2005-03 Links manifest - Een Ander Nederland

Een Ander Nederland
Het is herfst 2006. Het kabinet Balkenende zit nog steeds in het zadel. Onveranderlijk
scoren de coalitiepartijen CDA, VVD en D66 laag in de polls, maar met de koppigheid
die hem eigen is, maakt CDA-lijsttrekker Balkenende zijn kabinet tot inzet van de
verkiezingen van 2007. De linkse partijen PvdA, GroenLinks en SP kunnen daar,
evenals in 2002, weinig gezamenlijks tegenover stellen. Af en toe wordt er wat
vrijblijvend over linkse samenwerking gesproken, maar tegelijkertijd is de achterdocht
en concurrentie zo groot dat de kiezers daar niet echt in gaan geloven.
Is dit sombere toekomstscenario onvermijdelijk? Natuurlijk niet! Het laatste jaar wordt er op
verschillende niveau’s in toenemende mate samengewerkt tussen PvdA, SP en GroenLinks. In
de Tweede en Eerste Kamer stemmen zij in bijna alle gevallen voor elkaars moties. Maar ook
in een breder verband zijn er –sociale- coalities. Samen met de vakbeweging is er
actiegevoerd tegen de plannen van het kabinet. Deze nieuwe sociale coalitie manifesteerde
haar kracht het duidelijkst op 2 oktober 2004 toen meer dan 300.000 mensen bijeenkwamen
op het Museumplein in Amsterdam en daarmee het sociale beleid van de regering-Balkenende
de wacht aanzegden. Met succes. De regeringsplannen werden op een aantal belangrijke
punten aangepast en de vakbonden kregen de gelegenheid alternatieven voor de
regeringsvoorstellen te ontwikkelen.
In het platform ‘Keer het tij’ werken PvdA, GroenLinks en SP met tientallen
maatschappelijke organisaties samen voor een sociale agenda. En in een andere beweging
‘tegen de Nieuwe Oorlog’ verzetten zij zich, samen met organisaties als Kerk en Vrede, tegen
de steun van het kabinet aan de oorlog in Irak. In Nijmegen vormen zij een succesvol college
van B. en W.
Dat zijn allemaal tekenen die er op wijzen dat progressief Nederland toe is aan een
vruchtbare manier van samen werken. Links kan daarbij leren van CDA en VVD. Het is geen
schande om dat te erkennen. Want deze partijen, hoe verschillend zij ook denken te zijn,
gingen met een voorkeur voor elkaar de verkiezingen van 2003 in en voeren, met enthousiaste
steun van D66, op een consequente wijze hun rechtse agenda door. In andere landen in WestEuropa (Duitsland, Frankrijk, Italië, de Scandinavische landen) is het gebruikelijk dat linkse –
en rechtse- partijen de kiezers voor de verkiezingen een reële keuze geven om na de
verkiezingen een regering van een duidelijke signatuur te vormen als de uitslag dat mogelijk
maakt. Er valt werkelijk geen redelijk argument te bedenken waarom PvdA, GroenLinks en
SP niet zouden kunnen wat rechts in Nederland en rechtse en linkse partijen elders in Europa
als de gewoonste zaak van de wereld beschouwen. Tegelijkertijd moeten we constateren dat
er momenteel van zo’n gezamenlijke linkse agenda geen sprake is. Dat moet veranderen. De
ideologische waterscheiding die dit conservatieve kabinet in het politieke landschap heeft
aangebracht moet door progressief Nederland worden beantwoord.
Kabinet Balkenende heeft geen vertrouwen
De polls laten een vaste trend zien: PvdA, SP en GroenLinks hebben beduidend meer steun
onder het electoraat dan de huidige regeringscoalitie van CDA, VVD en D66. Natuurlijk, het
zijn maar peilingen, maar het feit dat links virtueel in de buurt van een electorale meerderheid
komt, geeft hoop. Het zegt iets over de grote onvrede onder de bevolking over het kabinetBalkenende. Het vertrouwen in dit kabinet is vanaf het begin opmerkelijk laag. En dat is heel
begrijpelijk. Veel mensen voelen zich in de steek gelaten. Het kabinet is naar binnen gekeerd
en spreekt mensen niet aan.Het lijkt van incident naar incident te hollen. Maar daar achter
gaat een goed doortimmerde, conservatieve agenda schuil. Het CDA is bij uitstek de partij die
haar behoudende ideologie –een dwingende batterij van normen en waarden- wil opleggen
aan anderen. Gevoegd bij het heilige geloof van de VVD in marktwerking levert deze mix een
rechts beleid op, waarin de overheid steeds meer terug treedt uit die sectoren
(volkshuisvesting, sociale zekerheid, gezondheidszorg, onderwijs), die het verschil kunnen
maken tussen een harde of een humane samenleving . Internationaal voert het kabinet een
koers die Bush volgt, terwijl het overgrote deel van de Nederlanders daar niets voor voelt.
Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau hebben de meeste Nederlanders een voorkeur
voor een betrokken maatschappij met ‘gevoel voor gemeenschapszin’, maar zien daarentegen
een snoeiharde ‘prestatiesamenleving’ ontstaan. Daarom keren kiezers zich af van rechts en
gaan op zoek naar een alternatief.
Een breuk met het conservatieve denken
Hoe zou zo’n alternatief er uit moeten zien? Er is een hele waslijst op te stellen van
maatregelen die het kabinet-Balkenende beter niet had kunnen nemen: geen no-claim in de
gezondheidszorg, niet boren in de Waddenzee, geen huurliberalisatie, geen aanschaf van JSFstraaljagers. Of juist wél had moeten nemen: wel een actief werkgelegenheidsbeleid, wel een
fatsoenlijk pardon voor witte illegalen, om ons tot enkele voorbeelden te beperken.
Maar hoe belangrijk deze herstelwerkzaamheden ook zijn, toch is dat niet ons belangrijkste
punt. Links staat in onze ogen voor meer. Voor een andere politieke agenda, die een breuk
betekent met het conservatieve denken dat onder leiding van dit kabinet steeds nadrukkelijker
de toon zet in de maatschappelijke discussies.
We willen een ander Nederland als het gaat om de grote internationale vragen van vrede en
veiligheid. Een Nederland dat zich niet langer laat leiden door eigen belangen en Hollands
provincialisme, maar oplossingen stimuleert om de echte oorzaken van armoede en structurele
achterstelling aan te pakken.
Wij willen een Nederland waar de ratio van het geld niet de maat is van alle dingen en waarin
de economie in de eerste plaats bijdraagt aan de duurzaamheid van onze welvaart. En waarin
een einde komt aan de vanzelfsprekendheid waarmee bestuurlijke en economische elites hun
topposities verzilveren, terwijl de inkomensongelijkheid onrustbarend toeneemt.
Wij willen een Nederland waarin cruciale levensvoorzieningen op het terrein van wonen,
zorgen, leren en welzijn niet in het teken komen te staan van concurrentie en consumentisme,
maar gericht zijn op kwaliteit en zekerheid.
Wij willen een ander Nederland waarin niet het wantrouwen regeert maar het geloof in de
bereidheid er samen iets van te maken. Waarin een eind komt aan het over één kam scheren
van groepen Nederlanders. Waar mensen kansen worden geboden om hun kwaliteiten en
ambities waar te maken.
Links kan het verschil maken
Hoe kan links het verschil maken? Laat ons duidelijk zijn: wij bepleiten niet één progressieve
partij. Of één lijst bij de komende Tweede Kamerverkiezingen. PvdA, SP en GroenLinks
hebben een verschillende geschiedenis, een eigen profiel, werkwijze en partijcultuur die
verschillende groepen kiezers aanspreken. Vaak zijn zij elkaars politieke concurrenten en
soms zelfs elkaars opponenten. Over een aantal actuele politieke thema’s verschillen de drie
partijen sterk van opvatting. Zoals de wijze waarop de Europese Unie verder vorm gegeven
moet worden. PvdA en GroenLinks zijn voor de Europese grondwet, terwijl de SP er tegen is.
Maar ondanks deze verschillen hebben zij meer met elkaar gemeen dan met partijen als CDA
en VVD. Dat geldt zeker ook voor de kiezers van PvdA, GroenLinks en SP, die desgevraagd
de meeste verwantschap blijken te hebben met andere linkse partijen. Dat biedt een goede
basis voor links om te werken aan een aansprekend, progressief alternatief voor het huidige
kabinet. Dat kan de komende jaren verder groeien door onderlinge discussie en gezamenlijke
activiteiten. Binnen en buiten het parlement. Op landelijk, maar ook op plaatselijk niveau.
Waar mogelijk moeten daar ook mensen van buiten de partijen bij betrokken worden. De vele
maatschappelijke organisaties die dit land rijk is, maken immers samen met de politiek de
samenleving. Wij willen dat debat voeren en daar ook een platform voor bieden.
De precieze vorm van samenwerking moet zich verder uitkristalliseren. PvdA, GroenLinks en
SP zouden kunnen werken aan een lijst van hoofdpunten waarop het beleid anders en beter
kan. Dat kan vervolgens het vertrekpunt zijn voor een verdere vorm van samenwerking.
Een ander Nederland
Wij willen een ander Nederland met een ander politiek klimaat, waarin niet de behoudzucht
regeert, maar de nieuwsgierigheid. Niet alleen de keuzevrijheid, maar ook de solidariteit.
Waar burgers niet om hun afkomst worden buitengesloten, maar volop mogelijkheden krijgen
om mee te doen. Een land waarin niet voortdurend deuren gesloten, maar geopend worden.
Een land dat zijn bewoners hoop geeft in plaats van zorgen baart. Een land waarin iedereen
ook echt telt.
Dat is een ander Nederland dan we nu om ons heen zien ontstaan. Want dat is een wereld
waarin cynisme en onverschilligheid ruim baan krijgen. Waar mededogen een schaars goed en
solidariteit een ouderwets woord is geworden.
Dat moet anders. Dat kan anders. Die opdracht is actueler dan ooit voor progressief
Nederland.
Adri Duivesteijn (PvdA Tweede Kamerlid)
Arda Gerkens (SP Tweede Kamerlid)
Tiny Kox (SP Eerste Kamerlid)
Jos van der Lans (GroenLinks Eerste Kamerlid)
Bert Middel (PvdA Eerste Kamerlid)
Leo Platvoet (GroenLinks Eerste Kamerlid)
Ronald van Raak (SP Eerste Kamerlid)
Marijke Vos (GroenLinks Tweede Kamerlid)
Meer informatie: www.eenandernederland.nl
.