Idomeneo - Frank Groothof

Stichting Vrije Val / Muziektheater Frank Groothof
Lesmateriaal
www.frankgroothof.nl
‘Idomeneo’
Dit lesmateriaal behoort bij de voorstelling ‘Idomeneo’ van Frank Groothof.
Het lesmateriaal is bedoeld voor kinderen in de bovenbouw van het basisonderwijs en in de eerste
leerjaren van de middelbare school.
Wij verzoeken u de onderstaande opdrachten voor het bezoek aan de voorstelling
met de kinderen te behandelen. Het is onze ervaring dat leerlingen die zich van
tevoren in de voorstelling hebben verdiept, deze met meer aandacht volgen.
Idomeneo
Idomeneo is een opera, gebaseerd op een verhaal uit de Griekse oudheid. De muziek
werd geschreven door Wolfgang Amadeus Mozart en voor het eerst op 29 januari
1781 in München opgevoerd. Mozart leefde in de achttiende eeuw en was een
wonderkind. Hij werkte al op 8-jarige leeftijd aan zijn eerste opera-aria. Toen hij op
24-jarige leeftijd Idomeneo schreef was hij al een ervaren operacomponist.
Idomeneo is z'n 13e opera en er zijn kenners die zeggen dat Mozart geen mooiere
1
 2009 Lesbrief bij voorstelling ‘Idomeneo’
Stichting Vrije Val / Muziektheater Frank Groothof
www.frankgroothof.nl
opera heeft geschreven dan deze. Wolfgang Mozart was getrouwd met Constanze en
volgens haar was de Idomeneo-periode de gelukkigste tijd van zijn leven.
a.
voorbeeld van een operadecor van een andere ‘Idomeneo’
Opdracht 1 -
vormgeving decor
Frank Groothof speelt deze voorstellingen in grote schouwburgen en theaters door
heel Nederland. De voorstelling begint met een verhaal dat hij graag wil vertellen.
Maar niet alleen het verhaal is belangrijk.
Want alhoewel je veel aan de verbeelding van de bezoekers kunt overlaten, is het erg
belangrijk hoe het decor eruit ziet. Komt het verhaal erin tot leven? Kun je je als
bezoeker voorstellen dat je je op een rots, een strand of in een paleis bevindt? Wordt
een decor steeds gewisseld of zijn er attributen, hulpstukken die de fantasie prikkelen
en een wisseling van plek mogelijk maken?
Jullie gaan binnenkort naar de voorstelling Idomeneo. Dit spannende verhaal speelt
zich af op verschillende plekken. Een decorontwerper heeft zijn best gedaan en Frank
Groothof speelt het stuk dan ook in een 10 meter breed decor. Maar hoe zou jij het
decor bij dit verhaal eruit laten zien? Daarover gaan jullie nadenken om vervolgens
met een voorstel te komen.
Het verhaal van Idomeneo volgt dadelijk. Luister goed of lees het goed door. Tijdens
het lezen vormt zich misschien al een beeld in je hoofd. Hieronder wat voorwaarden:
-
Een voorstelling moet een bepaalde vaart hebben. Je kunt dus niet bij elke
locatiewisseling ook van decor wisselen. Dat duurt te lang. Hou daar rekening
mee.
2
 2009 Lesbrief bij voorstelling ‘Idomeneo’
Stichting Vrije Val / Muziektheater Frank Groothof
-
www.frankgroothof.nl
Het vloeroppervlak dat je mag gebruiken is 10 meter breed en 8 meter diep.
Frank wil graag in één decor spelen zonder dat er al te veel gewisseld wordt.
Kun je verschillende losse elementen bedenken die ervoor kunnen zorgen dat
er toch veranderingen van plaats (strand/paleis etc) optreden.
De voorstelling wordt meerdere keren per week in verschillende theaters door
heel Nederland gespeeld. Dat betekent dat het decor opgebouwd en
afgebroken moet worden. En het moet in één grote vrachtwagen passen.
Hou ook daar rekening mee.
Frank Groothof speelt de voorstelling alleen. Hij beeldt de verschillende personages
uit:
Idomeneo - Koning van Kreta
o Idamantes - de zoon van Idomeneo
o Ilja
- een gevangen genomen prinses die nu als slavin moet
poetsen in het paleis van Idomeneo, ze is verliefd op
Idamantes en hij op haar
o Elektra
- een kreng van een prinses die graag met Idamantes wil
trouwen
o Poseidon
- God van de Zee, hij kan ongelofelijke stormen
veroorzaken
o Het monster Water - een neef van Poseidon, voor nog meer rampspoed
b. voorbeeld van een operadecor van een andere ‘Idomeneo’
Nu volgt het verhaal. Let goed op op welke plekken het zich afspeelt en schrijf die op.
Het verhaal van Koning Idomeneo
Idomeneo, Koning van Kreta is jarenlang van huis weggeweest om oorlog te voeren
tegen Troje. Hij beloofde zijn zoon Idamantes maar een paar weken te gaan vechten,
maar dat viel nogal tegen. De poorten van Troje werden namelijk goed bewaakt door
Poseidon. Poseidon is de God van de Zee. Pas na jaren als Poseidon een keer niet goed
3
 2009 Lesbrief bij voorstelling ‘Idomeneo’
Stichting Vrije Val / Muziektheater Frank Groothof
www.frankgroothof.nl
oplet slaat koning Idomeneo toe en vernietigt Troje. Hij steekt het in de brand,
plundert het en rooft alle schatten. Om direct daarna naar huis te vertrekken.
Zodra Poseidon ontdekt wat er met zijn geliefde Troje is gebeurd, ontsteekt hij in
woede en gaat hij wraak nemen. Hij ontketend een enorme storm waarin het schip
van Idomeneo met man en muis vergaat.
Ook Idomeneo verdrinkt bijna. Hij smeekt Poseidon hem te laten leven en belooft de
eerste persoon die hij tegenkomt als hij aanspoelt aan land, aan Poseidon te zullen
offeren. En ineens wordt de zee kalm. Als hij daarna aanspoelt gebeurt het
verschrikkelijke. Zijn zoon Idamantes is de eerste die Idomeneo op het strand vindt. De
vader moet zijn eigen zoon offeren aan Poseidon…
De koning komt op zijn paleis aan. Maar het is geen blije thuiskomst, hij is wanhopig.
Na veel wikken en wegen besluit hij zijn zoon per schip weg te sturen. Idamantes moet
met Elektra naar het verre land van deze prinses. Daar zal hij veilig zijn.
Poseidon doorziet dit plan en vraagt het monster Water te hulp. Die woont op de
bodem van de zee en zorgt voor zoveel onheil dat Idamantes boot niet kan vertrekken.
De bevolking heeft het zo zwaar, dat Idomeneo aan het volk moet opbiechten waar
alle problemen vandaan komen. Er zit niks anders op, Idomeneo moet zijn belofte aan
Poseidon nakomen en Idamantes offeren.
Hoe zal dit aflopen? Eist Poseidon dit offer?
c.
voorbeeld van een operadecor van een andere ‘Idomeneo’
(Dit is dus de ontknoping of het hoogtepunt, verzin zelf waar dit laatste deel zich
afspeelt).
Als het goed is, heb je een aantal locaties opgeschreven. Op deze verschillende
plekken speelt zich telkens een deel van het verhaal af. Dan is het nu tijd na te gaan
denken over je ontwerp. Hoe ga je al die verschillende plekken laten samenkomen in
één decor?
Werk samen in tweetallen, maak eerst een schets. Vervolgens neem je een A3-vel dat
je in het midden vouwt zodat er twee A4-vellen ontstaan. Gebruik bij voorkeur stevig
4
 2009 Lesbrief bij voorstelling ‘Idomeneo’
Stichting Vrije Val / Muziektheater Frank Groothof
www.frankgroothof.nl
papier. Dit is je ondergrond en een achterwand. Maak hierop een maquette van het
decor dat je in gedachten hebt.
Presenteer je ontwerp aan de rest van je klas. Maak een foto met je mobiel en zend
hem naar [email protected] De vijf meest verrassende ontwerpen worden
beloond.
Opdracht 2 -
Belofte maakt schuld
Net zoals je vaker ziet bij de tragedies van de grote Griekse toneelschrijvers
(bijvoorbeeld Sophocles en Euripides) gaat het verhaal eigenlijk over de mens die de
wil van de Goden aan z’n laars lapt. Dat leidt altijd tot een gigantische hoop misère.
De Griekse Goden moest je wel respecteren. En dat kon je maar beter doen ook,
anders waren de gevolgen niet te overzien. De Grieken geloofden in een hele serie
Goden. Die woonden met z’n allen op de berg Olympus. Goden hadden destijds een
centrale rol in het leven van de mensen. Je had Goden voor de liefde, Goden voor een
behouden vaart op zee en Goden voor de oogst. Maar ook voor de oorlog of de jacht.
Als die Goden kwaad waren moest je je bergen. Je kon ze maar beter te vriend
houden. Bijvoorbeeld door te bidden, tempels voor ze te bouwen en iets aan ze te
offeren.
Rembrandts’ Offer
5
 2009 Lesbrief bij voorstelling ‘Idomeneo’
Stichting Vrije Val / Muziektheater Frank Groothof
www.frankgroothof.nl
Filosofeer met de leerlingen over de volgende vragen:





Offeren, wat is dat?
Gebeurt dat nu nog? En zo ja, in welk deel van de wereld? In welke culturen?
Wat offeren mensen dan?
Ken je verhalen over andere culturen waar veel offers werden gebracht?
Ook zware offers, bijvoorbeeld mensenoffers zoals in het verhaal van
Idomeneo?
 Geloof jij in een God? En zo ja, kan die ook boos worden?
 Moet je die ook te vriend houden? Hoe zou je dat doen?
 Als jij iets zou moeten offeren, wat zou dat dan zijn? Iets waar je toch al veel
van hebt of iets wat je moeite zou kosten?
Opdracht 3 -
Griekse Goden op internet
De Griekse Mythologie bestaat uit een hele serie spannende verhalen over Goden,
koningen, prinsen en prinsessen, monsters en nog veel meer. Over speciale
opdrachten, over oorlogen en spannende trucs om enge monsters om de tuin te
leiden of eenogige reuzen te slim af te zijn.
Het zijn verhalen die je jarenlang kunt lezen. In één keer, dat wordt misschien wat
veel. Probeer een boek te bemachtigen en lees af en toe zo’n spannend verhaal. Ze
zijn al duizenden jaren oud maar nog steeds spannend. Alleen dat is al knap.
Een korte uitleg over de belangrijkste Griekse goden vind je op onderstaande link. Je
vindt er informatie over de Griekse taal, de Griekse geschiedenis en zoals gezegd, de
Griekse Goden. Als je op elke God klikt zie je niet alleen wie zijn of haar ouders zijn,
maar opent een pagina met meer informatie over die god. Lees het goed en sluit dan
af met de Griekse Goden Quiz.
http://ontwikkel.thinkquest.nl/~kla020/index.html
Succes!
Leerkracht: op verschillende sites èn in vele boeken treft u goed geschreven verhalen
aan uit de Griekse Mythologie. Wellicht is het een goed idee om de belangstelling van
de kinderen wakker te schudden door regelmatig een verhaal voor te lezen.
6
 2009 Lesbrief bij voorstelling ‘Idomeneo’