Rapportage NDE werkgroep monitoring projecten 2013-2014

Netwerk Digitaal Erfgoed / Werkgroep Monitoring
Rapportage over de NDE-projecten 2013/2014
12-02-2015
Deze rapportage is opgesteld door de Werkgroep Monitoring van het Netwerk Digitaal Erfgoed
(NDE), dat wordt gecoördineerd door het ministerie van OCW. De rapportage is bedoeld om, in het
kader van het 'no regret'-principe bij deze financieringsmogelijkheid, een totaalbeeld te schetsen
van de resultaten van de projecten die in 2013/2014 gefinancierd zijn uit de NDE-middelen.
De Werkgroep Monitoring heeft een vragenlijst opgesteld die drie hoofdonderwerpen adresseert:
maatschappelijke impact, de digitale collectie en versterking van het NDE-netwerk.
De vragenlijst is verspreid onder de volgende projecten (achter de projectnaam staan de
instellingen die projectpartner waren en degene die de vragenlijst heeft beantwoord):
1. Bibliotheken in een netwerk (KB, BNL; Liedewij Lamers)
2. CCDD Born digital workflows (CCDD, LI-MA, EYE, DEN; Robèrt Gillesse)
3. DIMCON/LOD (RCE; Kees Hendriks)
4. DIVE (Dynamisch Verbinden van Collecties op basis van Events) (B&G; Johan Oomen)
5. Erfgoedsoftwaremakelaar (Meertens, DEN; Wilbert Helmus/Patricia Alkhoven)
6. Keurmerk/Toetsingsmodel Erfgoedsoftware (DEN; Robèrt Gillesse)
7. Management development programma (DEN; Marco de Niet)
8. NCDD onderzoek nationale infrastructuur (NCDD & coalitiepartners; Marcel Ras)
9. Vivace (B&G & Consortium Digitale Collectie; Pieter Vijn)
Meer informatie over deze projecten is te vinden in de projectenbank van DEN
(www.den.nl/projecten). Alle projecten hebben de vragenlijst geretourneerd.
A. Algemene informatie
De NDE-projecten zijn als volgt te karakteriseren:
•
Onderzoeksproject: 3
•
Back-office project (ontwikkeling technische en organisatorische infrastructuur): 2
•
Vernieuwing digitale dienstverlening (ontwikkeling nieuwe eindgebruikersdiensten): 1
•
Kennisdeling/educatie: 1
•
Valorisatie van projectresultaten: 1
•
Inventarisatie van digitale collecties in Nederland: 1
Het totaalbudget van alle projecten tezamen is € 841.728
De totale bijdrage van OCW/NDE aan deze projecten is € 779.476
De eigen bijdrage van de projectpartners is: € 62.252 (7%)
B. Maatschappelijke impact
Nieuwe doelgroepen
De meeste projecten hebben nieuwe doelgroepen voor het Netwerk Digitaal Erfgoed aangeboord,
zowel binnen als buiten de erfgoedsector. Vier projecten bouwden voort op bestaande activiteiten
en zijn uitgevoerd binnen de reeds betrokken doelgroepen (meestal erfgoedprofessionals en
onderzoekers).
De nieuwe doelgroepen buiten de erfgoedsector omvatten o.a. softwareleveranciers,
makers/producenten van culturele uitingen, wetenschappelijke instituten en overheden. Er zijn
geen projecten geweest die gericht waren op het bereiken van het algemeen publiek.
Vier projecten hebben ingezet op het bereiken van kleine en middelgrote erfgoed- en andere
culturele instellingen die nog niet actief betrokken waren bij de werkzaamheden van het Netwerk
Digitaal Erfgoed.
Nieuwe diensten/functionaliteiten
In drie projecten zijn nieuwe digitale diensten voor professionele gebruikers ontwikkeld, in het
bijzonder op het gebied van metadata, aggregeren en linken van collecties en presentatie. In
enkele andere projecten zijn nog wel adviezen opgesteld voor aansluiting op landelijke
voorzieningen, om nieuwe vormen van gebruik mogelijk te maken. In enkele projecten is
voortgebouwd op eerdere projectresultaten, zoals van CATCH.
Gebruikersonderzoek
Zes projecten hebben onderzoek gedaan onder hun gebruikersgroepen (tijdens het project in de
vorm van interviews of een klankbordgroep of bij de afronding van het project, in de vorm van een
evaluatie). Voor één project was eerder al gebruikersonderzoek uitgevoerd, en een ander project
krijgt een vervolg waarin een usability evaluatie zal worden uitgevoerd.
Operationele rol voor gebruikers
Bij zeven projecten spelen de afnemers een actieve rol bij de operationalisering van de resultaten,
zoals op het gebied van dataverrijking, de uitrol van persistent identifiers, collectieve inkoop van
software, het leveren van data ten behoeve van benchmarking en het in stand houden van de
klankbordgroep na afloop van het project.
C. De digitale collectie
Nieuwe content voor de Digitale Collectie Nederland
In geen van de projecten is nieuwe digitale content geproduceerd ('basisdigitalisering'). Wel
hebben drie projecten nieuwe metadata(aggregatie) opgeleverd en zijn in twee projecten nieuwe
koppelingen tussen metadata tot stand gekomen, wat de context heeft verrijkt. In één project
wordt nog wel een overzicht opgeleverd van digitale collecties (incl. ontsluitingssystemen) bij
bibliotheken en erfgoedinstellingen en het CCDD-project levert aanbevelingen op om born digital
content beter te bewaren.
Standaarden
De ICT- en datastandaarden die in de projecten zijn toegepast, zijn OAI-PMH, ESE/EDM, Dublin
Core,
LIDO, OpenSKOS, HTML, SPARQL Protocol & RDF Query Language en RDF Triple Store.
Kanalen
De metadata uit de twee bovengenoemde projecten is beschikbaar via de eigen webzoekomgeving,
via een SRU-API, via het OAI-PMH protocol
en via export als linked data met behulp van een
SPARQL endpoint. Voor één project, DIVE, is een aparte website ingericht
(http://dive.beeldengeluid.nl/)
D. Het Netwerk Digitaal Erfgoed
Positie van knooppunten
Bijna alle projecten geven aan dat de positie van de knooppunten ten opzichte van hun sectorale
achterbannen is versterkt. Eén project is wat aarzelender en stelt dat dit nog moet blijken. Een
project meldt ook dat de relatie tussen twee knooppunten is versterkt. Terreinen waarop de positie
van de knooppunten is versterkt, zijn aggregatie, thesauri en semantische koppelingen,
kennisdeling en duurzame opslag. Er is nog wel een kritische kanttekening gemaakt dat sommige
activiteiten van de knooppunten nog niet voldoende vernetwerkt zijn en dat er dus
parallelle/dubbele activiteiten plaatsvinden.
Borging
Zes projecten melden dat hun resultaten binnen het netwerk geborgd zijn (of gaan worden) na
afloop van het project. Sommige hebben een businessmodelcanvas opgesteld om de mogelijkheden
voor de toekomstvastheid te helpen visualiseren. Enkele voorbeelden: de KB neemt de
inventarisatie van digitale bibliotheekcollecties in operationeel beheer, bij de RCE passen de
resultaten in grotere verbanden en digitale strategieën, DIVE wordt onderdeel van CLARIAH (in het
vervolgproject DIVE+, met financiering
door het eScience Centre) en DEN zal het MD-programma
op eigen kosten continueren.
Sommige projecten lopen nog ten tijde van deze evaluatie, zoals de erfgoedsoftwaremakelaar, het
CCDD-onderzoek en het NCDD-onderzoek, zodat besluiten over beheer en borging nog gemaakt
moeten worden.
Tenslotte zijn er ook resultaten die buiten het netwerk een eigen leven gaan leden, in de vorm van
open data met een CC0-licentie.
Communicatieacties
Alle projecten hebben actief ingezet op het organiseren van bijeenkomsten, het geven van
presentaties en het publiceren van resultaten (bijv. in de vorm van een boekje of een blog). De
volgende communicatieacties hebben plaatsgevonden:
Workshops:
- Erfgoed Brabant
- 4C/DPC congres (London)
Bijeenkomsten:
- Aggregatoren Digitale Collectie
- Evenement Connected Data
- Informatiebijeenkomsten voor gebruikers van specifiele softwareleveranciers
- Informatiemiddag bibliotheken
Presentaties:
- Museumcongres
- Gastcollege Reinwardt Academie
- 13th International Semantic Web Conference (Italië)
- Interprovinciaal Registratie Overleg (Vlaanderen/Nederland)
- Conferentie Exploring Historical Sources with Language Technology: Results and Perspectives
Nieuwsvoorziening
- B&G Blog
- DEN website/nieuwsbrief & blog
- Digitale Collectie website/nieuwsbrief & blog
- EYE website/nieuwsbrief
- LI-MA website/nieuwsbrief
- NCDD-website
- LinkedIn groepen
- Berichten vanuit projecten via Twitter
Publicaties
- Rapport & strategienota (NCDD)
- Boekje (CCDD)
- Flyer (Bibliotheekcollecties)
- Informatiefilmpje (Bibliotheekcollecties)
- Artikel (DIVE; in
Journal of Web Semantics)
Tenslotte verdient DIVE nog een speciale vermelding, i.v.m. het winnen van de
Challenge 2014.
Semantic Web
Bijlage: Vragenlijst aan NDE-projecten 2013/2014
Deze vragenlijst dient om een totaalbeeld te krijgen van de resultaten van de projecten die in
2013/2014 gefinancierd zijn door het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) van het ministerie van OCW.
Deze vragenlijst is opgesteld door de Werkgroep Monitoring en adresseert drie hoofdonderwerpen:
maatschappelijke impact, de digitale collectie en de versterking van het NDE- netwerk.
De projectleiders van de NDE-projecten wordt verzocht de ingevulde vragenlijst uiterlijk maandag 8
december as. terug te zenden aan [email protected]. De resultaten worden gecompileerd door
de werkgroep, de afzonderlijke formulieren worden gepubliceerd in de Projectenbank van DEN.
A. Algemene informatie
1. Naam (en eventuele afkorting) van het project
2. Projecttypering (kies de typering die het meest van toepassing is)
□
Digitaliseringsproject (creëren van een verzameling digitale content)
□
Portal project (bestaande data en functionaliteiten combineren in centrale dienstverlening)
□
Back-office project (ontwikkeling technische en organisatorische infrastructuur)
□
Vernieuwing digitale dienstverlening (ontwikkeling nieuwe eindgebruikersdiensten)
□
Onderzoeksproject
□
Kennisdeling/educatie
□
Anders, nl. ...
3. Budget (geef totaalbudget en bijdrage van OCW/NDE)
€
4. Projectpartners
5. Naam projectleider (organisatie en persoon)
6. Naam en contactgegevens respondent (indien anders dan projectleider)
B. Maatschappelijke impact
7. Zijn er dankzij het project nieuwe gebruikersgroepen of afnemers bereikt? (meerdere
antwoorden mogelijk)
□
ja, buiten de erfgoedsector
□
ja, binnen de erfgoedsector
□
nee, het project is uitgevoerd voor bestaande doelgroepen
Toelichting (geef korte omschrijving van de belangrijkste doelgroepen):
8. Zijn er nieuwe diensten of nieuwe vormen van gebruik van digitaal erfgoed gerealiseerd?
□
ja
□
nee
Toelichting (geef korte omschrijving van de nieuwe diensten of gebruiksvormen):
9. Is in het project gebruikersonderzoek uitgevoerd? (meerdere antwoorden mogelijk)
□
ja, vooraf
□
ja, gedurende het project
□
ja, na afloop
□
nee
Toelichting (welke vormen van gebruikersonderzoek zijn uitgevoerd?):
10. Spelen de gebruikersgroepen een actieve rol bij de operationalisering van de projectresultaten?
□
ja
□
nee
Toelichting:
C. De digitale collectie
11. Heeft het project geresulteerd in nieuwe digitale content voor de Digitale Collectie Nederland?
(meerdere antwoorden mogelijk)
□
ja, metadata (door beschrijving of door conversie)
□
ja, digitale reproducties (d.m.v. digitalisering)
□
ja, born digital content
□
nee (ga naar volgende sectie)
Toelichting:
12. Welke standaarden bij de vervaardiging en beschrijving van deze digitale content zijn
gehanteerd?
13. Langs welke digitale kanalen is deze content beschikbaar gesteld voor derden?
14. Geef het percentage van de digitale collectie dat duurzaam is opgeslagen volgens
internationale richtlijnen voor digitale bewaring.
15. Geef aan hoe de nieuwe digitale collectie gepubliceerd is aan de hand van de volgende linked
open data-classificering.
* De informatie is beschikbaar op het internet, in welk formaat dan ook
..%
** De informatie is online beschikbaar in een gestructureerd formaat, dat geschikt is voor automatisch
hergebruik (zoals Excel in plaats van een plaatje van een tabel).
.. %
*** De informatie is online beschikbaar in een open bestandsformaat (zoals CSV in plaats van Excel).
.. %
**** Al het bovenstaande, en bovendien wordt gebruikgemaakt van de open standaarden RDF en SPARQL,
zodat anderen makkelijk naar de dataobjecten kunnen verwijzen.
.. %
***** Al het bovenstaande, en bovendien wordt er naar data van anderen verwezen voor meer context van de
data.
.. %
Anders, nl.
.. %
D. Het netwerk
16. Heeft het project bijgedragen aan een versterkte positie van een of meer van de NDEknooppunten in hun domeinen?
□
ja
□
nee
Toelichting:
17. Is de borging van de resultaten binnen het netwerk geregeld gedurende een periode van 5
jaar, bijvoorbeeld door aantoonbare inbedding in beleidsdocumenten?
□
ja
□
nee
Toelichting:
18. Welke acties op het gebied van kennisdeling en communicatie zijn uitgevoerd om binnen de
erfgoedsector aandacht te genereren voor de resultaten van het project?
Toelichting: