Lees hierin meer over de WMO - Stichting Nieuw Nabuurschap

WMO BIJ ERNSTIGE
PSYCHIATRISCHE AANDOENINGEN
Psychiatrische ondersteuning
vraagt een andere standaard
Flexibiliteit
noodzakelijk
Nergens fluctueert
de behoefte
aan zorg en ondersteuning
zó sterk als bij ernstige psychiatrische
Iemand met schizofrenie
aandoeningen
of een andere psychotische
Mantelzorger GGZ verschilt van andere
mantelzorgers
(EPA).
Mantelzorg
stoornis
andere mantelzorg.
van mensen met GGZ-problematiek
kan vandaag nog op eigen benen staan en over een paar
zoeken in een financiele
bijdrage,
dagen opgenomen
behoefte
een luisterend
moeten worden
Dat vraagt grote flexibiliteit
steeds kunnen meeschuiven
wordt overigens
mantelzorger.
van uw kant: het aanbod moet
met de behoefte.
Die flexibiliteit
niet alleen van u gevraagd, maar ook van de
Het is een van de redenen waarom onderzoek
steeds opnieuw
een ernstige
in een GGZ-instelling.
uitwijst
dat mantelzorgers
psychiatrische
aandoening
van mensen met
het zwaarst belast
In een aantal gevallen biedt een persoonsgebonden
hier uitkomst:
een pgb maakt het bijvoorbeeld
vaste, vertrouwde
aan erkenning,
mensen voor individuele
budget
mogelijk
begeleiding
Of neem respijtzorg.
ontlasten,
hebben GGZ-mantelzorgers
oor en onder-
Een mooi middel om mensen te
maar niet deze groep. De steun die de mantel-
zorger levert is hier zó persoonsgebonden
rol kan overnemen
als de mantelzorger
nodig heeft. Willen we voorkomen
dat niemand zijn
even een adempauze
dat iemand vereen-
en in een psychiatrische
overlast geeft, dan is een goed getrainde
mantelzorger
in
van
waardering
steuning.
zaamt, afglijdt
zijn van alle mantelzorgers'.
verschilt
Waar andere mantelzorgers
crisis belandt of
en ondersteunde
cruciaal. En daarin heeft uw gemeente
een
sleutelpositie.
te huren op alle uren van de dag. Daar kan geen standaard-
Wie verwoordt de ondersteuningsbehoefte?
contract tegenop.
Niet iedereen is in staat zijn eigen ondersteuningsbehoefte
formuleren.
Zoals gezegd kan dat in de GGZ bovendien
per periode verschillen.
In een slechte periode kan het zijn
dat de patiënt een heel andere werkelijkheid
in staat is zijn eigen hulpvraag
~silon
neemt de familie
te
nog
ervaart en niet
uit te spreken. In de praktijk
dan vaak die rol op zich. Het is daarom
raadzaam om de patiënt altijd te adviseren om een familielid
Ypsilon is de vereniging van familieleden van mensen met
of andere naaste te betrekken
een verhoogde kwetsbaarheid voor psychose. Ypsilon
twee vliegen in één klap, doordat u meteen de behoefte van
steunt, adviseert en vertegenwoordigt
6000 mantelzorgers
de mantelzorger
bij het onderzoek.
U slaat zo
in kaart kunt brengen.
en behartigt de belangen van familie én patient.
www.ypsilon.org
WMO BIJ ERNSTIGEPSYCHIATRISCHEAANDOENINGEN
-+ z.o.z.
Aan welke ondersteuning is behoefte?
Kleinschalige woonvoorzieningen
Veel zorgen bij mensen in de EPA-groep en hun mantel-
Voor de gemeente
zorgers zijn te ondervangen
wonen te verstrekken'
als uw gemeente
inzet op drie
betekent
van aanbesteding
speerpunten:
die haar verzekert
tegen een aanvaardbare
1. Training voor mantelzorgers
2. Werk en dagbesteding
3. Kleinschalige
van mantelzorgers
verscheidenheid
ontwikkeld.
Training voor mantelzorgers
het verminderen
gezocht in
van de draaglast. Mantelzorgers
hebben meestal meer aan versterking
Een mooi voorbeeld
biedt de training
De training
combineert.
zien: Train je de ouders van patiënten
Mantelzorgers
die navolging
hiervoor
verdienen.
openstaat
bij, want
blijkt telkens
veel goede
Dat kan alleen als uw
en verder kijkt dan naar de
Een mooi aanbod komt van Chapeau
verschillende
de GGZ
belangen op een professioneel
en vertegenwoordigt.
niveau bundelt
Chapeau gaat graag met u in gesprek,
samen met de vrijwilligers
in uw gemeente.
dragen bij aan het
GGZ hebben daarnaast
invloed op diens gezondheid.
Investeren
in de patiënt:
sneller herstel, meer participatie
vaak op basis
Woon kringen (www.chapeau-woonkringen.nl) die de
met
Ook hierin verschilt
op maat realiseerden,
gangbare aanbieders.
dan stopt 51% van de
van andere sectoren. Alle mantelzorgers
is dus investeren
aan kleinschalige
de vraag naar dit soort woon/zorgcombinaties
gemeente
laat spectaculaire
psychoses die ook cannabis gebruiken,
mantelzorger
is
die
voorbeelden
en gespreks-
uitkomsten
van de patient.
woonvoorzieningen
In veel gevallen waren het mantelzorgers
weer groter dan het aanbod. Er zijn inmiddels
van bureau De Mat
technieken
rechtstreeks
in de GGZ
aan te bieden.
(www.demat.nl) die interactievaardigheden
welzijn
met inzet
VNG werkt aan een visie
van een pgb. En er komen steeds meer initiatieven
van hun draagkracht.
training
patiënten met cannablsgebrulk".
van goede kwaliteit
en zo mogelijk
en vrijwilligers.
zelf een voorziening
van mantelzorgers
Dat kan ook door ze een gerichte
kostprijs
op dit gebied, maar het is goed te weten dat er al een grote
op maat
woonvoorzieningen
Vaak wordt ondersteuning
de nieuwe taak om 'beschermd
dat ze op zoek moet naar vormen
in de
Meer weten?
•
Vraag naar de workshop
het leidt tot
Niet van elastiek die Ypsilon
(www.ypsilonsupport.org)
Support hierover ontwikkelde
en lagere kosten.
•
Laat u informeren
gemeente.
door de Ypsilonafdeling
in uw
Mail naar [email protected]
Werk en dagbesteding op maat
De nood is hoog: twee derde van de EPA-groep zou meer
activiteiten
willen ondernemen
niet-werkenden
en bijna twee derde van de
in deze groep wil werken",
kunnen participeren,
Maar willen zij
dan zijn aanpassingen
noodzakelijk.
vergt een aanpak op maat en niet simpelweg
werk of aangepaste
activering
apparatuur
en dagbesteding.
verstandelijke
- ook als het gaat om
Er is immers niets mis met hun
of fysieke vermogens.
Door over wijk- of gemeentegrenzen
te werken in wrno-regio's,
werk- en dagbesteding
Kennismaken
met goede voorbeelden?
in Amstelveen
heen te kijken en samen
kunt u een gevarieerd
aanbod aan
realiseren.
bezoek bij het Ei-complex
Windroos
Dit
eenvoudiger
Ga eens op werk-
(www.ei-werk.nl.
(www.dewindroos.com. begeleid
leren) of de Belasting- en paperassentoko
,
muziekjde
Bijzondere mantelzorg, Y. Witten berg, Uitg. HvAjSociaal
Planbureau
2
in Groningen
(www.belastingtoko.nl. begeleid werken).
Motivational interviewing and interaction skiffs training tor
parents to change cannabis use in young adults with recent-onset
schizophrenia: a randomized controffed trial, M. Smeerdijk et al.,
Psychological
Medicine
2010
3 Over de brug, Ph. Delespaul et al., Uitg. Phrenos
~
Cultureel
2012
STICHTING
Vrienden
VAN YPSILON
•
~
..
....
2014
VSBfonds.
iedereen doet mee
, ..
WMO BIJ ERNSTIGEPSYCHIATRISCHEAANDOENINGEN
WMO BIJ ERNSTIGE
PSYCHIATRISCHE AANDOENINGEN
Feiten en ciifers
Hoe belangrijk zijn ernstige psychiatrische
aandoeningen?
Ongeveer 40% van de bevolking
problemen.
Nederlanders
gemiddeld
Jaarlijks
•
tussen de 18 en 64
psychische aandoening
ernstige
maatschappelijke
(EPA) combineert
onderwijs,
met
•
beperkingen.
(Delespaui, 2013). De prevalentie
gemeenten
varieert
van 0,02% tot 3,33. Het landelijk
1,51% (Zorgverzekeraars
Nederland,
Maar behalve de frequentie
hoeveelheid
met ernstige
is 15 tot 25 jaar korter dan
(Saha, 2007).
intieme
De gemiddelde
op vele andere
met name op het gebied van huisvesting,
relaties en arbeid (Corrigan e.a., 2008),
kosten voor de EPA-populatie
tussen gemeentes
Die groep omvat nog altijd 1,7% van de Nederlandse
bevolking
van patiënten
Ook heeft deze groep een forse achterstand
levensgebieden,
jaar. Extra aandacht is vooral nodig voor de groep die een
ernstige
De levensverwachting
psychische aandoeningen
krijgt in zijn of haar
leven psychische of psychiatrische
gaat het om een miljoen
•
varieert
van 2.017 euro tot 67.362 euro per EPA-
patiënt (Zorgverzekeraars Nederland, 2014).
tussen
gemiddelde
2014).
is
Ernstige pyschiatrische aandoeningen in Nederland
van een ziekte is ook de
gezondheidsverlies
bepalend voor de ernst.
De WHO meet dat in DALY's. Ernstige psychische aandoeningen
staan in de DALY-top 3: alleen hart- en vaat-
ziekten staan hoger. Zelfs kanker staat lager (Poos, 2014).
U"l
s
N
Ypsilon is de vereniging von familieleden van mensen met
een verhoogde kwetsbaarheid voor psychose. Ypsilon
steunt, adviseert en vertegenwoordigt
6000 mantelzorgers
Cl
en behartigt de belangen van familie én patient.
OJ
www.ypsilon.org
'Vi
verslaving!
0:;
>
affectieve
psychose
WMO BIJ ERNSTIGEPSYCHIATRISCHEAANDOENINGEN
-+ z.o.z.
.............
_*
Ernstige pyschiatrische aandoeningen in Nederland
Omschrijving
Nederland
%
Bevolkingsaantal
provincie
16.700.000
500.000
Factor*
Regio
Gemeente/stadsdeel
250.000
Wijk
50.000
2,0
2,5
3,0
6000
6,0
EPA-zorgprevalentie
1,3%
216·386
6479
3239
648
78
EPA-populatieprevalentie
1,7%
281.302
8422
4211
842
101
* = verschil tussen hoog- en laagprevalentie
Sterk wisselende
regio's (gebaseerd op expertschattingen).
ondersteuningsbehoefte
Bronnen
Er zijn binnen de EPA-groep grote verschillen.
De uitingsBoer, A. de, M. Broese van Groenou en J. Timmermans
vorm is heel divers en het verloop van de ziekte is bij
iedereen anders. Dit maakt een goed samenspel tussen
FACT-teams van de GGZ en wijkteams
van de gemeenten
2007. Den Haag: Sociaal en Cultureel
Corrigan,
noodzakelijk.
Ondanks hun aandoening
behoeften
en erkend worden als volwaardig
goede persoonlijke
relaties met familie,
Delespaui,
sociale activiteiten
wijs (Projectgroep
en het deelnemen
Plan van Aanpak
GGZ verschilt
Veel mantelzorgers
problematiek
Poos M.J.J.C. et al. (2014). Ziektelast
Nederland?
aan werk of onder-
beroep op (Wittenberg,
Uit ditzelfde
onderzoek
aan ondersteuning
mogelijk
mortality
komen
en doen er dus geen
2012).
komt naar voren dat de behoefte
worsening
in schizophrenia:
A systematic
is the differential
review of
mortality
gap
over time? Archives ot General Psychiatry, 64, 1123-31.
mantelzorgers van mensen met een verstandelijke beperking ot
psychiatrische problematiek.
Zorgverzekeraars
Nederland (2014), Rapportage EPA vignettenstudie,
te vinden
op http://www.wmo-wijzer.nl/wp-content/uploads/
Rapportage-EPA-vignettenstudie.pdf
groter dan bij de andere mantelzorgers.
(Wittenberg,
RIVM
Witten berg, Y. et al (2012). Bijzondere mantelzorg; ervaringen van
juist bij deze groep erg groot is,
Veel vaker dan andere mantelzorgers
in
Plan van Aanpak EPA (2014). Over de brug. Plan van
Saha, S., Chant, D. & McGrath, J. (2007).
zich niet in de term 'mantel-
voor mantelzorgondersteuning
in DALY's: Wat is de ziektelast
aanpak voor de behandeling, begeleiding en ondersteuning bij ernstige
psychische aandoeningen. Utrecht: Kenniscentrum Phrenos.
van andere
zorger'. Zij weten ook niet dat ze in aanmerking
aandoening
In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal
Kompas Volksgezondheid. Bilthoven:
EPA, 2014).
van mensen met psychiatrische
herkennen
psychische
Tijdschrift voor Psychiatrie, juni
2013
en andere
Projectgroep
Mantelzorger
van mensen met een ernstige
(EPA) en hun aantal in Nederland.
en
An
Ph. en de Consensus Groep EPA (2013). Consensus over
de definitie
persoon,
vrienden
kennissen, actief zijn in vrijetijdsbesteding
Planbureau.
p.w., Mueser, K.T., Bond, G.R., Drake, R.A. & Salomon,
P. (2008). Principles and practice ot psychiatrie rehabilitation:
empirical approach. New Vork: The Guilford Press.
zijn de wensen en zorg-
van deze groep heel gewoon: veilig wonen,
geaccepteerd
(red) (200g).
Mantelzorg. Een overzicht van de steun van en aan mantelzorgers in
zijn zij zwaar belast
2012).
De zorg die deze groep levert neemt veel tijd in beslag en
duurt niet zelden levenslang. Ze zorgen vaker langer dan
drie maanden voor een zorgvrager
dan andere mantel-
zorgers (De Boer et al. 200g).
Erkenning voor hun situatie
mantelzorgers
helpt: Meer dan andere
wil deze groep praten over de zorg die de
zorgvrager
krijgt, omdat dat voor hen een ontlasting
betekenen
(Wittenberg,
zou
2012).
~
STICHTING
vrienden
VAN YPSILON
•
'~'.
..
-
VSBfonds.
iedereen doet mee
, ..
WMO BIJ ERNSTIGEPSYCHIATRISCHEAANDOENINGEN
WMO BIJ ERNSTIGE
PSYCHIATRISCHE AANDOENINGEN
Werken is de beste therapie
'Jonathan, alles goed?' of: 'Bedankt
ik leuk, mensen zijn vriendelijk
Toen ik opgenomen
was in een psychiatrisch
werkte ik in de arbeidsvoorziening
voor eenvoudig
Zonder mijn werkbegeleider/jobcoach
ziekenhuis,
daar, een grafisch bedrijfje
druk- en kopieerwerk.
hé, tot morgen.'
Ik leerde accepteren
gekomen. Zij stimuleert
ik ben zelfstandiger
Dat vind
omdat ik ook vriendelijk
mij zo veel mogelijk
geworden,
ben.
was ik nooit zover
zelf te doen,
durf meer. Ik heb haar hard,
dat dit werk, al was het beneden mijn niveau, dé manier was
maar steeds minder vaak nodig.
om verder te komen. En ging met steeds meer plezier naar
Af en toe stress hoort bij werken, daar heeft iedereen last
mijn werk.
van. Ik maakte vroeger bij stress meteen de koppeling
Vanaf het moment
leven begonnen.
dat ik ging werken, ben ik aan een nieuw
Door te werken ga je je normaler
dat vraagt de omgeving
als receptionist
Ik volgde daar een opleiding
bij een dag-
van een beetje stress. Stress is gekoppeld
voor en slaagde met hoge
Door stress op mijn werk te leren hanteren,
de telefoon.
dag. In boodschappen
dat soort
Een duizendpoot
is mijn leven gestructureerd.
Ik
moet op tijd zijn, goed eten en slapen. Ik scheer me elke
werk, zoals uren-
schema's maken, post verzorgen,
leer ik ook de
angst hanteren.
Door de vaste werktijden
Ik zit achter de balie, doe administratief
dingen. En heel belangrijk:
aan
hebben. Hier zijn mensen om me heen en voel ik me nuttig.
voor 20 uur in de week.
cijfers.
registratie,
psychotisch
met
hebt, word je niet zo maar
angst, dat maakt passief. Thuis kan ik net zo goed stress
van je.
Sinds een paar jaar werk ik als vrijwilliger
activiteitencentrum
gedragen,
psychose. Als je goede medicatie
ben
ik, die alles in de gaten houdt, want iedereen komt langs de
meer regelmaat.
doen, koken en schoonmaken
zit
Vroeger zat ik de hele dag te malen. Door te
werken ben ik stabiel geworden.
balie. Vaak maken mensen even een praatje of het is:
Zelfstandig wonen met
ondersteuning
In de Stavorenstraat
schizofrenie
in Lelystad wonen mensen met
in een huis met een tuintje.
Mijn zoon Martel
woont er nu drie jaar. 'Mijn leven is hier beter!', zegt hij.
Ik hoor het de behandelaar
in Amsterdam
Ypsilon is de vereniging van familieleden van mensen met
uw zoon niet aanraden om te verhuizen.
een verhoogde kwetsbaarheid voor psychose. Ypsilon
weet niet welke impact de verhuizing
steunt, adviseert en vertegenwoordigt
Marcel heeft het de afgelopen
6000 mantelzorgers
nog zeggen: 'Ik zou
Het gaat nu goed, je
op hem heeft.'
tien jaar niet gemakkelijk
Cl
en behartigt de belangen van familie én patient.
gehad. Na psychoses, opnames en dakloosheid
<lJ
www.ypsilon.org
voor een leven met meer kwaliteit.
'v;
Qj
>
kiest hij nu
Op een plek waar hij zich
veilig voelt. 'Ik heb geen spijt, zegt Marcel. 'Ik heb mijn eigen
huis, zelf ingericht.'
WMO BIJ ERNSTIGEPSYCHIATRISCHEAANDOENINGEN
-+ z.o.z.
------*
Zijn woning
ligt dichtbij
koffiedrinken
Training voor mantelzorgers
'de Inloop'. Hij gaat daar regelmatig
en een praatje maken. 'In het begin ging ik er
ook eten. Maar ik vind het leuker om zelf te koken. En als ik
In de twintig
jaar dat mijn dochter
in de keuken sta, zwaait regelmatig
psychotische
stoornis hebben wij een. grote, ongezonde
een langslopende
buur
naar mij.'
afhankelijkheid
Door gemeente,
Stavorenstraat
woningcorporatie
omgebouwd
'Inloop'
aandoening.
met tuin, een binnenplaats
waar bewoners
is de
tot een woonvoorziening
mensen met een psychotische
woningen
en zorgverlener
voor
ik de training
met zitjes en een
van 30
willen wonen, maar daar hulp
medicatietrouw
die ze steunt. Elke bewoner
om zichzelf te ontplooien,
en
houd het
en toont meer
beschermende
tijd. De onder-
van de bewoner.
tussen bewoner, familie en de zorgverlener
is
het uitgangspunt.
en
op haar manier en in haar tempo.
Daarvoor moet ik mijn angst overwinnen.
heeft zijn eigen
woon je voor onbepaalde
gaat uit van de mogelijkheden
Samenwerking
Ik ben minder uitgeput,
te zwijgen als dat beter is. Ik leerde Hanna ruimte te geven
houding
helpen, tenzij dringend
In de Stavorenstraat
voor familieleden'
Hanna en ik zijn beiden
initiatief.
zorgverlener.
steuning
en had
Ik leerde te zeggen wat gezegd moet worden, te luisteren
bij nodig hebben. Zij zijn niet verslaafd,
hebben familie
met haar
en passief. Nadat
langer vol. Hanna krijgt meer zelfvertrouwen
en een slaap-
wonen mensen met schizofrenie
jaar of ouder, die zelfstandig
'Interactievaardigheden
heb gevolgd is er veel veranderd.
beter gaan functioneren.
samen kunnen eten of koffiedrinken.
kamer voor de nachtdienst.
In de Stavorenstraat
Ik raakte uitgeput
zelf hulp nodig. Hanna bleef afhankelijk
Dertig laagbouw-
Daar is ook het kantoor van de zorgverlener
opgebouwd.
Hanna worstelt
aannemen.
Geen bezorgde,
Niet adviseren,
niet
nodig.
Mijn dochter belt op: 'Ik kom vanmiddag langs, of morgenochtend of overmorgen.' Als ik niet oppas heb ik drie dagen
huisarrest. 'Vandaag ben je welkom, morgen kan ik niet.'
Concreet en duidelijk
zijn geeft mij rust. Hanna leert plannen.
Hanna besteedt moeilijke
dingen aan mij uit. En dat lukte
De buren: van weerstand naar openheid
altijd wel want ik heb de neiging haar en mijzelf te behoeden
Buurman Willem O. woont vlak achter de straat en startte een
voor teleurstellingen.
protest-handtekeningenactie.
om op haar eigen gevoel af te gaan en van haar ervaringen
'Er lag ineens een folder in de bus', vertelt
niet wat je overkomt.
buurthuis
hij. 'Je weet
Later is via een bijeenkomst
van de gezinnen
alleen maar groter.'
o.
Hanna de mogelijkheid
te leren.
in het
meer uitleg over de ziekte gegeven en om begrip
gevraagd. Maar daar werd de bezorgdheid
Het ontneemt
Mijn verwarmingsketel lekt! In plaats van de monteur te bellen,
leg ik haar uit dat ze de woningbouwvereniging
kan bellen.
En het lukt!
Ik leer nu alleen een klus over te nemen als Hanna er
bezocht soortgelijke
projecten
in Almere, Hilversum
en
nadrukkelijk
om vraagt en zij het echt niet zelf kan oplossen.
Breda. Praatte met buren daar en hoorde dat het samenleven
Mijn dochter en ik zijn er allebei beter van geworden.
met mensen die aan schizofrenie
veel geleerd. Doordat ik getraind
lijden heel goed bevalt. Er
waren vooral positieve
geluiden.
Samen met wethouder,
woningcorporatie
de situaties omga, kan zij haar problemen
De aanvankelijke
beter hanteren.
en zorgverlener
zitten een aantal buren in een klankbordgroep
per jaar samenkomt.
Ik heb
ben en anders met haar en
die drie keer
weerstand
is volledig
weg. De buurt is blij met de bewoners van de Stavorenstraat.
Maar de communicatie
met de buurt over het project had
veel beter gemoeten.
Ypsilon heeft veel kennis en ervaringsdeskundige
familie-
leden in huis. Het zou goed zijn om Ypsilon eerder bij de
plannen te betrekken.
•••
~.
STICHTING
Vrienden
VSBfonds,
iedereen doet mee
VAN YPSILON
WMO BIJ ERNSTIGEPSYCHIATRISCHEAANDOENINGEN