Leven met een chronische darmziekte Dr. R.C.H. Scheffer, maag-darm-leverarts ScreeningJBZ van colitis patienten Team MDL-artsen Screening van colitis patienten IBD-verpleegkundigen Inhoud Screening van colitis patienten 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Wat is IBD (de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa)? Hoe ontstaat het? Pillen of operatie? Verhoogde kans op kanker? Zwangerschap & IBD. Moeheid & IBD. Nieuwe medicijnen…. Screening van colitis patienten 1. Wat is IBD (de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa)? DefinitieScreening van colitis patienten Colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn zijn chronische inflammatoire darmziekten waarbij de pathogenese grotendeels onzeker is. IBD is de engelse term: inflammatory bowel disease Screening van colitis patienten Wat is IBD? Colitis ulcerosa 27% pancolitis 42% linkszijdige colitis 31% proctitis Ziekte van Crohn 8% bovenste deel maagdarmkanaal / dunne darm 37% colon 31% terminale ileum 24% term ileum + colon Screening van colitis patienten Symptomen - Diarree Rectaal bloedverlies Buikpijn Bloedarmoede Koorts Vermoeidheid Gewrichtsklachten Screening van colitis Op welke leeftijd ontstaat het? patienten Beloop Screening van colitis patienten Screening van colitis patienten Coloscopie Hoe zietScreening het eruit? van colitis patienten Screening van colitis patienten Mayo score ScreeningM.van colitis patienten Drie gedragstypes Crohn Cumulative Probability (%) 100 90 80 Penetrerend 70 60 50 40 30 Ontsteking Vernauwing 20 10 0 0 12 24 36 48 60 72 84 96 108 120 132 144 156 168 180 192 204 216 228 240 Months Patients at risk: N= 2002 552 229 95 37 Cosnes, Inflamm Bowel Dis. 2002 Screening Waar komt IBD voor?van colitis patienten Screening van colitis patienten Risicofactoren • Roken • Genetische factoren – M. Crohn > colitis ulcerosa • Nongenetische factoren – Dieet, antibiotica, intestinale colonisatie (e.g. eradicatie van intestinale wormen). • Appendectomie – beschermt tegen colitis ulcerosa en verhoogd kans op M. Crohn. NEJM 361;21 november 19, 2009 Screening van colitis patienten Complicaties • CU – Toxisch megacolon – Blijvend zieke darm – Perforatie • M. Crohn – – – – – – Fistels Stenose Perforatie Ileus Perianale problemen Huidafwijkingen Huidmanifestaties bij IBD 1) Secundair aan malabsorptie/malnutritie: anemie (Fe), acrodermatitis enteropathica (zink), pellagra (vitamine B3) 2) Secundair aan behandeling: acne, cushingoide beelden, infecties, tox/med uitslag 3) Met IBD geassocieerde huidbeelden Huidmanifestaties bij IBD Erythema Nodosum M. Crohn > CU ♀>♂ < 15% Pyoderma Gangrenosum <5% M. Crohn, <2% CU ♀>♂ 36-50% hebben IBD Screening van colitis patienten 2. Hoe ontstaat het? Screening Hoe ontstaat het? van colitis patienten Inhoud Screening van colitis patienten 3. Pillen of operatie? Kan chirurgie CU genezen? • JA, indien proctocolectomie. • Nadelen: ileostoma of pouch reconstructie Kan chirurgie M. Crohn genezen? • Neen • M. Crohn wel rustiger indien je erboven stoma aanlegt. Scopie na 1 jr = Rutgeerts score 1 jaar na operatie: 73 % weer zweren, 20 % weer klachten 3 jaar na operatie: 85 % weer zweren, 35 % weer klachten Huidige “stap op” behandeling obv klachten Ernstige ziekte: Meer klachten Operatie anti-tnf: Remicade® (infuus), Humira® (injectie) opname: Sondevoeding + Prednison infuus afweerremmers :thiopurine (Imuran®,puri-nethol®) of mtx) Prednisolon tabletten soms antibiotica/sondevoeding Entocort® of Budenofalk® capsules Mesalazine (Salofalk®, Asacol®, Pentasa®, Mezavant Milde ziekte: weinig klachten ®) Screening van colitis patienten Conventionele medicatie Voorkomen afweerremmers operatie? We gebruiken steeds vaker afweerremmers... Cosnes et al. Gut 2005 Feb;54(2):237-41 Maar nog 30% operatie bij ZvC Cumulative Need for Intestinal Resection in Different Cohorts % of Patients Operated on 50 40 30 Weinig of laat gebruik Weinig of laat gebruik antistoffen tegen P=0.082 antistoffen tegen tnf tnf 20 10 0 0 12 78-82 N=223 93-97 N=530 24 36 Month After Diagnosis 83-87 N=330 98-02 N=335 48 60 88-92 N=480 Cosnes et al. Gut 2005 Feb;54(2):237-41 72 Slijmvliesgenezing ZvC na 1 jaar behandeling (geen anti-TNF) en kans op verwijdering stuk darm 15 % p=0.10 Pts zonder genezing Frøslie et al. Gastroenterology 2007; 133: 412-22 30 % Slijmvliesherstel! Mucosal healing! Hoe slijmvliesherstel te bereiken? • Er is nog geen nieuwe medicatie • Nieuwe strategieën – Vroegere combinatie therapie? – Of vroegere operatie? Step Up vs Top Down bij ZvC Pas vastgestelde ziekte van Crohn (N = 133) Conventionele behandeling (“Step-up”) (N = 66) Direct starten met afweerremmers en anti-tnf (“Top-down”) (N = 67) + IFX IFX 3 x + AZA + AZA/MTX steroiden + (epis) IFX relapse steroids steroiden D’Haens G, et al. Lancet. 2008;371:660-7 %% Patients of of Proportion Patients Proportion Complete genezing van het slijmvlies na 2 jaar 100 80 73,1 (p=0.0028) 60 40 30,4 20 (19/26) (7/23) 0 Early combined immunosuppression Conventional management D’Haens G, et al. Lancet. 2008;371:660-7 SONIC 36 Welke behandeling is het beste: de sonic trial bij de ziekte van Crohn 508 patienten gingen loten Alleen thiopurine (imuran of purinethol) n=170 Alleen infliximab (Remicade) n=169 Zowel infliximab als thiopurine n=169 Colombel JF, et al. J Crohn’s Colitis. 2009; 3(1): S45-46 Data on File, Centocor SONIC 37 Slijmvlies herstel na 26 weken Proportion of Patients (%) 100 p<0.001 80 p=0.023 60 p=0.055 43.9 40 20 0 30.1 16.5 18/109 AZA + placebo 28/93 47/107 IFX + placebo IFX+ AZA Colombel JF, et al. J Crohn’s Colitis. 2009; 3(1): S45-46 Data on File, Centocor Bij slijmvlies herstel • Na medicijnen die slijmvlies herstel hebben gegeven minder vaak een opvlamming • Minder vaak ziekenhuis opname • Minder vaak weer een operatie • Minder vaak kanker? Dus op naar slijmvliesherstel met intensiever behandeling? Risico’s van intensieve behandeling • Kanker risico is niet verhoogd • Iets meer kans op infecties (o.a. TBC, Pfeiffer) Inhoud Screening van colitis patienten • \ CBO- richtlijn IBD bij volwassenen • Digitaal via website CBO: http://www.cbo.nl/thema/Richtlijnen/Overzichtrichtlijnen/ • In boekvorm:ISBN 978-90-8523-196-7 Screening van colitis patienten Risicofactoren Screening van colitis patienten Risicofactoren Inhoud Screening van colitis patienten 4. Verhoogde kans op kanker? van colitis patienten CRC inScreening IBD Risk of colitis-associated CRC Eaden, Gut 2001 Surveillance in IBD AGA Leftsided colitis: 15 yrs after diagnosis Pancolitis: 8-10 yrs after diagnosis 4 Biopsies every 10 cm Additional biopsies of all abnormalities, other than pseudopolyps. Polyps: removal and biopsies of surrounding mucosa decade 1 decade 2 decade 3 decade 4 1/2 yrs 1/2 yrs 1/2 yrs Gastroenterology 2003 van colitis patienten CRC in Screening IBD 50 cum risk (%) 40 Cumulative risk of CRC in a large cohort of PSC patients 30 20 10 0 0 IBD no IBD 50 100 150 200 250 300 Time (months) Claessen, J of Hepatol 2009 CRC in IBD Chromoendoscopy: indigo carmine Inhoud Screening van colitis patienten 5. Zwangerschap & IBD. Screening van colitis patienten Medicatie & zwangerschap • Mesalazine: denk om foliumzuursuppletie • Prednisolon kan veilig worden gebruikt • Afweerremmers (Azathioprine en 6-Mercaptopurine) veilig tijdens de zwangerschap. - Verminderde fertiliteit en lager geboortegewicht OperatieScreening van colitis patienten • Indicatie - Perforatie, toxisch megacolon, fulminante colitis, sepsis of aanhoudende transfusiebehoefte • Optimale moment operatie is 2e trimester: - Spontane abortus 1e trimester 12%, 2e trimester 6% - Vroeggeboorte 2e trimester 5%, 3e trimester tot 40% - Foetus is “levensvatbaar” - Uterus nog niet (te) groot Inhoud Screening van colitis patienten 6. Moeheid & IBD. van colitis patienten MoeheidScreening e.d…. - 33% pts met UC en 42% Zvc in remissie hebben IBS klachten 72% pts actieve ziekte en 30% pts met IBD in remissie zijn MOE! 77% en 49% van pts met actieve en inactieve ziekte slapen slecht. Onderzoek! Minderhoud et al. Dig Dis sci 2004; 49(3): 469-74 Graff et al. Infl Bow Dis. 2010; 179(9);182-9 Inhoud Screening van colitis patienten 7. Nieuwe medicijnen…. Medicatie voor IBD New tools Screening van colitis patienten Vragen vooraf 1. Eczeem - M. Crohn 2. Divertikels - IBD 3. Opvlamming CU - 5 maanden prednison 4. Voedingsadvies - M. Crohn 5. IBD - IFX Onderzoek! Bedankt voor uw aandacht! Screening van colitis patienten Wat zit er in de ‘pipeline’? 1. 2. 3. 4. 5. Golimumab (Centocor) fase III studie Vedoluzimab specifiek darm IL-13 remmer laatste single cytokine remmer JAK1-inhibitors Lymfocyten migratie inhibitor = CAM inhibitors bv Fingolimod. Remmen uittreden van lymofocyten uit lymfeklier. Screening van colitis patienten Microbiota Darm: 10e14 bacterieen = 100 biljoen 10 x aantal cellen menselijk lichaam 100-600 soorten De voor- en nadelen Voordelen Anti-tnf • • • • Verbetering kwaliteit van leven* Geen operatie: initiële respons 75-81%** slijmvliesgenezing 40 % Nadelen • • • • • • Laparoscopisch ileocecaalresectie Verbetering kwaliteit van leven† • Geen medicatie meer nodig • Snel herstel • Kleine littekens waardoor behoud van cosmetiek • *V. Balkom aliment pharmacol ther 2002 **Travis Gut 2006 ***Hanauer Lancet 2002 †Maartense ann surg 2006 *Polle dig surg 2006 **Eshuis DCR 2008 • • Responsverlies Antistof vorming Infuusreacties Co-medicatie nodig Langdurig medicijngebruik Hoge kosten Risico: complicaties 0-7.6%* Niet curatief; na 8 jaar** • • weer klachten 40% weer operatie 22% Studieschema LIR!C trial Uw heeft ziekte van crohn van de laatste deel dunnedarm (<40 cm) en bent toe aan anti-tnf (remicade/humira) er is geen vernauwing Loting (N=130) Via kijkoperatie verwijderen zieke stuk darm (N=65) Anti-tnf (N=65) Follow-up gedurende 12 maanden met behulp van een trial nurse en vragenlijsten Analyse: kwaliteit van leven, kosten, morbiditeit en mortaliteit Website •www.liric-trial.nl •Let op: •Geen ‘!’ (liric) •Streepje (liric-trial) Ziekte van Crohn:zien = geloven Week 0 Baseline Week 10 Following induction regimen at Week 0, 2, and 6 Week 54 Following infusions every 8 weeks after induction regimen ACCENT I, Rutgeerts GIE, 2006