Vezelverrijkt dieetadvies

Vezelverrijkt dieetadvies
Diëtetiek
Inleiding
De arts heeft u doorverwezen naar de diëtist. Bij sommige aandoeningen van
zowel de dunne als de dikke darm is het wenselijk het vezelgehalte van de
voeding te verhogen.
Deze folder geeft u informatie over:
• voedingsvezels en de producten die rijk zijn aan voedingsvezels
• het samenstellen van een vezelrijke voeding
Voedingsvezels
Voedingsvezels of kortweg ‘vezels’ is de verzamelnaam voor plantaardige
stoffen, die (deels) onverteerbaar zijn. Vezels zijn onmisbaar in een goede
voeding, omdat ze een gunstige invloed hebben op de werking van de darmen.
Een dikke darm met voldoende inhoud leidt gemakkelijk tot aandrang en
daarmee tot een regelmatig ontlastingspatroon. Dunne ontlasting wordt door
vezels vaster van vorm.
Vezels zijn in te delen in twee groepen:
• oplosbare vezels
• niet-oplosbare vezels.
Oplosbare vezels
Oplosbare vezels worden in de dikke darm afgebroken. Hierbij komen stoffen
vrij die de darmbeweging stimuleren en voor gasvorming zorgen. Daardoor
wordt de ontlasting zachter en krijgt meer volume. De vezels zorgen voor een
gezonde darmflora.
Oplosbare vezels komen onder andere voor in groente, fruit en peulvruchten.
Niet-oplosbare vezels
Niet-oplosbare vezels zijn onverteerbaar en verlaten het lichaam grotendeels
onveranderd in de ontlasting. Deze vezels geven tijdens de maaltijd sneller een
vol gevoel. Bovendien hebben ze de eigenschap om vocht aan te trekken en
vast te houden, waardoor de ontlasting soepel blijft en dus minder hard wordt.
De transportsnelheid neemt toe. Niet-oplosbare vezels komen onder andere
voor in volkoren graanproducten.
Het is aan te raden om bij de samenstelling van een vezelrijke voeding
producten te kiezen die zowel oplosbare als onoplosbare vezels bevatten.
Starten met het gebruik van vezelrijke voeding
De hoeveelheid vezels in de voeding moet langzaam worden opgebouwd. De
overgang naar een vezelrijke voeding vraagt enige aanpassing van de darm.
Lichte buikkrampen, een opgeblazen gevoel en windvorming kunnen het gevolg
zijn. Deze verschijnselen zijn niet verontrustend en verdwijnen na enkele
weken.
Vocht
Het is belangrijk bij een vezelrijke voeding voldoende te drinken. Onvoldoende
vochtopname geeft kans op verstopping (of obstipatie).
Patiëntenvoorlichting | Orbis Medisch Centrum
2
Benodigde hoeveelheid voedingsvezel en vocht
Volwassen hebben gemiddeld 30 gram vezels en 1,5 liter (drink)vocht per dag
nodig.
Bij een vezelverrijking wordt, afhankelijk van wat u gewend bent te gebruiken,
de hoeveelheid vezels met 10 tot 15 gram verhoogd. Dan is het ook aan te
raden 2 tot 2,5 liter per dag te drinken.
Hebt u een vochtbeperkt dieet, bespreek dit dan met uw diëtist.
Voor kinderen gelden voor vocht en voedingsvezels andere richtlijnen. De
diëtist zal dit met u bespreken.
Vezelrijke voedingsmiddelen
Een groot aantal voedingsmiddelen bevat van nature vezels. Andere producten
worden door de fabrikant verrijkt met extra vezels (zogenaamde ‘functionele’
voedingsmiddelen). Daarnaast worden speciale dieetproducten samengesteld
die vezelrijk zijn.
Achter in dit boekje is een lijst opgenomen van de diverse producten met hun
vezelgehaltes (bijlage1).
Voedingsmiddelen rijk aan niet-oplosbare vezels:
Bruine en volkoren broodsoorten, boekweit, brinta, muesli, volkoren biscuits,
volkoren koek, aardappelen, zilvervliesrijst, volkoren macaroni, volkoren
spaghetti, (rauwe) groente, pindakaas, noten, lijnzaad, maanzaad, sesamzaad.
Voedingsmiddelen rijk aan oplosbare vezels:
Peulvruchten (bruine bonen, witte bonen, kapucijners), maïs, vers fruit,
gedroogde vruchten (dadels, vijgen, zwarte pruimen, abrikozen, tutti frutti),
groente, gort, havermout.
Producten verrijkt met voedingsvezel:
Vruchtensap, muesli, pappoeder, vezelrijke pasta of koekjes, verrijkt met
vezels.
Overleg het gebruik van deze voedingsmiddelen met de diëtist.
Vezelrijke dieetproducten
In bepaalde gevallen kan het noodzakelijk zijn een vezelrijk dieetproduct te
gebruiken (bijlage 2). Deze producten zijn verkrijgbaar via supermarkt,
reformhuis, drogist en apotheek.
Als dit voor u van toepassing is, zal de diëtist u informeren over het soort
product en de hoeveelheid die u moet gebruiken.
Vezelrijke dieetproducten kunnen op verschillende manieren verwerkt worden:
• in melk, yoghurt, pap, pudding, vla
• in vruchtensap, vruchtenmoes
• in de soep
• in thee, koffie, water
• in rauwkost
• op brood (brood smeren, vezels erop, beleg er overheen)
• als paneermeel
• vermengd met (gebakken) ei
Patiëntenvoorlichting | Orbis Medisch Centrum
3
Richtlijnen gezonde, vezelrijke voeding
•
•
•
•
•
Eet regelmatig en zorg voor voldoende variatie
Gebruik een vezelrijke voeding
Begin met een vezelrijk ontbijt
Verdeel de hoeveelheid vezels over de dag
Drink voldoende.
Het is aan te raden dagelijks te gebruiken:
• 4 tot 5 sneetjes bruin brood en bij voorkeur volkoren broodsoorten
• 1 à 2 plakken kaas
• 125 gram vlees of vleeswaren
• 4 lepels groente
• ± 4 aardappelen
• 2 à 3 porties fruit, waarvan bij voorkeur 1 portie gedroogd, geweekt fruit
• 2 liter vocht (of 16 koppen/glazen), waarvan 2 à 3 glazen melk
Advies tot gebruik van vezelrijk dieetproduct
• Naam product :__________________________
• Dosering: __ maatschepjes / eetlepels / gram per dag.
Meer informatie
Voor meer informatie kunt u terecht op de website van het Voedingscentrum en
de Maag Darm Lever Stichting.
U kunt op de site van het Voedingscentrum onder andere de folder ‘Vezels zijn
goed voor je’ downloaden, die u vindt onder het knopje ‘Webshop’.
De bereikbaarheidsgegevens van beide organisaties vindt u op de achterzijde
van deze folder.
Patiëntenvoorlichting | Orbis Medisch Centrum
4
Bijlage 1: Vezelgehalte vezelrijke voedingsmiddelen
Voedingsmiddel
Aardappel
Appelmoes
Brintapap
Bruin-, volkorenbrood
Croissant
Erwtensoep
Fruit uit blik
Fruit, gedroogd en geweekt
Fruit vers
Groente gekookt
Groente rauw
Havermoutpap
Knäckebröd
Koekje
Koekje (volkoren)
Kokos makron
Krentenbrood
Macaroni gekookt (volkoren)
Macaroni gekookt (wit)
Muesli
Ontbijtgranen (All Bran)
Ontbijtkoek
Peulvruchten
Pinda / noten
Rijst (wit /zilvervlies)
Roggebrood donker
Roggerood licht
Volkorenpap
Vruchtensap (met
vruchtvlees)
Witbrood(je)
Eenheid
Gram vezels
1 stuk
2
1 schaaltje
3
1 bord
2
1 snee
2
1 stuk
1
1 bord
12
1 schaaltje
2
1 schaaltje
8
1 portie
3
1 opscheplepel
1
1 schaaltje
1
1 bord
1
1 snee
1
1 stuk
0
1 stuk
1
1 stuk (groot)
5
1 snee
1
1 opscheplepel
2
1 opscheplepel
0
1 eetlepel
1
1 eetlepel
2
1 plak
0
1 opscheplepel
4
1 eetlepel
2
1 opscheplepel
1
1 snee
3
1 snee
2
1 bord
6
1 glas
1
1 snee / 1 stuk
Patiëntenvoorlichting | Orbis Medisch Centrum
1
5
Bijlage 2: Vezelrijke dieetproducten
Voedingsmiddel
Eenheid
Gram vezels
Fibrex
1 eetlepel (8 gram)
6
Resource Benefiber
1 maatschepje
3
Stimulance Multi Fibre
Mix
1 maatschepje
5
Stimulance Multi-vezel
Vruchtendrink
1 pakje (200 ml)
6
Zemelen
1 eetlepel (5 gram)
2
Patiëntenvoorlichting | Orbis Medisch Centrum
6
Diëtetiek
Meldpunt Oost 02 (Interne geneeskunde)
Telefoon informatie 088 - 459 7636
Bereikbaar van 8.30 tot 16.30 uur
Internet
www.orbismedischcentrum.nl
© 09-2012
Voedingscentrum
Postbus 85700
2508 CK Den Haag
Telefoon: 070 - 306 88 88
Website: www.voedingscentrum.nl
878
Maag Lever Darm Stichting
Postbus 800
3800 AV Amersfoort
Telefoon : 033 - 752 35 00
Website : www.mlds.nl