Wet Verbetering Poortwachter

‘Poortwachter’ en de CAO: Aandachtspunten
Inleiding
In een aantal CAO’s zijn afspraken gemaakt die nu als gevolg van invoering van de Wet Verbetering
Poortwachter moeten worden aangepast. Dit omdat in die wet een aantal bepalingen zijn opgenomen
waardoor afspraken in CAO’s op dat gebied in strijd kunnen zijn met de Wet Verbetering
Poortwachter.
Onder ‘1. Herziene afspraken’ treft u de onderdelen aan die als gevolg de invoering van Poortwachter
moeten worden herzien.
Ook is het mogelijk om in CAO’s nieuwe afspraken te maken met betrekking tot de Wet verbetering
Poortwachter. Deze afspraken zijn niet verplicht, maar kunnen een aantal Poortwachtersverplichtingen
op CAO-niveau regelen.
Onder ‘2. Suggesties voor nieuwe CAO afspraken’ wordt een aantal mogelijkheden aangegeven.
1. Herzien bestaande afspraken
Door de invoering van Poortwachter moet een aantal CAO-teksten worden herzien:
Periode loondoorbetaling
In de meeste CAO’s wordt gesproken over een ‘recht op loondoorbetaling over een periode van
maximaal 52 weken’. Deze zinsnede moet worden aangepast: sancties van het UWV kunnen ertoe
leiden dat de loondoorbetalingsperiode langer blijft bestaan, waardoor de werknemer recht heeft op
een langere periode van loondoorbetaling.
In dit kader is het verstandig om te kijken naar andere beloningscomponenten, zoals (extra)
vakantiedagen of een automatische jaarlijkse salarisverhoging: moeten deze blijven bestaan indien de
loondoorbetalingsperiode wordt verlengd?
Plichten van werkgever en werknemer
In sommige CAO’s worden de plichten van werkgever en werknemer bij ziekte expliciet vermeld.
Vaak betreft het een herhaling van rechten en plichten conform Burgerlijk Wetboek en Ziektewet.
Deze paragrafen verschillen sterk per cao en moeten afzonderlijk goed bekeken worden. Indien CAOpartijen streven naar volledigheid in deze paragrafen, zullen deze op een aantal punten worden
aangepast. Zie ook ‘meewerken aan reïntegratie’.
Ziekteverzuimreglement
In sommige CAO’s is een model-verzuimreglement opgenomen. Ten gevolge van Poortwachter moet
het reglement aangepast worden. In de brochure Model-verzuimreglement vindt u een ‘poortwachterproof’ modelreglement (dat is gebaseerd op het verzuimreglement uit de brochure
Personeelsmanagement van het HBD). Daarin is aangegeven welke aanpassingen moeten
plaatsvinden.
Bovenwettelijke uitkering bij WAO
In veel CAO’s is afgesproken dat de werknemer een aanvulling krijgt op zijn WAO-uitkering. Indien
deze aanvulling tijdelijk is, zal de ingangsdatum opnieuw moeten worden gespecificeerd. Vaak wordt
gesproken over een aanvulling ‘tijdens het eerste WAO-jaar’. Door de flexibilisering van het moment
van WAO-intrede (door mogelijke sancties, maar ook door een vrijwillig uitstel van uitkering) is niet
expliciet wanneer de uitkering plaatsvindt: tijdens het tweede ziektejaar of het eerste jaar van WAOuitkering? Het is verstandig om hierover met de verzekeraar te overleggen.
1
Registratie wachtdagen
Het inhouden van wachtdagen bij ziekte vereist een goede registratie van het ziekteverzuim. Nu
werkgevers niet meer verplicht zijn om de ziekmelding direct op de 1e dag door te geven
(Poortwachter regelt alleen dat dit tijdig moet gebeuren), zal kortdurend verzuim minder vaak aan de
arbodienst gemeld worden. Dit terwijl veel kleine werkgevers niet of nauwelijks een
verzuimregistratie bijhouden. Daarom kan het verstandig zijn om in de cao vast te leggen dat de
ziekmelding op de 1e dag moet worden doorgegeven. Zo blijft een correcte verzuimregistratie bestaan,
op basis waarvan eventuele wachtdagen kunnen worden ingehouden. Een minder verstrekkende
oplossing is om een model-verzuimkaart als bijlage aan de cao toe te voegen.
Eigen bijdrage of terugbetalingsregeling opleidingen
In sommige CAO’s is een eigen bijdrage voor opleidingen vastgelegd, of terugbetalingsregeling indien
de werknemer het bedrijf verlaat. Een opleiding kan ook deel uitmaken van het reïntegratietraject.
Kosten die te maken hebben met de reïntegratie, kunnen echter niet bij de werknemer in rekening
worden gebracht (de werkgever kan er immers subsidie voor krijgen).
Verouderde termen en begrippen
In sommige CAO’s worden verouderde termen en begrippen gebruikt. Een expliciet voorbeeld is dat
de ziekmelding ‘zo snel mogelijk moet worden doorgegeven aan de uitvoeringsinstelling’. Met
Poortwachter dient de ziekmelding pas in de 13e week te worden doorgegeven aan het UWV.
Ook komen verouderde termen als ‘lekencontrole’, ‘bedrijfsvereniging’ of ‘WAGW’ nog veelvuldig
voor.
2. Suggesties voor nieuwe CAO-afspraken
Naast noodzakelijke aanpassingen kan Poortwachter ook aanleiding geven tot nieuwe CAO-afspraken.
CAO-partijen kunnen ervoor kiezen om de Poortwachtersverplichtingen expliciet in de cao te
benoemen en deze verder in te vullen. Denk hierbij aan de volgende mogelijkheden:
Meewerken aan reïntegratie
De verplichtingen van werkgevers en werknemers kunnen in de cao worden opgenomen (in een
aantal CAO’s is dit al langer een onderdeel). Dit kan eventueel in een bijlage (in een modelverzuimreglement). Denk hierbij aan procedures bij ziek- en hersteldmelding en
controlevoorschriften. In sommige CAO’s is ook expliciet benoemd dat de werknemer actief
moet meewerken aan zij reïntegratie, hetzij in sanctionerende vorm (geen loondoorbetaling indien
de werknemer zijn genezing belemmert, als ziekte door opzet is veroorzaakt, etcetera).
Sociale partners kunnen er in dit kader voor kiezen om de verplichte medewerking uit
Poortwachter te herhalen. Bijvoorbeeld: ‘Bij ziekte is de werknemer verplicht om alle redelijke
voorschriften en maatregelen die erop gericht zijn om passende arbeid te verrichten, op te volgen,
alsmede om-, her- of bijscholing te volgen om daarmee geschikt te worden voor passende arbeid.’
Een dergelijke verplichting kan ook worden geformuleerd voor de werkgever: ‘De werkgever
biedt de arbeidsongeschikte werknemer passende arbeid aan. De werkgever hoeft niet aan deze
verplichting te voldoen als hij kan aantonen dat er geen geschikte functie beschikbaar is of op
korte termijn komt; er geen geschikte functie te maken is door aanpassing van werkzaamheden of
werkplek.’ (bron: CAO Wonen).
-
2
-
Omwille van de Poortwachterssancties verdient het aanbeveling om in deze paragrafen géén
termijn te benoemen (zoals ‘het eerste jaar van ziekte’). Op deze manier anticipeert de cao ook op
SUWI (waarmee de reïntegratieverantwoordelijkheid voor zieke werknemers wordt uitgebreid tot
einde dienstverband).
Sancties bij niet-meewerken
Stopzetting van loondoorbetaling bij niet-meewerken is een sanctie die al langer bestaat en al in
een aantal CAO’s is opgenomen. In sommige CAO’s wordt ook de mogelijkheid van een
gedeeltelijke stopzetting geboden (nl. alleen voor de bovenwettelijke aanvulling).
Sociale partners kunnen er ook voor kiezen om procedureafspraken te maken omtrent stopzetting.
Bijvoorbeeld vermelden dat de werkgever eerst een schriftelijke waarschuwing moet afgeven, of
het benoemen van criteria op grond waarvan op gehele of gedeeltelijke stopzetting mag worden
overgegaan.
Werknemers kunnen werkgevers niet sanctioneren, maar wel kan worden gekozen voor
procedureafspraken indien de werkgever zijn verplichtingen niet nakomt. Bijvoorbeeld: eerst
mondeling overleg tussen werkgever en werknemer (waarvan de resultaten schriftelijk moeten
worden vastgelegd), vervolgens de aanvraag van een second opinion en daarna de gang naar de
kantonrechter.
Passende arbeid
Het begrip ‘passende arbeid’ is voor vele interpretaties vatbaar. Partijen kunnen ervoor kiezen om de
letterlijke wetstekst te herhalen: ‘alle arbeid die voor de krachten en bekwaamheden van de
werknemer is berekend, tenzij aanvaarding om redenen van lichamelijke, geestelijke of sociale aard
niet van hem kan worden gevergd’ (en deze eventueel te populariseren, maar let hierbij op de
juridische consequenties). Een verdere invulling of het formuleren van criteria voor passende arbeid is
moeizaam: dit hangt af van functie, bedrijf en persoonlijke omstandigheden. Daarom zal dit per
individuele zieke medewerker bekeken moeten worden. Het formuleren van criteria in de cao kan
onbedoeld tegenwerken: het kan reïntegratiemogelijkheden uitsluiten.
Procedureafspraken plan van aanpak
Ook voor het plan van aanpak kunnen procedureafspraken worden gemaakt. Voorbeelden:
Het gebruik van een uniform plan van aanpak (bijvoorbeeld de format van het UWV) of het
stellen van aanvullende eisen aan het plan van aanpak.
Verplicht overleg tussen werkgever en werknemer (in plaats van afzonderlijk doornemen) over de
inhoud, al dan niet in aanwezigheid van de bedrijfsarts.
Het benoemen van de status van het plan van aanpak (verplichte ondertekening bij akkoord en
verplichting tot uitvoeren van afspraken).
Procedureafspraken verzuim-/reïntegratiedossier
Het verzuimdossier moet voldoen aan de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Dit kan in de cao
worden benoemd en eventueel worden geëxpliciteerd (in een afgesloten kast bewaren, alleen
toegang voor casemanager, etcetera).
Ook kan worden vastgelegd dat de werknemer een kopie krijgt van alle documenten die in het
dossier zijn vastgelegd. Zo ontstaan geen misverstanden doordat de werknemer geen toegang
heeft tot voor hem relevante informatie.
Procedureafspraken aanwijzing casemanagement
De werknemer heeft het recht om zelf een casemanager te benoemen. Om onhandige situaties te
voorkomen (‘de buurman als casemanager’), is het wellicht verstandig om hierover
procedureafspraken te maken.
3
Rol arbodienst bij langdurig verzuim
In Poortwachter staat dat langdurig zieken regelmatig contact moeten hebben met de arbodienst.
Men kan ervoor kiezen om de frequentie nader te specificeren (‘minimaal eens in de vier of zes
weken’).
Ook kunnen sociale partners afspreken dat een aantal ondersteunende diensten worden ingekocht.
Denk hierbij aan het vervaardigen van een concept-plan van aanpak, hulp bij het invullen van een
reïntegratieverslag of meer uitgebreide informatie aan de werknemer over zijn rechten en
plichten.
Afstemming tussen huisarts en bedrijfsarts is in de praktijk vaak een knelpunt. Om dit te
vergemakkelijken, kan worden vastgelegd dat ‘de Arbodienst door middel van een
machtigingsformulier schriftelijk toestemming vraagt aan de werknemer om sociale en medische
gegevens uit te wisselen met de huisarts of specialist’. Hetzelfde kan worden geregeld voor
afstemming tussen arbodienst en reïntegratiebedrijf.
Rol reïntegratiebedrijf bij langdurig verzuim
Ook over de rol van reïntegratiebedrijven kunnen afspraken worden gemaakt. Deze komen aan de orde
in de brochure ‘Checklist SUWI en de CAO’.
(Gedeeltelijk) aan het werk
Het is verstandig om in de cao een positieve toonzetting te hanteren bij afspraken over ziekte en
(gedeeltelijke) werkhervatting. Paragrafen als ‘De werknemer dient tijdens zijn ziekte geen arbeid te
verrichten, behalve….’ kunnen beter in positieve zin worden geformuleerd. Beter is te benoemen dat
de werknemer niet hoeft te wachten op toestemming van de bedrijfsarts om weer aan het werk te gaan.
Tijdelijk ander werk
De CAO-bepaling dat ‘de werknemer alleen verplicht kan worden om tijdelijk te werken in een
onderneming die commercieel samenhangt met de onderneming waar de werknemer werkzaam is’ kan
belemmerend werken voor reïntegratie. Tijdelijke werkzaamheden in een andere organisatie kunnen
een goede oplossing zijn, zowel voor werkgever als werknemer. Het advies is om tijdelijk werk t.g.v.
arbeidsongeschiktheid uit te zonderen en hiervoor te verwijzen naar een apart reïntegratieprotocol,
waarin rechten en plichten bij reïntegratie worden geregeld.
Per 1-1-2003 wordt de reïntegratieverantwoordelijkheid van werkgevers uitgebreid. Werkgevers zijn
dan ook verantwoordelijk voor reïntegratie van zieke werknemers als zij niet meer aan het werk
kunnen bij de eigen organisatie. Dit is vastgelegd in de Invoeringswet SUWI. Kijk ook op www.aan-twerk.nl bij‘Checklist SUWI en de CAO’.
©
Projectgroep Aan ’t Werk, 2002
Hoofdbedrijfschap Detailhandel / Hoofdbedrijfschap Ambachten
Hoewel aan de samenstelling van deze uitgave de grootst mogelijke zorg is besteed, kunnen de samenstellers geen
aansprakelijkheid aanvaarden voor (de gevolgen van) eventuele onjuistheden of onduidelijkheden in de tekst of het ontbreken
van informatie.
4