china - Centrum voor Mondiaal Onderwijs

CHINA
Een informatiepakket voor een werkstuk of spreekbeurt
COLOFON
Tekst: Arthur Bruls,
Met bijdragen van: Herman Bosman en Harry de Ridder
Illustraties: CMO en zijn licentiegevers, FlickR, Big Foto, Yangtzeriver.org, Veteranen
Online.
De inhoud is met zorg samengesteld. Mocht u van mening zijn dat inbreuk is gedaan
op uw auteursrechten of beeldrechten, dan verzoeken wij u vriendelijk contact met
ons op te nemen via [email protected].
Centrum voor Mondiaal Onderwijs
Postbus 9108
6500 HK Nijmegen
tel. 024-3613074
e-mail: [email protected]
http://www.cmo.nl
De Scriptieservice Nieuwe Stijl is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Kerk en
Wereld en door een solidariteitsbijdrage van de gezamenlijke religieuzen in Nederland via de
commissie PIN.
© Centrum voor Mondiaal Onderwijs, Nijmegen, 2013
II
INHOUD
China, een land van uitersten
Klimaat en landschap
Om over na te denken
pag. 1
pag. 1
pag. 2
Geschiedenis
China en de buitenwereld
China en het Westen
Revolutie
De Volksrepubliek China
Grote Sprong Voorwaarts
Culturele Revolutie
China na Mao
pag. 3
pag. 4
pag. 4
pag. 5
pag. 6
pag. 6
pag. 7
pag. 8
Politiek
Mensenrechten
Eén-kindpolitiek
pag. 9
pag. 9
pag. 10
Chinezen die geen Chinezen zijn
Minderheden
Bij de Naxi’s
Tibet
Hongkong
pag. 11
pag. 11
pag. 11
pag. 12
pag. 12
China nu
Het platteland
Naar de stad
Stadsbewoners
pag. 13
pag. 13
pag. 13
pag. 14
China en het milieu
Luchtverontreiniging
Watervervuiling
Een dam in de Blauwe Rivier
Ongelukken
Voedsel
Er verandert weinig
pag. 15
pag. 15
pag. 15
pag. 16
pag. 18
pag. 18
pag. 19
Chinese geneeskunde
pag. 20
Chinese taal
Het Chinees
Symboolschrift
pag. 21
pag. 21
pag. 21
Vrije tijd
Theehuizen
Koning Aap
Feestdagen
pag. 22
pag. 22
pag. 23
pag. 23
Chinezen in Nederland
pag. 24
Aantekeningen
Meer op internet
pag. 25
pag. 27
III
IV
CHINA, EEN LAND VAN UITERSTEN
China ligt in het oosten van Azië en is een van de grootste landen van de wereld
(Rusland is het grootste). In het noordoosten ligt Beijing, de hoofdstad van China.
Eén op de vijf mensen op de wereld woont in China. In China wonen namelijk
1,3 miljard mensen. In geen enkel land van de wereld wonen meer mensen.
Omdat China zo'n groot en uitgestrekt land is grenst het maar liefst aan veertien
landen: Vietnam, Laos, Birma, India, Bhutan en Nepal, Pakistan, Afghanistan,
Tadzjikistan, Kirgizië en Kazachstan, Mongolië en Rusland en ook nog aan
Noord-Korea. In het oosten en zuiden grenst het aan de Gele Zee, de Oost-Chinese
Zee en de Zuid-Chinese Zee.
Klimaat en landschap
China is zo groot dat je er bijna alle klimaten
van de wereld vindt. In het noorden kan de
temperatuur dalen tot -30 oC (hooggebergteklimaat). In het westelijke deel van China, Xinjiang en Tibet, is het bijna altijd droog. Overdag
is het warm (30 oC) terwijl de temperatuur in
de nacht onder nul kan dalen (woestijn- en
steppeklimaat). Ten zuiden van de lijn XianShangai heerst een (sub)tropisch klimaat. Het is
er het hele jaar door warm en vochtig. In het
midden van het land vind je een landklimaat
met hete zomers en koude winters.
1
Extreme koude in China
Meer dan de helft van het grondgebied van China bestaat uit bergen, woestijnen,
grote rivieren en meren. In het noordwesten ligt de dunbevolkte Gobiwoestijn. Je ziet
er alleen wat rondtrekkende nomaden met hun kamelen en schapen. In het
zuidwesten ligt het hoogste gebergte van de wereld, de Himalaya. Langs de grote
rivieren in het oosten vind je de laagvlaktes. Hier wonen de meeste boeren omdat de
grond er vruchtbaar is. Het grootste gedeelte van alle graan, gierst, katoen, rijst en
thee in dit land komt hier vandaan.
Gobi-woestijn
Eén van de grote rivieren is de Jangtsekiang (of ‘Blauwe Rivier’). Na de Amazone en
de Nijl is het de langste rivier ter wereld. De Chinese regering heeft een enorme
stuwdam in de rivier gebouwd.
Om over na te denken
In China wonen meer dan tweemaal zoveel mensen als in alle landen van de Europese
Unie samen. Tussen de verschillende provincies van China bestaan grote verschillen.
Stel je eens voor dat je een spreekbeurt over alle landen van de
Europese Unie moet houden.
Je zou al snel merken dat er grote
verschillen zijn tussen de landen
van de Europese Unie.
Je zou jezelf misschien afvragen:
Kun je eigenlijk wel een spreekbeurt
over de Europese Unie houden?
Voor China geldt eigenlijk hetzelfde.
Het is niet mogelijk om in een korte
spreekbeurt over China alles uit te
leggen. Maar omdat China zo groot
is, is het ook een belangrijk land.
Deze geïrrigeerde rijstvelden lijken
van boven af een kleurig schilderij
2
GESCHIEDENIS
In 221 v. Chr. roept de koning van het land Chin (de naam China is hiervan afgeleid)
zichzelf uit tot keizer van China. Dat doet hij nadat hij andere koninkrijken heeft
veroverd. Onder deze eerste keizer van China wordt het Chinese schrift ingevoerd. In
heel China worden dezelfde maten, gewichten en munten ingevoerd. Door het hele rijk
worden wegen aangelegd. Er wordt een postdienst opgericht, die brieven door heel
China bezorgt. In het noorden begint men met de bouw van de Chinese Muur, om
China te beschermen tegen aanvallen van ruiterlegers uit Siberië.
De Chinese muur
Al die nieuwe plannen worden betaald door de boeren veel belasting te laten betalen.
Die boeren komen na de dood van de eerste keizer in opstand. De opstandige boeren
brengen de eerste keizer van de Han-dynastie aan de macht. Met een dynastie bedoelt
men een serie heersers uit één familie.
De Han-dynastie zorgt er voor dat de boeren het beter krijgen. De belastingen worden
verlaagd. Grond die eerst van de keizer was, wordt onder de boeren verdeeld. Omdat
het hof van de keizer wil dat de boeren niet opnieuw in opstand komen, verplicht de
keizer alle ambtenaren om de ideeën van Confucius te bestuderen.
Confucius (551 tot 479 voor Christus) dacht er over na hoe
mensen in harmonie met elkaar kunnen leven. Hij vond dat
iedereen zijn plaats in de wereld moet hebben en dat je respect
moet hebben voor iemand die boven je staat. Een zoon moet zijn
vader gehoorzamen, een vrouw haar man, een schoondochter
haar schoonmoeder en elke Chinees de keizer. De keizer is de
directe vertegenwoordiging van de hemel (Zoon van de Hemel)
en verantwoordelijk voor de rust en orde in het Chinese rijk.
3
China en de buitenwereld
De Chinezen zien China als het centrum van de
wereld. De Chinese Muur beschermt ze tegen de
buitenwereld.
Papier, buskruit, porselein, waterrad en kompas
zijn allemaal in China uitgevonden.
In Europa is het bestaan van China reeds in de
Romeinse tijd bekend. Via Centraal-Azië ruilen
handelaren Europees goud voor Chinese zijde. Het
Romeinse Rijk stuurt al gezanten naar de Chinese
keizer.
Eén van de handelaren in Chinese zijde is
Marco Polo, die in 1271 aan een lange reis naar
China begint. Zijn verhalen over China worden
bekend in heel middeleeuws Europa. Als in de
zestiende
eeuw
Portugese
zeelieden
via
Kaap de Goede Hoop naar China zeilen, komt er
meer contact tussen Europa en China.
Marco Polo
China en het Westen
Europese handelaren willen in die
tijd in China graag thee, zijde en
porselein kopen. Maar ze hebben
nauwelijks spullen die de Chinezen
willen kopen.
De Nederlanders en later ook de
Engelsen verkopen daarom in
China de drug opium. Steeds
meer Chinezen raken verslaafd
aan opium.
In het begin van de negentiende
eeuw wil de Chinese regering de
handel in opium verbieden. De
Engelse regering echter wil dat
Engelse handelaren geld kunnen
blijven verdienen aan de handel in
opium.
Een vrouw schildert Chinees porselein. Dit porselein
is nog steeds over de hele wereld geliefd.
In 1840 verklaart Engeland daarom de oorlog aan China. De Chinezen hadden altijd
het idee gehad dat zij het modernste land van de wereld waren. Maar de Engelsen
hebben een moderner leger dan de Chinezen. Ze winnen de oorlog. China moet de
stad Hongkong aan Engeland geven en schadevergoeding betalen aan de Engelsen.
De keizer kan daarom geen geld meer uitgeven aan graan en rijst. Daardoor ontstaan
er in de negentiende eeuw grote hongersnoden in China. De keizer heeft ook geen
geld meer om de dijken te onderhouden. Daarom doen zich ook grote overstromingen
in China voor.
Omdat het slecht gaat op het platteland trekken veel mensen naar de steden of naar
het buitenland. Ze moeten er hard werken en verdienen maar weinig geld. Een kleine
groep Chinezen in de stad wordt wel heel rijk.
4
Revolutie
Door onvrede onder steeds meer mensen wordt in 1911 de keizer ten val gebracht en
wordt China een republiek. De nieuwe regering is niet in heel China de baas. Veel
provincies hebben een eigen bestuur dat zich weinig aantrekt van de regering van de
republiek.
In de jaren twintig strijden twee politieke partijen om de macht, de Kwomintang en de
Communistische Partij. De Kwomintang is de partij van de moderne zakenmensen. De
communisten richten zich vooral op de boeren en willen alle bedrijven tot
staatsbedrijven maken. De Kwomintang wil niet dat de communisten van hun
bedrijven staatsbedrijven maken.
Na bloedige vervolgingen en slachtpartijen door de Kwomintang, lopen de leden van
de communistische partij duizenden kilometers van Zuid-China naar het noorden.
Daar heeft de Kwomintang-regering geen macht. Deze barre tocht staat bekend als
'de Lange Mars'.
Op het Tian'anmen-plein in Beijing zie je deze fantastische beeldengroep,
door Liu Zheng, van 'de Lange Mars'
Japan verovert in de jaren dertig grote stukken van China. In 1937 besluiten de leider
van de communisten, Mao Zedong, en de leider van de Kwomintang, Chiang Kai-shek,
daarom te gaan samenwerken. Ze vechten tegen de Japanners. Deze oorlog loopt
over in de Tweede Wereldoorlog.
Als de Tweede Wereldoorlog afgelopen is en de Japanners verslagen zijn, begint de
strijd tussen de communisten en de Kwomintang opnieuw. Omdat de communisten de
grond onder de boeren verdelen, zijn ze populair. Ze worden steeds sterker. In 1949
wordt de Kwomintang verslagen. De leider van de communisten, Mao Zedong, roept
de Volksrepubliek China uit.
5
Wat er over is van het Kwomintang-leger vlucht
naar het eiland Taiwan. De Kwomintang-regering
in Taiwan vindt vervolgens dat ze de enige echte
regering van China is. (Taiwan noemt zich
daarom nog steeds Republiek China.)
Het enige stukje van het vasteland van China
waar de communisten niets te zeggen hebben, is
Hongkong. Die stad blijft een Engelse kolonie.
Pas in 1997 geven de Engelsen Hongkong terug
aan China.
De Volksrepubliek China
In de Volksrepubliek China wordt de grond onder
Communistische soldaten trekken
de boeren verdeeld. De boeren zijn tevreden
in
1949 Beijing binnen. Zij hebben
omdat ze grond hebben. De mensen in de steden
een
foto
van hun leider Mao bij zich.
krijgen het ook iets beter.
In de Volksrepubliek China worden de meeste huizen, alle scholen en alle fabrieken
eigendom van de staat. Maar bovenal, de Communistische Partij is de baas. De
communisten proberen ervoor te zorgen dat het verschil tussen arm en rijk kleiner
wordt. Mannen en vrouwen worden gelijk behandeld. Er wordt voor gezorgd dat
steeds meer jongens en meisjes naar school kunnen. De boeren worden aangespoord
samen te werken, waarbij de grond, de dieren en het landbouwgereedschap
gemeenschappelijk bezit worden. Maar het gaat maar heel langzaam vooruit in China.
Grote Sprong Voorwaarts
Mao vindt dat China veel sneller een modern en rijk land moet worden. En de
Chinezen zelf willen dat natuurlijk ook. In 1958 start Mao de Grote Sprong
Voorwaarts, een campagne voor snelle economische groei.
Er ontstaan grote collectieve boerderijen van 5.000 of meer families, de volkscommunes. Deze volkscommunes zijn ministaten met gratis voedsel, onderdak,
garantie voor werk en verzorging van de wieg tot het graf.
De Grote Sprong Voorwaarts
mislukt. De veranderingen
gaan veel te snel en er
ontstaat een chaos op het
platteland.
De
voedselproductie gaat achteruit en
er komt hongersnood. In
1960 en 1961 sterven meer
dan 20 miljoen mensen van
de honger.
De regering heeft pas heel
laat in de gaten hoe slecht
het eigenlijk met China gaat.
De regering houdt verborgen
hoeveel mensen er zijn
gestorven. Het buitenland en
de bewoners van de steden
weten eigenlijk van niets.
Op deze communistische poster uit de tijd van
de 'Grote Sprong Voorwaarts' marcheren
mensen samen naar een betere toekomst
6
De Communistische Partij is ontevreden over Mao. Hij heeft de
Grote Sprong Voorwaarts bedacht. Hij luistert niet als het
duidelijk wordt dat het plan mislukt.
Mao wordt daarom afgezet als president van China. Hij mag
alleen nog maar voorzitter van de Communistische Partij blijven.
Hij heeft veel minder macht dan vroeger.
Er komt een nieuwe regering waarin andere leden van de
Communistische Partij zitten. De boeren mogen van die regering
weer zelf beslissen wat er op de boerderijen moet gebeuren.
De hoogste leden van de partij werken bij voorbeeld als minister, burgemeester van
een grote stad, generaal of fabrieksdirecteur. Zij verdienen veel meer dan andere
Chinezen. Zij willen de staat wat minder invloed op de economie geven.
Culturele Revolutie
Mao wil weer net zo machtig worden als hij ooit
was. In 1966 begint hij de Culturele Revolutie.
Volgens Mao verdienen veel hoge leden van de
Communistische Partij veel te veel.
Volgens Mao moeten communistische jongeren
die hoge partijleden bestrijden. Jongeren, meestal
scholieren en studenten, vormen daarom de
Rode Gardisten. Met duizenden trekken ze van
stad naar stad. Ze nemen de hoge communisten
hun macht af. Ze willen ook de invloed van het
Westen op China bestrijden. Maar ze willen ook de
oude Chinese cultuur bestrijden. krijgen.
Rode Gardisten met het Rode Boekje.
De eenvoudige katoenen uniformen
met een platte pet, die de Rode
Gardisten dragen, worden vaak
Mao-pakken genoemd.
Er was ook vooruitgang onder Mao.
Veel Chinezen kochten onder Mao
hun eerste fiets. Fietsen zijn
nog steeds een belangrijk vervoermiddel in China.
Ze bestormen universiteiten, verbranden boeken
en vernietigen oude bouwwerken en kloosters. De
Rode Gardisten hebben hun eigen 'bijbel': het
Rode Boekje, een boekje waarin allerlei
uitspraken van Mao staan. Professoren en leraren
zijn niet meer nodig, vinden ze. Die moeten terug
naar het platteland, om 'van de boeren te leren'.
Tegenstanders van Mao worden in elkaar
geslagen, hun werk wordt hen afgenomen en
soms worden ze ook naar de gevangenis gestuurd. Sommige mensen worden ervan beschuldigd te veel van de westerse cultuur te
houden. Anderen krijgen te horen dat ze te veel
aan de oude Chinese cultuur vasthouden. Omdat
niemand meer weet wat hij dan wel moet doen,
durven mensen geen eigen initiatief meer te
nemen.
De Rode Gardisten worden steeds fanatieker. In
het land ontstaat chaos. Mao begint voor zijn
eigen macht te vrezen. Het leger grijpt in en de
Rode Gardisten worden nu zelf naar het platteland
gestuurd.
7
China na Mao
In 1976 sterft Mao. Deng Xiaoping wordt dan de
machtigste man van China. Hij zal China tot 1997
regeren. Deng gelooft dat als je de mensen meer
vrijheid geeft en beloont voor hun werk, ze de
Communistische Partij zullen steunen. Daarom
geeft hij de boerengezinnen weer een stukje
privégrond. Een deel van de oogst moeten de
boeren afstaan aan de staat; wat ze meer
produceren mogen ze zelf houden.
Bedrijven mogen een gedeelte van de winst
houden en de arbeiders krijgen een hoger loon Deng Xiaoping
wanneer ze harder werken. En omdat de staat niet
aan iedereen een baan kan geven, besluit Deng Xiaoping dat de Chinezen kleine
bedrijfjes mogen starten.
Omdat er harder wordt gewerkt en er steeds meer machines komen, zijn er op het
platteland minder boeren nodig. Deze mensen trekken naar de steden, hoewel daar
geen werk voor ze is. De staat heeft te weinig geld om bedrijven voor hen op te
richten.
Buitenlanders met geld mogen daarom in China bedrijven gaan oprichten. Zo doen de
communisten onder Deng bijna precies wat de Kwomintang altijd al wilde doen.
Namelijk van China een modern land maken door te vertrouwen op het moderne
zakenleven.
Dat maakt China soms verwarrend. De regerende partij heet nog steeds de
Communistische Partij van China. De vlag is nog steeds rood en er hangen op
sommige plaatsen nog steeds grote portretten van Mao. Maar ondertussen is China
steeds meer een kapitalistisch land geworden.
Toen China in 2003 zijn eerste ruimtevaarder naar de ruimte stuurde, kon iedereen
opeens goed zien hoe belangrijk China is geworden.
China is, na Rusland en
de Verenigde Staten,
het derde land dat
mensen naar de ruimte
heeft gestuurd
In de jaren negentig groeit de economie van China heel snel. De hele wereld koopt
goedkope Chinese producten. Sommige Chinezen zeggen dat het helemaal niet
vreemd is dat China tegenwoordig weer zo'n belangrijk land is. Dat is China vroeger
lange tijd ook al geweest. Ze zeggen dat het eerder raar was dat China in de negentiende en twintigste eeuw zo'n arm en achtergebleven land was.
8
POLITIEK
Sinds de oprichting van de Volksrepubliek China bestuurt de Communistische Partij
het land. De president en alle ministers zijn lid van de partij, net als zeventig miljoen
andere Chinezen. Een kleine groep mensen is de baas binnen de partij.
Toen de economische hervormingen werden doorgevoerd, hebben veel partijleden er
voor gezorgd dat ze ook in het bedrijfsleven goede banen kregen.
De Communistische Partij is een merkwaardige organisatie. Ze is opgericht met
het doel alle grond, alle huizen, alle
bedrijven eerlijk onder alle mensen in
China te verdelen. Maar de verschillen
tussen arme en rijke mensen zijn alleen
maar groter geworden. En steeds meer
bedrijven zijn het bezit van een kleine
groep rijke mensen. Omdat China rijker is
geworden, zijn er ook meer mogelijkheden
om steekpenningen aan te nemen. Af en
toe arresteert de regering partijleden die
steekpenningen aannemen, maar het
probleem van corruptie blijft bestaan.
Mensenrechten
Wie in China opkomt voor zijn eigen of
andermans rechten wordt door de regering
soms in de gevangenis gezet. Dat gebeurde met Hou Wenzhuo, een vrouw die
opkwam voor boeren van wie de grond
afgepakt werd. Ze werd door de politie uit
haar huis en kantoor in Beijing meegenomen en daarna in het zuiden van China
in de gevangenis opgesloten. Uiteindelijk
moest ze uit China vluchten.
Journalisten die schrijven dat de regering
iets niet goed doet, worden soms ook naar
de gevangenis gestuurd.
De ingang van het hoofdkwartier van
de Communistische Partij in Beijing
De politie valt een internetcafé binnen
Als mensen op internet schrijven dat de
regering iets verkeerd doet, wordt die
bijdrage vaak binnen een paar minuten
verwijderd. Veel buitenlandse internetsites
kunnen in China niet bekeken worden.
In China bestaat de doodstraf, ook voor
zaken waarvoor je in andere landen alleen
Gevangenen vlak voor hun executie
maar een boete of een korte gevangenisstraf krijgt. De rechtbanken doen bovendien soms hun werk niet goed. Er worden dus ook onschuldige mensen ter dood veroordeeld. Negentig procent van alle doodstraffen ter wereld wordt in China uitgesproken. Amnesty International heeft het over minstens 2.100 doodstraffen per jaar, maar
volgens anderen ligt dat meer in de buurt van 8.000!
9
Eén-kindpolitiek
In China woont meer dan een miljard mensen. Als zoveel
mensen ook nog allemaal veel kinderen krijgen, groeit de
bevolking veel te hard. Daarom heeft de regering al in
1979 de één-kindpolitiek ingevoerd.
In de stad mogen een man en een vrouw samen maar
één kind krijgen. Op het platteland mogen mensen vaak
meer kinderen krijgen als het eerste kind een meisje is.
Mensen op het platteland hebben liever jongens omdat
jongens meer tellen dan meisjes en omdat jongens
sommige werkzaamheden op de boerderij beter zouden
kunnen doen dan meisjes.
Mensen mogen ook een tweede kind krijgen als hun
eerste kind gehandicapt is en dus niet goed kan
meewerken op de boerderij. Vrouwen worden soms
gedwongen om abortus te laten plegen, om zo het aantal
kinderen te beperken.
Nationale minderheden waren bang dat de één-kindpolitiek er toe leiden dat zij uit
zouden sterven. Daarom mogen de gezinnen van nationale minderheden eveneens
meer dan één kind krijgen. De één-kindpolitiek is streng, maar ze zorgt er ook voor
dat de kinderen die wel geboren worden, ook genoeg welvaart hebben.
In China krijgen vrouwen gemiddeld 1,8 kinderen.
Wereldwijd krijgen vrouwen in 2006 gemiddeld
2,6 kinderen, in Nederland 1,7. Als alle vrouwen
in een land gemiddeld 2,1 kind krijgen, blijft de
bevolking op de lange duur gelijk. De Chinese
bevolking gaat op de lange duur dus, net als in
veel andere landen, dalen.
Dat Chinese vrouwen minder kinderen krijgen
komt zeker niet alleen door de één-kindpolitiek,
maar ook door de toegenomen welvaart en
scholing. Al voor 1979 begon het aantal kinderen
per vrouw te dalen.
Dit kleine jongetje laat zich
Twee ouders en meestal ook vier grootouders
kunnen al hun aandacht aan één kind geven. Je
kunt zeggen dat de kinderen verwend worden.
Een ander gevolg van de één-kindpolitiek is dat
sommige aanstaande ouders een echo laten
maken om te kijken of het kind dat ze krijgen een
jongen of een meisje is. Als het een meisje is,
laten ze een abortus plegen.
Daarom worden er in China veel meer jongens
geboren dan meisjes. Als die jongens later zelf
groot zijn, zal het daarom voor sommigen moeilijk
zijn om een vrouw te vinden.
Deze jongens lijken niet gebukt te
gaan onder het gebrek aan meisjes
10
CHINEZEN DIE GEEN CHINEZEN ZIJN
De meeste mensen in China zijn Han-Chinezen. Ze vormen 90,5% van de bevolking
van heel China. Maar als je denkt dat er in China alleen Chinezen wonen heb je het
mis. Er wonen ook leden van andere volken, zoals bijvoorbeeld de Thai, de Tibetanen
en de Manchu's. Van de totale bevolking van China is 9,5% geen Han-Chinees. Zij
behoren tot 55 andere volken die van oudsher in China wonen. De Chinese regering
noemt deze volken minderheden. In totaal gaat het om 107 miljoen mensen.
Minderheden
De minderheden leven voornamelijk in de grensgebieden van China. 'Grensgebieden'
die samen dan wel meer dan de helft van China beslaan. Ze hebben ieder een eigen
geschiedenis, taal, geloof en traditie.
Kinderen uit Binnen-Mongolie zijn dol
op paardrijden. Dat leren ze al jong,
want hun ouders zijn nomaden die
met hun tent en paarden over de
grasvlakten van Noord-China trekken. Als er feest is worden er altijd
paardenraces gehouden.
Mongools kind
In de jaren vijftig heeft de regering
de minderhedenpolitiek ingevoerd.
De gebieden waarin de minderheden
leven, zijn namelijk erg belangrijk.
Ze liggen aan de grens met het buitenland en er zijn veel grondstoffen.
Daarom wil de Chinese regering het
de minderheden naar de zin maken.
Ze hoeven zich niet aan te passen
aan de Chinese cultuur. Voorwaarde
is wel dat ze luisteren naar wat de
regering zegt.
Bij de Naxi's
Yunnan is een Chinese provincie die aan
Vietnam en Birma grenst. Hier wonen de
Naxi's, een minderheid die veel van haar oude
tradities heeft behouden. Als je door het oude
Lijiang loopt, zie je vooral vrouwen. Ze zijn te
herkennen aan hun traditionele kleren. Ze
hebben blauwe jurken met witte schorten aan.
De vrouwen zijn de baas in de winkels en
eethuisjes. Ze regelen alle geldzaken en verkopen paarden op de paardenmarkt.
De mannen mogen in de tuin werken en
muziek maken. Maar ze moeten wel hun mond
houden. Ze weten -net als vrouwen bij volken
waar mannen de baas zijn- waarschijnlijk ook
niet beter.
11
Naxi-vrouwen
Tibet
In 1950 trokken Chinese troepen Tibet binnen en werd het een onderdeel van China.
In Tibet was veel land het eigendom van de kloosters. Net als in de rest van China
verdeelden de communisten de grond onder de boeren. Sommige monniken en andere
Tibetanen kwamen daarom in opstand. Die opstand werd neergeslagen.
In 1959 vluchtte de Dalai Lama, de godsdienstige en politieke leider van Tibet, naar
India. Hij werd de leider van de Tibetanen in het buitenland, die een onafhankelijk
Tibet willen.
Vanuit dit paleis
regeerde de
Dalai Lama als
een vorst over
Tibet
Om de zaak onder controle te houden stuurt de Chinese regering zoveel mogelijk
Han-Chinezen naar Tibet. De Han-Chinezen die door de regering gestuurd zijn, vinden
dat zelf niet altijd prettig. Ze komen in een onherbergzame streek terecht tussen
mensen die ze niet begrijpen. Tibetanen en Chinezen maken dan ook vaak ruzie.
In 1989 demonstreren de Tibetanen opnieuw voor onafhankelijkheid, maar de Chinese
regering onderdrukt deze demonstratie met grof geweld. De wetten voor minderheden
en tegen discriminatie gelden dus niet overal in China.
Hongkong
In Hongkong wonen vooral
Han-Chinezen. Maar omdat
Hongkong tot 1997 een Engelse kolonie was, spreken veel
mensen er Engels. Hongkong
heeft zijn eigen bestuur dat
ondergeschikt is aan de regering in Beijing. Hongkong is in
veel opzichten anders dan de
rest van China. Het is veel
welvarender en de mensen
zijn uit de tijd van de Britten
meer democratie en vrijheid
gewend. Dat botst nogal eens
met de nieuwe regels die de
Chinezen in Hongkong hebben
ingevoerd.
12
CHINA NU
De Chinese regering wilde tijdens de Olympische Spelen in 2008 laten zien dat China
een modern en welvarend land is. Toch zijn er in China ook allerlei problemen.
Omstreeks 1980 zijn bijna alle bedrijven nog eigendom van de staat. Tegenwoordig
worden de meeste producten in bedrijven gemaakt die particulier eigendom zijn.
Omdat de lonen en de belastingen in China laag zijn, hebben veel buitenlandse
bedrijven fabrieken in China gebouwd.
Het platteland
Meer dan de helft van alle Chinezen woont op
het platteland. Een groot gedeelte van die
mensen werkt op kleine boerenbedrijven. Eén
vijfde van alle voedsel op de hele wereld
wordt in China geproduceerd. Een gedeelte
van dat voedsel gebruiken de Chinezen zelf,
het andere deel gaat naar het buitenland.
Steeds meer van de beschikbare landbouwgrond is volgebouwd met wegen, huizen, kantoren en fabrieken.
Straatje op het Chinese platteland
Van de belasting die de Chinese staat ontvangt, komt het grootste deel van de
fabrieken. De buitenlandse bedrijven betalen helemaal geen belasting. De boeren
hebben weinig voordeel van wat de staat met dat belastinggeld doet. De gezondheidszorg en het onderwijs op het platteland zijn van slechte kwaliteit. Onder Mao
waren deze gratis, maar sinds het aantreden van Deng moeten mensen betalen voor
onderwijs en gezondheidszorg.
Onder Mao was in China alle grond van de staat; tegenwoordig kunnen mensen en
bedrijven grond kopen. Ambtenaren verkopen grond waarop boeren wonen aan
bedrijven. Die bedrijven willen er dan huizen of fabrieken op bouwen. Chinese boeren
hebben nooit eigendomsbewijzen gehad waarop staat dat de grond van hen is. Ze
kunnen daarom zomaar van hun grond verwijderd worden.
Naar de stad
Veel boeren waarvan het bedrijf niet goed loopt en
jongeren voor wie geen werk meer is op de boerderij
van hun ouders gaan naar de stad. Boeren mogen in
China niet zomaar vaak naar de stad trekken. Ze
moeten daar een vergunning voor hebben. Mensen
die zonder vergunning naar de stad trekken, hebben
geen recht op gezondheidszorg, onderwijs en
huisvesting.
Ze werken vaak voor zeer lage lonen in fabrieken.
Soms slapen ze in slaapzalen in die fabrieken, soms
ook in kleine huisjes die ze zelf gebouwd hebben.
Bij de steden ontstaan zo hele wijken vol nieuwe
stedelingen.
Chinese sociale woningbouw
in de stad
13
Eén keer per jaar, tijdens het Chinese Nieuwjaar, gaan veel mensen terug naar het
platteland. Ze nemen cadeautjes en geld mee voor hun familieleden die daar nog
wonen. Als ze naar huis gaan, worden ze soms lastiggevallen door corrupte
ambtenaren en politieagenten die hen extra belasting of boetes laten betalen.
Een straat in een buitenwijk van een van de grote steden
De Chinezen die pas van het platteland naar de stad zijn getrokken zijn een
interessante groep. Ze zijn opgegroeid op het platteland. Maar ze komen ook in
aanraking met de moderne consumptiemaatschappij (de pracht en praal in de
winkels). Veel van deze nieuwe stadsbewoners hopen door hard te werken snel rijk te
worden. Maar hun lonen zijn meestal te laag om die mooie spullen te kunnen kopen.
Ze hebben dan ook reden om ontevreden te zijn.
Ze komen niet al te snel in opstand, maar soms wel. Een enkele keer lost de regering
het probleem op dat de aanleiding was voor de staking. Maar vaak komt de regering
de stakers niet tegemoet en wordt zo'n staking met harde hand onderdrukt.
Stadsbewoners
Omdat er veel mensen van het platteland naar de steden komen, is het vaak moeilijk
om ander werk te vinden. Als je werk vindt, merk je dat de lonen laag zijn en de
werktijden lang. In China worden de lonen vaak veel te laat uitbetaald.
De goedkope huisjes waar de Chinese stedelingen in wonen, worden vaak afgebroken
om plaats te maken voor dure appartementen. De bewoners van de oude huisjes
moeten dan maar zien hoe ze een ander voor hen betaalbaar huis vinden.
14
CHINA EN HET MILIEU
De economie groeit hard in China. In de stad Sjanghai lijkt het wel alsof er elke week
een nieuwe wolkenkrabber bijgebouwd wordt. Veel Chinezen hebben het nog nooit zo
goed gehad als nu.
De winkels liggen tegenwoordig in bijna alle landen van de wereld vol met Chinese
producten. Er staan steeds meer fabrieken in China. Die zorgen voor grote
milieuproblemen in China.
Luchtverontreiniging
Er staan in China steeds meer fabrieken, steeds meer Chinezen hebben geld om een
auto te kopen of om op reis te gaan met het vliegtuig. Daardoor komt er meer luchtverontreiniging. Vooral in de steden is de lucht erg vuil. Mensen gaan zelfs dood aan
de luchtverontreiniging. Ze krijgen er ziektes aan de luchtwegen of aan het hart van.
Doordat de economie groeit, wordt er meer elektriciteit verbruikt. Die elektriciteit
wordt China vaak opgewekt in kolencentrales. Zo komt er nog meer luchtverontreiniging. Door het stoken van kolen ontstaat ook zure regen. Hierdoor sterven
bomen af en wordt het water in meren vervuild, waardoor veel vissen sterven.
Soms kun je door het weer goed zien hoe vies de lucht in Beijing is
Watervervuiling
Het drinkwater in grote delen van China is afkomstig uit rivieren. Die rivieren raken
vervuild doordat fabrieken er afval op lozen. In 2007 heeft maar de helft van alle
Chinezen toegang tot zuiver drinkwater. Rivieren raken ook vervuild door ongelukken
in fabrieken.
Een explosie in een chemische fabriek in
2005 leidde ertoe dat er chemische stoffen
in de rivier de Songhua terechtkwamen.
Het water van de Songhua werd zo vies
dat de waterleiding van de stad Harbin, die
water uit de Songhua haalde, vijf dagen
afgesloten moest worden. Veel mensen
moesten de stad verlaten.
Heel merkwaardig was wel dat het
gemeentebestuur van Harbin overigens
bleef ontkennen dat er een ongeluk was
gebeurd.
Soldaten delen water uit in Harbin
15
Een dam in de Blauwe Rivier
De Blauwe Rivier (Jangtsekiang) is een van de twee grote rivieren in China, twee of
drie keer zo breed als de Rijn. Het water stroomt er snel en met veel kracht doorheen.
Elk jaar treedt de Blauwe Rivier wel een keer buiten zijn oevers en overspoelt grote
stukken land. En dat doet hij al eeuwen. De regering wilde daar een eind aan maken.
In 1992 heeft ze besloten een grote dam te bouwen, de Drieklovendam. De dam heet
zo omdat hij is gebouwd in een landstreek waar de Blauwe Rivier door drie
opeenvolgende rotskloven stroomt. Zo'n grote stuwdam kan een grote hoeveelheid
elektriciteit opwekken. Na de voltooiing in 2006 is de Drieklovendam tegenwoordig de
grootste stuwdam en de grootste waterkrachtcentrale ter wereld.
Een boottocht van Chongqing naar
Yichang duurde drie dagen. Het
was een prachtige tocht tussen de
honderden meters hoge kliffen.
Zelfs de Chinezen die meevoeren,
en die meestal heel druk en
luidruchtig zijn, werden er stil
van. Je voelt je klein op zo'n
bootje tussen de grote en indrukwekkende bergen.
Maar nu de dam klaar is, is er
bijna niets meer over van dit bijzondere landschap.
16
Op de boot zit meneer Li sip voor zich uit te kijken. Hij is een van de vele Chinezen die hun
geboorteplaats hebben verlaten. Alleen een foto met zijn huis heeft hij nog.
"Voor het huis stonden sinaasappelbomen. Onze streek is beroemd om deze sinaasappels. Er
zitten namelijk geen pitten in. Naast de varkensstal stond een hoge kastanjeboom. 's Zomers
zaten we altijd op het bankje onder deze boom. Vanuit het raam in de keuken kon ik de brede,
snelstromende rivier zien", vertelt meneer Li. "Ik mis mijn huis. Soms ga ik op zondag even
kijken. De politie kent me en laat me het bouwterrein op. Maar ik heb steeds meer moeite om
de plaats te vinden waar mijn huis stond."
De regering heeft de inwoners van het dal van de Blauwe Rivier veel beloofd. Ze zouden meer
gaan verdienen en zich geen zorgen hoeven te maken over het vinden van werk en nieuwe
huizen. De regering in Beijing heeft daar drie miljoen euro voor opzij gezet. Men wil nieuwe
steden met fabrieken, scholen, wegen en huizen bouwen. En de mensen krijgen een
schadevergoeding omdat ze alles moesten achterlaten.
De inwoners van de stad Fengdu, die inmiddels
verhuisd zijn, vertrouwden de regering. Een nieuwe
stad biedt meer ruimte en is goed voor de handel.
Maar niet iedereen heeft zoveel vertrouwen in de
regering.
Meneer Chang bij voorbeeld niet. Hij is 60 jaar oud
en verkoopt traditionele medicijnen. Hij is bang dat
de regering niet zal betalen (drie miljoen euro voor
de hele streek is natuurlijk veel te weinig!) en dan
zitten de boeren met de gebakken peren.
Fruitmarkt in Fengdu
Er zijn veel nadelen aan de bouw van de dam. Doordat het water is gaan stijgen wordt
de grond naast de rivier ook natter. Daardoor ontstaan naast de rivier grote aardverschuivingen. Eén van die aardverschuivingen was zelfs zo groot dat de hele rivier geblokkeerd raakte. Sinds de bouw van het stuwmeer zijn er rondom het stuwmeer
meer aardbevingen geweest. Niemand weet of dat komt door de bouw van de dam.
Mensen die bij de stuwdam wonen maken zich daar zorgen om.
In de zomer staat het water in het stuwmeer 30 meter lager dan in de winter. Daardoor ontstaat er 's zomers een modderig gebied langs het stuwmeer. Volgens sommige mensen zou dat een broedplaats voor besmettelijke ziekten kunnen worden. Door
de bouw van de dam stroomt er minder zoet water in de Oost-Chinese en de Gele
Zee. De hoeveelheid vis in deze zeeën neemt daardoor af.
Door de bouw van de Drieklovendam is een groot gedeelte van het land achter
de dam onder water gekomen. Meer dan een miljoen
mensen zijn daardoor gedwongen om te verhuizen.
Het zijn voornamelijk boeren die van oudsher aan de
oevers van de Blauwe Rivier leven. Ze vinden dat
niet leuk. Ze moeten naar
gebieden die dichtbevolkt
en minder vruchtbaar zijn.
17
Ongelukken
Er is in China weinig controle op wat fabrieken met hun chemisch afval doen. Als het
zomaar ergens wordt gestort, levert het gevaar op voor de gewassen die op die plek
verbouwd worden en voor de dieren die er leven of voor de mensen die daar later hun
huis bouwen. Dat er geen controle is op de fabrieken is ook gevaarlijk voor de mensen
die er werken. Veel mensen werken maar korte tijd bij een bepaalde fabriek, daarna
werken ze weer bij een andere. Als ze ziek worden kunnen ze moeilijk nagaan bij
welke fabriek ze ziek zijn geworden.
CO2 uitstoot in een aantal landen:
Land
Uitstoot per Totale uitstoot
hoofd van
de bevolking
VS
19,4
5.762.050.000
Canada
15,8
521.404.000
Singapore
13,8
61.139.300
Finland
10,8
56.618.700
Nederland
10,6
174.809.000
Turkije
3,2
223.862.000
China
2,6
3.473.600.000
India
0,9
1.007.980.000
Mali
0,04
568,3
Uitstoot van CO2
Uitstoot van CO2 verandert het klimaat op aarde.
Dat heet het broeikaseffect. Om het broeikasaffect
tegen te gaan, moeten er minder CO2 en andere
broeikasgassen in de atmosfeer terechtkomen. CO2
komt vooral in de atmosfeer door de verbranding
van brandstoffen als olie en steenkool.
Per hoofd van de bevolking stoot China nog steeds
minder CO2 uit dan gemiddeld op de wereld
gebeurt. Dat komt bijvoorbeeld doordat maar
weinig Chinezen een auto hebben. Maar omdat er
zoveel Chinezen zijn, is hun invloed op de totale
uitstoot van CO2 wel groot.
En de Chinezen gaan meer CO2 uitstoten. Ze
verbruiken immers steeds meer elektriciteit en
hebben steeds vaker een auto.
Andere regeringen proberen de
Chinese regering er van te
overtuigen dat ze de uitstoot van
CO2 moet beperken. Maar de
Chinese regering zegt dat per
hoofd van de bevolking China
juist weinig CO2 uitstoot.
In de tabel hierboven kun je zien
of deze bewering juist is. De
Chinese regering vindt dus dat
andere landen eerst maar hun
eigen uitstoot moeten beperken.
Voedsel
Nu de Chinezen rijker worden, eten zij meer vlees en eieren. Chinezen gaan ook wat
meer melk drinken, iets wat de meeste mensen er vroeger maar een vieze,
kinderachtige gewoonte vonden. Daardoor heeft China steeds meer graan nodig om
aan kippen, varkens en koeien te voeren.
Per persoon gebruiken de Chinezen nog steeds veel minder graan dan de bevolking
van veel andere landen. Maar er zijn heel veel Chinezen. Als ze allemaal een beetje
meer gaan gebruiken, groeit de totale vraag naar graan enorm.
18
Er verandert weinig
De regering kan natuurlijk maatregelen
nemen, waardoor de industrie minder
vervuilend zou moeten werken.
In de 21e eeuw zal het openbaar vervoer steeds belangrijker moeten worden in vergelijking met de auto, om de
luchtvervuiling terug te dringen.
Toch wordt er nog heel veel geïnvesteerd in wegen en autofabrieken en
veel minder in openbaar vervoer.
Ook de consumptie van vlees en zuivel
stijgt in China nog steeds, net als in
rijke landen als Singapore en Nederland.
De manier van consumeren in China lijkt steeds
meer op die van mensen in de VS en Europa.
Hier een Chinese Kentucky Fried Chicken.
De mensen in de regering en ook veel hoge ambtenaren denken dat ze de gewone
mensen het gemakkelijkst tevreden kunnen houden als de economische groei hoog is.
Ze hebben dus weinig belang bij een goed milieubeleid, dat tot minder economische
groei zou leiden.
Uitgaven die milieuvervuiling tegengaan, zoals een roetfilter op een schoorsteen, kosten eigenaren van de fabrieken geld zonder dat ze er zelf wat van terugzien. Natuurlijk
kost het ziek zijn van mensen door vieze lucht ook geld. Maar voor die kosten hoeft de
fabrikant niet op te draaien. Dus besluit de eigenaar van zo'n fabriek vaak om maar
geen roetfilter te installeren of andere milieumaatregelen te nemen.
De arbeiders in de fabrieken weten niet altijd of wat er in die fabrieken gebeurt wel zo
goed is voor het milieu en hun gezondheid. En als ze het wel weten, interesseert het
ze vaak te weinig. Ze hebben al moeite genoeg om te overleven. De mensen die het
wel interesseert, hebben vaak weer helemaal niets te zeggen in fabrieken.
Sommige mensen weten ook wel dat
wat ze doen slecht is voor het milieu,
maar ze weten niet hoe ze het anders
kunnen doen. Veel bomen in de
bergen worden gekapt door arme
boeren. Doordat de bomen gekapt
worden, houden de wortels de grond
niet langer vast en wordt de grond
sneller door de regen van de bergen
gespoeld (= bodemerosie). Maar de
boeren weten ook niet hoe ze anders
hun geld moeten verdienen.
In deze fabriek worden onderdelen van oude computers gerecycled. Een goede zaak! Maar hoe gezond zou het zijn om op deze manier te werken?
In China bestaat een kleine milieubeweging. Maar die mag geen kritiek
op de regering hebben, anders wordt
ze verboden.
China verschilt dus wat betreft milieuproblemen niet veel van de rest van de wereld.
Het probleem van China is dat het land zo groot is en er zoveel mensen wonen.
De nadelige gevolgen van wat er in China gebeurt, merkt de rest van de wereld eerder
dan bij andere landen.
19
CHINESE GENEESKUNDE
De Chinese geneeskunde gaat uit van yin en yang. Alles in de wereld, het
heelal, het lichaam, medische behandelingen, het eten, kan in yin en yang
verdeeld worden. Yin is bijvoorbeeld: vrouwelijk, zacht, donker, nacht,
maan, winter, vriendelijk, planten, Noord- en Zuidpool, doffe pijn, blauw,
botten, dikker worden, bleek, vloeibaar en koud. Yang is: mannelijk, hard,
licht, dag, zon, zomer, agressief, dieren, evenaar en tropen, scherpe pijn,
rood, huid, vermageren, vast en warm. Wie hoge koorts heeft, is warm en verliest
veel vocht door zweten. Het is dan belangrijk veel water te drinken. Chinese dokters
zeggen: yin en yang moeten weer in evenwicht komen. Te warm betekent te veel
yang. Er is yin nodig om weer op de goede temperatuur te komen.
De dokters genezen op oud-Chinese wijze. Maar ze gebruiken ook moderne zaken, zoals injectienaalden, operatietafels, en bloeddrukmeters. Op het platteland heb je
dorpsdokters, zoals mevrouw Chen. In de jaren zestig heeft ze EHBO-lessen gehad in
het ziekenhuis in de stad. Ze was boerin en werkte op blote voeten in de rijstvelden.
Als iemand eerste hulp nodig had, pakte ze een koffertje en ging erheen. Boeren zoals
mevrouw Chen werden blotevoetendokters genoemd. De laatste jaren heeft ze veel
nieuwe lessen gehad in het ziekenhuis in de stad. Daarom heet ze nu dorpsdokter.
In het ziekenhuis
Vandaag gaat Ling naar het ziekenhuis. Erg vind ze dat niet, maar zij hoeft ook niet te
worden behandeld. Haar broertje Chunwang moet naar de dokter. Haar broertje is pas
vijf, maar toch is hij vaak ziek geweest. Vaak heeft hij het erg benauwd en dan weet
de hele familie eigenlijk niet wat ze met hem aan moeten.
In het ziekenhuis wijst de dokter waar ze mogen gaan zitten. In de ruimte waar ze nu
zijn, zijn nog meer mensen. Ling kijkt haar ogen uit. Er is een oude man met allemaal
naalden in zijn rug.
Een verpleegster ziet de verbazing
op Ling's gezicht. Ze legt uit: "Hier
werken wij met acupunctuur, een
geneeswijze die al een paar duizend
jaar in China wordt gebruikt. We
kunnen daarmee iets doen aan ziektes zoals reuma, maagzweren en
astma, de ziekte waar je broertje
aan lijdt. De naalden plaatsen we op
bepaalde plaatsen in het lichaam,
met name op die plaatsen die het
orgaan beinvloeden waar de ziekte
in huist.
AcuDoor de prikkeling van de naald kan
punctuur
het evenwicht in het lichaam zich
herstellen. Soms wordt er een
beetje elektrische stroom op de naalden gezet of worden de naalden met de hand
heen en weer bewogen voor een beter resultaat." Ling kijkt om zich heen. Iedereen zit
rustig met naalden in het lichaam. Het lijkt geen pijn te doen, de mensen zien er ontspannen uit. Ondertussen wordt Chunwang door de dokter onderzocht. Hij kijkt haar
angstig aan. Ze geeft een tikje tegen zijn kin. "Dat komt best in orde met jou, hoor",
zegt ze. "Af en toe mag je hier terugkomen en dan gaan wij jouw ook een acupunctuurbehandeling geven. Je zult zien dat je je over drie maanden al heel wat lekkerder
gaat voelen." Ze praat zo rustig tegen Chunwang dat hij niet meer bang is.
20
CHINESE TAAL
Het Chinees
Net zoals er in Nederland verschillende
dialecten -Gronings en Limburgs bijvoorbeeldgesproken worden, worden er ook in China
verschillende dialecten gesproken. De verschillen tussen de dialecten zijn in China veel
groter dan in Nederland.
Het noordelijke dialect wordt door ongeveer
850 miljoen mensen gesproken. Het gebied
van het noordelijke dialect is zo groot dat de
uitspraak in verschillende delen van dit gebied
weer anders is.
Maar ook een kleiner dialect als het Wu wordt
rondom Sjanghai nog door 77 miljoen mensen
gesproken. Er zijn veel meer dialecten die
'maar' enkele miljoenen mensen beheersen.
Vind maar eens 's avonds de weg
als je geen Chinees kunt lezen
Omdat sprekers van het ene dialect de sprekers van het andere dialect niet kunnen
verstaan, zijn er ook mensen die vinden dat de Chinese dialecten aparte talen zijn.
Maar veel Chinezen spreken of verstaan ook Mandarijn-Chinees. Dat is de taal die op
school wordt geleerd. Ook op de televisie wordt het gesproken. Mandarijn-Chinees lijkt
het meest op het noordelijke dialect dat in Beijing wordt gesproken.
Als een meisje uit de stad Chongqing haar neefje in Sjanghai opbelt, kunnen ze elkaar
niet verstaan als ze dialect spreken. Als ze Mandarijn spreken kunnen ze elkaar wel
verstaan.
Symboolschrift
Chinees
wordt
geschreven
met
een
symboolschrift. Je hebt voor elk woord een
apart symbool. Zo'n symbool heet een
karakter. In totaal zijn er meer dan 45.000
karakters, maar slechts 4.500 daarvan
worden dagelijks gebruikt in kranten en
tijdschriften. Om de krant te kunnen lezen
moet je ongeveer drieduizend karakters
kennen. De Chinezen hebben ook een
manier ontwikkeld waarmee ze karakters op
de computer kunnen gebruiken.
Het grote voordeel van het Chinese
symboolschrift is dat mensen in heel China
kunnen lezen wat iemand schrijft. Maar ook
als ze elkaar in het dialect een brief
schrijven, kunnen ze elkaar goed begrijpen.
De symbolen voor de woorden zijn in alle
dialecten hetzelfde. Het geschreven Chinees
zorgt er daarom voor dat Chinezen uit alle
provincies het gevoel krijgen dat ze één
volk zijn.
21
VRIJE TIJD
Wie in China vroeg opstaat, kijkt in het
park zijn ogen uit. Daar ben je dan
meestal niet de eerste. Het lijkt alsof je
een film binnenstapt die te langzaam
draait en waarvan het geluid uit staat.
Overal waar je kijkt maken de mensen
heel langzame bewegingen. Die mensen
doen aan taiji, dat is een soort Chinese
gymnastiek.
Door het doen van deze bewegingen leer
je je te concentreren, waardoor je je rustiger voelt. De bewegingen verlopen volgens een vast patroon. De taiji-oefeningen
houden je lenig en gezond.
Een man doet zijn taji-oefeningen
Het is rustig geworden in het park. De kinderen zijn naar school en de ouders aan het
werk. De oude mannen komen nu met hun vogeltjes naar het park. Ze hangen de
vogelkooien in de boom en lezen rustig de krant. Soms houden ze ook vogelzangwedstrijden. Dan is het niet meer zo rustig in het park.
Theehuizen
De Chinezen zijn echte theedrinkers. Op straat verkopen oude vrouwen glaasjes met
thee. De buschauffeur heeft altijd een jampotje met thee op zijn dashboard staan. En
in de trein zorgt de treinconducteur ervoor dat er altijd gekookt water klaar staat,
waar je je beker mee kunt vullen.
Chinees theehuis in een park in Chengdu
In het theehuis in het park staan tafels met bamboestoelen. Mensen praten, roken,
lezen en drinken er thee. Voor een paar centen koop je een kop met losse
theeblaadjes. De theehuisbaas komt met een grote ketel gekookt water langs en vult
steeds je kop bij.
Tijdens het theedrinken praten de mannen met elkaar en spelen kaart, majong of
Chinees schaak. Er lopen mannetjes rond met watten en gereedschap. Ze vragen je of
ze je oren mogen schoonmaken.
22
Koning Aap
Voor een avondje uit gaan de Chinezen graag naar de opera. Niet naar de opera zoals
wij die kennen, maar een Chinese opera. In een Chinese opera wordt toneelgespeeld
en gezongen, maar er doen ook dansers en acrobaten aan mee. Koning Aap is een
volksheld. Hij heeft doorzettingsvermogen, is vindingrijk en bekijkt alles van de zonnige kant. De opera is al driehonderd keer in deze zaal uitgevoerd en telkens was de
zaal uitverkocht. Jonge mensen zie je maar weinig in de zaal. Die gaan liever naar de
film of naar de disco. Maar er zijn veel ouderen. Zij kennen het verhaal precies. Ze
weten wanneer het extra leuk wordt. Als Aap een dubbele salto maakt, wordt er hard
geklapt. Aan de zijkant van het toneel
zit het orkest. Vandaar kunnen de muzikanten de spelers in de gaten houden.
Want als een acteur speelt dat hij
kwaad is, moeten de houten kleppers,
de gong en de trommels flink tekeergaan. Op het toneel staat een tafel met
twee stoelen. Dat is het decor voor vanavond. De tafel is niet alleen tafel.
Straks spelen de acteurs dat het een
reusachtige berg is, die met moeite te
beklimmen is. De tafel is ook hoge uitkijkpost, bed en weefgetouw.
Feestdagen
Net als in Nederland kennen de Chinezen enkele
feestdagen waarbij iedereen vrij heeft. Een van
de belangrijkste jaarlijkse feestdagen is Xin Nian, Nieuwjaar. Op de oudejaarsavond wordt het
hele huis grondig van onder tot boven schoongemaakt. Vlak voordat het nieuwe jaar begint
maken de Chinezen een wandeling om het huis.
Op die manier nemen ze afscheid van het ongeluk van het afgelopen jaar. Daarna komen famiXin Nian
lieleden bij elkaar en praten en feesten tot diep
in de nacht. Overal wordt vuurwerk afgestoken.
De volgende ochtend worden er speciale nieuwjaarslekkernijen gegeten en gaan vrienden en kennissen bij elkaar op bezoek. Veel mensen schilderen nieuwjaarswensen op
grote rode stroken papier. Die hangen ze aan hun deurposten.
De kinderen maken lantaarns, versierd met bloemen. Die worden overal opgehangen. Op straat zijn grote feesten met dansers, steltlopers, toneelspelers en muzikanten. Er zijn vliegerwedstrijden, bootraces, voorstellingen en optochten.
Een andere belangrijke feestdag is 1 mei, de Dag van de Arbeid. Omdat de Volksrepubliek China officieel een socialistisch
land is, is het de belangrijkste feestdag van China. De mensen
hebben zeven dagen vrij. Het is dé gelegenheid voor Chinezen
om op reis te gaan.
In Beijing wordt op 1 mei een grote militaire parade gehouden,
waarop het Chinese leger zijn nieuwste wapens laat zien. Allerlei mensen die dat jaar iets bijzonders hebben gedaan, worden
ook uitgenodigd om mee te lopen in die parade. Veel Chinezen
vinden dat een grote eer.
23
Jongeren wachten tot
ze aan de beurt zijn
voor de 1 Mei-parade
CHINEZEN IN NEDERLAND
Als je in Nederland over de Chinees spreekt, dan bedoel je meestal een Chinees restaurant. In Nederland zijn wel 2500 Chinese restaurants. Die restaurants bestaan al
heel lang. Hoe komt het eigenlijk dat er in Nederland zoveel Chinese restaurants zijn?
In de negentiende eeuw was China erg arm. Veel Chinezen probeerden daarom in het
buitenland een baan te vinden. Sommige Chinezen vonden in de havens buiten China
werk op schepen, ook in Rotterdam. In 1929 brak een grote economische crisis uit en
er was veel minder werk in de havens. De meeste Chinese zeelui keerden terug naar
China en anderen werden door de Nederlandse regering het land uitgezet. Een aantal
Chinezen bleef echter. Ze vonden werk in Chinese restaurants, maar die waren voor
de Tweede Wereldoorlog niet populair.
Toen Nederlands-Indië in 1949 onafhankelijk was geworden, kwamen er
veel Nederlanders die daar gewoond
hadden naar Nederland. Het eten van
Indonesisch eten werd daarom steeds
populairder in Nederland. De Chinese
restaurants begonnen daarom ook Indisch eten te maken. Daarom staat er
op veel van deze Chinese restaurants
tegenwoordig nog Chinees-Indisch restaurant. Ze pasten dat Indische eten
aan de Nederlandse smaak aan. Ze
maakten het minder heet door er minder kruiden in te stoppen. En de porties werden ook groter. De Chinese restaurants
waren een groot succes. En bijna alle klanten dachten dat ze echt Chinees eten aten!
Uit allerlei delen van de wereld werd Chinees personeel naar Nederland gehaald om in
de restaurants te komen werken. In de jaren
tachtig werd Chinees-Indisch eten in Nederland minder populair. Er werden toen ook
meer Chinese restaurants geopend waar je
wel echt Chinees eten kunt eten.
Andere Chinezen in Nederland
Chinezen zijn niet alleen naar Nederland gekomen om in restaurants te werken. In de
voormalige Nederlandse kolonies NederlandsIndië en Suriname woonden ook Chinese migranten. Sommige van die Chinezen zijn in
Nederland komen wonen. En er zijn Chinezen
rechtstreeks vanuit China naar Nederland gekomen. Omdat veel Chinezen graag in een
land willen wonen waar de lonen hoger zijn
dan in China, komen ze soms illegaal naar
Nederland. En er komen steeds meer Chinese
studenten aan Nederlandse universiteiten studeren.
Er studeren steeds meer Chinezen in Nederland. Deze jongen verblijft bij een gastgezin.
24
25
26
MEER OP INTERNET
Op de website van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs vind je nog meer
informatie die je kan helpen bij je werkstuk of spreekbeurt.
Je vindt daar tips over hoe je het beste een werkstuk kunt opzetten of hoe je
het beste je spreekbeurt kunt inkleden.
Ga naar www.cmo.nl of www.maak-een-werkstuk.nl.
27
SCRIPTIESERVICE
De Scriptieservice Mondiaal Onderwijs richt zich op leerlingen vanaf 10 jaar. In de
reeks zijn meer dan 85 onderwerpen opgenomen over Derde Wereld, Vrede, Milieu
en Mensenrechten.
Elk pakket bestaat uit 24 pagina's tekst, foto's, tekeningen, strips en/of cartoons.
Op de website van het CMO staat een handleiding voor het maken van een scriptie/
werkstuk.
De versie op papier is te bestellen bij:
Centrum voor Mondiaal Onderwijs
Postbus 9108
6500 HK Nijmegen
tel. 024-3613074
e-mail: [email protected]
http://www.cmo.nl