Verslag Slotbijeenkomst Duurzaam Bouwonderwijs Datum Plaats Tijd : woensdag 26 november : gebouw van Search BV in Amsterdam, Petroleumhavenweg 8, 1041 AC Amsterdam : 13.00 – 17.00 uur De netwerkbijeenkomst vormde het slot van het driejarig project Duurzaam Bouwonderwijs van SenterNovem en DHO. Vanaf hier moeten de regionale netwerken en partners nu zelf de contacten onderhouden en nieuwe plannen voor samenwerking ontwikkelen en uitvoeren. DHO levert nog wel gedurende een jaar lang ondersteuning door de subsite Duurzaam Bouwonderwijs te laten bestaan. Voorafgaand aan de netwerkbijeenkomst werd door Search BV de gelegenheid geboden om een kijkje te nemen in het gebouw. Het gebouw is een voorbeeld van wat mogelijk is op het terrein van duurzaam bouwen. Bijlage 2 van het verslag bevat een korte beschrijving van de rondleiding. Het programma (zie bijlage 1) bestond uit twee algemene presentaties, gevolgd door presentaties van voorbeelden uit de regio’s. De sheets van alle presentaties zijn geplaatst op de subsite Duurzaam Bouwonderwijs van de DHO-website. Hieronder volgt daarom alleen een korte typering van de presentaties, op enkele plaatsen aangevuld met opmerkingen van deelnemers. Helaas was Annemarie Rakhorst door privé-omstandigheden niet in de gelegenheid om bij de bijeenkomst aanwezig te zijn. Kees Duijvestein, tot voor kort hoogleraar Milieutechnisch Ontwerpen aan de TU Delft, gaf in zijn presentatie een helder inzicht hoe het concept duurzaam bouwen is ontstaan en wat het wel/niet is. In zijn presentatie had hij enkele prachtige beelden van wat er gebeuren kan als zaken niet al in de beginfase op elkaar worden afgestemd. Fatima Mzalassi vertelde over het voor de meeste aanwezigen onbekende project Creative Urbans, waarin middelbare scholieren onder deskundige begeleiding leren een bouwproject uit te voeren, vanaf de beginfase (het eerste idee) tot aan het presenteren van het eindresultaat (compleet uitgewerkte bouwtekeningen). Het project is nu aan het tweede jaar bezig. Creative Urbans is daarvoor nog op zoek naar sprekers en excursiemogelijkheden. Bram Kranenburg vertelde in zijn presentatie over de nieuwe opleiding Climate & Environment van de Haagse Hogeschool, een voorbeeld van integratie van duurzaam bouwen in het onderwijs. De verwachting is dat zich binnen drie jaar 100 studenten voor deze minor zullen inschrijven. Helaas was het door tijdgebrek niet mogelijk om de bijbehorende film te laten zien, maar DHO probeert de film op de subsite te plaatsen. Esther Roth van W/E-adviseurs gaf een toelichting op de werking van GPR 4.0. Deze software tool maakt inzichtelijk wat de bijdrage van maatregelen is om een vooraf gesteld ambitieniveau te halen. De nieuwste versie van GPR-richtlijn wordt gratis aan onderwijsinstellingen ter beschikking gesteld! Rob de Vrind van het Koning Willem I College haakte hierop in door te vertellen over de BREEAM methode die onder andere gebruikt wordt door het Dutch Green Building Council (DGBC). Er is nauw contact tussen de ontwikkelaars van de GPR-richtlijn en het DBGC om te voorkomen dat er twee verschillende, deels overlappende richtlijnen in de markt worden uitgezet. Karin Brouwer nam de deelnemers mee naar de plannen voor een Duurzame Kenniscampus in Leeuwarden en vertelde waar ze in het proces zoal tegenaan lopen. Vanuit de aanwezigen kwamen suggesties hoe zaken (nog beter) vlot getrokken zouden kunnen worden. Tijdens de borrel na afloop van de bijeenkomst werd onderling nog volop informatie uitgewisseld. Bijlage 1: programma 13.00 Ontvangst met koffie, thee en broodjes, verzorgd door Siere Cateraars 13.15 Rondleiding door het innovatief duurzame gebouw van Search BV onder deskundige leiding van een medewerker van Search BV. 14.00 Start programma, welkom door Betty de Keizer, projectmanager Duurzaam Bouwonderwijs 14.10 Het belang van duurzaam WO-bouwonderwijs, door Kees Duijvestein, hoogleraar TU Delft 14.35 Creative Urbans, door Fatima Mzalassi, directeur CURe 15.00 Koffie/thee 15.10 Kansen voor duurzaam bouwonderwijs met bijdragen van bedrijven en onderwijsinstellingen: - Minor Climate & Environment - Programma GPR Gebouw 4.0 - Duurzame Kenniscampus Leeuwarden - BREEAM en LEED, twee manieren om te bekijken hoe duurzaam gebouwen zijn 16.00 Korte terugblik op drie jaar samenwerking tussen bedrijven en bouw(beroeps)onderwijs 16.10 Afsluiting van het formele programma, gelegenheid om nog even na te praten bij de borrel, verzorgd door Siere Cateraars Bijlage 2: Duurzaam bouwen en Search BV SEARCH BV is een ingenieursbureau opgericht door Annemarie Rakhorst. Oorspronkelijk was het bedrijf een asbestonderzoeksbureau. Het bedrijf werkt vanuit de filosofie dat het delen van kennis op het gebied van duurzaam bouwen centraal moet staan. Alleen dan is het mogelijk om te innoveren, iets dat niet gaat lukken als iedereen zijn kennis voor zichzelf houdt. Inmiddels heeft het bedrijf drie vestigingen in Nederland. Het gebouw van de locatie in Amsterdam dat deze bijeenkomst herbergt, is ontworpen vanuit het idee dat bij duurzaam bouwen aan meer zaken gedacht kan worden dan alleen de techniek. Het is bijvoorbeeld ook belangrijk om goed te kijken naar de functie van een gebouw. Het gebouw van Search BV is bedoeld voor mensen die niet gebonden zijn aan één werkplek, maar het ook moeten hebben van (onderlinge) interactie. Het gebouw heeft daarom 80% flexplekken die van elkaar gescheiden zijn door doorzichtige scheidingen. Elke plek is flexibel in te richten. Tijdens de rondleiding onder leiding van een medewerker van Search BV werd een toelichting gegeven over de warmte-koude opslag (WKO) onder het gebouw. De WKO is verwerkt in de heipalen en wordt ook per paal gemonitord. Op het dak is een geheel nieuw systeem van zonneciollectoren in gebruik. De deelnemers kregen ook informatie over de duurzame inrichting van het gebouw en de gevelisolatie en –ventilatie. Het gebouw onderscheidt zich verder door de volgende kenmerken: - Produceert energie (geen gasaansluiting!) - Zuivert buitenlucht van fijn stof - Verbruikt nog maar 10% water t.o.v. het vorige gebouw - Eenvoudig in elkaar gezet, en eveneens makkelijk en snel te ontmantelen, waardoor 80% van de bouwmaterialen te hergebruiken zijn Het bedrijf streeft naar toepassing van het concept Cradle-to-Cradle. In dit gebouw is dat nog niet gerealiseerd. Search BV toont met dit gebouw wel aan dat het ook voor MKB-bedrijven mogelijk is om iets te realiseren op het gebied van duurzaam bouwen en ook nog dat het zelfs financieel zeer gunstig kan uitkomen. Dit ondanks de extra kosten die Search BV heeft moeten maken door het laten verschepen van biologisch prefab-hout uit Oostenrijk.