Eerste reeks van 7 workshops (13h00

Eerste reeks van 7 workshops (13h00-14h15)
Workshop 1: Klimaatadaptatie: een verhaal van integratie met veel provinciale kansen
Resi Pansaerts, Dienst Duurzaam Milieu- en natuurbeleid, Provincie Antwerpen
Wat zijn de risico’s en kwetsbaarheden van de provincie bij een matige en bij een sterke
klimaatverandering? Hoe bereid je je grondgebied voor op de klimaatverandering? De mogelijkheden
zijn op het lijf van de provincie en haar diensten geschreven: dienst milieu en natuur, waterbeleid,
economie, landbouw en platteland, gebiedsgericht beleid, groendomeinen, mobiliteit, ruimtelijke
planning, … De provincie Antwerpen liet een studiebureau een risico- en kwetsbaarheidsanalyse
maken en ook de aanzet tot het bepalen van een klimaatadaptatiestrategie en maatregelen, een
eerste stap in een groeipad. In deze workshop kom je te weten hoe dit groeipad tot nu toe verliep
met vallen en opstaan en heel veel interne samenwerking.
www.provincieantwerpen.be (zoekterm klimaatadaptatie) (vanaf 1 oktober informatie online
beschikbaar)
Workshop 2: De Renovatiefabriek
Doenja Lefebure en Goedele De Vos
Steunpunten duurzaam wonen en bouwen, Provincies Oost- en West-Vlaanderen
Collectieve renovatie, is zoiets haalbaar? Hoe kan een gemeente experimenteel wonen
aanmoedigen? Waar vind je alternatieve financiering voor de renovatie van openbare gebouwen?
Hoe ga je actief aan de slag met je energieboekhouding? Op deze en tal van andere vragen zocht een
multidisciplinair team in de ‘Renovatiefabriek’ naar antwoorden en bruikbare voorbeelden.
In de 'Renovatiefabriek' ontmoetten Oost- en West-Vlaamse architecten, aannemers, ingenieurs,
duurzaamheidsambtenaren, werknemers uit het hoger onderwijs, de sociale sector, de energiesector
en milieuverenigingen elkaar om na te denken over
hoe we de renovatiegraad kunnen opkrikken.
Er werden tools en voorbeelden uitgewerkt om gemeenten te ondersteunen en te inspireren.
Blz. 1
Overzicht workshops klimaatdag 13 oktober 2016 (svz 29 augustus 2016)
Foto: Renovatiefabriek
Workshop 3: Energieke houtkanten
Hans Jochems, projectmedewerker van het Regionaal Landschap Lage Kempen
In Bocholt worden op verschillende plaatsen eeuwenoude verwaarloosde houtkanten gekapt en
vernieuwd. De nieuwe bomen zullen om de 10 à 15 jaar worden gekapt en leveren houtsnippers als
brandstof voor de nieuwe verwarmingsinstallatie op de scholencampus van de nieuwe basisschool
De Driehoek – het Biotechnicum en het Proefvormingscentrum voor Landbouw (PVL).
Energieke houtkanten werd opgestart als een pilootproject en kwam tot stand dankzij steun en
samenwerking tussen de provincie, de gemeente, de scholen, PVL, lokale landbouwers en het
Agrobeheercentrum-Eco².
Dit project wordt momenteel opgeschaald. Het Regionaal Landschap Lage Kempen heeft met tal van
partners het initiatief genomen om opnieuw energiehout uit de houtkanten te gaan oogsten en
hiermee gebouwen in de omgeving te verwarmen. Zo krijgen houtkanten terug een economische
functie. Het regelmatig kappen van de houtkanten zorgt bovendien voor een meer divers landschap,
met verschillende leefomstandigheden voor dieren en planten.
www.rllk.be/in-uw-buurt/bocholt/energieke-houtkanten/184
Blz. 2
Overzicht workshops klimaatdag 13 oktober 2016 (svz 29 augustus 2016)
Workshop 4: Eiland Zwijnaarde: een klimaatgezond bedrijventerrein in ontwikkeling
Frank De Mulder, directeur, Directie Leefmilieu Provincie Oost-Vlaanderen
De Provincie Oost-Vlaanderen is, samen met de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij, partner in
het project “Eiland Zwijnaarde”. Eiland Zwijnaarde staat voor de ontwikkeling van een duurzaam en
klimaatgezond regionaal bedrijvenpark in het zuiden van Gent.
Het biedt plaats aan kennisbedrijven en logistieke, watergebonden bedrijven. Via een centraal
georganiseerd mobiliteitsmanagement worden de werknemers aangezet om op een duurzame
manier te pendelen (goede aansluiting op het fietsnetwerk, een shuttle bus, autodelen, carpoolen,
een sturend parkeerbeleid …). Voor het goederentransport wordt maximaal ingezet op scheepvaart.
De gebouwen moeten voldoen aan hoge duurzaamheidseisen. Het ontwerp van het bedrijventerrein
is zo goed mogelijk afgestemd op het landschap met veel groenvoorzieningen, waarvan een groot
deel publiek toegankelijk wordt gemaakt. Ook qua energievoorziening wordt gestreefd naar CO2
neutraliteit, o.a. via wind- en zonne-energie.
www.eilandzwijnaarde.be
Workshop 5: ESCOLimburg2020 en EPC coaching Vlaams-Brabant voor een energiezuiniger
overheidspatrimonium
Els Cornelis, Klimaatteam, Provincie Vlaams-Brabant
Dirk Schreurs, Infrax Limburg
De provincie Vlaams-Brabant startte in 2015 met een EPC-coaching traject voor gemeentebesturen.
Bedoeling is gemeenten te stimuleren hun gemeentelijk gebouwenpark energiezuinig te renoveren
door hen te begeleiden bij het opzetten van een Energy Performance Contracting-project. Bij een
EPC-contract worden de investeringen uitgevoerd door een Energiedienstenbedrijf, mét een
gegarandeerde besparing, en terugbetaald door middel van de gerealiseerde besparingen.
EPC-coaching traject – Steunpunt DuBo
Blz. 3
Overzicht workshops klimaatdag 13 oktober 2016 (svz 29 augustus 2016)
Foto: EPC coaching, Vlaams-Brabant
Het project ESCOLIMBURG 2020 vertaalt de provinciale en gemeentelijke klimaatambitie naar de
praktijk, door te focussen op het versneld energieperformanter maken (energetische renovatie en
hernieuwbare energie) van het bestaande gemeentelijk en provinciaal gebouwenpatrimonium. De
bestaande ESCO-werking van Infrax was het uitgangspunt van het project.
De provincie Limburg, Infrax en Dubolimburg werken samen om de gemeenten te overtuigen om in
het kader van hun engagement voor het Burgemeestersconvenant hun eigen patrimonium te grondig
renoveren en energiezuinig te maken.
Het bestaande ESCO-aanbod van Infrax wordt tijdens het project verfijnd en geoptimaliseerd.
Infrax helpt de gemeenten de juiste keuzes te maken, doet voor de gemeenten het volledige
projectbeheer en helpt bij de financiering.
Blz. 4
Overzicht workshops klimaatdag 13 oktober 2016 (svz 29 augustus 2016)
Workshop 6: Fietssnelwegen
Bram Verheire, Dienst Mobiliteit, Provincie West-Vlaanderen
Chris Brouwers, Dienst Mobiliteit, Provincie Antwerpen
Fietssnelwegen zorgen voor gezondere werknemers, meer mensen op de fiets in plaats van in de
wagen en beter bereikbare bedrijven.
De 5 Vlaamse provincies werkten samen ze een huisstijl uit om fietssnelwegen herkenbaar te maken
in het straatbeeld.
www.fietssnelwegen.be
https://www.youtube.com/watch?v=YyB9IJerdq4
Fietssnelweg als kader voor ruimtelijke planning
Voor de F7, de fietssnelweg tussen Kortrijk en Gent, kiest de Provincie West-Vlaanderen ervoor om
een PRUP op te maken voor het ontbrekende deel tussen Waregem en Kortrijk.
Van Bram Verheire van de Provincie West-Vlaanderen verneem je waarom deze keuze gemaakt
werd.
Fietsotrades en fietsbarometer
Hebben de fietssnelwegen ze ook een link met het klimaat?
Zijn er bijkomende positieve economische gevolgen voor de maatschappij?
De provinciale Fietsbarometer is een uniek instrument dat informatie verzamelt over fietsers en
fietsroutes.
Chris Brouwers van de Provincie Antwerpen vertelt meer over de fietsbarometer en de VITO studie
die becijferde dat elke euro voor de aanleg van fietsostrades minimaal 2 euro
gezondsheidsvoordelen oplevert.
www.provincieantwerpen.be/aanbod/drem/dienst-mobiliteit/fietsbeleid/voor-lokalebesturen/provinciale-fietsbarometer.html
Workshop 7: Participatie en Klimaattop
Veerle Lievens, Dienst Leefmilieu Provincie Vlaams-Brabant
Meer info volgt later.
Blz. 5
Overzicht workshops klimaatdag 13 oktober 2016 (svz 29 augustus 2016)
Tweede reeks van 7 workshops (13h00-14h15)
Workshop 8: Gestroomlijnd landschap
Maja Verbeeck: beleidsmedewerker gebiedsgericht beleid, dienst Milieubeleidsplanning, ondersteuning en natuurontwikkeling Provincie Oost-Vlaanderen
Het project Gestroomlijnd Landschap maakt werk van klimaatadaptatie door de versterking van
natuurverbindingen, een betere waterhuishouding en de herwaardering van waterlopen in het
landschap. Waterlopen die belangrijke natuur- en bosgebieden met elkaar verbinden, vormen de
ruggengraat voor geïntegreerde gebiedsgerichte projecten. Diverse actoren (gemeenten,
verenigingen, landbouwers, regionale landschappen …) en provinciale diensten worden nauw
betrokken en werken samen een actieprogramma uit voor het gebied. Natuurverbindingen worden
gerealiseerd via bijvoorbeeld de aankoop en inrichting van een bronbosje of stapsteenbos, de
inrichting van een bufferstrook langs waterlopen of het aanplanten van houtkanten, bermbeheer
langs een fietspad en extra ondersteuning voor bijkomende kleine landschapselementen in het hele
valleigebied. In vijf gebieden is de uitvoering volop aan de gang en kunnen al heel wat resultaten
worden getoond. Voor twee projectgebieden wordt een actieprogramma voorbereid.
Blz. 6
Overzicht workshops klimaatdag 13 oktober 2016 (svz 29 augustus 2016)
Workshop 9: Collectieve wijkrenovatie in Limburg
Patrick Boucneau, Dienst Milieu en natuur Provincie Limburg
Het project Collectieve Wijkrenovatie helpt Limburgse gemeenten om in het kader van hun
klimaatbeleid projecten te realiseren van collectieve wijkrenovatie. De provincie werkt samen met
het provinciaal steunpunt Dubolimburg en met Stebo om deze projecten mogelijk te maken.
Via een wijkgerichte aanpak , gebruik makend van de collectieve voordelen (identieke woningen,
volumes, dynamiek…) worden particuliere woningen met een zo hoog mogelijke ambitie
gerenoveerd. In de praktijk gaan we erg pragmatisch te werk én op maat van de klant. De nadruk ligt
op volledige begeleiding en totale ontzorging. Dat zijn meteen ook de succesfactoren van het project.
In 2015 en 2016 zullen ongeveer 20 projecten uitgevoerd of in uitvoering zijn.
De nieuwe Limburgse renovatielening, DuwolimPlus, is ook bij deze projecten een belangrijke
financiële hefboom om minder kapitaalkrachtige bouwers en verbouwers te helpen investeren in hun
woning.
www.dubolimburg.be/project/collectieve-renovatie-voor-particulieren/
www.duwolim.be
Workshop 10: Energiekansenkaarten
Katrien Coremans, Cel Ruimtelijke planning Provincie Vlaams-Brabant
Sigrid Janssen, Dienst Ruimtelijke Ordening Limburg
Provincie Vlaams-Brabant liet VITO en Terraenergy een studie opmaken om een antwoord te krijgen
op de vraag "Welke mogelijke hernieuwbare energievormen zijn op welke locatie binnen VlaamsBrabant het meest aanwezig?" Zowel zonne-energie, windenergie lokale biomassa, ondiepe
geothermie, waterkracht en riothermie werd onderzocht.
Katrien Coremans licht toe hoe er in 3 stappen gewerkt werd: in kaart brengen van de bestaande
duurzame energieopwekking in de provincie, bekijken wat technisch mogelijk is en tot slot dit
technisch potentieel toetsen aan de ruimtelijke en maatschappelijke randfactoren om tot een
realistisch potentieel te komen. Deze randfactoren kwamen tot stand in samenwerking met
verschillende stakeholders die in het proces betrokken werden.
Dit resulteerde in verschillende scenario’s en mogelijke oplossingen.
Blz. 7
Overzicht workshops klimaatdag 13 oktober 2016 (svz 29 augustus 2016)
Meer info op www.vlaamsbrabant.be/energiekansenkaart
Binnen de Energieatlas Limburg werd de huidige energievraag, de huidige energieproductie en de
potentiële bijkomende productie van hernieuwbare energie in de nabije toekomst bepaald.
Voor wat betreft de potentiële productie werd er gewerkt met een theoretisch, technisch maximaal
scenario en een ambitieus maar ‘realistischer’ Limburgs scenario.
Het eindrapport is weldra beschikbaar op www.limburg.be (rubriek Leven, Ruimtelijke Ordening.)
Workshop 11: De Testkaravaan komt er aan
Katrien Vancraeynest, dienst Mobiliteit Provincie West-Vlaanderen
In 2014 ging de Provincie West-Vlaanderen van start met de campagne ‘De Testkaravaan komt er
aan!’. Opzet is om werknemers van bedrijven aan te moedigen om duurzaam naar het werk te gaan
door hen een vloot duurzame vervoersmiddelen aan te bieden die ze gedurende 2 weken gratis
kunnen uittesten op hun woon-werktraject. De testkaravaan bestaat uit 80 elektrische fietsen, 7
stadsfietsen, 5 elektrische bakfietsen, 8 vouwfietsen, 5 fietskarren, probeerpassen voor
bus/trein/blue bike.
Gezien de grote vraag naar deelname, gaat de testkaravaan zeker door tot in 2018. In 2014 en 2015
deed deze campagne 38 West-Vlaamse bedrijven aan die samen meer dan 870.000 ton CO2 bespaard
hebben op hun woon-werkverplaatsing.
Dit jaar houdt de testkaravaan halt in 21 West-Vlaamse bedrijven (o.a. bij de stads/ocmwbesturen)
en ook voor 2017 is de kandidatenlijst zo goed als volgeboekt.
Het effect van de testkaravaan is niet te onderschatten: zowel bedrijven als deelnemende
personeelsleden passen hun mobiliteitsbeleid/gedrag aan. Zo blijkt bijvoorbeeld dat 1 jaar na
deelname 38.2% van de respondenten/testers een duurzaam vervoermiddel blijven gebruiken voor
hun woon-werkverkeer.
www.testkaravaan.be
www.westvlaanderen.be/kwaliteit/Leefomgeving/mobiliteit/mobiliteitspunt1/ondersteuningbedrijven/Paginas
/testkaravaan.aspx
Blz. 8
Overzicht workshops klimaatdag 13 oktober 2016 (svz 29 augustus 2016)
Foto: De Testkaravaan
Workshop 12: Duurzame aankopen (verankerd via ISO14001) helpen mee
klimaatdoelstellingen te bereiken
Liesbeth Taverniers, Adviseur Milieu en Duurzame ontwikkeling , Provincie Antwerpen
Aankopen zijn een bijzonder krachtig instrument om duurzaamheidsdoelstellingen te realiseren.
Door het volume aan overheidsaankopen te verduurzamen wordt de milieu-impact
(materialengebruik, energieverbruik, transportkilometers, broeikasgasuitstoot van voeding, …)
teruggedrongen en tegelijk ook een aanbodverduurzamende vraag gecreëerd. In deze workshop
schetsen we graag hoe de provincie Antwerpen via ISO 14001 duurzame aankopen in de organisatie
tracht te verankeren en hopen we ook van jullie aanpak te leren.
www.provincieantwerpen.be/aanbod/dlm/duurzame-organisatie.html
www.provincieantwerpen.be/aanbod/dlm/duurzame-organisatie/duurzaam-aankopen0.html
Workshop 13: Klimaatvriendelijke scholen
Veerle Moons, MOS begeleider secundair Provincie Antwerpen
Ann Thienpont, MOS begeleider basis Provincie Vlaams-Brabant
MOS-begeleiders ondersteunen schoolteams om van de school een klimaatvriendelijke leeromgeving
te maken. Scholen kunnen rekenen op trajectbegeleiding, nascholingen en andere ondersteuning op
maat.
Veerle Moons vertelt meer over het project ‘GO! Scholengroep Rivierenland is vriend van ’t klimaat’.
Blz. 9
Overzicht workshops klimaatdag 13 oktober 2016 (svz 29 augustus 2016)
De school wordt ‘vriend van ‘t klimaat’ door haar uitstoot van broeikasgassen jaar na jaar te
verlagen. De provincie Antwerpen zorgt voor begeleiding. Verschillende diensten zijn betrokken.
MOS begeleidt de scholen bij het kiezen van acties. Om de acties die de school uitvoert in de kijker te
zetten, voorziet de campagne heel wat –op maat gemaakt – materiaal (posters, emblemen, banners)
en een website. Ouders worden aangemoedigd om mee te doen aan de gekozen acties. Dienst Milieu
en natuur maakt een broeikasgasinventaris op, MOS begeleidt de scholen bij het kiezen van acties
om te komen tot naar klimaatvriendelijke school, Kamp C geeft bouwtechnisch advies, 10op10 helpt
bij verkeersveiligheid en Kleur Bekennen bij wereldburgerschap.
Er wordt heel wat–op maat gemaakt – materiaal (posters, emblemen, banners) en een website
voorzien .
“De Bende van Beersel. Samen voor een beter klimaat!” is een traject waarbij de 9 basisscholen van
Beersel de handen in elkaar slaan en samen strijden voor het klimaat. Dit traject wordt in nauwe
samenwerking met de gemeente begeleid door MOS Vlaams-Brabant.
Ann Thienpont licht toe welk proces er aan de start vooraf ging, hoe je scholen laat samenwerken en
toch hun eigenheid bewaren, hoe je kan zorgen dat het klimaattraject in het educatief plan van de
school geïntegreerd wordt en kan uitgroeien tot een deel van de schoolcultuur en hoe je ervoor zorgt
dat een klimaattraject in een school niet alleen een sensibiliserende taak heeft maar ook tot
meetbare CO2-reductie leidt.
Workshop 14: De Plaatsbepalers
Stephaan Barbery, Diensthoofd Ruimtelijke Planning Provincie West-Vlaanderen
In najaar 2015 startte de dienst Ruimtelijke Planning van de provincie West-Vlaanderen met 'de
Plaatsbepalers', het communicatie- en participatietraject naar aanleiding van de herziening van het
provinciaal ruimtelijk structuurplan.
De Plaatsbepalers bestaan uit 3 verschillende doelgroepen: burgers, experten en politici.
Met hen werd tijdens workshops in vijf verschillende West-Vlaamse regio’s nagedacht over
ruimtelijke ordening in West-Vlaanderen.
www.deplaatsbepalers.be
Blz. 10
Overzicht workshops klimaatdag 13 oktober 2016 (svz 29 augustus 2016)
Blz. 11
Overzicht workshops klimaatdag 13 oktober 2016 (svz 29 augustus 2016)