Meer met minder, het kan!

Nummer 2 – uitgave maart 2015
In deze tweemaandelijkse publicatie worden
spraakmakende In voor zorg-trajecten uitgelicht.
Meer met minder, het kan!
Succesvol veranderen in de langdurige zorg
De langdurige zorg is in beweging:
• de omgeving is veranderd en stelt andere eisen aan organisaties;
• de financiering en de daaraan verbonden eisen zijn gewijzigd;
• verantwoordelijkheid is bij de cliënt en diens omgeving komen
te liggen voordat professionele zorg in beeld komt.
In deze uitgave lichten we drie organisaties uit die samen met
In voor zorg! concrete stappen gezet hebben om de zorg (opnieuw)
in te richten. We staan in vogelvlucht stil bij hun veranderopgave
en de resultaten. Alle drie de organisaties zijn beter toegerust om
toekomstige vragen van de samenleving te faciliteren.
Medewerkers, managers en bestuurders willen niet meer terug.
Kijk voor meer informatie op www.invoorzorg.nl
Beweging 3.0: Van grootschalig verzorgen naar kleinschalig
wonen: bewoners en medewerkers willen niet meer terug
Cicero Zorggroep: Invoering domotica als middel voor
verhogen doelmatigheid en innovatieve zorg op maat
IrisZorg: Integrale aanpak zet medewerkers en cliënten in
hun kracht
In voor zorg! is een stimuleringsprogramma van het ministerie
van VWS en Vilans, kenniscentrum langdurende zorg.
Beweging 3.0
Van grootschalig verzorgen naar kleinschalig wonen:
bewoners en medewerkers willen niet meer terug!
Profiel
Zorgorganisatie Beweging 3.0 kent een breed scala aan activiteiten
op het gebied van wonen, zorg en welzijn in de regio Eemland.
Er werken ruim 2.700 medewerkers en 2.000 vrijwilligers.
Die zetten zich in voor 1.450 intramurale, 3.750 extramurale en
350 dagbestedingscliënten.
Hun missie luidt: Aangenaam leven. Beweging 3.0 wil onder­
steuning en zorg bieden die bijdraagt aan het behoud van
zelfstandigheid en de kwaliteit van leven van de cliënt.
Welzijn en welbevinden staan daarbij centraal.
Veranderopgave
Veranderingen die Beweging 3.0 eerder in haar verpleeghuizen
had doorgevoerd hebben onvoldoende tot verbetering van
klantwaardering en zorginhoudelijke kwaliteit geleid. Met het
project ‘van Huis naar Thuis’ [vHnT] is dit wel gelukt. Beweging
3.0 heeft in anderhalf jaar tijd een onomkeerbare verandering
gerealiseerd. Ontwrichting van het bestaande systeem heeft de
weg vrij gemaakt voor verandering. Het traditioneel georganiseerd verpleeghuis, met circa 30 bewoners per afdeling, heeft
plaatsgemaakt voor een verzameling van kleinschalige woongroepen met 8 tot 10 bewoners en een vast team van medewerkers. Bewoner(s) en hun familie krijgen de ruimte om te
bepalen hoe zij willen leven. De resultaatverantwoordelijke
teams bestaan uit een combinatie van zorgprofessionals.
Resultaten
De verandering beperkt zich niet tot de teams, maar werkt door
in de hele organisatie:
•Er is een nieuw besturingsmodel met een andere vorm van
verantwoorden en reductie van administratie.
•De positie en bijdrage van management en ondersteunende
afdelingen zijn herijkt.
•Er is een nieuwe functieomschrijving voor de woonbegeleiders
waarin zorg voor een aangenaam leven centraal staat.
•Samen met onderwijsorganisaties is de beroepsopleiding voor
verzorgenden hierop aangepast. Met het kwalificatiedossier
als onderlegger, staat het werken vanuit de eigen regie en
de verbinding met familie, mantelzorgers en vrijwilligers
centraal.
Bewoners, familie, vrijwilligers en woonbegeleiders hebben de
nieuwe manier van werken omarmd. Bij locaties waar vHnT al
een tijd loopt zijn resultaten zichtbaar. Van elke euro inkomsten
wordt een groter deel besteed aan de directe ondersteuning van
de bewoners. Dat onderstreept de aandacht voor de bewoner.
Kijk voor meer informatie op:
www.invoorzorg.nl of
Bij locatie de Pol is:
Het aantal FTE zorgpersoneel per
bewonersplaats met 11,6%
gestegen naar 0,77 FTE.
Het aantal FTE overig personeel per
bewonersplaats met 38%
gedaald naar 0,13 FTE.
Het ziekteverzuim met ruim 50%
gedaald naar 2,7%.
11,6%
38%
50%
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%
Beleving van cliënten en medewerkers
Cliëntenraden, ondernemingsraad, woonbegeleiders en andere
medewerkers zijn unaniem van mening dat vHnT een grote
verbetering is. De waarde van kleinschaligheid wordt gezien en
gewaardeerd. Een dochter omschrijft het als volgt: “Mijn moeder is
veel meer ontspannen. Er is veel meer rust.” Een andere bewoner:
“Ik ruik weer de geur van het koken, daar krijg ik trek van.” Men
ervaart nu de ruimte om écht op zoek te gaan naar de behoefte van
de bewoner. Medewerkers geven ook aan dat het werk daardoor
leuker is geworden. Er mag meer en er moet minder van de
organisatie. Elke dag wordt de vraag gesteld: heb ik mij vandaag
maximaal kunnen richten op de behoefte van de bewoner? En de
drive tot verbeteren is nog steeds groot. Een woonbegeleider zei:
“We hebben de top van ons kunnen nog niet bereikt!”
Omvang verandering
In ruim 1 jaar zijn in 3 verpleeghuizen 41 woongroepen gestart
volgens de visie van vHnT. Het gaat om ongeveer 400 bewoners­
plaatsen met directe consequenties voor zo’n 380 fte medewerkers.
In 2015 gaat een 4e verpleeghuis werken met kleine woongroepen
en resultaatverantwoordelijke teams. De ondersteunende
diensten worden heringericht om aan te sluiten bij de onder­
steuningsbehoefte van de resultaat verantwoordelijke teams.
Eigen regie van bewoners wordt nog meer gestimuleerd door te
experimenteren met het woongroepgebonden budget. De woon­
groep krijgt inzicht in het, op basis van de indicaties, beschik­bare
budget en kan daarin gezamenlijke keuzes maken. Desgewenst
aangevuld met private middelen van cliënten en hun naasten.
Voor de sector
• Wilt u meer weten over de methode voor teamontwikkeling bij
Beweging 3.0?
www.invoorzorg.nl/tool-webdossier-teamontwikkeling
• Wilt u meer lezen over de functieomschrijving van
woonbegeleiders binnen Beweging 3.0?
www.invoorzorg.nl/Beweging30-functieomschrijvingen
•Website: www.beweging3.nl
Cicero Zorggroep
Invoering domotica als middel voor verhogen doelmatigheid en innovatieve zorg op maat
Profiel
Cicero Zorggroep is in Zuid-Limburg actief met het leveren
van zorg en ondersteuning aan ouderen en mensen met een
beperking. Dit gebeurt in 12 zorgcentra, maar ook vanuit
wijksteunpunten en bij mensen thuis. Bij Cicero Zorggroep
werken zo’n 1.900 medewerkers, ondersteund door bijna
800 vrijwilligers, voor 3.000 cliënten.
Cicero Zorggroep verleent haar zorg en diensten nadrukkelijk
en bewust vanuit het uitgangspunt dat de cliënt centraal staat,
waarbij processen en (innovatieve) middelen zo veel mogelijk
om de cliënt heen worden ingericht.
Veranderopgave
Om de cliënt te faciliteren in plezierig wonen en leven, behoud
zelfredzaamheid en vooral om veilige zorg te kunnen leveren,
heeft Cicero Zorggroep gezocht naar innovatieve oplossingen
die bijdragen aan:
• Verhogen cliëntveiligheid, bijvoorbeeld door monitoring.
•Verhogen kwaliteit van leven, bijvoorbeeld meer
bewegingsvrijheid voor PG-bewoners.
• Verhogen zelfredzaamheid.
Genoemde oplossingen werden voor de zorgcentra
Op den Toren en ’t Brook gevonden in een mix van domotica.
We noemen er een paar:
• Camera’s met motiondetectie
•Dwaaldetectie
•Nachtoriëntatie-verlichting.
• Smartphones (voor bediening)
De domotica wordt deels aangestuurd met behulp van een
speciaal ontwikkeld krachtig WIFI netwerk.
Resultaten
“Zorg op afstand waar het kan, fysieke zorg op maat waar het
nodig is.” Cliënten krijgen meer persoonlijke en ongestoorde
aandacht van medewerkers. Medewerkers worden tijdens
piektijden niet meer gestoord in het zorgproces, doordat een
centrale zorgpost op één locatie gemiddeld meer dan 110
oproepen per dag afvangt. Bovendien worden er op bepaalde
momenten van de dag meer medewerkers ingezet dan
voorheen.
•De contacttijd met cliënten neemt derhalve toe: medewerkers
hebben meer ongestoorde contacttijd met cliënten: ruim 4
uur meer per dag op één locatie.
•En ongewenste contactmomenten blijven juist uit: een
voorbeeld is het door domotica mogelijk gemaakte
doorslaapbeleid: ’s nachts zijn de fysieke controlerondes niet
meer nodig door de slimme cameratechnieken.
Kijk voor meer informatie op:
www.invoorzorg.nl of
Concrete resultaten zorgcentra Op den Toren en ’t Brook:
De cliënttevredenheid m.b.t. domoticahulpmiddelen is met 20% gestegen van
6,8 naar 8,2.
De medewerkerstevredenheid m.b.t.
domotica- hulpmiddelen is met 46%
gestegen van 5,0 naar 7,3.
De vraag naar wonen in een zorgcentrum
met domotica is het laatste half jaar met
77% gestegen.
20%
46%
77%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Beleving van cliënten en medewerkers
Het merendeel van de medewerkers keek uit naar het werken
met domotica. Maar een deel vond het ook “spannend”. Door ze
intensief te betrekken willen medewerkers niet meer terug.
Medewerkers:
“Nu ik cliënten ‘s nachts op afstand kan monitoren hoef ik de voor
hen zo hinderlijke nachtrondes niet meer te doen.”
“Eerst dacht ik dat ik door domotica minder contact zou hebben
met cliënten. Dit beeld heb ik helemaal bijgesteld. We leveren nu
echt zorg op maat. Ik ben om!”
Cliënten / familie:
“Ik kan nu meer zelf regelen en hoef niet alles meer te vragen.”
“Prettig idee dat moeder ’s nachts niet meer wakker wordt door de
controlerondes. Dat scheelt een hoop onrust.”
Omvang verandering
Bij de invoering van domotica waren in totaal 184 medewerkers
betrokken. Inmiddels is gestart met de uitrol van domotica
naar een volgende locatie van Cicero Zorggroep; zorgcentrum
Elvira-Leontine. Uiteindelijk wil Cicero alle locaties voorzien van
moderne domotica-functionaliteiten en deze bovendien uitbreiden
met face-to-face contacten en opschaling naar beeldschermzorg.
Voor de sector
• Wilt u meer weten over de “functiewijzer Domotica”
van Vilans, zie:
www.invoorzorg.nl/Functiewijzer-domotica-dementiezorg
• Wilt u ook de Drijfveren methodiek gebruiken in het kiezen
van een passende veranderaanpak?
Zie www.invoorzorg.nl/managementdrives-methodiek
•Website: www.cicerozorggroep.nl/domotica_op_den_toren
• Op de resultatenpagina van Cicero leest u meer over het
traject www.invoorzorg.nl/cicero
IrisZorg
Integrale aanpak zet medewerkers en cliënten in hun kracht
Profiel
IrisZorg zet zich in voor mensen die de grip op hun leven kwijt
zijn of dreigen kwijt te raken door verslaving of problemen op
het gebied van huisvesting en werk. IrisZorg biedt vanuit 60
locaties - in Gelderland, Overijssel en Flevoland - trajecten aan
jongeren en volwassenen op het gebied van wonen, werken en
verslavingsbehandeling. Jaarlijks helpt IrisZorg 9.000 cliënten
met in totaal 1.000 FTE. De kernwaarden zijn: helder,
betrokken, deskundig én altijd vanuit een positieve insteek.
Veranderopgave
De zorg in Nederland moet goedkoper. IrisZorg is in 2007
gefuseerd; veel synergie is al bereikt. Verdergaande integrale,
uniforme en gestandaardiseerde zorg voor cliënten is nood­
zakelijk om de zorg op de lange termijn te garanderen. Zorg en
bedrijfsvoering moeten nog doelmatiger worden georganiseerd
en de wendbaarheid moet worden verhoogd. Dit doet IrisZorg
vanuit een zorginhoudelijke visie waarbij de eigen kracht van
de cliënt en de medewerker centraal staat. De beweging is
reeds ingezet om multidisciplinair en geïnte­greerd te werken
in zelforganiserende teams. Daarbij zijn het management en
ondersteunend personeel fors gereduceerd. En is er ingezet op
werken vanuit bewezen methodieken en vanuit de eigen IrisZorg
Kwaliteitsnorm (IZK). De IZK beschrijft het volledige zorgaanbod
in modules. In de modules is vastgelegd welke professional,
welke zorg levert en hoe lang die duurt. Dit geldt als norm voor
het primair proces.
Resultaten
IrisZorg is nu financieel gezonder, wendbaarder en goedkoper
dan voorheen.
Er heeft een krimp plaatsgevonden in
personeel van 16% van 1.205 naar
1.011 FTE.
De personele kosten zijn gedaald
van 74% naar 70% van de totale
kosten.
18%
Voor
Na
74%
70%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Effecten voor cliënten:
• Scheiden wonen en zorg is doorgevoerd op woonvoorzieningen.
•Een cliënt houdt dezelfde (ambulant) begeleider tijdens het
zorgtraject.
•De zorg is van uniforme kwaliteit ongeacht in welke regio de
cliënt de zorg krijgt.
• Er is één zorgdossier en één registratiesysteem.
Kijk voor meer informatie op:
www.invoorzorg.nl of
Beleving van cliënten en medewerkers
Honderden medewerkers hebben meegedacht over de
verandering. Ook de ondernemingsraad en de cliëntenraad
hebben intensief geparticipeerd.
Het werkend krijgen van de veranderingen in de praktijk gaat
niet zonder slag of stoot. De faciliterende rol van de organisatie
aan het primair proces moet nog verder vorm krijgen in 2015.
De eerste ervaringen van medewerkers met zelforganisatie in
de proeftuin zijn positief: “We hebben meer inzicht gekregen
in de organisatie. Ons verantwoordelijkheidsgevoel is hierdoor
vergroot. We hebben als team een beter beeld gekregen van
elkaars kwaliteiten en zetten deze waar nodig in.”
De veranderingen voor cliënten die in de woonvoorzieningen
verblijven zijn het meest ingrijpend. De zorg wordt nu ambulant
door maatschappelijk hulpverleners geleverd.
Omvang verandering
IrisZorg is er klaar voor: de reorganisatie is organisatiebreed
doorgevoerd, de nieuwe organisatiestructuur staat, de
kwaliteitsnorm (IZK), het nieuwe registratiesysteem met één
cliëntdossier is geïmplementeerd, zelforganisatie is ingevoerd,
multidisciplinaire teams zijn samengesteld, overheadkosten
zijn verlaagd en er heeft een forse krimp in personeel
plaatsgevonden. De uitdaging is nu om de nieuwe organisatie in
de praktijk werkend te krijgen.
Voor de sector
16%
Afname van de indirecte uren met 18%
ten gunste van directe uren (van 1 staat
tot 1.2 naar 1 staat tot 0.8).
Effecten voor medewerkers:
• Meer ruimte om het eigen werk te organiseren.
•Medewerkers primair proces zijn getraind in de methodieken
Herstelwerk en CRA (Community Reinforcement Approach).
• Wilt u meer zien over de proeftuin voor zelforganiserende
teams binnen Iriszorg?
www.invoorzorg.nl/video-Proeftuinen-zelforganiserendeteams-IrisZorg
• Bekijk de IrisZorg Kwaliteitsnorm:
www.invoorzorg.nl/IrisZorg-Kwaliteitsnorm
• Wilt u meer zien over het totale verandertraject?
www.invoorzorg.nl/Video-IrisZorg-in-verandering
• Website IrisZorg: www.iriszorg.nl