Basisbegrippen handout - Intern VKK - Vrij

BASISBEGRIPPEN
VKIE Fase 2 /sept 2004/REN/Herzien 2006
We gebruiken in onze kerk veelvuldig begrippen, die elkaar gedeeltelijk overlappen, en
daardoor soms verkeerd gebruikt worden.
Woord, afleiding,
synoniemen
Esoterisch
(Gr esoterikos)
= innerlijk.
Occult
(Lat) occultus
= verborgen.
Mystiek
(Gr Muoo= zwijgen)
geheimzinnig,
Theosofie
(Gr) Theos =God,
Sofia = wijsheid.
Gnostisch
(Gr) gnosis
= Hogere kennis.
Spiritueel
Lat. Spiritus = geest
Geestelijk
(N.B spiritual Eng:
ook ‘geestig’).
Spiritisme
(Eng: spiritualism)
(Lat Spiritus =Geest,
adem Gods, ook als
verschijning).
Spiritualism(e)
(Eng). ook Ned).
Metafysica
Gr. (Meta = na;
fysica = natuurkunde
vgs Aristoteles)
Bovenzinnelijk.
Psychisch:
Tot de menselijke
astro-mentale ziel
(Gr. psyche)
behorend.
Spiritueel
= Tot de geest (Lat.
Spiritus) behorend
Uitleg
Voorbeeld
Bekend aan ingewijden (mensen
met innerlijke kennis).
Een esoterische uitleg van
het Onze-Vader.
Iets wat niet direct voor iedereen
herkenbaar is.
De occulte betekenis van de
twaalf tekens van de
dierenriem. C.q Johannes 1.
Wat tot de mysteriën behoort.
Een mystieke ervaring
Op zoek naar vereniging met
tijdens de H. Mis. Waarover
God.
je niet kan/mag spreken.
Theosofie is wijsheid van
Theosofische schrijvers doen
goddelijk niveau die niet te
een poging om theosofie te
verwoorden is.
beschrijven.
Gnosis is een op spirituele
De V.K.K. heeft een gnoservaringen berustende
tisch karakter, omdat haar
christelijke leer, ‘Een Egyptische leden spirituele hoger kennis
godsdienst!’(G. Quispel).
zoeken.
Spiritueel is geestelijk, onstofEen spirituele benadering
felijk, gericht op innerlijke
van de H. Mis. Maar: a
beleving.
spiritual story (chap)
= Een geestig verhaal
(geestige vent)
Het spiritisme zoekt contact met H.P.Blavatsky bestreed het
de geesten van overledenen.
spiritisme van haar tijd.
Een wijsgerig stelsel dat alles
herleidt tot geest.
Eng: ook: = spiritisme.
De metafysica probeert bovenzinnelijke verschijnselen te
beschrijven en te verklaren.
Paulus kende aan de mens drie
aspecten toe:
Geest = nous =spiritus;
Ziel = psyche=animus;
Lichaam=soma=corpus.
De materie is volgens het
spiritualisme een verschijningsvorm van de geest.
Er is in Leiden een leerstoel
‘Metafysica in de geest van
de theosofie’. De huidige
hoogleraar is Prof. Dr. Hans
Gerding.
Psychische verschijnselen en
ervaringen spelen zich af op
de lagere gebieden, spirituele
ervaringen hebben hun bron
op de hogere gebieden.
De begrippen psychisch en
spiritueel worden vaak
verward.
1
Ziel
Geest:
1.goddelijk inwezen
2.denkvermogen
3.verschijning,
spook
Het veld waarin zich onze
gevoelens en gedachten afspelen
De ontledigde ziel is deel van de
kosmische ziel.
Meestal in gebruik in de
betekenis van ‘spiritus’, ‘nous’,
de goddelijke kern in de mens.
B.v. in ‘……En met Uw Geest’.
De Moeder Gods staat o.a.
voor de kosmische ziel
Het Engels maakt
onderscheid tussen Spirit (=
Geest) en Mind.
(denkvermogen, geest).
WOORDEN en BEGRIPPEN uit de LIJST van THEMA’s RvO 8-6-2006
Woord, afleiding,
synoniem
Filosofie
(Gr) Philoo =
liefhebben;
Sofia= wijsheid.
Wijsbegeerte.
Liturgie:
(Gr) de voorgeschreven
orde van (elk soort)
eredienst. In het oude
Griekenland ook
staatsdienst.
Religie: ;
(Lat) Re- = weer;
ligare = verbinden.
Moraal
(Lat). (mos, 2e nv
moris) = gebruik;
leer of stelsel van
plichten en deugden.
Ontologie:
(Gr) Oon, Ontos = zijn.
Logos= leer;.
de leer van het Zijnde.
Evolutie:
(Lat): e(x) = uit, ont-;
volvere = rollen;
ontwikkeling
Uitleg
Toepassing, voorbeeld
Allerlei soorten overpeinzing:
beschouwelijk, idealistisch,
pragmatisch, religieus, leidend
tot filosofische stelsels.
De Indiase filosofie richt zich
vooral op de aard van de
werkelijkheid en op het bereiken
van bevrijding.
Het geheel van gebeden,
symbolen, gebruiken, gewaden
van de voorgeschreven
eredienst.
De liturgie van de VrijKatholieke Kerk staat
beschreven in een groen boekje.
De priester mag delen van de
uitvaartliturgie aanpassen aan de
omstandigheden.
Het Boeddhisme is wel een
religie, maar geen godsdienst.
Creationisme:
(Lat) Creatio =
schepping.
De leer dat de levende
De letterlijke tekst van Genesis
1:21 suggereert dat God de
dieren in een onveranderlijke
gedaante schiep (vgl evolutie).
Verbinden met God, c.q met
het/de Allerhoogste.
Een morele plicht: een plicht die
voortvloeit uit moraal.
N.B. Het moreel: gevoel van
innerlijke kracht.
Volgens de bijbelse moraal is de
vader hoofd van het gezin.
Een ontologisch argument voor
het bestaan van God komt voort
uit het begrip van God.
Evolutie duidt op een reeks
geleidelijk voortgaande
veranderingen. (vgl
creationisme).
Darwinisme: een evolutietheorie die de voorgaande
veranderingen van de levens
vormen verklaart door ‘survival
of the fittest’.
In een aantal staten van de V.S.
is onderwijs in de evolutietheorie van Darwin verboden,
omdat het
2
wezens geschapen zijn.
Epistemologie:
(Gr) epistèmè = tot de
wetenschap behorend;
wetenschapsleer.
Intuïtie:
In = in; tuiri =
schouwen;
Boeddhi.
De wetenschapsleer gaat over de
kenmethodes en de
systematische ordening binnen
de takken van wetenschap.
Schouwen naar het binnenste
der dingen. Het woord intuïtie
heeft in de alledaagse
wetenschap een negatieve
bijklank (‘niet-rationeel’).
Monisme:
(Gr) Monos = enig,
alleen.
Leer van de/het Enige.
Dualisme:
(Gr) Lat. duo= twee
Tweevoudigheid
Monisme is een denkstelsel dat
alles uit één beginsel verklaart.
Symbool:
(Gr) ‘Wat bijeen
geworpen is’
Zinnebeeld
Vgl. embleem
Een symbool verwijst naar
een natuurlijke diepere of
hogere werkelijkheid achter een
woord of beeld. Een symbool
wordt vaak zonder uitleg door
ieder begrepen.
Een embleem verwijst naar
een afspraak die mensen
met elkaar gemaakt hebben.
Een embleem wordt in beperkte
kring begrepen.
Embleem:
(Gr) ‘Wat in-geworpen
is’;
Een teken met een
afgesproken betekenis
Theïsme:
(Gr) Theos = God
Visie waarin God
voorkomt
Omnipotentie:
(Lat) omnis = Alles;
potens= machtig;
almacht
Aseïteit:
(Lat). A se = van
zichzelf.
Naturalistisch:
de aanname dat alle
verschijnselen uit de
na-tuur zelf
voortkomen.
Dualisme is in de wijsbegeerte
een denksysteem dat alles uit
twee beginselen verklaart.
Een visie, die uitgaat van het
bestaan van God(en).
De omnipotente God weet
alles, kan alles, heeft alles
gemaakt.
De aseïteit van God: Zijn
volkomen zelfstandigheid en
onafhankelijkheid.
Naturalisme: zoeken naar een
verklaring zonder aanname van
goddelijk of bovennatuurlijk
ingrijpen.
strijdig zou zijn met de Bijbel.
Epistemologie is de wetenschap
die zich bezighoudt met de
oorsprong en reikwijdte van
onze kennis.
Een leraar moet zijn probleemleerlingen niet intuïtief
benaderen, maar met kennis van
zaken. In spirituele literatuur is
intuïtie een boven-mentaal hoger
vermogen (boeddhi).
Het Christendom is een monistische godsdienst (‘Wij geloven in
één God….’).
De VKK-zienswijze over het
vrouwelijk aanzicht van God,
dat vereerd wordt in OLV, geeft
aan de VKK-visie een
dualistisch trekje.
De symbolische betekenis van
Hemelvaart: het menselijk
bewustzijn ontstijgt de aardse
relatieve werkelijkheid.
Het witte ronde bord met rode
rand betekent: verboden voor
alle verkeer. (Dit bord is dus
geen symbool maar een
embleem). De
woorden embleem en symbool
worden soms als elkaars
synoniemen gebruikt.
Boeddhisme is een niettheïstische religie.
Stamcellen zijn omnipotent: zij
kunnen zich ontwikkelen tot
ieder
ander celtype.
De darwinisme evolutieleer
geeft een naturalistische
verklaring van de ontwikkeling
van het leven op aarde.
3
Kosmologisch:
(Gr) Kosmos = orde,
wereldorde, sieraad.
Kosmologie is de leer van de
opbouw van het heelal.
Fideïsme;
(Lat) fides = geloof.
Rationeel;
(Lat) ratio =
Rede, verstand
verstandelijk.
Trancendent(aal)
(Lat) = over-klimmen.
overschrijdend,
bovenzinnelijk.
Immanent
(Lat) = In iets (ver)blijvend, inwonend
Karma
Sanskriet = werk, actie
Fideïsme: het geloof zelf
als uitgangspunt nemen.
Een rationele verklaring: een
verstandelijke, door de
wetenschappelijke visie
ondersteunde verklaring.
Een transcendente ervaring:
Een bovenzintuiglijke ervaring.
Pleroma
(Gr, gnostisch) =
de kosmische volheid
De goddelijke Ruimte
Aeonen
Gnostisch
Hemelscharen,
aartsengelen
Emanatie Lat.
(onzichtbare)
uitvloeiing
Stanza:
volgens bepaalde regels
samengesteld vers
Dzyan (Tib)
= Zen
Hoge staat van
innerlijk schouwen
Het immanente Licht is
het innerlijk licht in de mens
In ‘de wet van karma’.
Iedere actie komt voort uit een
eerdere actie en wordt ooit
gevolgd door een nieuwe
gelijkwaardige actie, die het
evenwicht herstelt. .
Het pleroma of de Lichtschat is
de eerste openbaring van het
Onzegbare Mysterie.
Aioon (Gr)
1. Tijdperk, eeuwigheid
2. Emanatie van God
3. aartsengel
De onzichtbare God emaneert
De Moeder van Pistis Sophia en
23 andere emanaties
De Stanza’s van Dzyan zijn de
oosterse versregels waarop de
Geheime Leer van Blavatsky is
gebaseerd
De Stanza’s van Dzyan vormen
het eerste deel van de
esoterische kosmologische
boeken van Kiu-Te (in China
gevonden)
De Bezinning op de Wijsheid
ge- bruikt een oude kosmologie,
die niet met de moderne
kosmologie. overeenstemt.
Voor het verschijnen van
kometen, natuurrampen en
epidemieën zijn tegenwoordig
rationele verklaringen.
God is transcendent (buiten ons)
en immanent (binnen ons,
inwonend).
In vele levens opgezameld
karma bepaalt ons levenslot.
Ons bewustzijn bepaalt hoe we
daarop ingaan en daarmee ons
toekomstig karma. ‘(…) keer
hem dan de andere wang toe’.
Het pleroma (de Voleinding)
bevat de ideeën in het Goddelijk
Denkvermogen. Het omvat
Christus en de Heilige Geest
De Aeonen zijn emanaties van
het pleroma.
Epiphanius (een Gnostisch
schrijver) ziet Pleroma als een
emanatie van de Vader.
De eerste drie stanza’s van de
Geheime Leer vormen de diepe
grondslag van de leringen der
theosofie.
De boeken van Kiu-Te bevatten
esoterische kennis en symbolen
die later in alle Indo-europese
culturen en godsdiensten zijn
opgenomen.
4