West aan Zee, 31-03-2010

Geologische reis Ardennen, Moezel & Eifel
19-23 oktober 2016
door dr. Leo Minnigh en dr. Tom Reijers
Geologische reis Ardennen, Moezel & Eifel
landschap, cultuur & geschiedenis
Deze geologische excursiereis naar de dalen van Maas, Moezel en Rijn is bedoeld voor deelnemers aan een
aantal HOVO cursussen maar staat ook open voor andere geïnteresseerden. Wat geleerd is op de cursus of
door eigen studie en interesse wordt in het veld gedemonstreerd. Het excursiegebied is relatief dicht bij
huis, goed toegankelijk en ontsloten en heeft “klassieke geologie”. De excursieleiders kennen het gebied
door eigen studie, onderzoek en herhaald excursiebezoek. De vijfdaagse reis biedt een volledig overzicht
van verschillende gesteentesoorten, hun oorsprong en de vervormingen die zij hebben ondergaan.
Onderweg naar de Ardennen rijden we over verschillende afzettingen van het Noordzeebekken. Tijdens de
rit wordt op enkele landschappelijke aspecten gewezen. De eerste anderhalve dag concentreren we ons
op overwegend Paleozoïsche gesteenten om met behulp van de samenstelling, fossielinhoud en
structuren een reconstructie te maken van klimaat, paleogeografie en vervormingsgeschiedenis tussen
450 - 250 miljoen jaar geleden. Hierbij passeren onder meer koraalriffen, waddenafzettingen en
moerasbossen de revue.
De leistenen in het Moezelgebied op de volgende anderhalve dag zijn van ongeveer dezelfde ouderdom als
de gesteenten in de Ardennen, maar anders van samenstelling en intensiever vervormd. Het accent ligt nu
op de aldus ontstane structuren. Door studie van breuken en plooien in verschillende locaties bouwen we
een beeld op van de verrassend gevarieerde geschiedenis van het gebied. En als we denken het allemaal te
kennen, komt er de laatste twee dagen nog een verrassing. Dan zien we hoe het oostelijk deel van ons
excursiegebied laat in het Tertiair werd doorsneden door breuken waarlangs magma omhoog kwam dat
als lava werd uitgestoten of als vulkanisch as hoog in de atmosfeer werd geblazen. Of dit gebied echt tot
rust is gekomen, blijft onzeker. Tenslotte zien we op de terugreis naar Nederland jonge organische
materialen die nog inkolen maar nu al door energiehongerig Duitsland als bruinkool worden afgegraven.
Onze ogen houden we echter ook open voor de verrassend gevarieerde cultuur en geschiedenis van diep
in de prehistorie tot en met de tweede wereldoorlog.
Programma van dag tot dag
Dag 1: Vertrek met luxe touringcar om 9.00 uur uit Rotterdam (station Prins Alexander) en 10.00 uur uit
Utrecht (station Lunetten) naar de Ardennen. Ten zuiden van Antwerpen is onze eerste stop; de vroeg
Oligocene (ca. 30 miljoen jaar) Boomse klei, een afzetting waaraan in België studie wordt verricht om
radioactief afval in op te slaan. Omstreeks het middaguur (eigen lunchpakket meenemen) zijn we ten
zuiden van Brussel, aan de rand van het minicontinent Avalonia dat vóór 500 miljoen jaar geleden nog
onderdeel was van Antarctica. Daar richten we onze aandacht op zowel de gesteenten, als een vernuftig
staaltje techniek bij het hellend vlak van Ronquières. In de middag staan we in Namen oog in oog met de
gevolgen van enorme gebergtevormende krachten die we zullen analyseren; onderwijl genietend van het
fraaie uitzicht. Na een rit door het prachtige Maasdal eindigen we in Dinant om daar in de buurt te dineren
en te overnachten.
FS Travel Duinroosplantsoen 8 2015 KE HAARLEM
t: 06-53 47 97 54 / e: [email protected] / kvk:34 10 13 14
Geologische reis Ardennen, Moezel & Eifel
19-23 oktober 2016
Dag 2: We maken een rondrit door
de zuidelijke Ardennen om
tropische koraalriffen te
bestuderen die op elkaar groeien,
op hun kant staan of zijn
uitverweerd in karstgaten. In die
karstgaten zien we ook de
overgang van het steen- naar het
metaaltijdperk. Onderweg horen
we over de vele oorlogen door de
eeuwen heen. We eindigen in het
zuidelijke deel van het Maasdal waar we nog steeds sporen zien van de tweede wereldoorlog. Na een kort
bezoek aan een eenvoudige Romaans-vroeg Gotische kerk verlaten we het Maasdal en reizen via
Luxemburg naar de Romeinse keizerstad Trier voor de tweede overnachting. Onderweg wordt de uiterst
complexe menselijke geschiedenis van de streek verder toegelicht.
Dag 3: Het dal van de Moezel doorsnijdt leisteen van het Leisteengebergte. Dat type gesteente leren we
kennen en daardoor begrijpen we waarom het landschap er zo anders is dan in de Ardennen. We maken
kennis met gesteentesplijting, metamorfose, diepe begraving maar ook met vulkanische verschijnselen.
De dag eindigt in een vulkaangebied waar 12.000 jaar geleden een van de grootste vulkaanuitbarstingen in
Europa heeft plaatsgevonden. In ons hotel, waar we twee nachten verblijven, drinken we op dit
fenomeen en wordt alles van vandaag nog nader besproken.
Dag 4: Slapen naast een vulkaan is een ding; vulkanisme begrijpen is wat anders. Vandaag worden we met
allerlei vulkanische verschijnselen geconfronteerd, maar ook met wonder mooie laat Romaanse
(Ottoonse) architectuur bij het klooster Maria Laach waar 12.000 jaar geleden een van de laatste
catastrofale vulkaanuitbarstingen plaatsvond, aanschouwd door de verbijsterde prehistorische mens.
De slotmaaltijd van deze geologische
excursiereis is in het hotel in de Eifel.
FS Travel Duinroosplantsoen 8 2015 KE HAARLEM
t: 06-53 47 97 54 / e: [email protected] / kvk:34 10 13 14
Geologische reis Ardennen, Moezel & Eifel
19-23 oktober 2016
Dag 5: Aan alle goede dingen komt een einde. We volgen het dal van de Rijn en gaan per tandradbaan de
Drachenfels op die zo’n grote rol speelde in de legendevorming van Duitsland.
De berg wordt geologische doorgelicht en van de top genieten we van het weidse uitzicht over het
Siebengebirge. In de middag stoppen we bij de immense bruinkool afgravingen waar Duitsland nog steeds
een belangrijk deel van zijn energie vandaan haalt. De geologie ervan wordt toegelicht en de problemen
van de ontginning beschreven. Tegen 17.00 uur zijn we terug in Utrecht en 18.00 uur in Rotterdam. We
kunnen terugkijken op een gevarieerde reis waarin veel is geleerd en gezien.
Opstapplaatsen: Rotterdam en Utrecht
Vertrekdatum: woensdag 19 oktober 2016
Reissom: € 625,- p.p.
Toeslag 1-persoonskamer: € 120,Bij de reissom is inbegrepen:
Vervoer per luxe touringcar vanaf Rotterdam of Utrecht
4 hotel overnachtingen in een 2-persoonskamer op basis van half pension(ontbijt & diner)
Zeer uitgebreide excursiegids met een sectie over de geschiedenis van de streek
Deskundige geologische toelichting en uitleg in de bus en in het veld
Toeristenbelasting
Niet inbegrepen:
Consumpties
Lunches. In enkele gevallen worden lunches collectief van te voren besteld om de lunchtijd beperkt te
houden. Lunch op uitreis met eigen meegebracht lunchpakket.
Reiskas is voor toegang tot musea en tandradbaan, diverse kleinere kosten onderweg en een fooi
voor de chauffeur van de bus. De reiskas bijdrage wordt getaxeerd op €50,00 p.p. en wordt op de
uitreis opgehaald.
Persoonlijke uitgaven
Annulerings-, reis- & bagageverzekering, deze verzorgen wij desgewenst graag voor u.
Extra informatie
Deelname is op eigen risico; de excursieleiding geeft veiligheidsaanwijzingen maar neemt geen
verantwoordelijkheid
Programmaonderdelen en volgorde zijn onder voorbehoud.
De excursieleiding bestaat uit dr. Leo Minnigh en dr. Tom Reijers.
Minimum aantal deelnemers 20, maximum 30
Uiterste termijn bij onvoldoende deelname 2 maanden voor vertrek
FS Travel Duinroosplantsoen 8 2015 KE HAARLEM
t: 06-53 47 97 54 / e: [email protected] / kvk:34 10 13 14
Geologische reis Ardennen, Moezel & Eifel
19-23 oktober 2016
Reisleiders:
Dr. Leo Minnigh
Tijdens de studie geologie aan de universiteit te Leiden heeft Minnigh
zich gespecialiseerd in de studie van vervormingen, druk- en
temperatuuromstandigheden die het gesteente in zijn lange
geschiedenis heeft ondergaan. Zijn proefschrift behandelt dit
onderwerp in een deel van de Italiaanse Alpen. Hij was visiting
professor verbonden aan de universiteit van Natal (Brazilië), heeft
voor geologische adviesbureaus in verschillende Afrikaanse en
Arabische landen veldstudies uitgevoerd en was informatiespecialist
bij de TU Delft.
Vanaf 2001 heeft hij verschillende HOVO-cursussen gegeven in
Rotterdam, Zwolle, Deventer, Hengelo en Hardenberg.
Naast deze cursussen heeft hij workshops geleid op het gebied van
creatief denken. In 2004 is van zijn hand het boek ‘Inventief
probleemoplossen’ verschenen.
Dr. Tom Reijers,
Studeerde geologie in Leiden; specialiseerde zich in de
paleogeografie en diagenese van Devonische rif-kalkstenen in NoordSpanje. Voor Shell werkte hij in veel landen als exploratie- en
researchgeoloog, geologisch docent en management adviseur. Vijf
jaar lang verzorgde hij de interne geologische training voor Shell’s
internationale staf en voerde hij een honderdtal geologische
excursies uit in West-Europa, Noord-Amerika en West-Afrika. Na
pensionering in 1999 begon hij als onafhankelijk consulent een
tweede carrière. Hij was wetenschappelijk begeleider van 116
expedities en reizen over de hele wereld. ,Als HOVO-docent (in
Groningen. Leeuwarden, Emmen, Zwolle, Utrecht, Leiden, Den Haag)
gaf hij een tiental verschillende cursussen over geologie, prehistorie,
archeologe en de raakvlakken daartussen. Als avontuurlijk
wereldreiziger bezocht hij Antarctische en Arctische, (sub) tropische
woestijnen, tropische regenwouden, vulkaan en koraalrif gebieden
over de hele wereld Hij werkte enkele jaren als gastmedewerker voor museum Naturalis in Leiden. Hij is lid
van de “International Commission on the History of Geological Sciences, bestuurs - en redactielid van de
Nederlandse Geologische Vereniging en hij bestudeert historische aspecten van de geologie in Nederland
en West-Europa waarover hij publiceert. Voor informatie over teambuilding excursies, geologische
(ontdekking) reizen, (korte) cursussen en / of lezingen [email protected]
O
Haarlem, 24 juni 2016
FS Travel Duinroosplantsoen 8 2015 KE HAARLEM
t: 06-53 47 97 54 / e: [email protected] / kvk:34 10 13 14