Procescontaminanten in de voeding

Federaal Agentschap
voor de Veiligheid
van de Voedselketen
Procescontaminanten in de voeding
algemene principes van risico-evaluatie
&
Toepassing op acrylamide
Prof. A. Huyghebaert
SciCom, FAVV
1
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Voeding ↔ Kanker
Eigen initiatief
2
Risico-evaluatie AA
Adviesaanvraag
Sci Com dossier 2007/09:
Carcinogene en/of
genotoxische risico’s in de
voeding
Sci Com dossier 2007/37:
Acrylamide:
blootstelling v/d Belgische
bevolking, bijdrage van ≠ LVM, en
methodologie voor het vastleggen
van actielimieten
Sci Com Advies 26-2008
Sci Com Advies 25-2008
http://www.favvafsca.fgov.be/wetenschappelijkcomite/adviezen/_
documents/ADVIES26-2008_NL_DOSSIER200709_000.pdf
http://www.favvafsca.fgov.be/wetenschappelijkcomite/adviezen/_documents/AD
VIES25-2008_NL_DOSSIER2007-37.pdf
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Procescontaminanten in de voeding:
algemene principes van risico-evaluatie en
toepassing op acrylamide
I.
Risico-evaluatie carcinogene stoffen
Concepten & onzekerheden
II. Acrylamide
Blootstellingsschatting
Mitigatie
Conclusies
3
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Ongewenste stoffen i/d voeding

Natuurlijk voorkomende contaminanten
(bv. mycotoxines, pyrrolizidine alkaloïden..)

Milieucontaminanten
(bv. dioxines, PCBs…)

Residuen van pesticiden en veterinaire, farmaceutische
stoffen
(bv. organochloorpesticiden, chloramphenicol, …)

Migratieresiduen van contactmaterialen
(bv. bisphenol A, …)

Procescontaminanten
(bv. AA, HA, PAK, …)
4
Ongewenste stoffen i/d voeding
NIET-CARCINOGEEN
Drempelwaarde
→ ADI, TDI
CARCINOGEEN
X
Drempelwaarde
→ dosis
5
Risico-evaluatie carcinogene stoffen: concepten
‘as low as reasonably achievable’ – ALARA
~ hoeveelheid beschikbare gegevens:

Threshold of Toxicological Concern (TTC)
Pragmatisch, gebaseerd op toxiciteit van gelijkaardige verbindingen

Dosis-respons
relatie omvang blootsteling (dosis) ↔ ernst / freq effect (respons)
(~ dosis, duur, vehiculum, oraal-intraveneus-huid-longen)

Margin of exposure (MOE)
punt op de dosis-respons curve (bv. BMD, BMDL10, T25) < > 10.000
blootstelling
PRIORITISATIE
6
MOE waarden literatuur
T25
(mg/kg
lg/dag)
Acrylamide
0,65
BMDL10
(mg/kg
lg/dag)
0,31
0,3
Aflatoxine B1
-3
-3
0,50 x 10
0,16 x 10
Benzo[a]pyreen
2,4
2,0
1,3-dichloro-2-propanol
3,3
Dimethylnitrosamine
0,15
0,06
Ethylcarbamaat
1,0
0,28
0,3
Inname
(ng/kg lg/dag)
Opmerkingen
T25
BMDL10
430
1000 / 4000
1500
720
300 / 75
0,25
2,0
2000
250
640
80
10-15
160000-240000
51 / 136
14
20
17
33-65
558
PhIP (phenyl imidazopyridine)
2,0
1,25
4,8 – 7,6
7
MOE
gemiddelde blootstelling (VS)
gemiddelde blootstelling
blootstelling (Zwitserland)
gemiddelde blootstelling (Verre Oosten)
130000-200000 T25: niet-lineaire dosis-respons relatie
blootstelling (Zwitserland)
65000 / 24000
gemiddelde/hoge (incl. kleine kinderen)
blootstelling
11000
4300
blootstelling aan N-nitrosodimethylamine
en N-nitrosopyrrolidine (Zwitserland)
50000
14000
18000
5000
600
exclusief alcoholische dranken
exclusief alcoholische dranken
inclusief alcoholische dranken
bij hoge consumptie van cognac en tequila
260000-420000
170000-260000 gemiddelde blootstelling (VS)
Acrylamide

IARC groep 2A
vermoedelijk carcinogeen en genotoxisch

op natuurlijke wijze gevormd tijdens T van bepaalde vnl.
koolhydraatrijke, plantaardige levensmiddelen > 120°C
(bakken, roosteren en frituren)

≠ vormingsmechanismen
Maillard reactie:
Asn + reducerend suiker
Mottram et al., 2002
8
Acrylamide: blootstelling Belgische bevolking
Blootstelling
=
FAVV monitoring 2002-2007
(+ IRMM data Duitsland)
∑ [AA]
LVM
x
consumptie
Probabilistisch, @Risk
9
Volwassenen
Belgische voedselconsumptiepeiling 2004 (WIV)
Kinderen
Vlaamse kleuters 2002-2003 (UGent)
Acrylamide: blootstelling Belgische bevolking
Gemiddelde
P97,5
VOLWASSENEN
KLEUTERS
0,4 µg/kg lg/dag
1,6 µg/kg lg/dag
1,0 µg/kg lg/dag
4,5 µg/kg lg/dag
Gemiddelde % bijdrage
Frieten
Koekjes
Brood
Koffie
Ontbijtgranen
Chips
Chocolade
Peperkoek
Speculaas
Broodjes
Koffiesurrogaat
Beschuit
Popcorn
Graanrepen
10
23
13
12
19
5
8
6
4
3
4
3
<1
<1
<1
19
36
11
<1
10
6
8
3
4
3
/
<1
<1
<1
Acrylamide: blootstelling Belgische bevolking
Gemiddelde
P97,5
VOLWASSENEN
KLEUTERS
0,4 µg/kg lg/dag
1,6 µg/kg lg/dag
1,0 µg/kg lg/dag
4,5 µg/kg lg/dag
0,3 – 2,0 µg/kg lg/dag
0,6 – 3,5 µg/kg lg/dag
2à3x
hogere
blootstelling
i.v.m.
volwassenen
(per kg lg)
Literatuur
Gemiddeld
P90 – P97,5
11
Acrylamide: mitigatiescenario’s
Duits minimalisatieconcept ↔ toegepast op Belgische data
P90 “Signaalwaarde”
(µg/kg)
Duitsland
België
2008
Ontbijtgranen
80
430
Chips
1000 (1063)
1000 (1053)
Koffie
937
506
Frieten
530 (589)
622
Koekjes
545 (738)
650
Chocolade
/
414
Peperkoek
1000 (1262)
1000 (1698)
Speculoos
416 (563)
719
Beschuit
496 (661)
230
Koffiesurrogaat
801 (1370)
1000 (3440)
Brood
/
50
Broodjes
/
50
Popcorn
/
494
Graanrepen
/
135
% reductie blootstelling
Gemiddelde
16,3
11,6
P97,5
59,3
4,7
Matrix
12
Acrylamide: mitigatiescenario’s
Reductiescenario’s berschreven in de literatuur
Bv. asparaginase, reductie T & t, blancheren, NaHCO3…
Scenario
1
Brood & broodjes -60%
2
Koffie -30%
3
Koekjes -70%
4
Frieten -35%
Chips -35%
Frieten & chips -35%
5
Peperkoek -60%
13
Gemiddeld
9,7
5,6
9,1
7,7
2,7
10,4
2,2
P75
27,6
16,2
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
P90
15,4
8,7
7,4
9,4
0,0
9,4
0,0
P95
8,0
4,7
9,9
11,0
2,5
13,6
0,0
P97,5 P99
5,1
3,3
3,3
2,4
10,6 11,2
9,4
8,2
3,6
4,3
13,0 12,4
3,1
4,2
P99,9
1,7
1,9
12,4
7,9
12,4
20,3
4,1
Acrylamide: Risicokarakterisatie

T25
(µg/kg
lg/dag)
650

MOE
BMDL10
(µg/kg
lg/dag)
310
Blootstelling
(µg/kg
lg/dag)
200
2000
300
0,43
0,92
2,31
1/4
1/4
1/4
300
0,2 / 1,6
MOE
T25
1500
710
280
BMDL10
720
340
130
200 / 50
2000 / 500
300 / 75
1500 / 188
Opmerking
gemiddelde blootstelling (VS)
P90 blootstelling (VS)
P90 blootstelling 2-5 jarigen (VS)
gemiddelde / hoge blootstelling
gemiddelde / hoge blootstelling
gemiddelde / hoge blootstelling
gemiddelde / P97,5 blootstelling
blootstelling ≥ 1 µg/kg lg voor 6% volwassenen
30% kleuters
hogere blootstelling kleuters:
lager lichaamsgewicht + hogere consumptie van o.m. brood en koekjes
14
Conclusies

opdracht industrie om [AA] producten ↓
cfr. CIAA toolbox


signaalwaarden = interessant “aansporingsinstrument”
sommmige sectoren zijn pro-actief, bij anderen blijven
reducerende maatregelen uit
MERK OP! Geschat wordt dat > 50% blootstelling te wijten is aan bereide
maaltijden (thuis, restaurant, …)

consument + catering dragen grote verantwoordelijkheid
Evenwichtige & gevarieerde voeding
Informeren, voorlichten van industrie & consument
15
Woord van dank
Experten werkgroepen dossiers 2007/09 & 2007/37:
V. Baeten (SciCom), P. Daenens (SciCom), B. De Meulenaer
(UGent), I. Huybrechts (UGent), A. Huyghebaert (SciCom), G.
Maghuin-Rogister (SciCom), F. Mestdagh (UGent), L. Pussemier
(SciCom), J. Tytgat (KULeuven), C. Van Peteghem (SciCom), C.
Vleminckx (WIV)
Het Wetenschappelijk Comité
Het Wetenschappelijk secretariaat
16