam en
de Wereldbank schreef over binnenlands
baggeren in de Mekongdelta. Dat werk
behoort tot de ‘no regret’-maatregelen;
binnenlands baggeren past goed binnen
de bandbreedte van het Mekong Delta Plan
en de overeenkomst ter verbetering van
baggerwerkzaamheden en bescherming
van het kustgebied.
De Vietnamese vice-minister van landbouw
en rurale ontwikkeling vroeg mede naar
aanleiding van het voorstel om Nederlandse
ondersteuning. Die kwam er allereerst in de
vorm van een ‘study tour’ begin april, dertig
man sterk, van zeven Mekong-provincies,
onder leiding van een topambtenaar van het
genoemde ministerie. Ook de Wereldbank
was vertegenwoordigd. Het was een volle
week met onder meer lezingen en bezoeken
aan waterschappen, Rijkswaterstaat en
grondbanken. Ook zijn enkele, voor de
Vietnamese bezoekers nog onbekende baggertechnieken gedemostreerd. Het geheel
gaf de bezoekers een goed beeld van lange
termijn, integraal en structureel beheer
en onderhoud in Nederland, de rol van
waterschappen en Rijkswaterstaat, plus
het principe van de grondbank.
Pilot met grondbank
Volgende stap is een pilot voor binnenlands
baggeren. Die zal na de zomer starten in een
gebied met één watersysteem, waarbij twee
of drie provincies betrokken zijn. Daarbij
zal ook het principe van de grondbank
betrokken worden, voor het verzamelen,
opslaan en hergebruiken van baggerspecie. Dick Konijn: ‘Zeventig procent van
de kosten voor binnenlands baggeren
wordt nu besteed aan het verwerven van
dure landbouwgrond, om baggerspecie
te bergen. Daarom gaan we onderzoeken
hoe het principe van de grondbank daar
kan worden toegepast.’ De financiering in
dit stadium wordt gezamenlijk gedragen
door Nederland en de Wereldbank.
Ter voorbereiding op de pilot vond er van
9 tot en met 11 juni een workshop plaats
in Can Tho, een grote stad in de Mekongdelta. Ambitie is om in Vietnam ook te
komen tot een brancheorganisatie voor
binnenlandse baggeraars, die vervolgens
een hechte band kan opbouwen met de
Nederlandse Vereniging van Waterbouwers.
Vijftien jaar
Dick Konijn hoopt dat de langetermijnaanpak er komt. ‘Je moet dan denken aan
een eerste planperiode van vijftien jaar. Er
is voor deze benadering commitment van
Vietnamese kant en van de Wereldbank.
Volgende stap is hoe je de financiering
daarbij kunt laten aansluiten, waarbij je
ook de zekerheid hebt dat het geld daadwerkelijk voor dat doel wordt gebruikt. Er
wordt nu wel gebaggerd, maar alleen als
er problemen zijn, niet preventief. Daar
wordt ook geen budget voor gereserveerd,
waardoor de sector ook niet veel investeert.
Zo kom je in een vicieuze cirkel. Wij zijn in
Nederland geprogrammeerd om vooruit te
denken en ons goed voor te bereiden. Dat
is in Vietnam minder sterk ontwikkeld.’
Van één naar anderhalve oogst per jaar,
plus een productiestijging van één naar vier
ton rijst per hectare per jaar. En zesduizend
kleine boeren die ervan profiteren. Dat
zijn de doelstellingen van een groot voedselzekerheidsproject dat een consortium
onder leiding van Royal HaskoningDHV
gaat uitvoeren in Mozambique. Royal
HaskoningDHV gaat nieuwe en gemoderniseerde irrigatiesystemen ontwerpen en implementeren en de bestaande
irrigatie-infrastructuur verbeteren.
‘Met dit project willen we zelfstandig ondernemerschap, een hogere productie, een
hogere productiviteit en de duurzaamheid
van de rijstoogst bevorderen en garanderen’,
zegt Eugenio Nhone, de PROIRRI-projectmanager bij het Mozambikaanse ministerie
van Landbouw. Manuel Jossefa, landbouwsocioloog bij Royal HaskoningDHV, licht
toe: ‘We passen bestaande irrigatietechnologieën toe, maar zullen waar mogelijk ook
gebruikmaken van nieuwe technologieën.
Daarbij moeten we er wel rekening mee
houden dat de begunstigden kleine producenten zijn die vooral handmatig werken.
Dit beperkt de toepassing van mechanisatie.
Het project kent vele uitdagingen, al was
het maar door de grote afstanden tussen
de projectlocaties. Bovendien moeten de
verenigingen van kleine boeren nog landbouwvergunningen regelen. We zullen dus
allerlei belanghebbenden bij het project
betrekken.’
Het Mozambikaanse ministerie van Landbouw heeft het contract ter waarde van 5,4
miljoen dollar toegekend. Het Sustainable
Irrigation Project (PROIRRI), gericht op de
provincies Sofala en Zambezia, wordt door
de Wereldbank gefinancierd en heeft een
looptijd van zes jaar. Het consortium bestaat
uit Royal HaskoningDHV, Wageningen University & Research centre, ingenieursbureaus
Umhlaba uit Zuid-Afrika en Resiliência uit
Mozambique en de Mozambikaanse NGO’s
Kulima en Eco-Micaia.
De rijstproductie van zesduizend Mozambikaanse boeren kan verviervoudigd worden.
Watersamenwerking in Bangladesh
Grotere taart, naar Nederlands recept
De watersamenwerking met Bangladesh wordt niet alleen intensiever, maar stijgt
ook naar een hoger niveau. De ambassade en de sector zitten nu bijvoorbeeld voor
het Deltaplan 2100 aan tafel met het planningsministerie, dat verantwoordelijk is voor
de allesbepalende vijfjarenplannen. Het is werken aan een grotere taart, op basis van
een zo Nederlands mogelijk recept. Zodat de uitgangspositie van de Nederlandse
sector optimaal is. Ambassadeur Gerben de Jong en Carel de Groot, themadeskundige water op de Nederlandse ambassade in Dhaka, maken een tussenbalans op.
‘Met het Deltaplan zetten we ons niet alleen technisch maar ook planologisch en
institutioneel op de kaart. Heel belangrijk
is dat we op hoog niveau samenwerken,
met het planningsministerie. Dat is eindverantwoordelijk voor de vijfjarenplannen.
In het verleden werkten we wel goed samen
met verschillende andere ministeries, en
tekenden we verschillende overeenkomsten.
Maar daarmee kwam je niet per definitie in
een vijfjarenplan. Nu is onze positie sterker. Ons doel is het zevende vijfjarenplan,
daar willen we goed in staan. De volledige
samenstelling daarvan duurt nog meer dan
twee jaar, maar medio 2015 wordt al bepaald
wat de belangrijkste elementen zullen zijn.’
zodat er samenhang ontstaat. Dat gaat
over verschillende aspecten. Ook sociale
ontwikkeling, binnenvaart en rivierbeheer
Anderhalve meter
Meer samenhang
Het is niet zo dat het Deltaplan straks
vol staat met nieuwe plannen. Gerben
de Jong: ‘Het gaat er meer om dat bestaande plannen geïntegreerd worden,
moet je er bijvoorbeeld in meenemen.
Veel sectorale plannen zijn op zichzelf
wel goed, maar te vaak komt het niet
tot uitvoering. Het planningsministerie
wil graag met ons samenwerken aan het
Deltaplan, en onderkent ook het belang
van een integrale, holistische benadering. Tegelijk met het aanbrengen van
samenhang willen we in het Deltaplan
ook meer aandacht vragen voor kwaliteit. Vaak heeft infrastructuur nu een
kortere levensduur dan verwacht. Wil
je duurzame oplossingen, dan zul je de
kwaliteitseisen serieuzer moeten nemen.
Dat besef wordt sterker, en daarmee de
positie van Nederland.’
Ambassadeur Gerben de Jong
Het grootste project van de ambassade
is sinds vorig jaar Blue Gold, gericht op
watermanagement in de polders van drie
districten, in totaal 160.00 hectare. Het
programma loopt zes jaar, vanaf 2013.
Ongeveer 150.000 huishoudens zullen
ervan profiteren. Carel de Groot: ‘We
richten ons niet alleen op het technische
management en de veiligheid, maar ook
op productieverhoging en de toegang tot
markten, om zo de economische ontwikkeling te bevorderen. Met de beschikbare fondsen kunnen we op dit gebied
experimenten uitvoeren.’ Een project
als Blue Gold kan straks meelopen in
het Deltaplan, zeker ook in relatie tot
klimaatverandering. ‘Die effecten lijken
nog dramatischer te worden dan we eerder al vreesden. je hebt het dan over een
stijging van de zeespiegel met één meter,
terwijl nu bij een stevige regentijd de helft
van het land al onder water staat. Door
de voortdurende landwinning wordt het
verhang steeds kleiner, zodat je problemen krijgt met de afvoer van regenwater
richting zee.’
Goede businessplannen
Een belangrijk aspect in het ontwikkelen
van kansrijke projecten is de noodzaak
van een goed businessplan, zodat pilots
verder kunnen worden gebracht. Dat speelt
volgens Carel de Groot bijvoorbeeld bij
het Flood Early Warning System en bij
initiatieven rond het watergebruik en de
afvalwaterbehandeling van de immens
belangrijke, maar tegelijk zwaar bekritiseerde textielindustrie.
BANGLADESH DELTA PLAN 2100
Een groot internationaal consortium,
onder leiding van Twynstra Gudde, gaat
de komende 2,5 jaar Bangladesh assisteren bij het opstellen van het Bangladesh Delta Plan 2100 (BDP2100). De
ondertekening van het contract eerder
dit jaar was een mijlpaal in de samenwerking met Bangladesh op watergebied. De andere consortiumpartners zijn
Euroconsult Mott MacDonald, ECORYS,
Witteveen+Bos, D.EFAC.TO, Deltares,
Wageningen UR en UNESCO-IHE. De
opdracht is verleend door het ministerie
van Buitenlandse Zaken in nauwe afstemming met het planningsministerie
van Bangladesh en heeft een waarde
van ongeveer 6.5 miljoen euro.
Het Deltaplan 2100 valt binnen de
kaders van het Water Mondiaal Programma. Dit programma, waarvan de
ministeries van Economische Zaken
(EZ), Infrastructuur en Milieu (I&M) en
Buitenlandse Zaken de opdrachtgevers
zijn, wordt uitgevoerd door Partners
voor Water (RVO.nl in samenwerking
met NWP).
4 Update Water Mondiaal
Opgesteld door Nederlands consortium
Aanloop naar uitvoering
Masterplan Beira 2035
Myanmar nieuwe
Water Mondiaal-delta
Myanmar, voorheen bekend als
Birma, is dit jaar toegevoegd aan de
Water Mondiaal Deltalanden. In mei
van dit jaar bracht minister Schultz van
Haegen een tweede werkbezoek aan
het land. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) publiceerde
in de week van 7 juli 2014 een aanbesteding voor een haalbaarheidsstudie
naar het verbeteren van de bevaarbaarheid van de Ayeyarwady in Myanmar.
Ben Lamoree is procesmanager voor het
masterplan. ‘Mijn belangrijkste taak is
om alle relevante partijen zo veel mogelijk te betrekken. Dit betekent concreet
dat ik ondersteuning verleen aan de burgemeester en de gemeente om de grote stakeholders in Beira, zoals de haven
en de grote kolenbedrijven, maar ook de
universiteiten, er bij te houden, en hen te
raadplegen over belangrijke stappen en
besluiten in het uitvoeren van het masterplan. Het betekent ook dat ik, samen met
de ambassade, en namens de gemeente,
contacten aanknoop met publieke en private financiers die mogelijk een rol kunnen spelen in het financieren van projecten die het masterplan uitvoeren, zoals
kustverdediging of afvalwaterbehande-
ling. Ook probeer ik zo veel mogelijk en
in een zo vroeg mogelijk stadium de economische kansen die zich voordoen bij
het uitvoeren van het masterplan onder de
aandacht van de Nederlandse watersector
te brengen. Tenslotte vertegenwoordig
ik in Mozambique het regieteam van de
Nederlandse ministeries die verantwoordelijk zijn voor de inzet in Beira en coordineer ik de inzet van andere uitvoerders, bijvoorbeeld bij de voorbereiding
van de investeringsconferentie.’
Deze donorconferentie wordt begin
2015 gehouden. De gemeente Beira en
het Haven- en Spoorwegbedrijf CFM organiseren dan samen een internationale
conferentie voor publieke en private investeerders waar zij hun masterplan voor
de stad en voor de haven zullen presenteren, evenals hun investeringsportfolio’s.
Het Masterplan is opgesteld door een
consortium bestaande uit Deltares,
Witteveen+Bos, Wissing stedenbouwkundigen, NIRAS Mozambique en
VandenBroek Consulting opgesteld. Het
plan is tot stand gekomen in opdracht
van RVO.nl en in nauwe samenwerking
met de gemeente Beira en lokale stake-
holders. In juni heeft het ‘landenteam’
van het ministerie van Buitenlandse Zaken, samen met mensen van de ambassade, in Beira uitgebreid gesproken met
de gemeente en met stakeholders uit de
stad. De bevindingen waren heel positief.
MYANMAR IN HET KORT
Visualisering zorgt voor impact
Nelen & Schuurmans gaat het Masterplan
voor Beira (Mozambique) ondersteunen
tijdens de ontwerpfase, de donorconferentie en de verdere implementatie van het
plan. Lizard en 3Di is het middel waarmee partijen bij elkaar gebracht worden
en waarmee het effect van verschillende
maatregelen in en rondom de stad kunnen worden gevisualiseerd en eenvoudig
gedeeld. Het gaat daarbij in eerste instantie om waterhuishoudkundige maatregelen, zoals het effect van het aanleggen van
drainage, ophogingen of grondverbetering. Ook geeft de visualisatie een doorkijk naar de impact van gebiedsontwikkeling of nieuwe infrastructuur op het
verkeer. Het onderliggende model werkt
extreem snel, waardoor het live te gebruiken is tijdens planprocessen. Daarnaast
zijn meerdere visualisaties mogelijk van
wateroverlast, zelfs in 3D.
Het consortium wordt gevormd door
Royal HaskoningDHV, Arcadis, Rebel,
UNESCO-IHE, Tygron en waterschap de
Dommel. De TU Delft en Deltares verzamelen de data en verzorgen de modelling. UNESCO-IHE en de TU Delft leveren een bijdrage aan de ontwikkeling
van kennis en vaardigheden.
Op dinsdag 22 april organiseerde NWP
in nauwe samenwerking met het ministerie van Infrastructuur & Milieu en de
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland een drukbezochte informatiebijeenkomst over Myanmar voor de brede
watersector. Belangstellenden werden
bijgepraat over de lopende activiteiten
en de toekomstige kansen voor de sector in Myanmar.
Beira, de tweede stad van Mozambique, vanuit de lucht.
De Mozambikaanse havenstad Beira
staat voor een aantal belangrijke uitdagingen: benutting van het economisch
potentieel, verbetering van de leefomstandigheden en duurzame aanpassing
aan klimatologische omstandigheden.
Het Masterplan Beira 2035 legt een gedegen basis voor deze ambities. Het
Masterplan is opgesteld door een Nederlands consortium.
en versterkt de banden tussen de overheden van beide landen. Hij vervulde een
soortgelijke rol in Vietnam.
Het stroomgebied van de Ayeyarwady in
Myanmar.
Een Nederlands consortium presenteerde tijdens het werkbezoek van de minister de eerste plannen om te komen tot
een duurzaam watersysteem in Myanmar en concrete projecten met kansen
voor Nederlandse bedrijven. Het consortium voert een onderzoek uit om te komen tot een integraal waterbeheerplan
voor het stroomgebied van de rivier. Een
High Level Expert Team onder leiding van
Cees Veerman adviseert het consortium
Myanmar is achttien keer zo groot als
Nederland en heeft ruim 55 miljoen
inwoners. De centraal geleide economie maakt stap voor stap plaats
voor een markteconomie. Myanmar
is nu nog een van de armste landen
van de wereld.
De Ayeyarwady of Irrawaddy is de
belangrijkste rivier van Myanmar.
Met een lengte van ruim 2170 kilometer en een stroomgebied van
ruim 400.000 vierkante kilometer
is het ook een van de grootste rivieren van Zuidoost-Azië. De rivier
stroomt van noord naar zuid door
Myanmar, vanaf het gebergte van
de Himalaya naar de Andamanse
Zee, waar de rivier een 300 kilometer
brede rivierdelta vormt.
Jakarta: sterk plan, nu verder!
Het Indonesisch-Nederlands masterplan voor National Capital Integrated Coastal
Development (NCICD) kan de waterveiligheid garanderen van miljoenen inwoners
van Jakarta. De kosten voor het totaal: naar schatting 45 miljard dollar. De volgende opgave: zorgen dat het plan op een kwalitatief hoogwaardige wijze zal worden
uitgevoerd en dat de BV Nederland ook bij de uitvoering een behoorlijk stuk van die
enorme taart krijgt.
Indonesische en Nederlandse deskundigen,
zowel uit de publieke en private sector als
van kennisinstellingen, hebben een kleine
zes jaar naar het National Capital Integrated
Coastal Development (NCICD) Masterplan
toegewerkt. Minister Schultz van Haegen
van Infrastructuur en Milieu presenteerde
het op 2 april van dit jaar in Jakarta. Haar
bezoek was een vervolg op de missie naar
Jakarta onder leiding van premier Rutte
in november 2013. Hij presenteerde toen
al de visie van de Nederlandse watersector voor de kustontwikkeling in Jakarta,
weergegeven in een film en een ‘bidboek’.
Het masterplan werd in Indonesië goed
ontvangen; vanuit verschillende nationale
ministeries en de stadprovincie Jakarta is
eenduidig aangegeven dat het plan het kader vormt voor de komende, noodzakelijke
ontwikkeling.
Het masterplan weerspiegelt niet alleen
een samenhangende visie, het is ook
doorgerekend op haalbaarheid, zowel
technisch als financieel. Het plan wordt
de komende maanden verder aangescherpt.
Ivo van der Linden, coördinator van het
Indonesië Platform van het Netherlands
Water Partnership (NWP): ‘De uitvoering
kan een flinke zet in de rug krijgen wanneer het masterplan een aparte nationale
‘emergency’ status krijgt en wordt bekrachtigd met een presidentieel decreet.
De Nederlandse overheid is gevraagd hieraan ondersteuning te geven en heeft met
bijvoorbeeld de Nederlandse Deltawet een
prima voorbeeld. Er was bij het verschijnen
van deze krant nog onduidelijkheid over de
uitkomst van de presidentsverkiezingen.
Joko Widodo, de populaire gouverneur van
Jakarta en leidsman van de oppositiepartij
die in april al de parlementsverkiezingen
won, kwam in juli als winnaar uit de bus,
maar zijn opponent vecht de uitslag aan.
Waterveiligheid is een van Widodo’s prioriteiten en met zijn decreet kan hij het
megaproces op gang brengen zoals dat
in het masterplan wordt omschreven. Een
beetje zoals het Deltaplan: grote werken die
ver uitstijgen boven de waan van de dag.’
De concurrentie voor de uitvoering zal zeer
hevig zijn. Tijdens de verdere aanscherping
en de voorbereiding op de uitvoering zal
Nederland het vizier blijven richten op
duurzame kwaliteit. Ivo van der Linden:
‘Omdat de problemen daarom vragen én
omdat daarin de kracht van de Nederlandse
sector ligt. Hoe hoger de eisen in het plan
wat dat betreft zijn, en hoe sterker de integrale aanpak die eruit spreekt, hoe groter
de kansen om een mooi stuk van de taart
te krijgen.’
Het masterplan is een gezamenlijk project
van de Indonesische en Nederlandse regering en wordt opgesteld met Nederlandse
financiering. De Nederlandse expertise
komt van Witteveen+Bos, Grontmij, Kuiper
Compagnons, Ecorys, Triple-A en Deltares.
Het masterplan combineert veiligheid en
leefbaarheid met het creëren en benutten
van economische kansen voor Jakarta.
Voorwaarde, en hoogste prioriteit, is het
afsluiten van de baai, het stoppen van de
bodemdaling en het op orde krijgen van
de kwaliteit van het oppervlaktewater. Om
de waterveiligheid te kunnen financieren
is in grootschalige landaanwinning voorzien, nu gepresenteerd in de vorm van de
‘Garuda’, de mythologische vogel die het
nationale symbool van Indonesië is. De
ambitieuze plannen beschermen Jakarta
tegen het water en leggen een basis voor
verdere economische groei.
Partners voor Water en DRR-Team 5
DRR-Team:
in hoog tempo van hulp naar handel
‘Nederland houdt wereld droog’, kopte
een landelijke ochtendkrant dit voorjaar.
Het ging over het Dutch Risk Reduction
team (DRR-team) dat Nederland beschikbaar stelt om in rampgebieden te helpen.
Geen noodhulp, maar meedenken over
duurzame oplossingen, als het even kan
gecombineerd met opdrachten voor de
Nederlandse sector: in hoog tempo van
hulp naar handel. Klaas de Groot van
Arcadis leidde een van de eerste missies
van het DRR-team en was onder meer in
Tabasco, Mexico. Hoe werkt het in de
praktijk?
‘In de jaren zeventig zijn onder meer in Tabasco olievelden gevonden. Dat heeft geleid
tot een snelle en soms ongecontroleerde
ontwikkeling. Dat levert nu problemen op.
Er zijn in dat deel van Mexico grote overstromingen geweest onder andere doordat er in
die ontwikkeling onvoldoende rekening is
gehouden met het watersysteem. Men was
daar volledig ingesteld op het natuurlijke
gedrag van water en de nieuwe ontwikkelingen zorgden voor een versterking van
watergerelateerde problemen: te veel, te
weinig, niet schoon. Met de aanstaande
transitie van de energiesector wordt een
tweede ‘boom’ voorzien. De staat anticipeert op de ontwikkelingen die dit met zich
het MoU. De focus ligt op de deelstaten
Guerrero (Acapulco) en Tabasco. In die
laatste deelstaat heeft de lokale overheid
een budget van 13 miljoen dollar vrijgemaakt voor het opstellen van een concreet
ontwikkelingsplan.
Meer dan intenties
Overstroming in de Mexicaanse stad Tabasco
mee brengt en wil borgen dat de inrichting
van het watersysteem die nieuwe ontwikkelingen optimaal faciliteert.’
De samenwerking tussen Nederland en
Mexico op het gebied van waterveiligheid
is de afgelopen jaren geïntensiveerd. In
2013 heeft de federale overheid gekozen
voor een integrale aanpak, gericht op het
voorkomen van zowel overstromingen als
waterschaarste. De Mexicaanse overheid
heeft hierbij ondersteuning gevraagd van de
Nederlandse watersector. Het MoU dat in
april door minister Ploumen is getekend, is
daarvan het resultaat. Het DRR-team (met
experts van Arcadis, Boskalis, Deltares en
het ministerie van I&M) heeft in korte tijd
de situatie en mogelijke oplossingen in
kaart gebracht. Daarmee is input geleverd
voor het werkplan dat deel uit maakt van
Meervoudig watergebruik in Ethiopië
Goedkope techniek voor
‘oogsten’ water op lokaal niveau
Ethiopië kent problemen in de toegang tot
én de kwaliteit van water. Conventionele
systemen, zoals het boren van een put,
voldoen vaak niet in de droge, afgelegen
gebieden van Ethiopië. De oplossing kan
liggen in het toepassen van goedkope technologie voor het ‘oogsten’ van regenwater
op het niveau van de lokale gemeenschappen. Stichting IRC en RAIN rondden eind
2013 een mede door Partners voor Water
gefinancierd haalbaarheidsonderzoek af
in twee sterk verschillende gebieden. Ze
werkten samen met het Ethiopische ministerie van Water, Irrigatie en Energie
en een aantal NGO’s. Het ging steeds om
meervoudig gebruik: in huis, maar ook
voor irrigatie en voor het vee.
John Butterworth van IRC: ‘In de droge
gebieden, bij de zogenoemde ‘zandrivieren’
die een flink deel van het jaar droog staan,
hebben we ons geconcentreerd op het ontwikkelen van gemeenschapsinitiatieven. Je
bouwt een eenvoudige dam om water vast te
houden, maar ook de lokale organisatie er
omheen waardoor er op een verantwoorde
en zinvolle manier met het beschikbare
water wordt omgegaan. Onze conclusie is
dat zo’n ‘community scheme’ een goede
aanpak kan zijn, maar we durven niet te
zeggen of het duurzaam is en nog steeds
werkt als je een paar jaar later weer komt
kijken. Waarschijnlijk is er voortgezette
ondersteuning nodig van een NGO of van
de overheid.’
Volgens John Butterworth is watervoorziening voor meervoudig gebruik makkelijker
in de hogere gebieden, waar het grondwater
minder diep zit. ‘Families graven daar ook
nu al regelmatig hun eigen bron voor meervoudig gebruik. Maar je kunt die vorm van
zelfvoorziening stimuleren en ondersteunen met relatief eenvoudige aanpassingen.
Zodat het wordt toegepast door veel meer
families en op een veel hoger kwaliteitsniveau. Je hebt het dan over technische
ondersteuning en kennisbevordering, maar
bijvoorbeeld ook over het ondersteunen
van de private sector en microfinanciering.
Daarvoor spreken we met instanties die
microfinanciering aanbieden. Dat doen
ze namelijk nog te weinig voor dit soort
initiatieven, dat zien ze als een soort luxe.
Ze hebben geen goed beeld van het belang
van eenvoudig beschikbaar water. Als een
boer bijvoorbeeld de hele tijd water ergens
anders moet halen, heeft hij veel minder
tijd om zijn bedrijf te runnen.’
De zelfvoorziening is uitgewerkt in twee –
inmiddels in de praktijk geteste – richtlijnen
die zijn opgenomen in een handleiding van
het Ethiopische ministerie van Water, Irrigatie en Energie. De ontwikkelde aanpak
is ook opgenomen in het Millennium Water
Alliance Ethiopia programme, voor implementatie in drie regio’s. Dat gaat gepaard
met een investering van ruim een miljoen
euro. IRC en Aqua for All zullen ondersteuning leveren bij deze implementatie.
Meer weten?
Kijk op www.ircwash.org/projects/mustrain
Juist door het werkplan dat eronder ligt
gaat het MoU duidelijk verder dan alleen
maar goede intenties. Er zijn bovendien al
goede relaties, de Nederlandse ambassade
in Mexico had heel veel nuttig voorwerk
verricht. Klaas de Groot: ‘We hebben een lijst
met prioriteiten gemaakt: wat kan er gedaan
worden en hoe kan Nederland daarbij helpen. Inmiddels hebben we een tweede missie
achter de rug en zijn de projectvoorstellen
verder uitgewerkt. Uitgangspunt voor de
samenwerking is dat de federale en lokale
overheid de financiële middelen leveren.
Wij zien goede kansen voor Nederlandse
partijen, omdat de Nederlandse gedachte
van een integrale aanpak doorklinkt in het
werkplan en ook mede aan de basis ligt
van het ontwikkelingsplan voor Tabasco
op het gebied van water. Leven met water,
ruimte voor de rivier en building with nature
zijn Nederlandse concepten die hierin een
plek kunnen krijgen.’
Veel belangstelling
Inmiddels heeft er ook een missie plaatsgevonden naar de Filippijnen en zijn er aanvragen voor het DRR-Team binnengekomen
uit Senegal, Pakistan, Uruguay en Libanon.
OVER HET DRR-TEAM
Het DRR-Team (Dutch Risk Reduction Team) staat voor de beste
Nederlandse waterexpertise die
snel ingezet kan worden op verzoek
van buitenlandse overheden bij het
voorkomen of het beperken van
watergerelateerde rampen. Het betreft geen noodhulp, maar kennis
en expertise op het gebied van waterbeheer, waterveiligheid en watervoorziening ter ondersteuning
van wederopbouw en preventie.
Het DRR-Team is een initiatief van
het ministerie van Buitenlandse
Zaken, het ministerie van Infrastructuur en Milieu en de watersector.
De uitvoering is in handen van
RVO.nl, in samenwerking met NWP.
Meer over het werk van de DRRteams: www.drrteam.nl
Tien projecten
in laatste
subsidietender
Partners voor Water
In de laatste tender van het subsidieprogramma ‘Wereldwijd Werken met Water’
(Onderdeel van het programma Partners
voor Water ) zijn tien projecten gehonoreerd, met een totaal subsidiebedrag van
twee miljoen euro. Het huidige Partners
voor Water-programma loopt tot eind 2015.
Er is subsidie toegekend voor projecten
in Roemenië, Indonesië, Turkije (2), Rusland, Zuid-Afrika, Ethiopië, India, Kenia en
Mozambique. Het gaat steeds om de financiering van een deel van de projectkosten.
De bijdrage kan per deelnemer uiteenlopen
van 25 tot 80 procent. De projecten hebben
onder meer betrekking op drinkwater en
sanitatie, governance, afvalwaterzuivering,
voedsel- en ecosystemen, klimaatverandering en veiligheid.
Het programma ondersteunt de Nederlandse watersector met een subsidie om
innovatieve projecten in het buitenland
te realiseren. Partners voor Water ging in
2000 van start, als gezamenlijk initiatief
van zes toenmalige ministeries.
Het programma had tot doel de effectiviteit
en de slagkracht van de sector te vergroten en zo de positie op de internationale
watermarkt te versterken. In het kader van
Partners voor Water 1 stelde het kabinet
van 2000 tot en met 2004 30 miljoen euro
beschikbaar. De eerste jaren werd het programma door Verkeer en Waterstaat zelf
uitgevoerd.
Na een tussentijdse evaluatie in 2003 besloot Verkeer en Waterstaat de uitvoering
van het programma Partners voor Water
uit te besteden aan de Rijksdienst voor
Ondernemend Nederland (RVO.nl, toentertijd EVD) en het Netherlands Water Partnership (NWP). Samen vormen zij sindsdien
het uitvoeringsteam achter Partners voor
Water, met uitzondering van het subsidieprogramma dat alleen door RVO.nl wordt
uitgevoerd.
Voor het tweede programma Partners voor
Water (2005 – 2009) was 49 miljoen euro
beschikbaar.
In 2010 is de derde programmaperiode van
Partners voor Water gestart (2010-2015) met
een jaarlijks budget van 9,5 miljoen euro.
PvW Projecten online
Alle projecten van Partners voor Water zijn
nu online te bekijken. Via een kaart van
Google Maps is ook makkelijk op te zoeken
welke projecten in welk land worden uitgevoerd. Kijk op www.partnersvoorwater.nl.
6 Internationaal
Nederlands consortium maakt plan om overstromingen terug te dringen
Colombia: ruimte voor de Rio Cauca
Meer ruimte voor de Rio Cauca in het zuidwesten van Colombia, om daarmee het
overstromingsgevaar terug te dringen. Daarvoor maakt een Nederlands consortium een masterplan. Het consortium bestaat uit ARCADIS, Deltares, Dienst Landelijk Gebied, Waterschap de Dommel en Daphnia ecologisch advies. De overstromingen vormen niet alleen een directe bedreiging voor de mensen in het gebied,
maar veroorzaken ook veel economische schade.
Het project is in 2013 door de Rijksdienst
voor Ondernemend Nederland aanbesteed
en wordt betaald vanuit de Transitie Faciliteit
Colombia, één van de strategische samenwerkingsprojecten binnen het Colombian
Netherlands Water Partnership (CNWP).
Het masterplan maakt gebruik van het gedachtegoed van Ruimte voor de Rivier. Een
algemene norm in de Cauca vallei is dat
dijken minstens zestig meter van de rivier
moeten staan. Vaak is dat veel minder en er
zijn ook dijken die pal aan de rivier staan.
Een wezenlijk verschil met Nederland is
dat Colombia geen Rijkswaterstaat kent
en ook geen echt equivalent voor waterschappen. De zeggenschap over de grond
is verdeeld over heel veel partijen, en er zijn
veel belanghebbenden. Wat de landbouw
betreft zijn de suikerrietboeren verreweg
het belangrijkst. Het is denkbaar dat ze
grond kwijtraken wanneer het noodzakelijk
is om de rivier meer ruimte te geven, dus
moeten daarvoor dan oplossingen worden
gevonden. Inmiddels zijn alle mogelijke
maatregelen geïdentificeerd. Een selectie
moet nu plaatsvinden tussen de meer dan
160 structurele en niet structurele ingrepen.
Het betrekken van alle stakeholders bij dat
proces is essentieel.
Het masterplan heeft het jaar 2060 als
horizon. Dat wil niet zeggen dat er alleen
maar lange termijnmaatregelen in zullen
staan of dat het nog erg lang duurt voor er
iets gebeurt. De risico’s van humanitaire
en economische schade zijn immers nu al
groot. Daarom wordt op dit moment ook
onderzoek gedaan naar het treffen van noregret maatregelen waarvan de planvorming
op korte termijn kan starten. Die maatregelen lossen actuele problemen op zonder de
noodzakelijke integrale aanpak in gevaar
te brengen. No-regret maatregelen kunnen
bijvoorbeeld gaan om het afvoerregime van
Overstroming van de Rio Cauca.
een stuwmeer in het bovenstroomse gebied.
En in de gebieden waar dat mogelijk is zullen de dijken wel op de juiste afstand van
de rivier gelegd worden.
Via de projecten binnen het CNWP probeert
Nederland met kennis en expertise Colombia
te ondersteunen en een bijdrage te leveren
aan het oplossen van de waterproblematiek.
Tegelijkertijd bieden deze projecten kansen
voor de Nederlandse sector om zich in Colombia te positioneren. Het masterplan is
eind maart 2015 klaar.
Dutch Good Growth Fund van start, 750 miljoen beschikbaar
Betere toegang tot financiering
De financiering van waterprojecten is overal ter wereld een uitdaging. Het ontwikkelen
van een rendabele business case is vaak complex en vormt daarmee een drempel voor
de kredietwaardigheid van waterprojecten. Vanuit het Partners voor Water programma is daarom een project opgezet dat de toegang tot publieke, private en internationale financiering voor de Nederlandse watersector verbetert. NWP voert het project uit.
Er komt bijvoorbeeld een toegankelijke
toolbox met financieringsopties op basis van bestaande succesvolle cases. Ook
zal er op allerlei manieren kennis worden
verzameld en gedeeld met de Nederlandse
sector. Dat speelt met name in periodes
waarin bijvoorbeeld voorstellen kunnen
worden ingediend voor het Fonds Duurzaam Water of het Dutch Good Growth
Fund. De inventarisatie kan ook aan het
licht brengen wat de lacunes zijn in het
financieringsinstrumentarium, vooral
voor het MKB.
Op de internationale watermarkt is er
steeds meer vraag naar integrale projecten. Ook komt het meer en meer voor dat
een opdrachtgever het ontwerp, de bouw,
de financiering en het beheer in één keer
aanbesteedt. Dat zijn de zogenoemde PPS
DBFM-constructies. Om voor zulke projecten in aanmerking te komen is goed
zicht nodig op de manier waarop bijvoorbeeld internationale financieringsinstellingen werken, zoals de Wereldbank. Met
name kleinere partijen uit het MKB hebben relatief weinig kennis en ervaring met
donoren, het ontwikkelen van business
cases en financial engineering. Het pro-
ject van NWP kan bedrijven juist daarin
ondersteunen.
Dutch Good Growth Fund van start
Op 1 juli is het Dutch Good Growth Fund
van start gegaan, met een totale omvang
van € 750 miljoen. Het doel van het fonds
is het intensiveren van investeringen in,
en handel met lage- en middeninkomenslanden. Het fonds biedt daarvoor financieringsmogelijkheden aan ondernemers in
lage- en middeninkomenslanden en aan
Nederlandse ondernemers. De nadruk van
de financieringen ligt op het midden- en
kleinbedrijf. Investeringen en export moeten maatschappelijk verantwoord zijn en
bijdragen aan economische groei in het betreffende ontwikkelingsland en Nederland.
Het Dutch Good Growth Fund is een fonds
met een revolverend karakter. Dit betekent
dat de ondernemer de financiering moet
terugbetalen. Dit geld komt opnieuw
in het fonds terecht. In 2014 en 2015 is
€ 100 miljoen beschikbaar, in 2016 € 250
miljoen en in 2017 € 300 miljoen.
Het fonds geldt voor 66 landen in opkomende markten en ontwikkelingslanden
in Afrika, Azië, Latijns-Amerika en Midden- en Oost-Europa.
Nederlandse MKB-bedrijven kunnen
een aanvraag indienen tot € 10 miljoen
als ze willen investeren in opkomende
markten en ontwikkelingslanden, maar
bij hun eigen bank geen financiering krijgen. Het Dutch Good Growth Fund vult
private investeringen aan door garanties
en directe financiering, zoals leningen en
participaties in projecten. Financiering
vindt plaats via bestaande en nieuw op
te richten investeringsfondsen, die op hun
beurt in lokale mkb-ers investeren. Ook
exportkredietverzekering tot € 15 miljoen
en exportfinanciering tot € 2 miljoen valt
onder het fonds.
De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voert het Fonds Duurzaam Water
en het Dutch Good Growth Fund uit in
opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Fonds Duurzaam Water
Het Fonds Duurzaam Water (FDW) stimuleert publiek-private samenwerking
in de watersector. Doel is de verbetering
van waterveiligheid en waterzekerheid in
ontwikkelingslanden.
Gezamenlijke initiatieven van overheidspartijen, bedrijfsleven en ngo’s of kennisinstellingen komen in aanmerking voor
subsidie. De aanvragende partnerschappen
bestaan uit minstens één publieke instelling, één bedrijf en één ngo. De deelname
van een kennisinstelling is gewenst (indien nodig) maar niet verplicht. Van de
deelnemende partijen komt minstens één
partij uit Nederland en één partij uit het
land in kwestie. Deze initiatieven moeten
zich richten op:
• verbeterde toegang tot drinkwater en
sanitatie;
• efficiënt en duurzaam watergebruik,
vooral in de landbouw;
• veilige delta’s en verbeterd stroomgebied.
In de eerste ronde van het Fonds Duurzaam
Water (FDW) zijn in 2013 twaalf projectvoorstellen goedgekeurd, voor een totaal
subsidiebedrag van € 42,7 miljoen. Daarvan gaat 57% naar zogenaamde WASHprojecten (water, sanitatie en hygiëne)
en 43% naar projecten die zich richten
op efficiënt watergebruik. Er zijn vijftien
Nederlandse bedrijven betrokken bij de
gehonoreerde projecten. Daarnaast spelen
Nederlandse kennisinstellingen, ngo’s en
waterschappen een belangrijke rol. Het
fonds zorgt voor nieuwe relaties tussen
bedrijfsleven, ngo’s, kennisinstellingen
en overheden. De projectresultaten zullen
de komende vijf tot zeven jaar (de projectperiode) zichtbaar worden.
Het beschikbare budget voor 2014 is
€ 30 miljoen. De indieningstermijn voor de
tender 2014 sloot op 30 juni 2014. Er werden
51 voorstellen ingediend, voor een totaal
subsidiebedrag van bijna € 130 miljoen.
De beoordeling neemt in principe acht
weken in beslag. De subsidie is maximaal
zestig procent van de totale subsidiabele
kosten, voor projecten voor de verbetering
van stroomgebieden en veilige delta’s is
dat zeventig procent. Een informatiebijeenkomst over deze tweede call trok
meer dan tweehonderd belangstellenden.
Meer weten? Gerbrand van Bork van NWP is adviseur op het gebied van financieringsinstrumenten
voor Water OS en Water Mondiaal landen.
Zijn e-mailadres is [email protected]
SNEL HERSTEL
De dertien projecten uit de eerste
call van het Fonds Duurzaam Water
zijn voortvarend van start gegaan.
Bijvoorbeeld in Ghana, waar een project zich richt op sneller herstel van
installaties voor drinkwater en sanitatie. De tijd waarbinnen reparatie
plaatsvindt gaat terug van dertig
naar vijf dagen. Daarvan zullen in
eerste aanleg acht miljoen inwoners profiteren, en uiteindelijk het
hele land. Er komt monitoring met
sms-faciliteit, plus een effectief
respons-systeem via internet en
mobiele telefoons.
Internationaal 7
Nederland scoort met
Rebuild by Design
Begin juni werden in New York de zes winnaars bekendgemaakt van ‘Rebuild by
Design’: een unieke prijsvraag die moet leiden tot concrete, stedenbouwkundige en architectonische oplossingen die de regio duurzaam weerbaar maken, als
antwoord op de verwoestingen van de orkaan Sandy. In totaal werd een budget
beschikbaar gesteld van 920 miljoen dollar, ruim 680 miljoen euro. Bij maar liefst
vier van de zes winnende teams zijn Nederlandse partijen betrokken.
Hoboken
• Een team onder aanvoering van architectenbureau OMA (Rem Koolhaas) en
met Royal HaskoningDHV ontwikkelde
een geïntegreerde strategie voor de
duurzame bescherming van onder
meer Hoboken, een stad vlakbij New
York. Hiervoor is 230 miljoen dollar
toegekend.
‘The Big U’
• Het BIG TEAM, waarvan Arcadis en One
Architecture deel uitmaken, ontvangt
335 miljoen dollar voor ‘The Big U’,
een systeem met een samenhangende
reeks beschermende maatregelen rond
Manhattan, in de vorm van een U, met
een totale lengte van ongeveer zestien
kilometer.
‘Living with the Bay’
• Het Team Interboro (met onder meer
Deltares, Rebel Group, en de samenwerkende Nederlandse ontwerpbureaus H+N+S Landschapsarchitecten,
Palmbout Urban Landscapes en Bosch
Slabbers Landscape + Urban Design)
maakte het plan ‘Living with the Bay’
voor de zuidkust van Nassau County. Het
plan, waarvoor 125 miljoen dollar wordt
uitgetrokken, zet in op veilige, schone
en natuurlijke baaien aan de kust van
Long Island. Het in Nederland bekende
waterprincipe ‘vasthouden, bergen en
afvoeren’ komt er nadrukkelijk in terug.
New Meadowlands
• Een bedrag van 150 miljoen dollar is
toegekend aan New Meadowlands,
dat zich richt op het herstel van een
historisch moerassig gebied (wetlands)
op maar vijf kilometer afstand van
Manhattan. De wetlands worden een
openbaar toegankelijk natuurreservaat
dat tegelijkertijd bescherming biedt
tegen overstromingen. De Nederlandse
inbreng komt van ZUS, de Urbanisten,
75B, Deltares en Volker Infra Design.
De prijsvraag is bedacht door Henk Ovink,
waarnemend directeur-generaal Ruimte
en Water van het ministerie van I&M. Hij
maakt sinds maart 2013 deel uit van de
Hurricane Sandy Rebuilding Taskforce.
‘Het is supergaaf om betrokken te zijn
bij een project waarin je de Nederlandse
integrale aanpak, met een langetermijnvisie en een regionale schaal, koppelt aan
de Amerikaanse benadering. Rebuild by
Design laat zien hoe we in de VS kunnen
werken aan wederopbouw. Reparatie en
herstel moeten plaats maken voor duurzame en robuuste ontwikkeling, innovatief
ontwerp en samenwerking in de hele regio
met alle overheden en belanghebbenden.’
Impressie van de nieuwe kustlijn van Hoboken, New Jersey, onderdeel van de door OMA en
Royal HaskoningDHV ontwikkelde strategie.
Nederlandse web-portal geeft inzicht
Zuinig met water in Zuid-Afrika
In de komende decennia wordt in ZuidAfrika de vraag naar water waarschijnlijk groter dan het aanbod. Alle reden
dus om zo efficiënt mogelijk met het
water om te gaan. Een mede door Partners voor Water gefinancierd demonstratieproject rond de ‘HydroNet Water
Control Room’ kan daaraan bijdragen.
Doel is het via een web-portal verschaffen
van integraal en samenhangend zicht op
neerslaggegevens, waterbehoefte, feitelijk
watergebruik en beleidsmatige afspraken.
HydroLogic, Waterschap Groot Salland,
KNMI, Waterwatch en Winejob zijn de
betrokken Nederlandse partners. De start
was dit voorjaar.
Dit voorjaar was een delegatie van
HydroLogic en Waterschap Groot Salland
in Zuid-Afrika en Swaziland. Eerste
prioriteit was het toegankelijk maken van
de best beschikbare neerslaginformatie:
historisch, actueel en voorspeld. Daarvoor
was de South African Weather Service
(SAWS) een belangrijke gesprekspartner.
SAWS heeft alle weergegevens van de
afgelopen zes maanden beschikbaar
gemaakt, zodat die data kunnen worden
ondergebracht in de Water Control Room.
Volgende fase is het geven van een
demonstratie van de Water Control
Room voor drie verschillende groepen
eindgebruikers: het beheer van het
stroomgebied van de Inkomati (een rivier
in het grensgebied van Zuid-Afrika en
Swaziland), water en sanitatie in het
stedelijke gebied rond Durban (eThekwini)
en de Western Cape Government
Agriculture Department, waar bijvoorbeeld
de wijnbouw van groot belang is.
Overdragen en verankeren
De laatste fase, in 2015, is het overdragen
van kennis en het verankeren van het
gebruik van de Water Control Room in
de dagelijkse werkzaamheden van de
Zuid-Afrikaanse partners. De Inkomati
Catchment Management Agency (ICMA)
toonde zich bij het eerste werkbezoek
alvast enthousiast over de mogelijkheden
van de Water Control Room.
“Vraag naar water
wordt komende
decennia groter
dan aanbod”
De start van het project werd feestelijk gevierd met het management van de ICMA (Inkomati Catchment Management Agency).
De Water Control Room kan bijvoorbeeld
ook aan het licht brengen of er meer of
minder water voor irrigatie wordt gebruikt
dan in de vergunning is opgenomen. Zo
kan er zo nodig sneller worden opgetreden.
Hetzelfde geldt voor een ander knelpunt:
water dat in het proces ‘weglekt’. Op dit
moment verdwijnt meer dan dertig procent
van het water onderweg.
8 Internationaal
Even voorstellen: William van Niekerk
William van Niekerk, directeur Corporate Social Responsibility van Koninklijke BAM Groep, is sinds begin dit jaar
voorzitter van het kernteam export &
promotie van Topsector Water. William
van Niekerk, ook bestuurslid van NWP,
nam het stokje over van Bertrand van
Ee, tot 1 januari 2014 bestuursvoorzitter
van Royal HaskoningDHV. Zijn ambitie
in zes vragen en antwoorden.
Wat is de belangrijkste ambitie van
het kernteam export en promotie?
‘Het kernteam wil de toegevoegde waarde
van de watersector in het buitenland in
2020 hebben verdubbeld, door onder
andere meer omzet en werkgelegenheid
in het buitenland.’
Geef eens aan waar we over een of
twee jaar staan?
‘Naar verwachting hebben we over twee
jaar een aantal succesvolle trajecten achter
de rug waarbij de watersector gezamenlijk
in het buitenland concrete plannen heeft
gepresenteerd vanuit de Nederlandse expertise. En we zijn die dan ook aan het
uitvoeren natuurlijk!’
Wat is de belangrijkste voorwaarde om
dat doel te bereiken?
‘Samen met de Nederlandse overheid zijn
we selectief in de landenbenadering en
het nstrumentarium dat we daarbij inzetten. Door samenwerking van overheid,
onderzoekers, bedrijfsleven en NGO’s
kan Nederland werkelijk unieke oplossingen aanbieden. Met elkaar doen we
een voorinvestering in tijd en geld om één
oplossing te presenteren.’
Beter opgeleide waterprofessionals
in Indonesië, die het land hard nodig
heeft en die ook nog eens een stevige
band met Nederland hebben: dat kan
op termijn de kansen voor de Nederlandse sector alleen maar versterken.
Dat is de gedachte achter ‘Young Water Professionals @Work in Indonesia’.
Welke bijdrage wil je daar zelf vooral
aan leveren?
‘Het verbinden van de watersector is een
uitdaging op zich. De watersector is zeer
getalenteerd én zeer divers. Ik wil graag de
creativiteit die we met elkaar hebben tot
volle wasdom laten komen. En natuurlijk
met de sector alle obstakels voor realisatie
wegnemen.’
Welke karaktereigenschap gaat je
daarbij helpen?
‘Het ligt in mijn aard om mensen bij elkaar
te brengen, om vervolgens samen kansen
te herkennen en te benutten. Dat geeft me
veel voldoening en energie.’
Noem eens een voorbeeld van een
initiatief in de sector dat je erg aanspreekt?
‘Het plan voor Integrated Coastal Development in Jakarta is een ongelooflijk goed
plan. Afgelopen april heeft onze minister
Schultz van Haegen dit aangeboden tijdens
de meest recente missie naar Indonesië.
William van Niekerk
Als zakelijk missieleider was ik bijzonder gelukkig met de herhaalde uitspraken
van de Indonesische gesprekspartners dat
de rol van bedrijven en onderzoekers zal
worden uitgebreid in de bestaande samenwerkingen. We hebben bevestigd gekregen
dat men de Nederlanders graag wil inzetten in het managen van alle stakeholders
voor de realisatie van de plannen die we
daarvoor gemaakt hebben. Dit bewijst dat
we op de goede weg zijn in het opbouwen
van de relaties. Het hebben van concrete
uitvoeringsplanningen, met de Indonesiërs
voorbereid, is bovendien een duidelijke
stap van hulp naar handel.’
Internationale website
dutchwatersector.com vernieuwd
De internationale website www.dutchwatersector.com gaat in aanvulling op de
website ook maandelijks een internationale
Nieuwsbrief versturen. Op deze manier
wordt het bereik van de site, met meer
dan 10.000 (internationale) bezoekers
per maand, verder vergroot en kan ingezoomd worden op het belangrijkste
nieuws, highlights, nieuwe projecten,
landenupdates en events met als doel de
Nederlandse watersector internationaal
op de kaart te zetten.
Daarnaast is de homepage van de website
vernieuwd, met meer ruimte voor aan-
sprekende projecten en thema’s. Nog
niet zichtbaar, maar wel in de maak, is
de productendatabase op de site. Nu kun
je wel projecten op de site plaatsen, maar
dat is lang niet voor alle bedrijven relevant omdat ze wel producten verkopen in
het buitenland, maar niet deelnemen aan
projecten. Binnenkort kunnen dus ook
pompen, x blocks, sensoren, etc op de site.
Wilt u op de hoogte blijven van de internationale activiteiten van de Nederlandse watersector, meld u dan aan
via de website. Meer weten over de
mogelijkheden voor uw organisatie op
www.dutchwatersector.com? Stuur een
mail naar [email protected]
of neem contact op met NWP, Bianca
Dijkshoorn, [email protected].
dutchwatersector.com
Over deze krant
Deze krant belicht internationale
projecten, programma’s en ontwikkelingen in de Nederlandse watersector. Centraal staan de internationale
programma’s van de ministeries
Infrastructuur en Milieu, Economische
Zaken en Buitenlandse Zaken:
oa Partners voor Water en Water
Mondiaal, Water en Ontwikkelingssamenwerking (Water OS), Yep Water
en het DRR team. Deze krant belicht
de resultaten van deze programma’s.
Daarnaast richt deze krant zich op de
ontwikkelingen rond het kernteam export en promotie en op aansprekende
cases van partijen in de watersector. De
krant wordt verstuurd aan 1500 abonnees en los verspreid in de watersector.
Deze krant wordt gemaakt door
het NWP in samenspraak met
Rijksdienst voor Ondernemend
Nederland (RVO.nl), samen uitvoerders
van het programma Partners voor Water
dat de krant mogelijk maakt.
Voor meer informatie over de
programma’s, contactpersonen en
voor abonnementen:
[email protected]
Nederland traint jonge
waterprofessionals Indonesië
World Water Academy (Wateropleidingen
Internationaal) , Deltares en MDF Training
& Consultancy wonnen de aanbesteding
voor deze opdracht, door RVO.nl, en gaan
samen aan de slag om jonge waterprofessionals van het ministerie van Publieke
werken in Indonesië te trainen. Indonesië
staat voor complexe watervraagstukken,
waarvoor onvoldoende gekwalificeerd personeel beschikbaar is. Over vijf jaar vindt
er ook nog eens een grote uitstroom van
ervaren medewerkers plaats. De instroom
van nieuwe medewerkers is nog onvoldoende geregeld.
De drie betrokken organisaties gaan een
curriculum ontwikkelen, en een pilot opzetten voor twintig tot dertig deelnemers.
Die krijgen trainingen, maar gaan ook
stage lopen bij Nederlandse consultancybureaus in Indonesië. De pilot start
na de zomer; het project wordt mede
gefinancierd door Partners voor Water.
Het project vindt plaats in het kader van
de meerjarige samenwerking tussen Nederland en Indonesië op het gebied van
water, en heeft tot doel een bijdrage te
leveren aan de professionalisering van
het toekomstige midden- en hoger kader
van het ministerie van Publieke Werken
in Indonesië.
Hein Pieper, voorzitter van het bestuur van
Wateropleidingen, noemt de opdracht een
prima voorbeeld van een integrale aanpak: ‘We moeten als Nederlandse sector
meer de verbinding leggen tussen kennis
en producten, en ze als integraal aanbod
exporteren. Ontwerp, bouw en beheer vormen de gouden driehoek. Daarin ligt een
enorme uitdaging.’
NWP organiseerde in het kader van de
aanbesteding een informatiebijeenkomst
over het project.
Netherlands Water
Partnership viert
vijftienjarig jubileum
Dit jaar bestaat het Netherlands Water Partnership (NWP) vijftien jaar. In 1997 werd
het eerste wereldwaterforum gehouden.
Nederlandse partijen gingen daar allemaal
apart op af en behaalden geen resultaat.
Dat moest anders, besloot men. Dat was
de aanleiding voor veel initiatieven om
beter samen te werken. In 1999 werd het
Netherlands Water Partnership opgericht,
het eerste publiek private water partnership in de wereld. Nederlands sterke punt
is het bieden van integrale oplossingen.
Alle partijen die je nodig hebt om in het
buitenland deze oplossingen te bieden, zijn
aangesloten. Overheid, kennisinstellingen,
bedrijven en maatschappelijke organisaties
(NGO’s). Met een breed werkveld: van
drinkwater tot dijken, van afvalwater tot
sensoren. De overheid investeerde in de
samenwerking van de sector door middel
van programma’s als Partners voor Water.
Daarnaast groeide het aantal deelnemers
aan het partnership gestaag naar 200. Zo
kon de samenwerking zich ook ontwikkelen, van ‘dansvloer’ waar men elkaar
kon ontmoeten, tot samenwerking in specifieke netwerken zoals landenplatforms,
en tot consortia die samen opdrachten
verzilveren. Het NWP bureau ondersteunt
de samenwerking. De gezamenlijke inspanning van het partnership resulteerde
in grote opdrachten in bijvoorbeeld New
Orleans, Indonesië, Vietnam en Polen.
Maar ook in gezamenlijke programma’s,
gedeelde kennis, informatie, gezamenlijke
profilering op beurzen en conferenties.
De geschiedenis van 15 jaar publiek private samenwerking is vastgelegd in een
tijdlijn en film. Kijk voor meer informatie
op www.nwp.nl
Colofon
RVO.nl, unit Partners
voor Water
Contact:
[email protected]
Netherlands Water Partnership
Contact: [email protected]
links:
www.dutchwatersector.com
www.partnersvoorwater.nl
www.yepwater.nl
www.rvo.nl
www.nwp.nl
Teksten en coordinatie
Bauke ter Braak
Inhoud en eindredactie
Christina Boomsma (NWP).
In samenwerking met RVO.nl
Opmaak
Kris Kras Design
Voor meer informatie
[email protected]
Uitgave
Augustus 2014