Waarde van licht voor mensen met verstandelijke beperking

Waarde van licht
voor mensen met
verstandelijke
beperking
Verlicht gezonder:
gebruik van licht ter
bevordering van
gezondheid
Mariëlle Aarts
Building Lighting
Faculteit Bouwkunde
E-mail: [email protected]
Afb.:www.visionair.nl
Introductie
De Building Lighting group is met name op zoek naar lichtoplossingen
waarbij de activiteiten van de gebruiker worden ondersteund en die
goed zijn voor de gezondheid, functioneren en welzijn.
2
Licht zoals we het kenden
Oog –> netvlies ->visuele cortex -> beeld/zien
Retina
Cornea
Iris
Lens
Fovea
Pupil
Optical nerve
Anterior chambre
Ciliary Muscle
Vitreous body
PAG/ Built Environment
E3
24-6-2015
Betekenis van licht
-visueel
-niet-visueel (Non-Image Forming, NIF)
SCN
kegeltjes
staafjes
Intrinsically
photosensitive
Retinal Ganglion
Cells (ipRGC)
Berson, D.M. et al. (2002) Phototransduction by retinal ganglion cells that set the circadian clock. Science 295, 1070–1073
Hattar, S. et al. (2002) Melanopsin-containing retinal ganglion cells: architecture, projections, and intrinsic
photosensitivity. Science 295,1065–1070
4
Intrisically photosensitive Retinal Ganglion Cell (ipRGC)
• ipRGC bevaten Melanopsine
• Staafjes en kegeltjes bevatten Rhodopsine
• Verbonden met de Supra Chiasmatische
Kern (SCN), van waaruit de activiteit van
de pijnappelkleir (epifyse) wordt
gederigeerd: biologische klok
5
Direct verbonden met Biologische klok
Belangrijk voor
• Regeling circadiane ritme
• Slaap
• Pupil diameter
• …..
6
Intrinsically Photosensitive Retinal Ganglion Cells
(ipRGCs)
7
Licht in relatie tot visueel en niet-visuele systeem
Visuele prestatie en
ervaring
Stemming
Visuele cortex
Licht
Biologische
klok, SCN
Circadiaan en acute
effecten
8
Prestatie, gezondhe
en welbevinden
Belangijk voor NIF-effecten
•
•
•
•
•
Intensiteit/energy
Tijdstip
Tijdsduur
Blootstelling historie
Andere spectrale
gevoeligheid dan de zicht
gerelateerd factoren
Lucas, R. J. et al., 2014, Measuring and using light in the melanopsin age: Trends in Neurosciences, v. 37, no. 1, p. 1-9.
9
Bekende toepassingen van licht(therapie)
•Winterdepressie
•Verschuiving biologische klok (b.v. jetlag,
topsporters, etc) maar ook mogelijke
gevaren van LED licht (tablets, smartphones,
etc)
•Directe effecten van licht op alertheid
•Dementie/ouderen
10
Wat is bekend van effect studies?
Effecten van licht op mensen met dementie
Omgevingslicht op het oog (~1000 lx)1
• verminderde cognitieve achteruitgang.
• verbetering van depressieve symptomen
• verzwakt de afname van functionele beperkingen
Tijdstip van lichttherapie (~2500lx) tijdstip2
• Nachtelijke slaap verbeterd
Adopted from Riemersma-van der Lek et al, 2008
• Tijdstip zorgt voor faseverschuiving
• 2,5 -3 uur therapie in de ochtend geeft vergelijkbare resultaten als hele
dag
1Riemersma-van
Der Lek, R.F., Swaab, D.F., Twisk, J., Hol, E.M., Hoogendijk, W.J.G., & Van Someren, E.J.W. 2008. Effect
of bright light and melatonin on cognitive and noncognitive function in elderly residents of group care facilities: A randomized
controlled trial. JAMA - Journal of the American Medical Association, 299, (22) 2642-2655
2Sloane, P.D., Williams, C.S., Mitchell, C.M., Preisser, J.S., Wood, W., Barrick, A.L., Hickman, S.E.1, Gill, K.S., Connell,
B.R., Edinger, J., & Zimmerman, S. 2007. High-Intensity Environmental Light in Dementia: Effect on Sleep and Activity.
Journal of the American Geriatrics Society, 55, (10) 1524-1533
11
Wat is bekend van effect studies?
Effecten van licht op mensen met dementie
Spectrale samenstelling van het licht.
Omgevingslicht met met hoge CCT 1
•Amplitude dagelijkse temperatuur hoger
•Vermindering rusteloosheid
•Geen effect op slaap/waak
Omgevingslicht met laag lichtniveau en zeer hoge
kleurtempertuur (~400 lx, ~10.000K) 2
•Geen significant effect
1van Hoof, J., Aarts, M.P.J., Rense, C.G., & Schoutens, A.M.C. 2009a. Ambient bright light in dementia:
Effects on behaviour and circadian rhythmicity. Building and Environment, 44, (1) 146-155
2 van Hoof, J., Schoutens, A.M.C., & Aarts, M.P.J. 2009b. High colour temperature lighting for
institutionalised older people with dementia. Building and Environment, 44, (9) 1959-1969
12
Wat is bekend van effect studies?
Effecten van licht op mensen met dementie
Vroege stadia van dementie
Langdurige lichttherapie geneerde een
positief effect op depressieve klachten
en cortisol niveau in de avond.
Afb. http://www.chronobiology.com/
1Most
Els, Circadian Rhythm Deterioration i n early alzheimer disease and the preventive effects of
light. 2013. Vrije Universiteit Amsterdam, Amsterdam
13
Concluderend
We weten dat licht van invloed is op onze
gezondheid
Onduidelijk is echter welk type lichtblootstelling
welk effect veroorzaakt.
Correcte registratie van lichtblootstelling
gedurende dag & nacht is essentieel om deze
relatie te kunnen leggen
J. v. Duijnhoven, The development of a method to measure circadian light on the eyes of elderly people with
intellectual disability or dementia.
Met dank aan Juliette van Duijnhoven
14
Getest op:
Meetnauwkeurigheid
Draagcomfort (doelgroep)
Lichttechnisch
1. Lichttechnische
specificaties.
2. Positie op lichaam
Praktische bruikbaarheid
Draagcomfort
• Algemeen
• doelgroep
J. v. Duijnhoven, The development of a method to measure circadian light on the eyes of elderly
people with intellectual disability or dementia.
15
Voorlopige resultaten
Positie en Draagcomfort
Algemeen
Pols gedragen
Als ketting
Aan bril
Afwijking tov
oog positie
~50%
~15%
~5%
Praktisch
toepasbaarheid
Onder mouw
Buiten onder
kleding
Niet iedereen
draag bril
irritatie
5-10%
10%
90%
10%
20%
Doelgroep
(n=10)
16
Bedankt voor uw aandacht
Vragen?
17