macht en kracht

”MACHT EN KRACHT”
OP EEN AFDELING OUDERENPSYCHIATRIE
Amra Hurlebusch,
bachelor in de verpleegkunde
afdeling ouderenpsychiatrie
Jan Debaene,
hoofdverpleegkundige
afdeling ouderenpsychiatrie
Lieve Lemey,
ouderenpsychiater
ZORGRELATIE IN VERANDERING
door
PSYCHO-EDUCATIE
zelfredzaamheid
psychisch
PSYCHO-EDUCATIE MET
ver
deso wardheid
riënt
atie,
delie
r
verminderd mobiliteit
valrisico
veel tijd nemen
multipele
pauzes inlassen
spiritueel
lichamelijk
SPECIFIEKE AANDACHTSPUNTEN
specifieke
ouderdomsziektes
verpleegproblemen
van de
gerontopsychiatrische
patiënt
regelmatig herhalen
langzaam en duidelijk spreken
concrete formuleringen gebruiken
verhoogde kwetsbaarheid
eist specifieke aanpak
individueel of in zeer kleine groep werken
bevattingsvermogen goed opvolgen
emotionele draagkracht bewaken bij het bespreken van beladen thema’s
n
age
svr
g
n
evi
aangepast materiaal gebruiken
ng
edi
rvo tatie
e
d
on hydra
des
lemen
slaapprob
sociaal
rouw, verlies
eenzaamheid
op verho
inf
ect ogd r
is
ie,
de ico
cub
itu
s
or n
do isse
n
e ten
r
lem eu
b
ro geb
p
gs ns
in e
ss lev
a
e
np d
aa jpen
ir
g
in
vermind
erde
waarne
ming
g
zin
momenten van goed en alert zijn uitkiezen
aanschouwelijk presenteren
e
en
ifiek
eeld
spec ziekteb
he
trisc
hia
psyc
levenskwaliteit
afhan
kelijk
heid
problemen met
uitscheiding
e
isch
ron
f ch
te o pijn
acu
p
ed olyf
ica arm
tie ac
on ie
tro
uw
e
ev
iti en
gn iss
co orn
sto
m
recht
op
inspraak
n t
ee en
an rum
v
ng st
eli kin
kk wer
i
tw t
on epas
ng
aa
Elektroconvulsietherapie of “ECT”
Dit zijn de voorbereidende
onderzoeken:
De arts heeft vastgesteld dat u (of een familielid
van u) aan een psychiatrische aandoening
lijdt. Een ECT- behandeling zou u kunnen
helpen verbeteren of genezen.
Met dit boek willen wij u over de behandeling
informeren. Een ECT- behandeling is zeer
werkzaam, doeltreffend en veilig.
Aarzel niet ons alles te vragen wat u over de
behandeling of uw ziekte nog wilt weten.
• Wij onderzoeken uw hart met een EKG.
• Wij onderzoeken uw longen met een
röntgenfoto.
• Wij onderzoeken uw hersenen
met een CT of MRI van de schedel.
• Wij meten uw hersenactiviteit
met een EEG.
• Wij nemen bloed af.
2
Elektroconvulsietherapie
7
Elektroconvulsietherapie is een behandeling die voor
verschillende aandoeningen gebruikt kan worden.
Bij volgende stoornissen kan ECT u helpen:
•
Informatie voor betrokkenen,
familieleden en geïnteresseerden
Depressie
Manie
Psychose
•
Gedrukte stemming
Interesseverlies
Eetlustdaling
Verstoorde slaap
Moeheid
Hopeloosheid
Doodsgedachten
Schuldgevoelens
Opgewondenheid
Enorme drukte
Spraakwaterval
Chaotisch gedrag
Snel afgeleid zijn
Onvermoeibaar zijn
Overgrote zelfverzekerdheid
Onrealistische plannen
Verminderde slaapbehoefte
Verwardheid
Angst
Onsamenhangende spraak
Chaotisch gedrag
Hallucinaties
Wanen
•
•
Soms ook afgevlakte
emoties
De behandeling gaat door op dinsdag en/ of vrijdag. Ze wordt uitgevoerd
door een psychiater, een anesthesist en een verpleegkundige.
Omwille van de verdoving dient u vanaf middernacht vóór de behandeling
nuchter te blijven (niet eten en drinken). ‘s Ochtends doet u een
ziekenhuisschort aan. U mag geen prothesen, juwelen of nagellak dragen.
Wij brengen u in uw bed naar de ECT-eenheid op het gelijkvloers.
De ECT-verpleegkundige ontvangt u en bereidt u voor: uw bloeddruk
wordt gemeten, indien nodig wordt uw tandbescherming aangebracht en
u krijgt meetelektroden op uw voorhoofd (voor het EEG) en uw borstkas
(voor het EKG).
3
Psychiatrische aandoeningen hebben
vaak lichamelijke oorzaken:
HET
Een belangrijke oorzaak voor een ernstige
depressie, een manisch-depressieve stoornis
of een psychose is een verstoord evenwicht
tussen de scheikundige stoffen in de
hersenen. De informatie-overdracht tussen de
hersencellen en het samenspel van de
verschillende hormonen functioneren
onvoldoende waardoor het voelen, denken of
handelen ongunstig beïnvloed wordt.
INFORMATIEBOEK
OVER
4
ELECTROCONVULSIETHERAPIE
Zo werkt elektroconvulsietherapie of
ECT:
De tekst in dit informatieboek is gebaseerd op:
Sienaert, P., De Fruyt, J. en Dierick, M. (2006)
Elektroconvulsietherapie: aanbevelingen voor de praktijk,
Academia Press Gent en
Van den Ameele, H. (2006) Richtlijn elektroconvulsietherapie (ECT),
Departement Psychiatrie-Psychosomatiek AZ Sint-Jan Av.
De afbeeldingen in dit informatieboek zijn overgenomen van :
Sienaert, P. & Schoukens, S. (2003) Elektroconvulsietherapie:
Informatie voor betrokkenen en geïnteresseerden. DVD I
ntensity Productiones, Haaltert en het internet (Google afbeeldingen).
Ontwerp: Amra Hurlebusch
12
Geïnformeerde keuze
Dat gebeurt op de dag van de
behandeling:
8
•
In de behandelruimte brengt de anesthesist u kortdurend onder verdoving en dient
aansluitend een spierverslappend middel toe. Uw ademhaling wordt ondersteund met
een zuurstofmasker.
•
Terwijl u volledig verdoofd en ontspannen bent, houdt de psychiater twee elektroden
(metalen plaatjes) tegen uw hoofd en wordt er een korte epileptische aanval van circa
20 – 60 seconden uitgelokt. U voelt hiervan helemaal niets. Direct na de behandeling
wordt u terug wakker gemaakt. De behandeling duurt dus slechts enkele minuten.
•
Wanneer u terug wakker bent, wordt u naar de ontwaakruimte gebracht om nog even uit
te rusten. Ook hier wordt u begeleid door een verpleegkundige die nog eens uw
bloeddruk meet. Kort daarna mag u terug naar uw kamer.
•
Ongeveer 1 – 2 uren na de behandeling mag u terug opstaan,
eten en drinken en krijgt u uw ochtendmedicatie.
Patiëntenrechten
9
Dit zijn mogelijke bijwerkingen van
een ECT-behandeling:
Elektro ->
Uw hersenen worden
met (zeer kleine) stroomstoten
geprikkeld.
Convulsie->
De elektrische
prikkels veroorzaken een soort
ontlading in uw hersenen. Daardoor
wordt een korte epileptische aanval
met lichte spiertrekkingen
(convulsies) uitgelokt.
Therapie ->
Door de ontlading
ontstaat een nieuw evenwicht tussen
de verschillende scheikundige stoffen
in uw hersenen. De informatieuitwisseling tussen de hersencellen
verbetert en de afscheiding van
bepaalde hormonen wordt
gestimuleerd. Daardoor voelt u zich
beter en kunt u genezen.
5
• Hoofdpijn -> relatief vaak, daarom krijgt u meestal al vóór de
behandeling een pijnstiller van ons toegediend (Dafalgan odis®).
• Spierpijn -> ook hier helpt een lichte pijnstiller.
• Misselijkheid (door de verdoving) -> gebeurt zelden, verbetert door
Motilium®.
• Korte verwardheid na de behandeling -> verdwijnt meestal binnen
het uur.
• Voorbijgaande geheugenklachten:
-> relatief vaak: kortdurend geheugenverlies na de behandeling
(nieuwe informatie moeilijk kunnen onthouden),
-> zelden: geheugenverlies gedurende de gehele behandelingsfase
tot enkele maanden na de behandeling (ook gebeurtenissen uit het
verleden een tijd lang vergeten).
• Overdreven opgewektheid -> de depressieve stemming slaat
tijdelijk om in een (licht) manische toestand.
10
Dat zou u nog moeten weten over
elektroconvulsietherapie:
Voorbereiding van een ECT-behandeling:
• U wordt over de behandeling geïnformeerd en u geeft uw
toestemming.
• U wordt medisch onderzocht op eventuele risico’s die een
tegenindicatie voor de behandeling zouden kunnen zijn.
• Soms wordt uw medicatie aangepast omdat bepaalde
geneesmiddelen (vooral slaap- en rustgevende middelen)
een negatief effect op de behandeling kunnen hebben.
• De tandarts maakt, zo nodig, een tandbescherming.
• De behandeling is vaak succesvol en heeft - vergeleken met medicatie weinig bijwerkingen (die bovendien meestal van voorbijgaande aard
zijn). Bij ongeveer 8 op 10 mensen leidt een ECT-kuur tot een
duidelijke verbetering van hun psychische toestand.
• Soms voelt u zich al na 2 of 3 behandelingen beter, soms duurt het
genezingsproces langer en zijn 12 – 14 behandelingen nodig. Het is
mogelijk om de behandeling ambulant verder te zetten indien u zich
goed genoeg voelt voor een ontslag.
• Ondanks de succesvolle werking kan de behandeling een herval niet
altijd voorkomen. Daarom hebben sommige patiënten een
(ambulante) onderhoudsbehandeling nodig.
• ECT is een onderdeel van een totale behandeling. Het is zeer belangrijk
dat u verder regelmatig uw voorgeschreven geneesmiddelen inneemt
en psychisch begeleid wordt.
• Soms worden ook enkele vragenlijsten afgenomen die
peilen naar de ernst van de depressie en het functioneren
van het geheugen.
6
11
Participatie van patiënt
en familie