Opzet basismodule Werken in gezinnen

Basismodule Werken in gezinnen
Welke visie ligt ten grondslag aan deze module?
1. Visie op gezinnen
2. Visie op hulpverlenen
3. Visie op veranderen
4. Visie op methodiek
5. Visei op leren
Punten 1 t/m 4 betreffen visie op hulp aan de gezinnen. Punt 5 betreft een visie op het leren van
studenten. De visie over hoe studenten loopt parallel aan de visie op hoe cliënten/gezinsleden leren,
ontwikkelen en veranderen.
1. Visie op: gezinnen
We nemen de opvoedingssituatie als uitgangspunt. Het theoretisch kader wordt gevormd op basis van
theorieën m.b.t.:
- communicatie
- systeem en onderlinge verhoudingen
- ontwikkelingstheorieën (van ouders en kinderen)
Vraag: welke theorieën en modellen worden bij aanvang als bekend veronderstelt?
Deze kunnen alleen als extra opdrachten in de individuele leerroute worden
aangeboden.
Welke theorieën en modellen moeten expliciet aan de orde komen in de
bijeenkomsten?
2. Visie op hulpverlenen
Uitgangspunten zijn:
- vraaggestuurd
- empowerment
- competentiegericht,
- systeemgericht
- procesmatige hulp
- gedeelde verantwoordelijkheid
- dialoog
- problemen verhelderen
3. Visie op veranderen
- leertheorieën: operante -, sociale - en cognitieve leertheorie
- communicatietheorieën
- systeemtheorieën
4. Visie op methodiek
- planmatig
- resultaatgericht
- procesgericht
- doelgroep
- doelstellingen
- richtlijnen om doelen te bereiken
- koppeling theorie en praktijk
1
5. Visie op leren
Methodische uitgangspunten voor leren
 student is medeverantwoordelijk voor organisatie, plannen, keuze maken
 ontwikkelen van vaardigheden & houdingsaspecten & kennis
 reflecteren
 autonomie
 dialoog tussen werkveld, trainer, coach
 duidelijk over te bereiken competenties
 voldoende leermomenten
 activerende werkvormen
 autonomie
 toekomstperspectief
 leren door ervaring/praktijk en theorie te koppelen (leercyclus Kolb):
1. leren op de werkplek, vanuit de concrete ervaring:
 leermomenten
 samenwerken
 motiverend
2. reflecteren
 bespreekbaar maken van ervaringen,
 keuze maken voor de toekomst,
 koppeling met verleden,
 generaliseren
Organisatie van het leren:
 individueel
 in groep
 proces
 continue coaching en werkbegeleiding
 gesprekken en video
Proces van leren:
 reflecteren en transfer
 ondersteunen van het leerproces
 vaststellen voortgang en hoe verder te gaan
 activiteit en beleving
Literatuur:
 T.J.M. Ruikes. (1994). Ervaren en leren. Theorie en praktijk van ervaringsleren voor hulpverlening,
jeugdbescherming en jeugdwerk. Utrecht: SWP.
Op basis van de kerntaken van de IPT-er heeft Ria een opzet gemaakt die we in kleine
groep (Lia, Ria, Marijke, Petra) hebben uitgewerkt tot de volgende opzet voor de
basismodule.
Hier en daar zijn al suggesties gedaan voor werkvormen en vragen we naar bestaand
materiaal. Aan ieder van jullie de vraag om aan te geven op welke onderdelen je
suggesties hebt voor werkvormen en er materiaal beschikbaar is dat we hiervoor
kunnen bewerken.
Optioneel: workshop Werkbegeleiding ontwikkelen en aanbieden aan werkbegeleiders van
deelnemers.
2
Bijlage 1 Uitwerking verwijzingen naar competentieprofiel IPT
Dagdeel
Kerntaak IPT-er
Inhoud / onderdelen
Suggesties voor werkvormen
Competentieprofiel IPT-er1
1
Visie op hulp aan
gezinnen


Algemene vakinhoudelijke
competenties
Samenwerken




Kennis / inzicht in vakinhoudelijke visies op:
o Kennis en visie op ontwikkeling in gezinnen
o Leren en veranderen (van studenten én
cliënten)
o Visie op belang van werken o.b.v.
geëxpliciteerde methodiek
o Samenwerken met anderen, wat is eigen
positie en opdracht
Uitgangspunten hulp aan gezinnen
Inzicht in / kennis van verschillende methodieken
Recente ontwikkelingen in het werkveld (o.a.
vraaggericht werken, samenwerken met ouders)
Hoe veranderen mensen? Dynamiek van
veranderprocessen




Literatuur vooraf bestuderen en in
kader van opdracht tijdens
bijeenkomst bespreken.
Visie van eigen organisatie in relatie
tot gelezen tekst (artikel Lau
Geurts). Vertaal visie in concreet
handelen.
Inventariseren wat recente
ontwikkelingen zijn binnen ieders
organisatie. Hoe verhouden deze
ontwikkelingen zich tot deze
opleiding?
Netwerkkaart maken rondom casus
om positie helder te krijgen en
knelpunten te formuleren.
Een cliënt aan het woord laten
Is er materiaal voorhanden in de diverse
docentenhandleidingen?
2
Kennismaken met het
gezin




Invoegen in / afstemmen op gezinssysteem
Uitleg over hulp, positie en samenwerking,
concrete verwachtingen, werkwijze
Motiveren
1e inventarisatie hulpvraag
Responsieve sensibiliteit
Communicatieve competenties
Samenwerken met gezin
Planmatig handelen
Regie voeren
Contractrelaties aangaan
1
Waar de competenties voor het eerst aan de orde komen, zijn deze vetgedrukt. Voor de volledigheid worden ze ook genoemd waar ze in latere dagdelen
aan de orde komen, maar dan niet vetgedrukt.
3
Bijlage 1 Uitwerking verwijzingen naar competentieprofiel IPT
Dagdeel
Kerntaak IPT-er
Inhoud / onderdelen
Suggesties voor werkvormen
Competentieprofiel IPT-er2
3
Inventariseren en
analyseren: concretiseren
van de hulpvraag

Hier komen 3 sporen aan de orde:
competenties, interactie en systeem. De
deelnemers lezen van tevoren hier
theorie over, tijdens de bijeenkomst
gaan ze kort oefenen en daarna gaan ze
aan de slag ermee in de praktijk
Specifieke vakinhoudelijke
competenties
Responsieve sensibiliteit
Hulpvraag in kaart brengen
Analyseren van problemen en
oplossingen
Analyse van
- competenties
- interactie
- systeem



Informatie verzamelen over functioneren v.h.
gezin:
1. Zicht krijgen op wat goed gaat en op
knelpunten
2. Zicht krijgen op de communicatie in het
gezin
Herkennen en benoemen
Terugkoppelen en bespreken
Registreren en rapporteren: noemen dat iedere
instelling een eigen systeem heeft. Is dit systeem
voldoende ondersteunend? Kan er makkelijk een
uitdraai voor ouders worden gemaakt?
Format voor analyse ontwikkelen op
basis van 2 sporen. Hierin ook aangeven
de opbouw van info verzamelen
(wanneer je wat verzamelt)
Gebruik van video interactieanalyse
Het vertrekpunt is de hulpvraag. Ontwikkelingsfasen
of ontwikkelingstaken bieden een kader voor de
professional, en kunnen helpen om de informatie te
ordenen. Het doel is om breed te leren kijken, maar
wel te richten op de hulpvraag.
2
Waar de competenties voor het eerst aan de orde komen, zijn deze vetgedrukt. Voor de volledigheid worden ze ook genoemd waar ze in latere dagdelen
aan de orde komen, maar dan niet vetgedrukt.
4
Bijlage 1 Uitwerking verwijzingen naar competentieprofiel IPT
4
Vervolg dagdeel 3:
Inventariseren en
analyseren: concretiseren
van de hulpvraag


en
5
Hulpverleningsplan
opstellen
1. hulpvraag vaststellen
2. doelen formuleren




6
Hulpverleningsplan
uitvoeren en bijstellen



7
Vervolg dagdeel 6
Hulpverleningsplan
uitvoeren en bijstellen



Competentie-analyse, interactie-analyse en
systeem-analyse
Kaders om hulpvragen te analyseren
(ontwikkelingsfasen, ontwikkelingstaken of
leefgebieden) en kaders om communicatie te
analyseren
Informatie ordenen en samenvatten
Overeenstemming bereiken met ouders over de
analyse en doelen. Hierbij bewustzijn van eigen
normen en waarden en verschillende
opvattingen over wat gewenst en noodzakelijk is
bespreekbaar maken. Afstemmen op en
aansluiten bij gezinnen.
Hulpverleningsplan overeenkomen en
concretiseren in subwerkplan.
Hoe kan ik mijn visie en uitgangspunten en
voortgang in het proces overeind houden bij
onverwachte zaken?
Oefenen in feedback en instructies geven
Maken van afspraken, terugkomen op afspraken,
doelen bijstellen
Vanuit hulpverleningsplan komen tot concreet
werkplan
Belangrijke rol voor begeleiding vanuit
eigen organisatie: (1) analyse en weging
en
(2) terugkoppeling met gezin
Vgl. bijeenkomst 9 v.d. Fontysopleiding
Aantal concrete kaders/instrumenten
benoemen. Deelnemers ervaring op
laten doen met 1 of meerdere
kaders/instrumenten bij het analyseren
van een casus. Verschillende resultaten
van verschillende kaders/instrumenten
benoemen.
Materiaal van VHT: notitie van Henk
Vermeulen over feedback.
Hulpvraag in kaart brengen
(Pedagogische ) hulpvraag
vaststellen
Responsieve sensibiliteit
Regie voeren
Contractrelaties aangaan
Samenwerken
Adviseren m.b.t.
competentievergroting
Systeemgericht / cliëntgericht
Communicatieve competenties
Integriteit
Autonomie
Specifieke vakinhoudelijke kennis
Handelingsplan opstellen
Planmatig handelen
Oefenen en adviseren m.b.t.
competentievergroting
Systeemgericht / cliëntgericht
Handelingsplan uitvoeren en
bijstellen
Regie voeren
Communicatieve competenties
Samenwerken
Evalueren
Activeren
Hoe houd ik vast aan visie en uitgangspunten bij
onverwachte gebeurtenissen?
5
Bijlage 1 Uitwerking verwijzingen naar competentieprofiel IPT
8
Afronden
hulpverleningsproces


Evalueren en afronden van de hulp in het gezin:
 Wat doe je als het niet goed is gegaan?
 Is er voldoende op gang gebracht in het
gezin?
 Wat doe je als je wilt afronden en er een
nieuw probleem komt?
Afronden basisopleiding
Hulpverleningsproces afronden
Communicatieve comp.
Regie voeren
Competentievergroting
Samenwerken (gezin en andere
betrokkenen in formeel en informeel
netwerk)
Mogelijke opbouw
Bijeenkomst 1 = dagdeel 1 + 2
Bijeenkomst 3 = dagdeel 3
Bijeenkomst 3 = dagdeel 4 +5
Bijeenkomst 4 = dagdeel 6
Bijeenkomst 5 = dagdeel 7
Bijeenkomst 7 = dagdeel 8
De bijeenkomsten kunnen om de twee weken worden gegeven. De doorlooptijd van de basismodule is dan ongeveer drie maanden.
Competenties
Het competentieprofiel is behoorlijk breed. Sommige competenties moeten al in de basisopleiding zijn verworven. De specifieke competenties moeten op een
basisniveau verworven worden. Een basisniveau betekent dat de deelnemers de competenties met veel ondersteuning kunnen toepassen en veel
voorbereidingstijd met een collega of leidinggevende krijgen.
6