systematisch en doelgericht - Samenwerkingsverband De Liemers PO

Opbrengstgericht
werken
en
jonge
kinderen
Kobi Wanningen
Opbrengstgericht werken
met jonge kinderen:
- hoe doe je recht aan ontwikkeling?
- hoe kom je tot goed onderwijs?
- hoe kan de leerkracht optimaal werken?
SvO – Kobi Wanningen- HU
2
Opbrengsten en ontwikkeling
Diverse dilemma’s
Samenhang zoeken tussen:
Ontwikkeling
Aanbod
Spel
SvO – Kobi Wanningen- HU
3
Langeveld (1969)
“Spelen is de meest
wezenlijke
bezigheid van een
kind in een wereld
die nog van alles
kan blijken te zijn”
SvO – Kobi Wanningen- HU
4
Engels wetenschappelijk
onderzoek:
5 Effectieve centra geselecteerd
• Kwalitatief onderzocht: Wat maakt ze zo effectief?
1. Kwaliteit van de verbale interactie leerkracht – leerling
2. Grondige kennis en begrip van het curriculum
3. Kennis van hoe jonge kinderen leren
4. Vaardigheid leerkracht om conflicten kinderen te
helpen oplossen (autonomie)
5. Actieve ondersteuning aan ouders om hun kinderen
op hun beurt thuis te ondersteunen
Seminarium voor
Orthopedagogiek
Utrechts onderzoek (2014)naar
kwaliteit van het proces op de groep
• Emotionele ondersteuning
•
•
•
Positief klimaat / Negatief klimaat
Sensitiviteit van de leerkracht
Aandacht voor kindperspectief
• Groepsorganisatie
•
•
•
Gedragsregulering
Productiviteit
Educatieve werkvormen
• Educatieve ondersteuning
•
•
•
Conceptontwikkeling
Kwaliteit van feedback
Stimuleren van taalontwikkeling
Seminarium voor
Orthopedagogiek
Twee
kernvaardigheden:
• “An episode in which two or more individuals “work
together” in an intellectual way to solve a problem,
clarify a concept, evaluate activities, extend a
narrative etc. Both parties must contribute to the
thinking and it must develop and extend.”
Sustained shared thinking
Scaffolding
Seminarium voor
Orthopedagogiek
Kinderen leren door te spelen:
•
•
•
•
•
•
•
•
Kunnen daarin groot zijn,
Betekenisvol: nieuwsgierig, uitdaging
Actieve fysieke betrokkenheid
Motorisch handelen = leren begrijpen,
inzichten verwerven
Concrete ervaringen opdoen
Zelfregulatie
Oplossend vermogen
Taaldenken / taalbegrip
Seminarium voor
Orthopedagogiek
Wat is Opbrengstgericht werken
Inspectie: “Opbrengst gericht werken
is het systematisch en doelgericht werken
met beschikbare data
om de talenten van kinderen
maximaal te benutten”
Gegevens verzamelen, analyseren en interpreteren
Passende doelen formuleren
Aanbod en aanpak bepalen, uitvoeringsplan
Plan uitvoeren, evalueren en bijstellen
SvO – Kobi Wanningen- HU
9
Als cyclus:
SvO – Kobi Wanningen- HU
10
Anders !
Basisonderwijs…
Met kleuters is het gewoon anders…..!
Maar wat is er dan anders?
SvO – Kobi Wanningen- HU
11
Andere beginsituatie
• Wennen, overgangsituatie
• Van huis-uit: andere verwachtingen
• Vanuit de opvang: andere verwachtingen
SvO – Kobi Wanningen- HU
12
Ander gedrag
Speels
egocentrisch
werkelijkheid
fantasie en
vertrouwen
beweeglijk korte concentratie totaalbeleving vol initiatieven wisselende
emoties meewerkend imitatief groot
willen zijn nieuwsgierig relatiegevoelig
beïnvloedbaar onbevangen impulsief
weinig relativerend beperkte zelfreflectie
spontaan
SvO – Kobi Wanningen- HU
13
Anders leren
Van informeel leren naar formeel leren:
1.
2.
3.
4.
5.
Manipuleren, verkennen, combineren
Functioneel spel
Symbolisch spel.
Fantasie/rollenspel en constructiespel
Sociaal spel
SvO – Kobi Wanningen- HU
14
Ontwikkeling staat nog centraal:
Ontwikkelingsdomeinen:
•
•
•
•
•
•
•
•
Basale ontwikkelingsbehoeften
Spel- en werkgedrag
(senso) Motorische ontwikkeling
Zintuiglijke ontwikkeling
Spraak- en taal (denk) ontwikkeling
Wereldoriëntatie
Symboolverkenning
Cognitieve ontwikkeling
SvO – Kobi Wanningen- HU
15
Even een kijkje in de praktijk:
• Scheerschuim groep 1 en groep 2
SvO – Kobi Wanningen- HU
16
Andere Organisatie
•
•
•
•
Thematisch
Integraal over vakgebieden heen
Sprongsgewijze ontwikkeling van kleuters
Klassenmanagement met instroomleerlingen
SvO – Kobi Wanningen- HU
17
Ook anders:
Planmatig handelen
• Bevorderen van de ontwikkeling binnen de
mogelijkheden van het kind
• Niet een “norm” maar de eigen ontwikkeling
staat centraal
• Terughoudend zijn met individuele hulp
• Afstemming draagkracht-draaglast: stress!!
(Prof. Van der Wolf)
SvO – Kobi Wanningen- HU
18
Enkele uitspraken
Aansluiten bij de ‘zone van de naaste
ontwikkeling.’ Lev Vygotsky, (1896-1934)
Delfos (2006) :
Een belemmering kan het gevolg zijn van
een discrepantie tussen hetgeen van een
kind gevraagd wordt en waar het aan toe is.
Een belemmering kan tot een verstoorde
ontwikkeling leiden.
SvO – Kobi Wanningen- HU
19
• “Een achterstand, belemmering of stoornis
kan nooit uitgangspunt zijn voor
pedagogisch handelen……..”
• Prof. Dr. L.M. Stevens, 2004
SvO – Kobi Wanningen- HU
20
Gedrag en zelfsturing
• Preventief werken aan gedrag: executieve
functies/ werken aan zelfsturing
• Zelfsturing:denkprocessen die belangrijk
zijn voor de uitvoering van sociaal en
doelgericht gedrag
SvO – Kobi Wanningen- HU
21
SvO – Kobi Wanningen- HU
22
SvO – Kobi Wanningen- HU
23
Waarom is het zo belangrijk?
• Zelfsturing is een betere voorspeller van
school- en carrière succes dan taal- of
rekenopbrengsten…
• Het topic in de USA, nog niet in Nederland
– Tools of the Mind
– Kleine Kapitein
SvO – Kobi Wanningen- HU
24
Domeinen van zelfsturing:
– Inhibitie en impulscontrole
– Werkgeheugen (dingen onthouden)
– Aandacht vasthouden en aandacht verleggen
(cognitieve flexibiliteit)
• Higher order functies:
– Plannen
– Problemen oplossen
– Zelfreflectie
– Omgaan met emoties
SvO – Kobi Wanningen- HU
25
Onderzoeksresultaten
(van der Pol, 2005)
• De kinderen met ontwikkelingsproblemen
vertonen dezelfde spelvormkenmerken als de
kinderen zonder ontwikkelingsproblemen
• Naarmate kinderen van de klinische groep meer
verbeeldend spel laten zien vertonen zij minder
gedragsproblematiek
SvO – Kobi Wanningen- HU
26
Mogelijkheden/beperkingen
cito-toetsen
Mogelijkheden:
Leerlingen vergelijken met andere leerlingen
Leerlingen vergelijken met zichzelf
Objectief; vragen en antwoorden zijn
standaard
Centrale afname bij kleuters (weinig tijd)
SvO – Kobi Wanningen- HU
27
Mogelijkheden/beperkingen
cito-toetsen
Beperkingen
• Je weet alleen goed of fout, niet wat er fout gaat
• Geeft alleen een algemene vaardigheidsscore
(niet per domein)
• Je weet niet hoe de leerling denkt
• Het is niet afgestemd op het niveau van de
leerling
• Hoog abstractieniveau en formeel
SvO – Kobi Wanningen- HU
28
Mogelijkheden en beperkingen
van observatie-instrumenten
•
•
•
•
•
•
(Meestal) geen landelijke norm
(Meestal) kindvolgend en in betekenisvolle situaties
Subjectief; leerkracht bepaalt het oordeel
Kortdurend of in stukjes af te nemen
De leerkracht kan afstemmen op het niveau
Niet alleen goed/fout, maar ook zicht op het handelen en
denken
SvO – Kobi Wanningen- HU
29
Goed observeren
Kinderen observeren
zal leiden tot handelingsinitiatieven;
dat leidt tot keuzes,
dat leidt tot betekenisvolle leeromgeving
dat leidt tot gesprek en reflectie
vervolgens verdieping en aangepaste
begeleiding.
SvO – Kobi Wanningen- HU
30
Tenslotte:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Aansluiten bij de concrete belevingswereld
Aandacht voor eigen initiatieven van kinderen
Speciale hulp binnen een breed aanbod
Versterken van de basisvaardigheden
Veel gebruik maken van spel
Doelstelling en inhoud
Directe feedback geven
Eigen initiatief belonen
Veel gebruik maken van imitatie en herhaling
Ondersteunen bij de overdracht naar andere
situaties
SvO – Kobi Wanningen- HU
31
Bedankt voor uw aandacht
[email protected]
SvO – Kobi Wanningen- HU
32