Transmuraal protocol minder leven

Verloskundig Samenwerkingsverband Heerenveen e.o.
Transmuraal protocol ‘Minder leven’
Doel
Dit protocol geeft de werkwijze weer hoe verminderde kindsbewegingen te
signaleren en richt zich op de begeleiding van zwangere vrouwen met een
eenlingzwangerschap die zich met verminderde kindsbewegingen melden bij een
verloskundige zorgverlener.
Het uiteindelijke doel is om gezondheid te bevorderen en om een bijdrage te leveren
aan het terugdringen van perinatale sterfte, en in het bijzonder de sterfte tijdens de
zwangerschap.
Achtergrond
Het voelen van kindsbewegingen wordt gedefinieerd als de moederlijke perceptie
van elke discrete vorm van schoppen, trillen of draaien. De kindsbewegingen geven
een indruk over het functioneren van het centraal zenuwstelsel en het
bewegingsapparaat van de foetus. De normale foetus is actief en in staat tot fysieke
activiteit, en wisselt actieve periodes af met rustperiodes. De meerderheid van de
vrouwen is zich bewust van de kindsbewegingen en ervaart de beweeglijkheid
intuitief als normaal.
Vanaf 18-20 weken zijn de meeste vrouwen zich bewust van kindsbewegingen.
Vrouwen die voor het eerst zwanger zijn voelen de baby over het algemeen pas later
bewegen dan vrouwen die eerder zwanger zijn geweest.
Het aantal spontane bewegingen stijgt tot circa 32 weken, waarna een plateau wordt
bereikt dat aanhoudt tot het begin van de baring. In de tweede helft van het derde
trimester is er dus geen afname van frequentie van kindsbewegingen.
Al vanaf 20 weken tonen de kindsbewegingen een dag-nacht ritme. De namiddag en
de avond zijn perioden van piek activiteit. Kindsbewegingen ontbreken meestal
tijdens de foetale rustperiodes, die regelmatig zowel overdag als ’s nachts optreden
en 20-40 minuten duren. Deze rustperiodes duren zelden langer dan 90 minuten bij
een normale gezonde foetus.
Factoren die de maternale perceptie van kindsbewegingen beïnvloeden:
• Ligging van de zwangere; de meeste bewegingen worden gevoeld wanneer
vrouwen liggen, minder bij zitten en het minst bij staan
• Foetale positie; bij een positie van de wervelkolom aan de voorzijde zijn
bewegingen niet altijd goed te voelen
• Sederende medicatie (alcohol, benzodiazepines, methadon en andere opioiden)
kunnen voorbijgaand kindsbewegingen verminderen
• Roken zou mogelijk ook geassocieerd zijn met verminderde foetale activiteit
• Toediening van corticosteroïden zou ook kindsbewegingen verminderen
• Foetus met ernstige afwijkingen tonen minder kindsbewegingen. Een gebrek aan
krachtige bewegingen kan samenhangen met afwijkingen in het centraal
zenuwstelsel, spierstelsel of het skelet.
Beoordeling kindsbewegingen
Tijdens de zwangerschap moeten zwangeren geadviseerd worden om zich bewust te
worden van hun baby’s individuele bewegingspatroon. Als zij bezorgd zijn over een
vermindering van of een verandering van de kindsbewegingen, kunnen zij het best
contact opnemen met hun zorgverlener om nog dezelfde dag de conditie van hun
Verloskundig Samenwerkingsverband Heerenveen e.o.
kind te laten controleren. Rond 20 weken wordt de zwangere hierover geïnformeerd
en krijgt zij een folder mee “Jouw zwangerschap: Je baby voelen bewegen”.
Adviseer vrouwen die onzeker zijn over de kindsbewegingen na 28 weken
zwangerschapsduur, om zich in linkerzijligging te concentreren op de
kindsbewegingen. Desgewenst kunnen zwangeren daarbij gebruik maken van een
trappelkaart. Als zij in 2 uur niet meer dan 10 discrete bewegingen voelen, kunnen zij
het best onmiddellijk contact opnemen met hun zorgverlener.
Beleid bij afname kindsbewegingen in de eerste lijn
Bij een zwangerschapsduur tot 24 weken
• beluister foetale hartslag (en meet ook de maternale hartslag)
• verwijs naar 2e lijn als een zwangere bij 24 weken nog helemaal geen
kindsbewegingen heeft gevoeld
Bij een zwangerschapsduur van 24 tot 28 weken
• beluister foetale hartslag (en meet maternale hartslag)
• voer een prenataal verloskundig onderzoek uit (foetale groei, bloeddruk en
anamnese)
• verwijs naar 2e lijn bij afwijkende bevindingen
Bij een zwangerschapsduur vanaf 28 weken
• beluister foetale hartslag dezelfde dag (en meet maternale hartslag)
• voer een prenataal verloskundig onderzoek uit (foetale groei, bloeddruk en
anamnese)
• Verwijs naar 2e lijn bij bevestiging van afname van kindsbewegingen of
afwijkende bevindingen
•
Afspraak 2e lijn (afdeling 1 A) te maken via triageverpleegkundige (5644) of via
klinisch verloskundige (5638)
Beleid bij afname kindsbewegingen in de tweede lijn
Eigen zwangeren en zwangeren verwezen uit de eerste lijn met afname
kindsbewegingen worden dezelfde dag (en binnen zo kort mogelijke termijn) gezien.
•
•
•
•
Voer een prenataal verloskundig onderzoek uit (foetale groei, bloeddruk en
anamnese)
Beluister foetale hartslag met doptone bij een zwangerschapsduur <28 weken
(meet maternale hartslag)
Verricht een CTG (cardiotocogram) bij een zwangerschapsduur >28 weken
(registreer ook de maternale hartslag)
Verricht echoscopisch onderzoek binnen 24 uur (vruchtwater, ligging,
placentalokalisatie, kindsbewegingen en biometrie). Bij tekenen van IUGR meet
tevens de PI (pulsit.
Verloskundig Samenwerkingsverband Heerenveen e.o.
•
•
aanvullend onderzoek naar structurele afwijkingen (SEO) kan worden
aangevraagd indien dat nog niet eerder is gedaan en als de zwangere daar geen
bezwaar tegen heeft
Koppel de bevindingen terug aan de eerstelijns verloskundige
Beleid bij herhaald melden van afname kindsbewegingen
• Herhaal de vorige onderzoeken en risico bepaling, inclusief echoscopisch
onderzoek
• de beslissing om bij herhaald melden van verminderde kindsbewegingen met
normale bevindingen a terme in te leiden of af te wachten met verdere controles
zal geindividualiseerd genomen worden
Beleid algemeen
• Adviseer de zwangere nadrukkelijk om bij recidief of het aanhouden van
verminderde kindsbewegingen opnieuw contact op te nemen met haar
zorgverlener
• Alle bevindingen, instructies aan de zwangere en vervolgafspraken dienen te
worden vastgelegd in het dossier.
Bron
NVOG/KNOV richtlijn ‘Verminderde kindsbewegingen tijdens de zwangerschap,
versie 1.0. december 2013
http://deverloskundige.nl/uploads/deverloskundige.nl/knov_client_downloads/79/file/J
ouw_zwangerschap_Je_baby_voelen_bewegen.pdf
Gemaakt:
Auteur:
Versie:
Goedgekeurd door VSV:
Geldig tot:
Evaluatie:
April 2015
Teatske de Jong
1
Oktober 2015
Oktober 2018
Oktober 2016
Verloskundig Samenwerkingsverband Heerenveen e.o.