Aandacht voor de risico`s

Aandacht voor de risico’s
Focus op metaaldampen (lasrook)
Het is geen toeval dat veel werknemers in de metaalindustrie last lijken te hebben van griep, met
symptomen zoals een loopneus, zere keel, koorts, rillingen, misselijkheid en hoofdpijn. Hoewel het een
verrassing kan zijn, hebben deze griepachtige symptomen lang niet altijd met griep te maken - ze
kunnen veroorzaakt worden door het inademen van metaaldampen die afkomstig zijn van
laswerkzaamheden en daaraan verwante processen.
Lasrook is vaak niet zichtbaar met het blote oog. Het ontstaat doordat lasdraad of basismetalen door de
verschillende lasprocessen verdampen en vervolgens condenseren tot heel fijne deeltjes. Als deze
deeltjes eenmaal ingeademd zijn dan kunnen de griepachtige symptomen zich binnen 24 uur na
blootstelling voordoen. Hoewel de symptomen meestal van korte duur zijn en patiënten volledig
herstellen, kan herhaalde blootstelling leiden tot chronische aandoeningen zoals bronchitis, longoedeem
en zelfs botschade.
Verschillende industrieën zijn zich al jaren bewust van het bestaan van metaaldampkoorts of een van de
vele synoniemen die worden gebruikt om de aan de industrie gerelateerde kwalen te beschrijven. Deze
beroepskwalen, die meestal worden veroorzaakt door de blootstelling aan koper, magnesium, zink, lood
en ozon, staan onder meer bekend als kopergieterkoorts, koperrillingen, zinkrillingen,
galvaniseursvergiftiging, koperkoorts, metaalgieterskoorts, maandagkoorts en verstikkingen.
Verdere implicaties
Metaaldampkoorts is voor medewerkers in de metaalindustrie echter niet het enige potentiële
gezondheidsrisico.
Metaaldampen zijn bijproducten van de gebruikte materialen. Als gevolg daarvan kunnen ze, afhankelijk
van het soort materiaal dat wordt gebruikt, een breed scala aan ademhalingsproblemen veroorzaken. Zo
kunnen lasdampen van roestvrij staal en bepaalde elektrodes chroom en nikkel bevatten waardoor
neuskanker kan ontstaan. Bij het werken met geverfd, bekleed of gecoat staal moet uiterste
voorzichtigheid worden betracht omdat sommige afwerkingen, zoals chloor-rubberverf, bij het lassen of
snijden uiteen kunnen vallen en dan schadelijke gassen vormen.
Ook schoonmaakmiddelen zijn een mogelijk gevaar voor de luchtwegen. Als ze niet de kans krijgen
volledig te verdampen kunnen oplosmiddelen op chloorbasis, door de intense hitte van de lasboog,
desintegreren en allerlei gassen en dampen veroorzaken die neus en longen irriteren.
Elk van deze stoffen kan een ander effect hebben op de luchtwegen. Metaalarbeiders en lassers moet
zich dan ook bewust zijn van de mogelijke gevaren, de oorzaken en de effecten ervan. Het is ook
belangrijk dat medewerkers die betrokken zijn bij lasprocessen goed zijn opgeleid in het juiste gebruik
en onderhoud van beheersmethoden zoals plaatselijke afzuiging en ademhalingsbescherming.
Algemene risico's en effecten
Hoewel verre van compleet geeft de volgende lijst een aantal van de meest voorkomende stoffen in de
metaalbewerking en lasprocessen.
Chroom is niet alleen aanwezig in chromium verguldsel en roestvrij staal, maar wordt ook regelmatig
gebruikt bij de productie van legeringen met nikkel en molybdeen. Blootstelling aan deze stoffen kan in
eerste instantie irritatie van de luchtwegen en ontstekingen van het neusslijmvlies veroorzaken.
Herhaaldelijke blootstelling aan verbindingen met hexavalent chroom en nikkel wordt echter gezien als
een mogelijke oorzaak van de ontwikkeling van neuskanker op de lange termijn.
•
•
•
•
•
•
•
Misselijkheid en irritatie van neus en keel kunnen volgen op blootstelling aan dampen die koper
of fluoride bevatten. Blootstelling gedurende lange periode aan een hoge concentratie
fluoridehoudende damp, zoals die wordt gevonden in bepaalde elektrodetoeslagen en -coating,
kan leiden tot longoedeem en botschade.
Ook ijzeroxide, de damp waaraan lassers meestal worden blootgesteld, irriteert de luchtwegen.
Langdurige blootstelling tast de neus, keel en longen aan en kan siderose veroorzaken, een
fibrose van de longen die bekend staat onder de naam ijzeroxide long.
Lood wordt vaak gevonden in pijpwerk, bladmetaal en folie. Symptomen van acute blootstelling
zijn onder meer verlies van eetlust, een metaalachtige smaak in de mond, constipatie,
benauwdheid, misselijkheid, vermoeidheid, een bleke gelaatskleur, zwakte, pijnlijke
spiergewrichten en koliek. Lage blootstelling ove een lange periode kan schade toebrengen aan
zenuw-, urine-, voortplantings- en bloedaanmaakstelsels. Een zware loodvergiftiging kan leiden
tot beschadiging van het centrale zenuwstelsel (bijvoorbeeld polsverlamming of perifere
motorneuropatie), en de nieren met als mogelijke gevolgen anemie en spierverlamming.
Mangaan wordt meestal gebruikt als toevoeging in de productie van staallegingen, waardoor de
hardheid en spanningssterkte ervan aanzienlijk toeneemt. Blootstelling aan mangaan kan
aandoeningen van het zenuwstelsel tot gevolg hebben of, als het om hoge doses gaat,
symptomen van longontsteking veroorzaken.
Nikkel wordt vaak gebruikt bij de productie van speciale stalen, zoals 'zilveren' munten. Als het
in aanraking komt met de huid kan nikkel leiden tot allergische dermatitis en het kan irritatie aan
de luchtwegen veroorzaken.
Bij MIG en TIG-lassen en het lassen van aluminium, roestvrij staal of koper kan ozongas
vrijkomen. Ozongas wordt gevormd doordat zuurstof reageert met ultraviolet licht dat meestal
aanwezig is tijdens dit soort laswerkzaamheden. Inhalatie van oon kan de ogen en de
luchtwegen irriteren, hoofdpijn veroorzaken en zelfs leiden tot longoedeem.
Vanadium ten slotte wordt algemeen gebruikt in de productie van staallegeringen en kan naast
zware longontsteking, brochitis en longoedeem ook een groene verkleuring van de tong en
lichte bevingen van handen en voeten veroorzaken.
Inventarisatie van de risico’s
Als deze stoffenlijst wordt gecombineerd met het grote aantal verschillende schoonmaakoplossingen en
oppervlaktecoatings die gewoonlijk in de metaalverwerkende industrie worden gebruikt, is het niet
verwonderlijk dat er een grote variatie aan ademhalingsrisico's bestaat.
Werkgevers moeten volgens een arbeidshygiënische strategie de veiligheid en gezondheid van
werknemers beschermen. Voordat een geschikte ademhalingsbescherming wordt gekozen moet
volgens de wet een risicobeoordeling (RI&E) worden uitgevoerd. Via een RI&E moet een inventarisatie
plaatsvinden van de gevaren binnen een bedrijf met betrekking tot veiligheid, gezondheid en welzijn van
de werknemers. Bij deze beoordeling moet naar een aantal zaken worden gekeken, zoals de aard van
de risico's, de manier waarop personen worden blootgesteld en het niveau van persoonlijke
blootstelling. Bovendien moet worden beoordeeld of de bestaande beheersmaatregelen de persoonlijke
blootstelling adequaat beheersen. Als wordt geconcludeerd dat de blootstellingbeheersing niet adequaat
is moeten werkgevers verdere maatregelen treffen om blootstelling te verminderen. Als het beheer van
de blootstelling dan alsnog onvoldoende wordt geacht dan moeten persoonlijke beschermingsmiddelen
(PBM) zoals ademhalingsbescherming gebruikt worden.
Bedrijven van goede naam, zoals 3M, bieden daarom een reeks onderhoudsvrije maskers en
motoraangedreven ademhalingsystemen die bescherming bieden tegen de gevolgen van stof,
metaaldampen, ozon en tegen de hinderlijke geuren die vrijkomen bij het lassen.
De meest geschikte ademhalingsbescherming moet
worden geselecteerd door:
Specifieke onderhoudsvrije lasrookmaskers
Bij booglassen en MIG/TIG laswerkzaamheden, of het gebruik van aluminium, roestvrij of gepolijst staal
en koper kan ozongas vrijkomen. In die situatie moet het gebruik van ademhalingsbescherming
overwogen dat een laag actieve houtskool bevat, zoals het 3M™ 9925 lasrookmasker of the 3M™ 9928
premium lasrookmasker.
Deze maskers zijn speciaal ontwikkeld voor gebruik bij lasprocessen en voldoen aan de vereisten van
de Europese Standaard EN 149:2001 FFP2. Ze hebben een NPF van 10. De maskers zijn onafhankelijk
getest als bescherming tegen lasrookdeeltjes en voor gebruik als bescherming tegen ozon.
De 3M lasrookmaskers zijn voorzien van een uitademventiel waardoor er minder vocht- en
hitteopbouw is. De maskers kunnen onder een laskap gedragen worden, ook in combinatie met een
correctiebril zonder het zicht te belemmeren of het gebruik van andere beschermingsmiddelen te
verstoren.
3M™ Adflo™ Motoraangedreven ademhalingsbescherming –
speciaal ontworpen voor lassers
De Adflo motorunit is speciaal ontworpen voor de lasser in combinatie
met de bekroonde Speedglas™ laskappen. Het slimme en compacte
model is gemaakt om aan te sluiten bij de specifieke werkomstandigheden van de lasser.
Met de keuze van het juiste filter biedt de Adflo motorunit een effectieve
bescherming tegen zowel stofdeeltjes als gassen en dampen - alles in
één systeem. De filters kunnen onafhankelijk van elkaar vervangen
worden, of het deeltjesfilter of het gas- en dampfilter - ze hoeven niet
gelijktijdig vervangen te worden.
Een indicator geeft aan wanneer het deeltjesfilter volgelopen is, dus het
filter wordt niet te vroeg, maar ook niet te laat vervangen.