Officieel controleprogramma 2009

Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Federaal Agentschap voor de
Veiligheid van de Voedselketen
Officieel controleprogramma
2009: Analyses
Ir Maudoux
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 1
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Controles van de voedselketen
• Verordening (EG) Nr. 178/2002 (art. 17)
– Eerste verantwoordelijkheid ligt bij operatoren
• Verordening (EG) Nr. 882/2004 (art. 3 en 41)
– Officiële controles
– Geïntegreerd meerjarig nationaal controleplan
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 2
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Programmatie van officiële controles :
Organisatie
• Organisatie van officiële controles:
– Regelmatig
– Geschikte frequentie
– Gebaseerd op risico’s
Rekening houdende met:
– Antecedenten
– Betrouwbaarheid van de autocontrole
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 3
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Programmatie van officiële controles :
de verschillende stappen
• Verbetering van de programmatie-’tools’
– Integratie systemen (alfa, LIMS, Foodnet)
– Aanpassing controleprogramma (CCER)
• Programmatie op basis van de methodologie
– Veterinary Quarterly (december 2006)
• Aantal opgelegd door de wetgeving
• Aantal bepaald door het risico (detectie)
• Aantal bepaald in het kader van monitoring (schatting)
– Nadelige effecten, voorkomen, aandeel
• Aantal afhankelijk van een voorwaarde (belang)
• Advies van SciCom
– Inhoud van het programma (2009)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 4
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009
Aantal analyses: 2.461.564 (-0,4%)
• Landbouwgrondstoffen : 10.711 (-12,8%)
– Diervoeding, meststoffen, pesticiden
• Bemonstering dieren : 2.356.208 (-0,5%)
– Bloed, organen, weefsels, …
• Bemonstering planten : 9.545 (+0.6%)
– Planten, zaden, …
• Voedingswaren : 58.387 (+12,9%)
– Fruit, groenten, drank, melkproducten, eiproducten, vlees, honing,
olieën, specerijen, …
• Non-food : 26.713 (-10,1%)
– Contactmaterialen, aarde, water, bemonsteringsmateriaal,
transportmateriaal, …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 5
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
plantaardige productie
• Landbouwgrondstoffen :
– Meststoffen en bodemverbeterende producten : 695 (+4,5%)
• Kwaliteit : 422 (+1,0%)
• Zware metalen : 237 (+0,4%)
• PCB’s : 36 (-51,3%)
– Fytofarmaceutische producten (stalen) : 86 (= %)
• Fysicochemische eigenschappen
• Gehalte aan werkzame stoffen
– Molluscicides
• Gehalte aan afstotende stoffen : 13
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 6
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
plantaardige productie
• Groenten en fruit : 8.037 (+23,2%)
•
•
•
•
•
•
•
Bestrijdingsmiddelenresidu’s (stalen) : 1650 (+25,0%)
Bacteriën (E coli, Listeria, salmonella, …) : 3370 (-0,8 %)
Zware metalen (As, Cd, Pb, …) : 372 (–13,1%)
Mycotoxines : 315 (-7,4%)
Radioactiviteit : 375 (0,0%)
Nitraten : 90 (-39,6%)
…
• Planten en vermeerderingsmateriaal : 9.545 (+0,61%)
•
•
•
•
•
•
Bacteriën : 5.303 (-1,6%)
Schimmels : 1436 (+0,2%)
Insecten : 642 (+10,7%)
Nematoden : 1.212 (-0,8%)
Virussen : 892 (+11,8%)
Kwaliteit (hop) : 60 (+11,1%)
• …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 7
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
plantaardige productie
• Aandachtspunten :
– Waterplanten en wortelgewassen (import)
• Nematoden : systematische analyses (+100%)
– Stekken Pélargonium :
• Ralstonia solanacearum : 57 (-48.2%)
– Aardbeien
• Colletotrichum acutatum : 0 (44 : -100%)
– Oppervlaktewater en zuiveringsslib van verwerkingseenheden van
aardappelen
• Ralstonia solanacearum : 550 (-45,0%)
– Hout (zaaghout) :
• Dennenematode (PWN) : 0 (91 : -100%)
– Bonsaïs, Acer (import)
• Anoplophora chinensis : 21 (0 : +100%)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 8
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
diervoeding: 10.567 (-11,3%)
• PCB’s/dioxines : 2.216 (-13,5%)
– Mineralen, grondstoffen (GS) van dierlijke oorsprong, mengvoeders
(MV), voormengsels (V), oligo-elementen, …
• Microbiologie (Salmonella, Enterobacter.) : 1.455 (-5,6%)
– MV, GS dierlijke oorsprong, oliehoudende GS, …
• Dierenmeel 1.135 (-9,2%)
– GS dierlijke oorsprong, MV herkauwers, …
• Mycotoxines (DON, ZEA, OA, AF, FUM, …) : 1.109 (- 3,2%)
– MV, granen
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 9
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramm 2009 :
diervoeding (vervolg)
• Zware metalen (Cd, As, Pb, Hg, …) : 800 (-3,0%)
– GS dierlijke oorsprong, granen, oligo-elementen, MV, V
• Hormonen : 686 (+15,3%)
– MV
• Kruisbesmettingen : 536 (=%)
– MV
• Garanties additieven/geneesmiddelen : 551 (-38,0%)
– MV (gemedicineerd), Voormengsels
• Onzuiverheden vetten 125 (-4,6%)
– Vetten herkauwers
• Garanties kwaliteitsparameters : 960 (-34,5%)
– GS, MV
• …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 10
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
dierlijke productie
• Bemonstering dieren : 2.356.208 (-0,5%)
– Organen : 396.304 (+0,76%)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Malachietgroen : 101 (+5,2%)
Zware metalen : 884 (+2,1%)
Hormonen : 7.412 (+4,3%)
PCB’s/Dioxines : 1.459 (+8,3 %)
Geneesmiddelenresidu’s : 9.415 (+5,3%)
Micro-organismen (Salmonella, …) : 2.020 (=%)
Bestrijdingsmiddelenresidu’s (OC, OP, …) : 548 (-16,2%)
Ochratoxine : 203 (+16,0%)
…
– Bloed (dierziekten) : 700.923 (-0,7%)
– …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 11
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
dierlijke productie
• Bemonstering dieren (vervolg) :
– Urines : 1.865 (+22,5%)
• Hormonen : 1.786 (+23,7%)
• Chlooramphenicol : 79 (=%)
– Feces : 39.616 (-3,0%)
•
•
•
•
Hormonen : 23.408 (-4,7%)
Salmonella, Campylobacter, Aviaire Influenza : 16.138 (-0,6%)
Chlooramphenicol : 70 (+40,0%)
…
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 12
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
vlees : 18.372 (+19,1%)
• Microbiologie (Yersinia, Samonella, Listeria, E coli,
EcO157, Campylobacter, …) : 15.266 (+23,0%)
– Orgaanvlees, vlees, vleesproducten en -bereidingen,
gelatine, slakken
• Traceerbaarheid (DNA) : 705 (-1,4%)
– Vlees
• Radioactiviteit (Cs134, Cs137, K40) : 645 (-4,3%)
– Orgaanvlees, vlees, vleesbereidingen, slakken
• Hormonen : 637 (+102,2%)
– Vlees
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 13
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
vlees (vervolg)
• PCB’s/Dioxines : 288 (-14,2%)
– Vet, vlees
• Geneesmiddelenresidu’s : 254 (+0,8%)
– Vlees
• Bewaarmiddelen, kleurstoffen, sulfiet : 412 (-3,8%)
– Vlees, vleesbereidingen en -producten
• …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 14
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
vis, weekdieren, schaaldieren : 6.468
(+0,5%)
• Microbiologie (Vibrio, Samonella, Listeria, E. coli,
EcO157, Campylobacter,…) : 2.932 (+28,6%)
– Schaaldieren, weekdieren, vis
• Virus (hepatitis A, Noro- en Rotavirus) : 365 (-16,3%)
– Tweekleppige weekdieren
• Phycotoxines (ASP,DSP, PSP) : 273 (=%)
– Tweekleppige weekdieren
• Geneesmiddelenresidu’s (nitrofuranen,
chlooramphenicol, tetracyclines, …) : 600 (+12,1%)
– Vis, schaaldieren
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 15
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
vis, weekdieren, schaaldieren (vervolg)
• PCB’s/Dioxines : 503 (+8,6%)
– Vis, schaaldieren, inktvis
• Zware metalen (Cd, Hg, Pb) : 943 (+2,6%)
– Vis, schaaldieren, weekdieren, inktvis, …
• Radioactiviteit (Cs134, Cs137, K40) : 192 (=%)
– Vis, schaaldieren, weekdieren
• Histamine : 245 (=%)
– Vis
• …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 16
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
melkproducten : 107.611 (-18.6%)
• Microbiologie (Bacillus, Entero, E coli, Ec O157,…) :
5061 (+23,9%)
– Melk, melkproducten, room, boter, ijsroom, soft-ice, kaas, …)
• Geneesmiddelenresidu’s (chlooramphenicol,
nitrofuranen, nitro-imidazolen, … ) : 858 (+30,6%)
– Melk, melkpoeder, yoghurt, kaas, …
• PCB’s/dioxines : 516 (-16,1%)
– Melk, melkpoeder, yoghurt, kaas, boter
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 17
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
melkproducten (vervolg)
• Kwaliteit (VG, proteïnen, enzymen, boter, …) : 416 (-11,1%)
– Melk, melkpoeder, yoghurt, kaas, boter, ijsroom,…
• Zware metalen (As, Cd, Hg, Pb) : 295 (-1,0%)
– Melk, melkpoeder, yoghurt, kaas
• Bestrijdingsmiddelenresidu’s (OC, OP) : 141 (+11,9%)
– Melk, melkpoeder, boter, kaas, …
• Aflatoxine M1: 125 (=%)
– Melk, melkpoeder, boter, kaas, …
• …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 18
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
eieren en eiproducten : 2.165 (+2,1%)
• Microbiologie (Salmonella, Listeria, Entero, Ecoli, totaal
kiemgetal, …) : 1.281 (+6,9%)
– Eieren, eiproducten (poeder, vloeibare), bereidingen op basis van rauwe
eieren
• Geneesmiddelenresidu’s (antibiotica, coccidiostatica,
sulfonamides, …) : 461 (-1,7%)
– Eieren
• PCB’s, Dioxines : 126 (+10,5%)
– Eieren
• Zware metalen (As, Cd, Hg, Pb) : 38 (-13,6%)
– Eieren
• Kwaliteit (schaalresten, bewaarmiddelen, …) : 203 (-17,1%)
– Eieren, eiproducten (poeder, vloeibare)
• …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 19
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
bijenteelt : 1.525 (-2,4%)
• Bijen :
– Amerikaans vuilbroed : 300 (=%)
• Honing :
– Geneesmiddelenresidu’s : 507 (-2,5%)
– Bestrijdingsmiddelenresidu’s : 84 (-2,4%)
– Zware metalen (Cd, Pb) : 134 (-16,3%)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 20
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
dranken : 3.013 (+4,1%)
• Zware metalen (As, Sb, Cd, Hg, Pb, …) : 763 (- 6,7%)
– Waters, limonades, sappen, thee, wijnen
• Microbiologie (E coli, totaal kiemgetal, Salmonella, …) : 379 (+8,0%)
– Waters, ijsblokjes, fruitsappen, …
• Additieven (bewaarmiddelen, zuurvormers, kleurstoffen, …) : 271
(+22,0%)
– Bieren, fruitsappen, limonades
• Nitraten,… : 267 (=%)
– Waters
• Benzeen : 181 (+ 43,7%)
– Koffie, limonades, fruitsappen,…
• Bestrijdingsmiddelenresidu’s : 131 (+14,9%)
– waters, infusies…
• Mycotoxines (DON, OA, Pat, …) : 59 (+51,3%)
– Koffie, bier, fruitsappen, wijnen, …
• …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 21
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
de overige voedingsmiddelen : 12.016
(+9,1%)
• Microbiologie (E coli, EcO157, Enterobacter, Salmonella,
Listeria, Staphylococcus GT, …) : 7.009 (+27,5%)
– Specerijen, babyvoeding, chocolade-, bakkerij- en
banketbakkerijproducten, bereide maaltijden …
• Mycotoxines (AF, DON, FUM, OA, ZEA …) : 884 (-4,0%)
– Graanproducten, babyvoeding, …
• Zware metalen (Al, As, Cd, Cu, Hg, …) : 772 (+10,8%)
– Additieven, granen, babyvoeding, graan-, chocolade- en
bakkerijproducten, …
• Bestrijdingsmiddelenresidu’s : 364 (-13,3%)
– Granen, plantaardige olieën, margarine, babyvoeding, …
• PCB’s/dioxines : 250 (=%)
– Plantaardige olieën, babyvoeding, voedingssupplementen, …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 22
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
de overige voedingsmiddelen (vervolg)
• Kwaliteitsparameters
– Additieven (vitaminen, kleurstoffen, zoetmiddelen, …) 1.023
(-29,3%)
• Specerijen, babyvoeding, voedingsmiddelen, gebakjes, …
– Zout : 120 (+103,4%)
• Brood
– Allergenen (arachides, melk, eieren, gluten) : 120 (=%)
• Bepaalde voedingsmiddelen
– GGO’s : 158 (+13,7%)
• Pâtes alimentaires, graanproducten
• Migratietesten 156 (+30,0%)
– Babymaaltijden, sauzen
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 23
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
de overige voedingsmiddelen (vervolg)
• Semicarbazide (SEM) : 39 (+30,0%)
– Babymaaltijden, sauzen
• Pentachloorfenol : 30 (-14,3%)
– Guargom
• …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 24
Grondstoffen,
additieven, voormengs.
Mengvoeders
Rauwe melk
Melk UHT
Melkpoeder
Boter
Kaas
Yoghurt
Total
626
193
104
74
178
103
102
30
30
25
30
36
56
66
213
25
66
30
30
20
105
66
Totaal
Import
Distributie
Transformatie
103
102
819
Transport
Primaire productie
Import (feed)
Handelaars (feed)
Fabricanten (feed)
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Staalnameprogramma 2009 :
PCB’s/dioxines in de melkkolom
833
267
132
50
96
66
86
86
1616
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 25
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Diervoeders : rekening houdend met het sectoraal
bemonsteringsplan (nieuwe benadering)
•
•
•
•
de geviseerde contaminanten :
– moeten deel uitmaken van het sectoraal bemonsterinsplan 2008
– moeten weerhouden worden in het plan 2009 (voor de betreffende matrices)
de resultaten van de sector :
– worden verschaft aan het FAVV
– zijn gelijkaardig aan deze van de officiële controles
de sector past dezelfde actielimieten toe als het FAVV
de reducties houden rekening met :
– de resultaten (weinig of geen vastgestelde non-conformiteiten)
– het effect en de blootstelling en dit volgens onderstaande tabel
Effect
4
3
2
1
-10%
-10%
-5%
-5%
-15%
-10%
-5%
-5%
-20%
-15%
-10%
-5%
-20%
-20%
-15%
-5%
1-4
5-8
9 - 12
13 - 16
Blootstelling (aandeel * optreden)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 26
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Salmonellabemonstering in de
voedselketen
• Diervoeder: 752 (+0,7%)
• Dieren: Salmonellabestrijdingsprogramma
Parameter
Monstername door
Matrix
Aantal
Salmonella gallinarum
DGZ/ARSIA
bloed
15.420
Salmonella pullorum
DGZ/ARSIA
bloed
15.420
Salmonella spp.
DGZ/ARSIA
feces
2.214
Salmonella spp.
D’arts/pluimveehouder
feces
10.040
Salmonella spp.
D’arts/pluimveehouder
feces
2.376
Salmonella spp.
FAVV
feces
351
Salmonella spp.
FAVV
stof
351
BRAADKIPPEN
Salmonella spp
FAVV
feces
104
VLEESVARKENS
Salmonella antistoffen
D’arts
bloed
210.000
FOKPLUIMVEE
LEGHENNEN
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 27
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Salmonellabemonstering in de
voedselketen
• Slachthuizen/uitsnijderijen:
– Runderen: 850 (=%), varkens: 1.577 (+46%)
– Gevogelte: 900 (=%) en caecale feces: 363 (-23%)
• Voedingsmiddelen: 8.316 (+19,5%)
– Bereide producten (kant-en-klare maaltijden, chocolade, babyvoeding,…)
en dranken: 1.363 (+11%)
– Eieren en eiproducten: 480 (-14%)
– Groenten en fruit: 319 (-3,3%)
– Melk, melkproducten en –bereidingen: 965 (+3%)
– Producten/bereidingen van vissen/week- en schaaldieren: 883 (+56%)
– Producten slakkenteelt (GIP’s): 10 (=%)
– Specerijen: 118 (=%)
– Verwerkte dierlijke producten: 51 (+70%)
– Vlees, vleesproducten en –bereidingen: 4.127 (+29%)
• Verwerkte dierlijke producten NHC (bloedproducten, dierlijke eiwitten,
hondenkluiven, …): 308 (-13%)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 28
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Voorbeeld resultaten : bemonsterings- en
salmonellabestrijdingsprogramma
• Uitgangscontrole in het kader van de gezondheidskwalificatie
bij leghennen (1998 t.e.m. 2007)
2004
2005
2006
2007
Aantal analyses
532
753
844
340
% positief
13,5
5,4
4,0
5,0
• Salmonellabestrijdingsprogramma bij leghennen
07-12/2007
S.E.
S.T.
overige serotypes
12
2
12
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 29
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Voorbeeld resultaten : bemonsterings- en
salmonellabestrijdingsprogramma
• Evolutie humane Salmonellosis
Humane Salmonella
1600
1400
1200
1000
2003
2004
2005
2006
2007
2008
800
600
400
200
0
januari
februari
maart
april
mei
juni
juli
augustus
september
oktober
november
december
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 30
Raadgevend Comité van 22 oktober 2008
Voorbeeld resultaten : bemonsterings- en
salmonellabestrijdingsprogramma
• Evolutie humane Salmonellosis
– Duidelijke daling S.E. sinds vaccinatie leghennen
– S.T. blijft nagenoeg constant
– Daling naast monitorings- en bestrijdingsprogramma ook te
wijten aan veranderingen in consumentengedrag (cfr.
infocampagnes FAVV)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen 31